Dinsdag 16 Februari. Uit Stad en Provincie. N°. 39. 147° Jaargang. 1904. Middelburg 15 Februari Nieuwe concurrentie met Vlissingen Van den Haagschen Toren. BENOEMINGEN, ENZ. Oost'Indië. MIDDELBURGSCIIE COURANT. Deze courant verschijnt dageljjks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland francojpp., 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER EN VERWACHTING. lo Febr. 8 u. vm 40 gr., 12 u. 42 gr., av. 4 u. 43 gr. F. Verwacht: matige tot krachtige Z. W. wind, toenemende bewolking, weinig verandering in temperatuur. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Az., N.Z. Voorburgwal 366, Amsterdam. Zonder eenigen commentaar namen wij in ons vorig nommer over wat het Hdbl., onder bovenstaand opschrift, mededeelde omtrent door de Great Eastern Railway gedane stappen tot wijziging der vrachtprijzen voor reizigers tus- schen Engeland en Duitschlnnd, de door haar gevraagde machtiging voor de opening van een dienst op Zeebrugge en de in verband daarmee te verwachten groote concurrentie voor de maatschappij Zeeland. Wij meenden het beter om, voor bij dat be richt iets aan te teekenen, eerst de voorlich ting in te winnen van personen, die geacht mogen worden volkomen op de hoogte te wezen van deze zaak. In de ons gedane mededeelingen vinden wjj grond voor de veronderstelling dat voor de Vlissinger route de concurrentie via Zeebrugge niet zooveel zwaarder zal worden dan de thans bestaande via Antwerpen. De toestand nu is toch dat Hoek van Holland en Vlissingen vrij wel een gelijk aandeel hebben in het Zuid- Duitsche verkeer en men kan niet aannemen dat de Great Eastern zich daarin mede zelf con currentie zou gaan aandoen. De HarwichAntwerpen-stoomers zijn nu ook reeds, vooral des zomers, vrjj goed bezet; en moet de Great Eastern de Zeebrugge-route voeden door passagiers gedeeltelijk te trekken uit haar Hoek van Holland traffic, dan zal het haar nog moeiljjker worden daar to make both ends meet. Zooals bekend, gingen daar toch over het afgeloopen jaar zoowel de ontvangsten uit passagiers- als uit vracht-vervoer achteruit. Is bovendien het bericht juist, dat er onder handeld wordt om de vrachtprijzen voor rei zigers tusschen Engeland en Duitschland te wijzigen, zoowel over Hoek van Holland als Vlissingen (wordt hier bedoeld gelijkstellen dan zal de ljjn, die den besten naam heeft en kan behouden, een voorsprong hebben. Verder verge te men niet dat nog zal moeten bljjken of Zeebrugge als haven, vooral bjj slecht weer, mist enz., een veilig en betrouwbaar eindpunt zal worden. Ostende levert dikwijls bezwaren op, Vlissingen nimmer. Zjjn wjj goed ingelicht, dan zou het zelfs te Hoek van Hol land in de tweede helft van December zijn voorgekomen, dat de Harwich boot verre over zjjn tijd aankwam. Maar al het vorenstaande neemt niet weg dat men de zaak niet geheel «en bagatelle" mag behandelen en dat het zonder twjjfel op den weg der regeering ligt om zoo moge ljjk onvorwjjld maatregelen te nemen ten einde de Zeeland tegenover verdere concurren tie sterker te maken. Laten wjj hier nog bijvoegen dat waarljjk de Vlissinger-route, wat dat laatste betreft, niet verwend is geworden. haven van onze onzijdigheid geen gemakkelijke zaak is, zal een ieder duideljjk zjjn, die be grijpt dat wij daarmede niet af zjjn door ons te houden aan den regel, dat in onze havens vjjandelijke schepen alleen zooveel kolen kun nen innemen dat zij de naastbjjzjjnde haven van eigen nationaliteit kunnen bereiken. In dit geval zou dat beteekenen, dat wij Russische oorlogsschepen, die uit het Suez-kanaal koers zetten naar Port Arthur, van zooveel kolen mochten voorzien, dat zij die Russische haven konden bereiken. In theorie juist, komt dat echter in de praktijk hierop neder, dat, gesteld de Russen mochten Sabang aandoen, zjj van die haven evenveel nut zouden hebben als ware het een Russisch station. Zonder nu verder op deze quaestie in te gaan, kan hien licht bevroeden, dat het op den duur lang geen gemakkeljjke taak zal zijn om onze neutraliteit naar behooren te hand haven. De geographische ligging van onze koloniën in verband met de regelen van het eldend internationaal recht stellen ons voor een zeer moeilijk probleem. Hopen wij echter maar dat zich geen moeilijkheden zulien voor doen. Generaal Van Heutz, die het Russische eskader, dat onderweg is naar de Oost-Aziati sche wateren, te Sabang zal afwachten, is misschien meer waard dan een oorlogsschip, zooals ik zeer juist hoorde opmerken. Wat evenwel niet wegneemt, dat de Java-divisie wel eens een verkenningstocht naar de kusten van Sumatra mocht ondernemen. Om en nabij Java zal er wel heel weinig kans zjjn, dat onze neutraliteit in het gedrang komt. Het spreekt wel van zelf, dat in de laatste dagen bjjna van niets anders sprake is geweest dan van den grooten oorlog, die thans in Oost' Azië is uitgebroken.Russen en Japanners hebben al het andere op zijde geschoven. Eigenaardig daarbjj, dat men in het algemeen maar zwak gevoelt van welk belang deze oorlog nog voor ons land kan, liever gezegd zal wordenhoe ook de uitslag zij. Want mocht Japan zege vierend uit den strjjd te voorschijn treden, dan kan men er van verzekerd zijn dat vroeg of laat onze koloniën daarvan den invloed zullen ge waar worden en mocht Rusland het winnen, dan zal dat land zeker wel geleerd hebben hoe broodnoodig kolenstations zjjn, en dan zal alweer Nederland daarvan ongetwijfeld de be langstelling ondervinden. Men behoeft nog volstrekt niet zoo ver te gaan van het vermoe den uit te spreken, dat dit land de verlangde kolensstations zal nemen, ergo ons land er den oorlog om zal aandoen. Langs vredelievenden weg kan hetzelfde resultaat bereikt worden In elk gevalhoe ook de uitslag zij, de be langstelling van het buitenland in ons koloni aal bezit zal door dezen oorlog weder aan merkeljjk verhoogd worden, en dat beteekent voor een klein land als het onze, met het voorbeeld van Spanje en de Transvaal voor oogen, weinig goeds. Voorloopig echter ig nog maar de neutrali teitsquaestie aan de ordeen dat het hand Van onze koloniën gesproken. Gisteren be zocht ik de vergadering van Oost en West, waar Dr Nieuwenhnizen, tegenwoordig professor te Leiden, een lezing hield over zijn Borneosche reizen. Ook de Koningin was tegenwoordig en volgde met aandacht de voordracht van den professor. Typisch Haagsch was alweer, dat de Leidsche hoogleeraar een kwartier lang voor den katheder moest wachten, staande in af wachting van het koninklijk bezoek. Hij mocht niet zittende wachten. Dat was tegen het protocolWel te verstaan het protocol van het bestuur van Oost en West, dat, hoe ver dienstelijk ook, toch den indruk verwekt, dat het met onze koloniën, en vooral met de bruine broeder coquetteert als een verliefde j.ongen met zijn meisje. Maar dit daargelatenhoe jammer dat een man als Dr Nieuwenhuizen zich heeft laten vinden om het Leidsche professoraat aan te nemen. Met alle respect voor zijn groote kennis, beter gezegd juist daarom, is het zeer te betreuren, dat hp thans voor onze koloniën verloren is, waar men mannen als Nieuwenhuizen zoo goed gebruiken kan. Men mag het imperialisme veroordeelen maar dat wij in onze koloniën er buiten kunnen, zal wel geen verstandig mensch be weren. En nu heeft Dr Nieuwenhuizen bewezen, dat het imperialisme niet steeds een gewel- dadig karakter behoeft aan te nemen en daarom juist hebben wjj mannen van zjjn slag, mannen als Nieuwenhuizen, Buttikhöffer, Molengraai en andere in onze kol onien even goed, zoo niet meer noodig dan soldaten en ambtenaren. Daarbjj komt dan nog dat dr Nieuwenhuizen voor zijn tegenwoordige betrekking totaal ongeschikt is, omdat van hem als docent geen kracht zal uitgaan. Hjj mist ten eene male de gave van het woord toch wel eenigszins een vereischte voor een leeraar en is boven dien zeer verlegen. Er is dan ook ernstig sprake van geweest dat het professoraat aan den oud-hoogleeraar te Delft, den gewezen resident van Rionw, den heer Van Hasselt, zou worden aangeboden, maar het schijntdat diens houding in zake het ethnographisch museum te Leiden, dat hij naar Amsterdam wilde over brengen, hem het ongenoegen van den Leid- schen Senaat op den hals heeft gehaald. Had hp deze stoutigheid niet begaan, dan had hij lang geen slechte kans gehad, want in tegen' stelling met dr Nieuwenhuizen bezit de heer Van Hasselt alle eigenschappen voor een goed docent, terwijl bovendien zjjn kunde als ethno graaf hem zeker voor de betrekking in aan merking deed komen. Dit professoren-kabaai komt onze koloniën dus op het verlies te staan van den hoogst verdienstelijken Nieuwenhuizen. Het zou mij echter niets verwonderen, indien er stappen zouden gedaan worden om den heer Nieuwen huizen alsnog op zijn besluit te doen terug komen wat te eerder kan geschieden en met goeden uitslag bekroond kan worden omdat onze Borneo-reiziger het hoogleeraarschap volstrekt niet heeft geambieerd. Hij is totaal zonder eenige eerzucht. In elk geval den lande en in het bijzonder het koloniale Nederland kan hij veel beter dienen door zijn reizen in onze uiterste buiten bezittingen voort te zetten dan door de studee rende jongelingschap te gaan leeraren. Dat is «niets voor hem." Ik eindig ditmaal met een prachtig Kamper stukje, dat, aan een onzer departementen uit gebroeid, bepaald verdient in ruimer kring bekend te worden. De lezers zullen zich misschien herinneren, dat -ongeveer twee jaar geleden proeven zijn genomen met de draadlooze telegraphie, systeem Marconi, tusschen Scheveningen en Den Helder. Waar Marconi reeds meer dan drie jaar afdoende bewezen heeft dat met zijn telegraafsysteem over zeer groote afstanden kan getelegrafeerd worden, hadden onze vroede vade ren besloten, dat nog een proef geen kwaad kon, ergo werd onderzocht, wat reeds lang bewezen was. Deze proefneming gelukte volkomen, maar toch was het resultaat niet van dien aard, dat men in onzen Oost want daarvoor diende de proefneming te Scheveningen het Marconisysteem invoerde. Er moesten nog meerdere proeven genomen worden; andere systemen zouden eens onderzocht worden. V olgens den boozen en alwetenden «men' hadden eenige Hollandsche geleerden het de partement van marine en dat van koloniën, maar vooral van marine, belezen, dat het Marconi-systeem eigenlijk maar zóó-zóó was. Zij waren bezig een eigen systeem uit te inden Er werd dus een commissie benoemd, die tusschen Kampen en Amsterdam aan het pro- beeren ging met een systeem, uitgedacht door een Franschen markies. Z'n naam doet er nu niet toe. Evenmin is het van "belang dat de markies, wonende in een groot hotel te Am sterdam, onlangs zich teruggetrokken heeft onder mededeeling aan den hotelhouder, dat de rekening bp de «commissie" moest inge diend worden. Dat heeft met de draadlooze telegrafie-systeem Franschen markies niets te maken. Wel echter had dit klein gedoe voor verantwoordelijk gouvernement dat een nota van bene voor den markies en zijn «systeem" alle kanten gewaarschuwd wasdit evolg, dat de Marconi-maatschappp aan den Overtoom een stukje srond huurde, er een paal op zette en, zooals uit het Alg. Hbld. blijkt, aan het telegrafeeren ging. En nu blijkt het volgende dat ondanks het werken van de draadlooze telegrafie, systeem van den Franschen markies, tusschen Amster dam en Kampen de naam van Kampen in deze combinatie maakt een zeer bedenke- lijken indruk - en de draadlooze telegrafie systeem Shabby-Arcow, die voor de Holl IJzeren Sp. Mij. tusschen Enkhuizen en Sta voren, een dienst onderhoudt, en die voort durend storend op elkander inwerken, de Marconi-telegraaf' zonder eenige stoornis zijn Londensche telegrammen overbrengt. Maar en nu komt voor Marconi een zeer treurig berichtuit zeer goede bron verneem ik dat aan deze Marconi eerlijkheid zeer spoedig een eind zal komen, want er is be sloten, dat, mocht hij niet vrijwillig zijn in richting aan den Overtoom sluiten, daartoe gerechtelijk zal worden overgegaan. Op grond van de nieuwe telegraafwet is het nl. aan particulieren verboden een telegraafdienst op eigen gelegenheid te organiseeren, en nu mag de agent van Marconi beweren, dat de draad looze telegrafie geen electro-magnetische is het kastje zal en gaat dicht. Dat staat vast. En vooral als de Marconi-maatschappp geld in rekening gaat brengen aan hare klanten, want dan lpdt natuurlijk de rijkstelegraaf een enorme schade. Intusschen de reclame, die de maatschappij gemaakt heeft, is van dien aard geweest dat het nu hoog tijd wordt, dat aan de soort van proefnemingen als tusschen Amsterdam en Kampen een eind komt, de Kamperstreken ophouden, en men verstandig zal doen eens te gaan onderhandelen met de Marconi-maatschappp Mp dunkt: het is nu welletjes geweest. