Donderdag
10 Maart.
Uit Stad en Provincie.
1470 Jaargang.
1904.
Middelburg 9 Maart.
Kameroverzicht.
6
N°. 89.
Werkloosheid en werkloozen-
verzekering.
BENOEMINGEN, ENZ.
MIDDELBËRGSCHE
Deze oourant versohijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
9 Maart 8 u. vm 45 gr., 12 u. 51 gr., av. 4 u 54 gr. F. Verwacht: zwakke wind,
veranderljjk weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE LA MAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
heeren adressen hebben ingediend. Neen, die I werk Op den duur is derhalve op eene hard-
adressen is niets. Eindede heer Röell legt I heid van 11 graden te rekenen.
Zitting van Dinsdag.
Zonder onzen voortreffeljjken dr Kuyper
zouden wp werkelijk heden bij het schrijven
van het overzicht met de handen in het haar
gezeten hebben. Want hetgeen ter sprake werd
gebracht, was meest opgewarmde kost, reeds
opgediend bjj de smulpartjj der algemeen©
beschouwingen", en hetgeen nieuws was, zal,
vermoeden wij, den lezer weinig belangstelling
inboezemen. Evenmin als bet de kamer deed.
Het waren meest quaesties van ondergeschikt
belang.
Wp zouden dus met een korte vermelding
van het gesprokene van heden kunnen volstaan.
Gelukkig echter zorgt de minister van binnen-
landsche zaken dat den overzicbtschryvers in
zulke angstige momenten eenige uitkomst wordt
geopend. Hp zorgt voor iets nieuws, noch nie
dagewesenhp brengt een weinig kleur en
teekening in het dorre, vervelende debat,
maakt de misverstanden" tusschen de leden
onderling duidelpk dat is dikwpls een heele
toer en geeft zoo tusschen de druppels
door eens een interessant college of een aardig
praatje, zeodat daar altpd wel iets uit op te
visschen is, dat voor «.overzichtswerk" in aan
merking komt. Want hp bekijkt de zaken
altpd in vogelvlucht, en dat is juist wat wp
op zulke intens vervelende dagen van einde
loos gepraat en van vele amendementen brood-
noodig hebben.
- Zoo was het ook weer heden het geval.
Dr Kuyper heeft de Kamer weer met iets
nieuws verrast.
Dr Bos had n. 1. een amendement voorge
steld om hen, die naar de technische hooge
school willen overgaan, van de daaraan ver
bonden overbodige lasten (nieuw examen) te
bevrpden.
Dr Bos voert daarover braaf bet woord. Deze
amendementen worden vervolgens bespeecht
door de heeren Röell en Lohman. De heer
Röell kan in hoofdzaak zich er mede vereeni
gen maar wenschte dezelfde faciliteiten voor
hen, die van de technische hoogeschool naar
de universiteit zullen overgaan. Dr Kuyper
zegt nog niets van de kleine verrassing, die
hp voor de heeren in reserve heeft. Hp luistert
aandachtig.
Vervolgens komt ook hp aan het woord en
deelt mede, dat hp met de hoofdgedachte van
de amendementen kan medegaan. Maar de
redactie is foutief, daarom heeft hij een andere
wpziging ontworpen. En nu komt de ver
rassing.
De bode wordt gewenktneemt een pak
onder den arm en overhandigt den heer Bos
honderd exemplaren van de nieuwe artikels,
gedrukt en wel, zooals ze door dr Kuyper zpn
geredigeerd. Voor ieder lid één exemplaar.
Alle leden gaan nu naar den heer Bos toe,
die uitdeeling houdt. Ook al laten hun de
nieuwe artikelen zoo koud als ijs, toch moeten
ze een exemplaar hebben. Zoo zpn onze
Kamerleden, nieuwsgierig als struisvogels
Intusschen kpkt de premier met welbeha
gen naar de verrassing, die uitstekend inslaat.
Net een familievader die ziet hoe ple
zierig de huisgenooten zich amuseeren. Als
ze tegen hem lachen knikt hij eens goedig als
wil hp zeggenga ook maar eens kijken
Op zulke oogenblikken lpkt hp de meest
goedmoedige man die in het koninkrpk der
Nederlanden te vinden is; en wat het mooiste
van alles ishp zet daarbp een daaraan passend
gezicht. Hij moedigt ze allen aan, tot zelfs
de kleinste kleuters toe.
Wp zullen den lezer de daarop volgende
discussie besparen. Genoeg zp, dat na veel
heen en weer praten de nieuwe artikelen zonder
stemming werden aangenomen.
Volgde een discussie over art. 82e, waarin
bepaald wordt dat een technisch doctoraat
bevoegdheid geeft om aan de H. B. S. onder-
wps te geven. Dezelfde kwestie die verleden
week is behandeld.
De heer Röell is er weinig mede ingenomen
Dr Kuyper handhaaft echter zpn meening.
nedergelegd in dit artikel. Nu laat hp alle
vaderlpke goedmoedigheid varen, en schiet in
eens weder plechtig uit den hoek.
Hp zou een verandering «onverantwoordelpk
vinden, waar de «ineenschakelingscommissie'
zpn eigen vondst zoowel wat de personen
als de benaming dezer onderwijscommissie
zonder den heer Borgesius betreft nog geen
rapport heeft uitgebracht. En dan mag de
heer Röell vrjj verwpzen naar de ingekomen
adressen, maar dr Kuyper zegtdat is alle
maal »concurrentie-vrees". Dr. Kuyper is ook
niet van gisteren. Hp weet precies waar
Abraham den mosterd haalt en waarom die
zich er bp neder en het artikel wordt aan
genomen.
Komt artikel 84a in behandeling met een
amendement van dr De Visser.
Daarbp geeft dr Kuyper een interessant
college over de «klassieke opleiding", en legt
uit wat men onder de «klassieke formatie"
verstaan moet, welke phasen dit «vraagstuk"
in de laatste 200 jaren heeft doorgeloopen,
houdt even stil bp de «humanistische" en
Darwinistische" periode, laat zpn voorkeur
blijken dat »de personen van hooger orde in
de maatschappp" klassiek zijn onderlegd
schudt dit alles even uit zpn mouw maar
wpst het amendement af om geen «inciden
teel© beslissing" te nemen in dit 200 jaar be
staande vraagstuk. Bovendien mag dat niet
zoolang de «ineenschakelingscommissie" nog
geen advies heeft uitgebracht.
SlotNa eenige discussie tusschen de heeren
Lohman, De isser en Nolens krpgt dr Kuyper I der directe belastingen, invoerrechten en
zpn zin. Er wordt niets veranderd.
Eerst tegen het eind der discussie bij art.
107a kwam een interessant amendement aan
de orde, n.l. van de heeren Borgesius en Bos om
de waarborgen van de Bpzondere gymnasia te
verscherpen.
Bij de toelichting sprak de heer Borgesius
met venpnigen nadruk van «schooltjes", die
volgens deze bepaling in de termen zonden
kunnen vallen van een rpkssubsidie. Alsof j belasting-ambtenaren in deze provincie, terwijl
er al niet van die «schooltjes" bestaan, voor
wie deze bepaling gemaakt isDe gymnasia
waar de aspirant-studenten der «Vrije" worden
opgekweekt
Het was weer heelemaal buiten de neutrale
zone.
Morgen over dit onderwerp nog de heer
de Visser en het antwoord van den minister.
Ammonia, nitraten en uitriten zpn in het
water der nieuwe prise d'eau niet aanwezig.
De verschillende werken zpn, zooals gezegd,
uitgevoerd naar het ontwerp van den inge
nieur J. Schotel te Rotterdam de luchtpompen
en de wendketel zpn geleverd door de machine
fabriek Breda, voorbeen Backer Rueb de
hevel- en buisleidingen zpn geleverd door de
Comp. Gen. des Conduites d'eau te Luik en ge
legd door G. Wilson te 's Hagede hevelput,
filter en ontpzerings-inriebting zpn uitgevoerd
door F. W. Zonneveld te Rotterdam. De heer
J. van Helden was belast met het toezicht en
de leiding der uitvoering.
Men zie Laalste berichten.
Van het Oost-Indisch huis alhier woei
heden (Woensdag) de vlag.
Dit was ter eere van het zeker merkwaar
dige feit dat de heer J. J. T. Evers, directeur
aecpnzen te Middelburg, zijn gouden ambts-
jubilé vierde.
Bp zijne komst in het gebouw Werd hij
ontvangen door de op zpn bureau werkzaam
zpnde ambtenaren en werd hem, met eene
hartelpke toespraak, een blijk van hulde aan
geboden.
Verder had de jubilaris in ontvangst te nemen
een huldeblpk, aangeboden door de overige
velen hunne opwachting bp den nog zoo
krassen hoofdambtenaar kwamen maken, en
nog meerderen hem op andere wijze van hunne
belangstelling deden blpken.
De jubilaris ving zpn 50-jarigen dienst in
1854 aan als surnumerair en waarnemend con
troleur te Rotterdam, vanwaar hp in 1858 als
controleur naar Wijchen bij Nijmegen vertrok,
om daar tot 1862 te blpven. In dezelfde hoe
danigheid was de heer Evers werkzaam te
Harlingen van 1862—1867, te Amsterdam van
1867 tot 1873 en te Arnhem van 1873 tot 1881.
Van 1881 tot op heden teilen wij den heer
Evers onder onze stadgenooten in zijn hoe
danigheid van directeur.
Ten slotte nog deze herinnering.
De titel van directeur was vroeger provin
ciaal inspecteur; ingevolge de wet op de be-
drpfsbelasting werden bij kon. besluit van 21
April 1894 de titels provinciaal inspecteur en
controleur veranderd, respectievelijk in direc
teur en inspecteur.
Zekere J. M. C. B., matroos aan boord
van Hr Ms stoomschip Reinier Claeszen, schrijft
ons dat de «Jantjes" in Middelburg zich Zon
dagnacht niet hebben misdragen. Er heeft
alleen een woordenwisseling plaats gehad.
dam, en tot notaris te Heinkenszandl
F. van Cleef, candidaat notaris te Warmond.
- Door Gedeputeerde Staten van Zeeland
is aan den heer B. I. Vermande, op zpn vroe
ger gemeld verzoek, tegen 1 April a. s. eervol I
ontslag verleend als Provinciaal veearts der|
2e klasse, standplaats Heinkenszand.
Dinsdag is in de openbare vergadering
van den Raad van state, afd. voor de geschil
len van bestuur, rapport nitgebracht door
staatsraad mr Moltzer, omtrent betbeToepvan
P. J. F. Asselman, te Hontenisse, loteling
van de lichting der nationale militie van 1904
uit die gemeente, tegen bet besluit van Ged.
staten van Zeeland inzake zijn medeloteling
B. F. de Silva.
Te Sas van Gent bleek Dinsdag
morgen bp het opstaan aan Jan Schippers,
kruidenier op de Kleine Markt, dat bp hem
ingebroken was. Twee rpwielen van inwo
nende rijksambtenaren en het geld uit de
toonbanklade waren ontvreemd.
het
van
Te Oostburg vierde Dinsdag
echtpaar Van Hou te onder veel blpken
belangstelling zpn gouden huwelijksfeest.
De bruidegom is algemeen bekend wjjl hij
ruim 40 jaar als postbode werkzaam was, en
thans sedert eenige jaren van zpn pensioen
geniet.
De buurt vlagde en 's avonds werd het paar
door de muziekvereeniging een serenade ge
bracht.
De werkloosheid van thans is van een
gansch ander karakter dan vroeger. Toen was
het begrip luiaard met werklooze synoniem, nu
wil de werklooze gaarne arbeiden, maar nu is
de toestand zoo dat hp door den maatschappe-
lpken toestand en de productieverhoudingen
verhinderd wordt te werken. Toen was werk
loosheid een individueele zaak, nu is zp een
maatschappelijk verschijnsel.
De oorzaak der werkloosheid is de tegen
woordige vorm van voortbrenging, i tengevolge
waarvan de werklieden alleen over hun ar
beidskracht kunnen beschikken, en nu ia
niemand, zelfs niet de meest vaste werkman, ge
vrijwaard voor werkloosheid, een der grootste
geesels die het kapitalisme, dat de productie
middelen samengetrokken en gebracht heeft
in de hand van enkelen, met zich heeft gevoerd.
Daardoor is de toestand der arbeiders min
der geworden, doch daarvoor is hp niet schade
loos gesteld. Hierover verwonderde spreker
zich niet, want meestal laat de thans heer-
schende klasse zich weinig gelegen liggen aan
den arbeider en komt in den toestand van
dezen verbetering, dan is dat meestal bet ge
volg van den drang der arbeiders zeiven.
Werkloosheid kan gesplitst worden in twee
rubriekenindustrieele werkloosheid en sei
zoen-werkloosheid, die een gevolg is van
natuurlpke oorzaken. Bij de arbeiders in het
bouwvak bijv. komt in de wintermaanden
altpd werkloosheid voor. Van seizoen-werk
loosheid is voorts ook eene oorzaak de
gewoonte van het publiek om op vaste
tijdstippen sommige bestellingen te doen
of werk te laten verrichten.
De seizoen-werkloosheid zou spreker geen
bezwaar achten wanneer de werkman dan
Bp kon. besluit
is C. G. Schoneboom, arts, voor het tijdvak
van 16 Maart 1904 tot 15 Maart 1905, benoemd
tot techniscb-ambtenaar bp den centralen ge
zondheidsraad
is benoemd bp het wapen der infanterie,
bp bet 1ste reg., tot eerste-luit. de tweede-
luit. B. W. van Weideren baron Rengers, van
het korps
is aan de adjunct-commiezen bp het dep.
van koloniën jhr mr H. A. van Karnebeek en
jhr mr B. C. de Jonge de tit. rang van com
mies verleend.
A. s. Zaterdag verleent de minister van bin-
nenlandscbe zaken geen audiëntie.
Machinisten van de koopvaardij, mits Neder
lander zpnde, die op de in de dagbladen ver
nielde voorwaarden wenschen toegelaten te
worden tot eene tpdelpke verbintenis bp de
Koninklijke Nederlandscbe marine, vinden in
de St. Ct. no. 58 een opgave van de stukken
waarvan zp voorzien moeten zpn, indien zp
voor het militair geneesk. onderzoek worden
opgeroepen
Heden middag werd door de leden van
den gemeenteraad een bezoek gebracht aan de I van grond aan den Oprittot verlenging huur
het najaar van 1903 en het voorjaar van I bovenwoning van de voorm. school F aan het
Uit Vlissingen.
De gemeenteraad houdt Vrijdag a., des namid
dags te 2 uren, eene openbare zitting, waarin
twee onderwpzeressen zullen worden benoemd:
eene voor school B en eene voor school F, de
voordrachten daarvoor zpn reeds medegedeeld
en van plaatsvervangende hoofden voor de
herhalingscursussen.
Verder komen ter tafel de volgende voor
stellen van burg. en weth.naar aanleiding van
het adres van F. H. van Breen in zake aankoop
In de kleine Schuttershof -zaal alhier was I eenigen tpd rust kon nemen, een tijdje leven
Dinsdag avond een talrpk publiek bpeen om I zonder zwoegen, en wat van de lucht genieten,
mr G. W. Saünes te hooren, die daar, op uit-1 maar dat is alleen mogelpk indien hp in zpn
noodiging van den Middelburgschen Bestuurders-1 goeden tpd zooveel kan verdienen, dat hij wat
bond, over bovengenoemde onderwerpen spre-1 kan overleggen voor den kwaden tpden dat
lis een voorwaarde die nog niet in vervulling
I is gekomen.
In de seizoen-werkloosheid dient, evenals
l in de industrieële werkloosheid, te worden
voorzienin ons land is. zp nog erger dan de
industrieele.
De laatste is een gevolg van het thans ge-
ken zou.
De voorzitter van den Bestuurdersbond, D.
Bimmel, opende de vergadering en heette de
aanwezigen welkom.
Hp wees er op dat door den Middelburgschen
Bestuurdersbond reeds meermalen tot den ge
meenteraad van Middelburg een adres is gericht,
waarin voorziening werd verzocht in bestaande I volgde kapitalistische stelsel van voortbrenging.
werkloosheid, doch dat daarop telkens werd i
geantwoord dat de raad niet aan het verzoek
kon voldoen omdat door den Bestuurdersbond
niet was aangegeven de richting waarin diej
voorziening zou kunnen geschieden.
Op het eind van 1902 meende de Bestuur
dersbond het zpn plicht de richting aan tel
geven in welke de raad zou kunnen tegemoet
komen aan de werkloosheid en hp heeft toen
Spreker ging na dat werkloosheid in vroeger
eeuwen niet bekend was en als zp voorkwam
dit zeer sporadisch was.
Hp herinnerde aan de een eeuw of vier
geleden in Engeland voorgekomen werkloosheid
toen door den overgang van akker- in weiland
duizenden en tienduizenden werkloos werden
en aan het middel dat men toepaste om er
een eind aan te maken nl. ieder die binnen
eenige wenken aan de hand gedaan. De raad zekeren termpn geen werk vond op te hangen.
1904 uitgevoerde uitbreidingswerken ten be
hoeve der duinwaterleiding te Middelburg.
Deze werken bestaan in
a. het maken van een nieuwe prise d'eau in
de Vroonen nabp de Oranjezon, met bijkomende
werken
b. het maken van een nieuwe ontpzerings-
inrichting met bezinkbakken en wpziging van
de bestaande ontpzeringsinrichting
c. het maken van een nieuwen filter met
reinwaterkelder
d. een woning voor den filter-reiniger.
Op het terrein werd door den ingenieur J.
Schotel te Rotterdam, naar wiens ontwerp de
verschillende werken werden uitgevoerd, daar
omtrent de noodige inlichting gegeven.
Daaruit bleek o. a. dat door den heer G. K.
A. Nonhebei het water uit verschillende putten
is onderzocht, eveneens het water zooair het
thans wordt geleverd het resultaat daarvan is
gunstig. Terwpl toch het water uit de
oude prise d'eau meer dan 200 mgr. keukenzout
bevat, is dat van de nieuwe prise d'eau 64 mgr.;
het gehalte aan organische bestanddeelen geeft
voor het water der oude prise d'eau aan 28
mgr. kaliumpermanganaat, dat van de nieuwe
prise d'eau 15 mgr.
De hardheid van het gefiltreerde water uit
de oude prise d'eau is 12.5 en van het maag-
delpk water der nieuwe prise d'eau 11 Duit-
sche graden. Bp het gefiltreerde water der
nieuwe prise d'eau werd de hardheid een graad
hooger geconstateerd dan die van het maag-
delpk water; dit moet worden toegeschreven
aan den invloed van het nog versche inetsel-
bestuur der Zeevaartschool tot het aangaan
eener tpd. geldleening ter voorziening in de
behoefte aan kasgeldtot het op nieuw ver
huren van het stedelijk badhuis aan P. M. W.
Schroder voor den tijd van één jaartot intrek
king der raadsbesluiten waarbij aan Abr. de
Bree en W. Sanderse vergunning is verleend
tot het opruimen van hakhouttot intrekking
van die waarbij aan W. P. Kokelaar vergun
ning is verleend tot bet plaatsen van 2 reclame
borden en overdracht aan A. W. Smits tot
verhooging van de verleende subsidie aan de
Zeevaartschooltot het verleenen van vergun
ning aan P. van Beers tot het uithangen van
een reclamebord en aan B. E. Ferdinandus tot
het aanbrengen van zonneschermen naar aan
leiding van een adres van de ver. Gelijk aan
het Mostaardzaad-, tot goedkeuring van den
staat van ontheffingen wegens Hoofd. Omslag
dienst 1903tot goedkeuring eener af- en
overschrijving op de begrooting van den
schuttersraad dienst 1903; tot verbooging van
de subsidie van het Burger Weeshuis en tot
beschikking op reclames aanslag op het 2e
suppl. kohier H. O., dienst 1903.
Aan de Koninklpke Maatschappij De Schelde
is opgedragen de vervaardiging van twee
waterpppketets, type Yarrow, voor Hr. Ms
torpedoboot Cerberus, voor den dienst in Oost-
Indië.
Bp kon. besluit zjjn, wij hebben het nog
in een groot deel der oplaag van ons vorig
nommer gemeld, benoemd tot notaris te Goes
W. van Campen, candidaat notaris te Amster-
besliste dat op dit adres niet kon worden in
gegaan,
In 't laatst aan den gemeenteraad verzonden
adres werd gelascbt wat ten opzichte van
werkloosheid in het buitenland, o. a. te Gent
en te Brussel, werd gedaan en het bestuur
den Bestuurdersbond had het voornemen
zich met den secretaris der Gentsche sociaal-de
mocraten en den bekenden Anseele in verbin
ding te stellen om, als de raad inlichtingen
vroeg, die te kunnen verschaffen. Het toeval
wilde dat het bestuur in kennis kwam met
mr Sannes te Middelburg, die naar het
meende van het onderwerp goed op de hoogte
het schortte daarom zpn onderzoek op
en verzocht mr Sannes de kwestie eens te
willen bespreken. Deze verklaarde zich daar
toe bereid en de voorzitter gaf bem daarvoor
bet woord.
De heer mr Sannes begon met te zeggen
dat het niet zpn voornemen was om zich in
de technische zpde der kwestie te verdiepen
en ook geen cpfers en statistieken te zullen
geven, die, in een openbare vergadering ge
noemd, het eene oor in, het andere uitgaan
wil men grondig de verschillende Btelsels van
verzekering tegen werkloosheid bestudeeren,
dan dient men dat te doen in clubjes, waar
men elkaar over de details kan raadplegen en
gelegenheid heeft om de cpfers, die worden
genoemd, te controleeren.
Bovendien is thans te Middelburg van direct
bandelen geen sprake, nu de raad het voor
stel van mr Fruin, om ter zake van de ver
zekering tegen werkloosheid in overleg te
treden met den Bestuurdersbond, heeft ver
worpen.
De spreker wilde daarom nu een algemeen
beeld geven van de verschillende stelsels, om
zoodoende een fundament te leggen, waarop
kan worden voortgebouwd. Hp achtte het
niet noodig de ellende bloot te leggen, die de
werkloosheid veroorzaakt, maar hoopte duide
lijk te zullen maken dat de werkloosheid is
een maatsehappelpk verschijnsel en dan een
oogenblik te wpden aan #de oorzaken ervan.
Dat is noodig, want als men te velde trekt
tegen een kwaad moet men dit bp den wortel
aantasten teneinde het te kunnen genezen
Dergelijke radicale middelen komen nu niet
meer voor, zeide spreker; inplaats van de zaak
in drie minuten te beeindigen, laat men den
werkman drie maanden of langer hongerlijden,
misschien zelfs van honger sterven. Spreker
weet niet wat voor het slachtoffer verkies-
lpker is.
Achtereenvolgens ging de heer Sannes na
de verschillende economische perioden in den
ouden tpd, die van huisvlpt, werd alleen ge
produceerd voor eigen gebruik en hetgeen
meer werd vervaardigd werd op markten in de
nabpheid verkochtin de middeneeuwen, toen
lpfeigenen voor de heeren werkten en zelf de
arbeidsmiddelen bezaten, ontvingen zp de te
bewerken stof van de heeren. Spreker wees
erop dat die toestand nog bestaat in enkele
deelen van Duitschland en Zwitserland, waar
de schoen- en kleermakers bij de boeren rond
trekken met hun gereedschap en het leer of
laken van de werkgevers ontvangen.
In een latere periode, die der middeneeuw-
sche steden, toen de arbeider ook over de
grondstoffen beschikte, werd alleen gewerkt op
bestelling of voor een plaatselpke markt, en
wist ieder om zoo te zeggen wat er noodig
was. Daar kwam bp dat het gilde-wezen den
arbeid beperkte tot bepaalde groepen van
personen.
In een volgende periode, die van de zgn.
mamifactuur, waarin de werklieden alleen hun
arbeidskracht hebben en de werktuigen en de
grondstof zich bevinden in de hand van den
patroon, bestond nog geen werkloosheid omdat
de productie slechts op beperkte schaal kon
geschieden.
Maar de opkomst der moderne industrie is,
door de werkloosheid, die zp met zich brengt,
de vloek geworden voor de arbeiders. Het
gemakkelpk verkeer en de uitvinding der
machines maakten groote productie mogelpk
en de arbeidskracht van levende personen werd
voor een groot deel overbodig. Dat was oor
zaak dat bekwame vakarbeiders niet meer
noodig waren en minder loonen werden uit
gekeerd. De gemakkelpke verkeerswegen deden
werklieden uit streken, waar de levensstandaard
lager was, overkomen naar die,, waar de loon-
standaard hooger was, zoo bpv. Italianen naar
