Maandag
29 Februari.
Uit Stad en Provincie.
N°. 80.
1470 Jaargang.
1004.
Zeeuwsche omtrekken.
Kameroverzicht.
Bij deze courant behoort een By voegsel. I ten van overeenstemming, die wij in het I Er is over do werkloosheid een breede I hebbelijkheden aan het adres van personen,
Middelburg 27 Februari.
MIDDELBURGSCI1E COURANT.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER KM VERWACHTING.
27 Febr. 8 u. vm 32 gr., 12 u. 37 gr., av. 4 u 36 gr. F. Verwacht: zwakke wind, verander
lijk weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE LA MAR Az., N.Z. Voorburgwal 866, Amsterdam.
j boekje aantreffen. I litteratuur verschenen. beeft ook ons reeds lang gehinderd. En
Wij stonden verbaasd dat zelfs een bur-j De zaak is reeds uitvoerig besproken op de het verwondert ons niot dat men pogen]
I gerlijk armbestuur zijn verpleegden huisvest I algemeene vergadering van de Vereeniging wil daaraan een einde te maken.
in woningen, die zulk een naam niet ver-1
I dienen.
Dat huisjesmelkers zich niet bekommeren j
om den toestand der krotten, waarin
Z1J
Wij hebben nog eens met aandacht ge
lezen het boekje Arm Middelburg. Hoe
het woont! Hoe het leeft!
Het is ook wel de moeite waard daarvan
kennis te nemen, omdat het ons leert zien
toestanden die menigeen niet in onze
eigen, naaste omgeving had verwacht, of
waarvoor men bij voorkeur de oogen sluit.
Het geeft ons de overtuiging dat zelfs
in eene stad als Middelburg, waar de wo
ningtoestanden toch zeker nietde slechtste maar dan leiten toestand alg in
zijn en de algemeene gezondheidstoestand
gunstig mag heeten, de woningwet ook
coor de staathuishoudkunde en de statistiek
den 16 October 1897 te Amsterdam ge-]
houden.
Toen waren daarover preadviezen uitge
bracht door de heeren dr C. A. Verrijn
Ook in Goes is een voorstel in denzelfden
geest bij den raad aanhangig. Daar wordt
Is dan alle polemiek nutteloos
Wj zouden dit niet gaarne zeggen.
Z j kan zeer vruchtbaar zijn en is dit ook
dikwjjls.
Om te getuigen, bij herhaling te getuigen,
op te komen voor eigen beginsel en eigen
inzicht, is zjj onmisbaar. Maar ter bereiking
menschen laten wonendat dezen, alleen
bedacht op winstbejag, aan verbetering niet I Stuart, prof. mr H. B. Greven, jhr mr D.
denken, is niet te verschoonen maar te
begrijpen.
Besturen, en vooral officieele lichamen
hebben eene andere roeping.
Wij willen niet beweren dat het aan den
goeden wil der betrokken personen ont-
0. Engelen en mr C. Raaijmakers, een be
kwaam, intelligent, Roomseh-katholiek gees
telijke, die indertijd als dokier in de rechten
echter gesproken van „openbaren weg", hier van het directe doel, den tegenstander te over-
van „openbare straat". Voor Middelburg tuigen van verkeerd inzicht, over te halen tot
is do laatste aanwijzing' voldoende, omdat in eigen meening, is zjj - dit bewijst de prak
art. 3 der Algemeene politieverordening tijk vrijwel nutteloos,
duidelijk wordt gezegd dat daaronder wor- Heden viel ons dit te meer en in het bijzonder
den begrepen alle voor den openbaren dienst) °P ümdat beide groote woordvoerders van rechts
bestemde straten, wegeD, pleinen, kaaien,
promoveerde opeen Academisch proefschrift graohten, singels, stegen en sloppen.
zeer veel nut kan stichten.
Wij gaan nu niet mee met alles wat in
dat boekje wordt gezegd.
De schrjjvers ervan hebben ook zoo
als bij het opmaken van dergelijke geschrif
ten veelal het geval is de klip van
overdrijving niet geheel kunnen ontgaan.
Wij stemmen toe dat in armoede, slechte
voeding en slechte woningtoestanden de
oorzaak schuilt voor ziekten, maar menige
ziekte treedt ook woningen binnen, die meer
aan de eischen der hygiene beantwoorden
en waar allesbehalve gebrek heerscbt.
Om nu, schrijvend over geelzucht, typhus,
roodvonk bij voorkeur te ge-
armelui' sziekten"
over Verzekering tegen Werkloosheid.
