Woensdag 30 Maart. Uit Stad en Provincie. N°. 76. 147" Jaargang. 1904. thermometer en verwachting. Middelburg 29 Maart. Een strijd tussehen hoog geleerden. het kiesrecht vraagstuk. benoemingen, ENZ lettere"nVn kunst. ONDERWIJS. MIDDELBURGSCHE COURANT. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp.,/2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. 29 Maart 8 u. vm 44 gr., 12 u. 47 gr., av. 4 u 50 gr. F. V e r w a c h tmatige Z. W. wind, zwaar bewolkte lucht, weinig verandering in temperatuur. w Advortentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zjj innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nperheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam. De beraadslagingen in de Tweede kamer over het Hooger onderwijs-ontwerp hebben nog een staartje. De minister van binnenlandscbe zaken, prof. dr A. Kuyper, strijdlustig en niet vervaard, had nog een appeltje te schillen met den af gevaardigde van Leiden, prof. Van der Vlugt, en met andere hooggeleerden aan de Leidsche universiteit. En dit heeft de premier nu Zaterdag gedaan in Het Vad. Met de briefwisseling zelve zullen wij onze lezers maar niet vermoeien. Wjj zouden dan nog moeten meedeelen wat voordien is geschreven o. a. door de professoren Oppen- heim en Tichelaaren dit komt ons voor onze lezers minder interessant voor. Beter dunkt ons aan de hand van den Haag- schen briefschrij ver der Zutph. Crt een over zicht van het voorgevallene te geven. Deze dan schrjjft in zp jongsten brief, na vermelding van de aanneming door de Tweede kamer van het genoemde ontwerp Thans is het woord aan de Eerste Kamer, maar voordat deze tak der volksvertegenwoor diging aan het woord komt, zal er zeker in de pers, in adressen en in vergaderingen nog menig argument vóór en tegen worden ver nomen. Dat echter de Minister, die het wets ontwerp in de Kamer verdedigde, zelf ook in de pers nabetrachtingen gaat leveren, is een te ongewoon en te opmerkelijk feit om er ook op deze plaats niet de aandacht op te vestigen. In een van mijn vorige correspondenties gewhagde ik reeds van het incident-Oppen- heim en trachtte ik aan te toonen hoe de Minister Kuyper geheel ten onrechte uit en kele min gelukkige uitdrukkingen van den heer Van der Vlugt het bewjjs had trachten te halen, dat de studenten van de «Vrp Universiteit" op welwillendheid en on partijdige beoordeeling van prof. Oppenheim en van de andere hoogleeraren der juridische faculteit van Leiden niet te rekenen hadden. Dit incident nu had tengevolge, dat enkele collega's van prof. Oppenheim met name prof. Fockema Andreae en prof. Tichelaar voor hun ambtgenoot de handschoen opnamen en tegen de door den Minister gemaakte ge volgtrekkingen protesteerden. Mr Fockema Andreae ging wat dieper op de zaak in, maar mr Tichelaar bepaalde zich tot een eenvoudig protest. Maar juist dat laatste protest deed den Minister de pen opnemen. In het Vaderland schreef Z. E. tjjdens de discussie, dat hij later op de zaak terug dacht te komen als hjj meer tjjd had, maar dat hjj nu reeds wilde verklaren, dat het protest van mr. Tichelaar de eere van de Leidsche Universiteit niet had verhoogd Weinigen zullen waarschijnlijk begrepen hebben wat dat beduidde. Wat het protest van prof. Tichelaar, zijn in de bres springen voor een aangevallen ambtgenoot, te maken had met de eer van de Leidsche Universiteit het viel bezwaarlijk te raden. Maar in het Vaderland van 1.1. Zondag heeft minister Kuyper in een vrjj uitvoerig dagbladar tiktl dit punt nu nader toegelicht. Op den voorgrond wordt in het artikel gesteld, dat een rechtsgeleerde faculteit dan het meest de eere van haar universiteit verhoogt, indien zjj het rechtsbesef, met name waar het recht van den tegenstander in het spel komt, zelve krachtig spreken laat en het in anderen sterkt, Welnu de Minister beweert, dat prof. Tichelaar in zp protest dat rechtsbesef heeft omsluierd, niet heeft laten spreken, omdat hjj zjjn protest niet richtte tegen mr Van der Vlugt, die prof. Oppenheim in het debat bad gebracht en diens manier van examineeren had geschetst en gekarakteriseerd, maar wel tegen den Minister, die niets anders deed dan van het door mr V. d. Vlugt gesprokene akte te nemen en daaruit zjjn conclusies te trek ken, kortom zoo drukt dr Kuyper zich uit »van het door prof. V. d. Vlugt gesprokene een in het debat volkomen gewettigd gebruik te maken." Van den overigen inhoud van 's ministers polemiek in het Vaderland valt alleen nog te noteeren, dat de Min. deze gelegenheid te baat neemt om den heer V. d. Vlugt, die van de Ministerstafel reeds zoovele harde woorden en verwjjten moest hooren, nog een veeg achterna te geven en hem ten laste te leggen, dat hjj in zp repliek onvoorzichtig en jegens zp ambtgenoot verre van collegiaal is geweest,-ja dat zjjn atjjlzucht hem parten heeft gespeeld. Onwillekeurig krijgt men bjj het lezen den indruk, dat de hoofdreden, waarom de Min. de pen heeft opgenomen en in het Vaderland is gaan schrijven, niet zoozeer was gelegen in de zucht om tegenover mr Tichelaar de eer van de Leidsche Universiteit hoog te houden en dezen hoogleeraar duidelijk te maken, dat hjj zijn protest gericht had aan een verkeerd adres, dan wel om na de debatten in de Tweede Kamer zp gebarnasten bestrijder uit Leiden nog eens de les te lezen. 'tZou mjj niet verwonderen als de profes soren uit Leiden nog wel iets aan te merken hadden op 's ministers bewering, dat hjj van de woorden van prof. Van der Vlugt een vol komen gewettigd gebruik heeft gemaakt. WoordeHjk sprak mr Van der Vlugt in de bedoelde zitting het volgende De zeer weinigen, die van het vrijgevig art. 85 gebruik maken, zouden toch, althans wanneer zjj kwamen aankloppen bij mp faculteit, al bizonder luttel kans van slagen hebben, indien zij zich eenvoudig aan een drilschool, een zekeren voorraad van positieve kennis mechanisch hadden laten inpompen. Ik zie en hoor al in mjjn gedachten mp hoog- geachten ambtgenoot Oppenheim, hoe hij zulk een rampzalige, zulk een gedresseerde papegaai met een zekere animositeit allesbehalve zacht- handig zou te lp gaan." Het eerst vatte daarop de heer Lohtnan vuur en repliceerde «Wanneer de geachte afgevaar digde uit Leiden zooeven gezegd heeft, dat er aan zjjn Universiteit een hoogleeraar is die tot zp studenten zegtals gjj niet voort durend mp colleges bjj woont, laat ik u zak ken De heer Van der Vlugt, merkende dat de heer Lohman hem geheel verkeerd had ver staan, liet dien afgevaardigde niet uitspreken, maar interrumpeerde terstond >Dat heb ik niet gezegd. Wat ik gezegd heb is ditdat professor Oppenheim in bizondere mate de kunst verstaat om te onderscheiden ingepompte kennis, die hjj onvoldoende acht, van zelfdoordachte kennis, waarmede hjj alleen genoegen neemt." Die uitlegging was bljjkbaar niet naar den zin van Min. Kuyper, want deze voegde den heer Van der Vlugt toe«En dat hij hem fel zal te lp gaan. Dat heeft u er letterlp bjj gezegd." De heer Lohman vervolgde bedaard zpe rede en zeide»Ik zal niet verder ingaan op dit bjjzonder geval, want ik kan niet de exa mens van prof. Oppenheim beoordeelen, maar ik wil slechts opmerken, dat geen professor in ons land het recht heeft iemand, die zp colleges niet bjjwoont, anders te behandelen dan een ander, want de wet geeft de volkomen bevoegdheid om examens te doen zonder de colleges te hebben gevolgd". Daarmede was natuurlp prof. Van der Vlugt het geheel eens en daarmede had dan ook dit incident kunnen worden gesloten. Maar de Min. dacht er anders over. Toen Z.Ex. twee dagen later voor zp repliek aan het woord kwam, draafde de Min. op hetzelfde thema door, alsof de Leidsche afgevaardigde nog volstrekt geen nadere explicatie van zp woorden had gegeven. In éen en dezelfde rede kwam hjj viermaal op het incident-Oppenheim terug om er zoo mogelp telkens nog nieuwe munt uit te slaan. Eerst zeide hjj »dat de ge- achte afgevaardigde uit Leiden ook daarom trent (het examineeren van jongelieden, komende van bpondere inrichtingen) ons alle hoop op welwillendheid ontnomen heeft". De heer Van der Vlugt interrumpeerde en zeide «Een gedresseerde papegaai is toch immers niet synoniem met een student van een bpon dere universiteit maar de Minister ging desniettemin in denzelfden toon voort en zeide »In elk geval is nu duidelpk uitgesproken, dat men in strijd met art. 85 (dit artikel be paalt dat ieder, die een diploma heeft, aan een universiteit examen kan doen, onverschil lig waar hij zp kennis heeft opgedaan en dus ook zonder aan die universiteit gestudeerd te hebben) handelt". En alsof dit nog niet genoeg was, antwoordde de Min.aan den heer Röell, dat hij wel is waar vroeger schreef, dat hjj het afleggen van een dubbel examen niet zoo be zwarend vond, maar dat hjj toen nog »niet van professor Oppenheim had gehoord". En ein delp kwam de Min. aan het slot van zpe rede er nog eens op terug door te verklaren dat een student, bij de Vrp Universiteit afge wezen op grond van te licht bevonden te zp op het punt van het geopenbaarde geloof, er zeker van kan zp. dat «professor Oppenheim hem niet te lp gaat, maar dat hjj met open arm zal worden ontvangen". Dit laatste deed de deur dicht. Met zoo vele woorden werd hier prof. Oppenheim ver weten, dat hjj zich als examinator zou laten leiden door antipathie tegen de Vrp Univer siteit iets waarop de heer Van der Vlugt zelfs niet gezinspeeld had. Hoe de Min. in het Vaderland kan beweren, dat dit was een volkomen gewettigd gebruik maken van het door den heer Van der Vlugt gesprokene, is zeker niet alleen voor mij een raadsel. m Door het bestuur der Liberale Kiesvereeni- gmg te Zutphen is, ter behandeling in de op April te houden vergadering, de volgends motie voorgesteld De Liberale Kiesvereeniging te Zutphen, bpengekomen ter bespreking van het Kies- echtvraagstuk naar aanleiding van het rapport der Liberale Unie, verklaart met het oog op de a.s. algemeene verkiezingen, de invoering der hierna in hoofdzaak aangegeven wpiging van ons kiesstelsel een dringende eisch te achten A. Ten aanzien van het Kiesrecht voor de Tweede Kamer wpiging van art. 80 Grondwet dien zin, dat komen te vervallen a. alle belemmeringen tegen toekenning van het kiesrecht door den gewonen wetgever aan die mannelpe ingezetenen van het Bp, welke niet wegens eenige in de Kieswet te noemen reden (in hoofdzaak omschreven in art. 2 van het rapport der Lib. Unie) daarvan behooren te worden uitgesloten b. alle belemmeringen tegen toekenning van kiesrecht aan bepaalde, in de wet te noemen rubrieken van vrouwelpe ingezetenen. B. Ten aanzien van het Kiesrecht voor de Eerste Kamergelpstelling van de eischen van verkiesbaarheid met die, Welke voor de Tweede Kamer zp gesteld, en ontbinding der Prov. Staten als gevolg van die der Eerste Kamer. C. Ten aanzien van de uitoefening van het KiesrechtInvoering van evenredige vertegen woordiging. {Zutph. Crt.) Bjj kon. besluit is benoemd tot secretaris-generaal van de Bpsverzekeringsbank P. J. Raaymakers, thans adjunct-inspecteur der posterpn en telegraphie te Zwolle is benoemd tot ridder in de orde van Oranje- Nassau de kapitein der inf. J. G. Kist, werk zaam bjj de lilde atd. van het dep. van oorlog is benoemd tot leeraar aan de Rpstuin- bouwwinterschool te Boskoop C. Pb. Moorlands, thans tjjdeljjk als zoodanig werkzaam is benoemd tot boschwachter bij het Staats- boschbeheer W. H. Boetert Steenbruggen, te Kootwp. A.s. Donderdag verleent de minister van financiën geen audiëntie. In ons nommer van Maandag 8 Juni van het vorig jaar, bjjvoegael, namen wjj, zonder verderen commentaar, uit de Zw. Ct. over een bericht omtrent de drukkerij der Vorwarts, het socialistische Duitsche orgaan. Daarin werd gemeld dat op die drukkerjj »het zoogenaamd kapitalistische uitzuigings systeem in ruime mate werd toegepast." In het jongste nommer van De Baanbreker nu wordt ons het verwp gedaan dat wij de tegenspraak van dit bericht nooit onder de oogen van onze lezers brachten. Dit is waar, maar daarvoor was eene ver klaarbare reden. In de dagen toen die weerlegging verscheen, was onze hoofdredacteur afwezig met eenige dagen vacantiehem kwamen toen de bladen, waarin die verbetering voorkwam, niet onder de oogenl En nadien is hem dit ook niet be kend geworden. Deze huishoudelpe mededeeling meenen wij bp uitzondering hier te moeten doen om alle verkeerde gevolgtrekkingen te voorkomen. Nu men ons echter opmerkzaam maakt op dit verzuim, willen wjj nog gaarne van onzen goeden wil blp geven door onzen lezers, zjj het wel wat laat, mee te deelen dat die aan tp ging beslist en afdoende is weerlegd. Het bericht was afkomstig van de Germania, het hoofdorgaan der katholieke partij in Duitschland, dat met kennelpe bedoeling het in de wereld had gezonden. Het Volk weersprak dan ook, aan de hand van de Vorwarts, de aantjjging en deelde o. a. mee dat de loonen aan laatstgenoemd blad meestal zp boven bet contract, dat de vak- vereeniging met de patroons heeft gesloten. Niemand werkt zelfs voer dat vastgestelde loon. De zeventien zetters der smout- en boekdrukkerij hebben, de minste 30, de hoogste 321/., mark. De drukkers hebben, de minste 32, de hoogste 43 mark. De vier machine- zetters hebben ieder 42 mark. De krant wordt, evenals alle Berlpsche kranten, bij stukwerk gezet. Wat de lui verdienen hangt dus geheel af van de vlugheid der betrokken zetters. In de week van 25 tot 30 Mei had de minste 28.40 mark, de hoogste 60.80. Wjj meenen thans aan onze verplichting voldaan te hebben. Ten slotte een paar opmerkingen. Eerstens dat men wel een eenigszins lang- wjjligen weg koos om ons op dit onwillekeurig verzuim opmerkzaam te maken. Eene enkele vingerwpzing, direct aan ons adres en spoediger dan thans geschiedde, had hetzelfde resultaat gehad. En ten tweede dat zeer ten onrechte dit voorgevallene op éen lp gesteld wordt met een feit dat een gansch ander karakter draagt het zelf sehrpen over Arnemuidsche toestan den, die men in het geheel niet kent, waarbjj men dan nog voegt zeer onbillpke, grievende beweringen, die kant noch wal raken. Thans herinneren wjj nog belanghebbenden te Aagtekerke, Domburg en Melisker- k e dat morgen (W o e n s d a g) zitting wordt gehouden in verband met den aan te leggen spoorweg van Middelburg naar Domburg, met zijtak van Koudekerke naar Vlissingen. Alle zittingen worden in het gemeentehuis gehouden. Door den Majoor-Kommandant der dd. schutterij alhier is tot burgemeester en wethouders van Middelburg de vraag gericht of het ruogeljjk zou zp de schutterjj nu reeds van dienst bjj brand te ontslaan aangezien in 1907 de dienst der schutterjj toch geheel zal ophoudenterwjjl inmiddels, bjj de vermin derende compagniesterkte der schutterij, de duur van het brandpiket per compagnie langer zou moeten worden. In antwoord daarop werd door hem van burg. en weth. bericht ontvangen, dat in het vervolg voor de handhaving eener goede orde bij brand door den heer Majoor-Garnizoens kommand ant zal worden gezorgd en dat voortaan de hulp der schutterjj bjj brand kan worden ontbeerd. Diensvolgens is aan de leden der schutterjj kennis gegeven dat opkomst bjj brand niet meer noodig is en dat alle daaromtrent gegeven orders en bestaande voorschriften zp inge trokken en vervallen. Een zeer treurig ongeluk had Maandag middag te Hontenisse plaats. Omstreeks halfvp sprong een negenjarig knaapje te Terhole, onder genoemde gemeente, op den achtersten wagen van de wegrjjdend stoomtram, om zoo een eindje mee te rjjden. Er later af willende springen, struikelde hjj, viel en kwam onder den wagen terecht, met het gevolg dat het achterste wiel over het lichaam ging. Het knaapje was onmiddellp dood. Het lpje, dat af'grjjseljjk verminkt was, werd naar de woning zjjner ouders gedragen. In den nacht van Zondag op Maandag zp bjj den landbouwer D. B. te A x e 1 al de hoenders, 27 in getal, gestolen. Alleen de haan was achtergelaten. Aan het hok was niets te bespeuren; vermoedelijk is het met een val- schen sleutel geopend. Vrpdag had aldaar een werkman het ongeluk met een dissel een zper groote teenen af te hakken. Het is thans ook vastgesteld welke solisten hun medewerking zullen verleenen bjj het op 3 en 4 Juni te Middelburg te houden muziekfeest van de zangvereeniging 'lot Oefening en Uitspanning. Het zpmevr. GrumbacherDe Jong, sopraan mej. Thérèse Behr, alten de heeren Ludwig Hess, tenor, en Arthur van Ewep, bas, alle vier uit Berlp, waar ze zich gevormd hebben tot het Berliner Vokal Quartett, dat zich reeds een zeer goede reputatie heeft verworven Op den tweeden avond zal dit viertal dan ook als kwartet optreden, met een nader vast te stellen werk. In een bpoegsel der St. Ct. zp opge nomen eenige wjjzigingen in de statuten van de naamlooze vennootschap Maatschappij De Electro-tinfabriek te Vlissingen. - De heer C. Hunningher, predikant bjj de Ned. Herv. gemeente te Vlissingen, komt voor op een drietal te Amsterdam. De gemeenteraad van Nienw- en St. Joosland benoemde in zp Maandag ge houden zitting tot gemeentewerker C. Kroon, in de plaats van J. Wattel, die op verzoek als zoodanig eervol werd ontslagen. De nieuwe commissie tot wering van school verzuim bestaat thans uit de heeren J. Mesu Jz., J. Wattel en P. Baurdoux. De heer C. Klap Sr. heeft, wegens vertrek naar elders, ontslag genomen als lid van den raad. - In den nacht van Vrpdag op Zaterdag zp te W e s t k a p e 11 e uit een schuur, naar men gist, ongeveer 5 H. L. aardappels ont vreemd. Wjj ontvingen het verslag over 1903 van de Zuid-Hollandsche maatschappij tot redding van schipbreukelingen te Botterdam. Daaruit blpt o. a. dat de tweejaarlgksche inspectietocht van directeuren langs de stations in Zeeland in Juni werd medegemaakt door den heer Emile Bobin, vice-president van de Société Centrale de Sauvetage des Naufragés te Parjjs. Ongerekend de bom Sch. 174, die met hare geheele bemanning behouden werd binnenge bracht, werden dit jaar 128 menschen door de hulp van de maatschappjj gered. De ontvangsten bedroegen 34.101.58 en de uitgaven 32.833.89. Er is een goed saldo van 1267.69. Uitgegeven werd voor het station Brouwers haven 843.28, Burghsluis 1265.50, Vlissin gen 853.31 en Cadzand 35.81. In de Maandag te 's-Heer Arends- kerke gehouden raadsvergadering deelde de voorzitter mede, dat het besluit van den raad van 26 Febr. 1904, waarbjj de kinderen van Baarsdorp weer tot de openbare school werden toegelaten, niet vernietigd is. De gemeenteraad van Wolphaarts d jj k benoemde den heer W. Wisse tot lid der commissie tot wering van schoolverzuim, ter voorziening in de vacature, ontstaan wegens het bedanken voor een benoeming door den heer J. M. Houterman. Voorts werd gunstig beschikt op een ver zoek van de schietvereeniging om achter de school te Oostkerke schietoefeningen te houden, Er zp valsche guldens in omloop, ook in onze provincie. Zoo is te O u d-V o s m e e door een winkelier een valsch geldstuk van die waarde ontvangen. Het droeg het jaartal 1842, maar op den kant ontbrak het inschrift vGod zjj met ons." Ten voordeele van den heer Louis van Westerhoven, den ook in Middelburg bekenden tooneelspeler, die wegens oogenverzwakking het tooneel moet verlaten, doet de Baad van Beheer van Het Nederlandsch Tooneel een be roep op het publiek. Er zal ten zjjnen behoeve 14 April een voorstelling plaats hebben, waarbjj voor het eerst zal worden opgevoerd een nieuw bljjspel, Resemann's Rijnreisje, van Jacoby en Lippschitz. De prpen der plaatsen zp als gewoonlijk, maar het is niet verboden voor een grooter bedrag in te sehrpen. De heer Van Westerhoven heeft het voor nemen in de hoofdstad een winkel in sigaren te gaan drpen. Te Dresden is overleden de historieschil der Ferdinand Pauwels, in 1830 geboren te Emkeren bjj Antwerpen. Hjj woonde echter meestal te Dresden, waar hjj in 1876 professor werd. Van zp werk zp o. m. bekend de muur schilderingen van de vertrekken op deWartburg. indertjjd bewoond door Luther. De bekende Duitsche actrice Clara Ziegler, wordt 27 April 60 jaar. Men denkt in Duitsch land dit feest op grootsche wpze te vieren. Een Duitsch tooneelspeler, Louis Kühn, behoorende tot het Duitsche theater te Berlp, viert dezer dagen zjjn 70-jarig tooneeljubilee. Tot kweekeling aan de rpskweekschool voor onderwyzers alhier zp benoemd: Y. Goinga, Weidum; K. Bouterse, Vlissingen; J. A. Stolk, Den BommelJ. Hoek, Nieuw BeprlandK. W. Beerens, SluisA. van Willingen, IJselmondeM. N. H. Lep, Baarland; D. Verstraate, Veere; J. J. Rosen- daal, Bergen op Zoom J. D. de Haan, DordrechtG. Romejjn, BergambachtH. de Lint, Zevenbergen; J. Otte, Bergen op Zoom; J. Bakker, Winsum (Friesland)S. C. J. Beets, OosthuizenC. A. Geluk, Rotterdam en A. J. de Vlieger, Zuidzande. In de St. Ct. brengt de minister van binnenlandsche zaken voorloopig ter kennis van belanghebbenden, dat in 1904 de examens ter verkrjjging van akten van bekwaamheid voor lager onderwp in de Fransche taal zullen worden gehouden in de maand Augustus, zoo noodig ook in het laatst van Juli en die voor middelbaar onderwp in de maand December, zoo noodig aanvangende in het laatst van November, met dien verstande, dat voor die genen, welke voornemens zjjn zich dit jaar aan het examen B, middelbaar onderwp voor Fransche taal en letterkunde, te onderwerpen, gelegenheid zal bestaan om, zoo zjj dit wen- schen, het taalkundig gedeelte van dit examen af te leggen in de maand Juli, terwjjl het letterkundig gedeelte op den gewonen tjjd,nl. de maand December, bepaald bljjft. In het eerste (taalkundig) gedeelte van het examen B voor de Fransche taal zal ook worden opge nomen «De Letterkunde der Middeleeuwen", wanneer zulks door de adspiranten wordt gewenscht. De examens voor de Engelsche en Hoog- duitsche talen, zoowel voor het lager als voor

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1904 | | pagina 1