En zoo zijn er meer leiddraden.
Wij wezen er reeds op in ons nommer
van 17 December het vorig jaar en herin
nerden er toen aan hoe over die verzeke-
Irouwens, -wij weten genoeg dat ook de I riug geschreven is in de Vragen des Tijds
armenzorg in ons land dringend verbete-1 <}001. mr (j. "w. Sannesonzen stadgenoot, en j uitmaken of aanstoot
ring eischt. 10p waj er 0p gebied in Gent, Luik en de goede zeden
het boekje zijn aangegeven, tegen het stel-1
sel, dat ze mogelijk maakt.
Is dit ook in Goes voldoende aangewezen?
De groote vraag in deze is echterzijn
er afdoende bepalingen te maken om tegen
te gaan wat men beletten wil
Wat wordt verstaan onder het verstoren
of bedreigen der openbare ordeen wie zal
gegeven wordt aan
waar toch
En ook in deze kan de woningwet veel
nut stichten.
Zij stelt eischen omtrent het aantal wo
ningen, in een en hetzelfde gebouw, in
verband met de inrichting daarvan, om
trent bet aantal bewoners met het oog op
de ruimte der vertrekken, de afscheiding
van slaapplaatsen enz.
Dat in deze toezicht en verbetering ook
in Middelburg noodig zijn, leerde ons het
boekje, dat wij nogmaals ten zeerste aan
bevelen in de aandacht van velen, niet hot
minst in die van onze raadsleden en van
allen, die iets kunnen bijdragen tot de ver
betering van onze woningtoestanden.
Er is alreeds veel gedaan, door eigen
kracht of dooi' hulp van anderen, om in de j
behoefte aan goede arbeiderswoningen te
voorzien.
Maar er is met behulp der woning
wet nog meer te doen.
J
1901 ml
het
o. a. in
Dyon is geschied.
Het Gentsche stelsel, sedert
werking, wordt zeer geprezen,
Sociaal Weekblad.
In Gent kan men wezenlijk gemakkelijk
bij
en
en links met groote warmte voor hun meening
opkwamen.
Professor Van der Vlugt nam er bijkans
anderhalf uur voor, de heer Lohman ook onge
veer een uur.
Vooral laatstgenoemde spreker zeide merk
waardige dingen.
In zijn eerste rede had hj de Openbare
Universiteit geprezen en geloofd, de »Vrje"
vrjj scherp gehekeld, tevens de motieven der
M. v. A. éen voor éen bestreden en wederlegd.
En was toch een »warm voorstander" der
wet gebleken.
Thans draaide hij de zaken zoo niet om dan
toch bezag hj de zaken eens uit een ander
mazelen en
wagen van
ook menig door de fortuin meer bevoor
rechte en onder gunstiger omstandigheden
levende daarvan niet wordt gespaard, is do
werkelijkheid eenigszins geweld aandoen
Dan kwam bj ons, onder het lezen, wel
eens de vraag op of zij, die met zooveel
jjver zich van hun taak kweten, niet daarin
te ver gingen door hunne uitweidingen over
de bjjzondere toestanden, die zjj aantroffen
en die met de woningen op zich zelve niet
in direct verband stonden, I Mr Fruin, ons werkzaam raadslid en flink
Wisten zij, die gehuisvest waren in kamers I pleitbezorger voor zaken die hij nuttig en
of krotten, welke betreden werden met het I noodig acht, heeft toch succes gehad met
doel om te oordeelen of ruimte en lucht I zijn voorstel om het dag. bestuur uit te
voldoende waren, dat tevens een onderzoek I noodigen met de requestranten, het bestuur
werd ingesteld naar hun zindeljkheid of I van den Middelburgschen Bestuurdersbond,
onreinheid? Iin overleg te treden over de mogeljkheid
En vooralwaren zij er mee bekend dat I en de wenscheljkheid van eene verzekering
ook hieraan openbaarheid zou worden ge-1 der werklieden met steun der gemeente
geven I tegen de gevolgen der gedwongen werk
zeker, het is een niet te loochenen feit I loosheid,
dat onzuiverheid, vuilheid vooral een ge-1 Het werd verworpen met slechts twee
volg zijn van de omstandigheden waarin stemmen meerderheid,
men leeft, van onverschilligheid, die daar-1 Zeven leden stemden er voor.
door ontstaat. I En dit wil heel wat zeggen in een col-
Maar de onwil speelt hierbj ook dikwjls Ilege, waarvan vele leden zich zoo huiverig]
eeu rol. I toonen voor nieuwigheden en nog maar al
Frissche lucht, door het openen van een I te zeer aan het oude laissez faire het
venster, en water zijn allicht te verkvjgenI laat maar-waaien-systeem vasthouden,
wij zeggen niet altijd, vooral niet in don-1 waar het geldt maatregelen op maatschap-
Het zjn zulke rekbare begrippen.
Iu den tegenwoordigen tijd is alleen bj
het maken van nachteljk burengerucht I
iemand, die leven maakt, vervolgbaar maar I oogpunt. Nu was de beurt om de Vr je" te
voor het overige kan men iemand die te lprjzen zonder de Openbare Universiteit te laken,
een der raadsleden inlichting verkrjgcn I luid schreeuwt of iets te hard uitroept, of Dat laatste ging natuurlijk moeiljk, al was het
ons dageljksch bestuur zou bij hun I een opstootje maakt-, eenvoudig meenemen J andere bjna even lastig. Had men aan de
collega's in die stad wel voldoende gege- naar r-MN
kan men tegen hem niet opmaken. ingevoerd Schreven de jongelui niet schoone
v. I dissertaties r Waren de professoren niet goede
Daarin is misschien bij verordening testond wetenschappelijke
voorzien. I toon en het wetenschappeljk onderwjs daar
Maar als dan rond zoo'n venter zich eenige n;e^ even jj0og p
personen groepeeren, en een opstootje
vormen, is. hij dan de schuldige of zijn dat
vens kunnen bekomen.
Het verwonderde ons dat niemand op I
het idee kwam om hot voorstel van don
heer Fruin om advies te stellen in handen
van het dagelijksch bestuur.
De voorzitter kon nu onmogelijk mee-l
deelen hoe burg. en weth. daarover dachten, laatstgenoemden
De wethouder Sprenger toch was afwezig. Bovendien, omtrent het aanstoot geven
Maar de heer Den Bouwmeester stemde aan de goede zeden zullen de moeningen
echter voor zulk een onderzoek. van hen, die proces-verbaal moeten opmaken
Zoo heel slecht staan de kansen dus niet jen rechtspreken, o. a. de kantonrechters, nog
gunstig antwoord van ons dage-1 al eens verschillen.
voor een
lijkseh bestuur.
Daarom zou zulk een renvojjeeriDg niet
zoo kwaad zijn geweest.
Nu is slechts éen weg in te slaan om tot]
het beoogde te geraken.
Dat de kwestie niet gemakkelijk is opte|
lossen, bleek wel te Amsterdam waar de j
raad eerst na herhaalde zittingen een for
mule vond, waarop wij onze „Omtrek
ken" zijn reeds te uitvoerig geworden en
De Middelburgsche Bestuurdersbond sla plaatsgebrek dwingt ons tot beperking
zelf nu de hand aan het werk en doe wat spoedig hopen terug te komen,
mr Fruin wenschte dat geschieden zou in I En daarom, hoeveel wij ook gevoolen
samenwerking met het dagelijksch bestuur, voor het streven van het raadslid Snouck
Het vrage eenige bekwame mannen, ook Hurgronje en hoezeer wij met hem over-
tegenstanders van zulk eene verzekering, om I tuigd zijn van het nut om aan het onheb-1 binnen zekeren tjd er vjf faculteiten moeten
de kwestie eens van allo kanten te bezien, belijk venten een einde te maken, wij be-1 zjn Eerst dan kan men spreken van »op
Uit de voorstemmers van mr Fruin's I twijfelen of er in deze wel eene goede, af-1 den groei" inrichten, eerst dan komen »Vrje"
De heer Lohman scheen geheel vergeten
wat hj in eersten aanleg had beweerd. De
»Vrje" was nu troef geworden. En de in
consequentie, die hem verweten was Wel
or was van geen inconsequentie sprake. Hj
was het met de motieven van de wet niet
eens. Maar dat behoefde ook niet. Als het
belang van den Staat" er ruaar niet door ge
schaad wordt; en dat geschiedt niet als bjj
zondere universiteiten de effectus cwïlis ver-
krjgen. Integendeel het ^belang van den
Staat"nu èn van links èn van rechts het
criterium geworden, brengt dit mede.
De heer Lohman wederlegde echter niet het
argument, gisteren door zjn partjgenoot, den
heer De Visser, te berde gebracht, nl. dat de
Vrje" met hare drie faculteiten, elk met drie
professoren als minimum, niet op den groei"
was ingericht. Want, voegde dr De Visser er
aan toewaar staat in uwe statuten dat
kere, benauwde stegen.
Waar anderen zindeljk of tameljk rein
zijnbij sommigen het huishoudentje er
netjes uitziet, is het de vraag: kon met
eenigen goeden wil dit elders ook niet zoo
of althans beter zijn dan het nu is?
Te waardeeren is de properheid van velen
in slechte omstandigheden, maar ook vaak
af te keuren het totaal gemis aan zorg
daarvoor.
En dan nog dit:
Met instemming lazen wij op bladz. 29
den wenk: „Schort uw oordeel zonder een
volledige kennis van zaken op!"
pelijk gebied
Ideeën als de heer Fruin durft aanroereD,
moeten eerst doorwerken
zijn
Er zijn nu eenmaal in onzen raad, zelfs,
onder de liberalen, die daarop niet zoo liebtj me^1Senoem e voïze tenii
1 I Aldus kunnen allicht de
ingaan.
En dan zijn or anderen, die liefst alles
voorstel, de heeren Fruin zelven, Van der [doende oplossing is te vinden.
Harst, Den Bouwmeester, Van Dunne, Tak,
Verhage en Van Tejlingen is allicht ook
eene keuze te doen.
Mr Sannes zal zich zeker daartoe ook
wel laten vindon.
En men denke tevens om dezen of genen
werkgever.
Zoo kan er eene commissie worden
vormd die vraagt om eenig overleg met
burg. en weth., teneinde de mogelijkheid
te bespreken van een voorstel tot even-
tueelen steun van de gemeente voor de
Wjj hebben ditmaal louter ons bepaald
tot Middelburg.
Een volgend maal hopen wij onze „Om
trekken" weer iets ruimer te kunnen nemen.
Zitting van Vrjdag.
zjn or anderen,
tegenhouden wat slechts wjst op een streven
naar samenwerking met zoogenaamde „min
dere menschen", met het z. g. volk.
Daarmee moet men zich niet zoo enca-
nailleoren
Die menschen schrijven en doen zoo raar
Daarin kunnen zij geljk hebben maar
den worden gezet op een
eerste schre-|
pad dat
ons,
zj het ook langs een omweg, voert tot het
doel dat de heer Fruin beoogde.
Verzekering tegen werkloosheid werkt
practischer dan menig middel tot werk
verschaffing, dat thans wordt toegepast.
Zulk eene commissie tot onderzoek zou
den wij daarom met sympathie begroeten.
Dit geldt ook vooral bij de beoordeeling I die menschen zullen nog raarder doen, nog
van menig bestuur over de ondersteuning, minder fraai of beleefd zich uitdrukken
die het verschaft. wanneer de deftige lui hen van zich stooten.
Wie zegt of de middelen meerdere hulp I Komt hun tegemoet, mijne heeren, en zj
veroorlooven I zullen u leeren waardeeren. Gaan zij dan
Wie weet of in sommige gevallen, bj I meer met u om, dan zullen zj zeker van
sommige personen vermeerdering van onder-1 uwe „fatsoenljke" manieren een en ander
steuning niet alle veerkracht, weerstand en overnemen.
wilskracht zou wegnemen of verdoven; en I Nu kunnen wij ons voorstellen dat men
In dezelfde raadszitting van Woensdag
17 Februari is wel niet behandeld maar
meegedeeld een ander voorstel, nl. van jhr
mr W. H. Snouck Hurgronje om aan de
verordening van algemeene plaatseljke po
litie toe te voegen in art, 29 (het is ver
boden) „w of aan de openbare straat ter
verspreiding, aanbeveling, aankondiging of
Wijlen dr Schaepman heeft eens gezegd dat
alle polemiek uit den Booze is.
Welnu, nergens misschien ziet men dit beter
dan in de Kamer. -
Heden was het de dag der replieken. De
heeren Bos cn Van der Vlugt van links, de
•heeren Lohman en Idsinga van rechts kwamen
in het vuur. Hunne redevoeringen, vooral die
van den afgevaardigde van Leiden, waren
keurig. Zj bevatten natuurljk meest herha
lingen van hetgeen zj in eerste instantie
hadden betoogd, maar ze waren niet minder
interessant om aan te hooren. Wat professor
Van der Vlugt zeide, stond zelfs verre boven
zjn eerste oratie
Maar en nu komen wj op de polemiek
terug en op dr Schaepman's uitspraak het
resultaat, dat de heeren er mede op het oog
hadden, hot doel, werd niet bereikt. Elkander
overtuigen deden ze niet.
En daar er van weerszjden veel overtuiging
en Openbare universiteiten op éen 1 jn te staan.
Professor Van der Vlugt bestreed, evenals
de heer Bos, dat hier van gebrek aan vrijzin
nigheid" sprake was als zj tegen zouden
stemmen. Liefde voor het staatsbelang, dat be
ginsel stond voor hen op het spel.
Zoo bleven dus heden de partjen ieder op
haar eigen standpunt staan.
De heer Idsinga, die heden in zjn betoog
bleef steken, zal Dinsdag zjn rede voortzetten.
Maar ook bj hem zal wel bijken, dat »alle
polemiek uit den Booze is." Want zooveel
misverstanden" als hj, geleerd.man als hj is,
uit den weg te ruimen heeft, viel nog bj
geen der sprekers op. En dat duidt gewoonljk
niet op veel tegemoetkomen, toeschietel jkheid
Bljkens een advertentie in dit nummer
zal de volgende week, te beginnen Maandag
a. e., in de kunstzalen van het Schuttershof
alhier een tentoonstelling gehouden worden
van een groote collectie etsen en photogravu
res naar oude en nieuwe meesters, uitgaven van
de firma Scheltema en Holkema'te Amsterdam.
De tentoonstelling wordt gehouden door be
middeling van de* Vereeniging Uit liet Volk-Voor
liet Volk. De verzameling, die ook reeds in
andere plaatsen werd tentoongesteld; had overal
veel succes. We hopen in ons volgend num
mer nadere bjzonderheden te kunnen rnee-
deelen.
In Een wereld waarin men zicli verveelt
het bijspel van Pailleron, Donderdag 17 Maart
of zij niet slechte eigenschapppen, bv. drank- om den vorm bezwaar had tegen het voor- bekendmaking van gedrukte of ongedrukte L0t uitdrukking kwam, er met bezieling, met te Middelburg te geven, treden vele der
dikwjls met veel scherpte en puntig-1 beste krachten van de koninkljke vereeniging
gesproken werd, viel dit des te meer jjet Nederlandsch Tooneel op.
zucht, in de hand zou werken. I stol van den heer Fruin. Maar er werden
Had men ook die besturen gehoord, die daartegen ook heel wat drogredenen aan-
vaak staan voor onverbeterlijke menschen gevoerd, die getuigden van gebrek aan lust
en toestandende enquête ware misschien J om iets te doen
billijker en het oordeel allicht gunstiger Wj zullen daarover maar niet veel zeggen,
geweest, al erkennen w j dat de ondersteu- Geleerd klonk de bewering dat de kwestie
steuning vaak zeer schraal is en al vragen studie eiseht en in vak-t jdschriften breed-
wij of menschlievendheid, chariteit, we] voerig is behandeld
altjd in deze genoeg gewicht in de schaal Och, wie als leek zich op de hoogte
legt. I daarvan wil stellen, vindt daartoe gelegen
Doch laat ons liever zoeken naar de pun-heid te over
stukken of afbeeldingen zoodanig te roepon
of met zoodanig reclamomiddol rond te gaan
lat daardoor de openbare orde verstoord I
of bedreigd of aan de goede zeden aanstoot
gegeven wordt".
Ook voor dit voorstel gevoelen wj wel I
ietshoewel niet zooveel als voor dat van
den heer Fruin.
De afkeurenswaardige manier om bro
chures uit te venten, zooals dit door enkelen
met bjvoeging van allerlei on-
vuur,
heid,
op. Ieder bleef stokstjf op eigen standpunt
staan. Professor Van der Vlugt had den heer
Lohman niet overtuigd, dat de bjzondere uni
versiteiten wetenschappeljk minderwaardig
zouden zjn, en omgekeerd kon de heer Loh
man dit den Leidschen professor niet doen. En
als men dan bemerkte hoe deze mannen daar
toch naar streefden, dit geen jdel comediespel
Zoo o. a. de dames PauwelsVan Biene,
HoltropVan Gelder, Anna Klaassen, Rika
Hopper en Van Korlaar—Van Dam; benevens
de heeren Hubert La Roche, die 29 Sept. 11.
alhier voor het eerst bj dit gezelschap in
Tartuffe en Zieleketens speelde en aller sympa
thie verwierf, De Jong, Tourniaire en Myin.
Menigeen zal zich dit stuk nog wel herin-
was, dan betreurt men toch eigenljk de moeite I neren uit de dagen van mevrouw Kleine
en den jver, die daaraan besteed werden. Gartmaa en den heer Morin. Hunne rollen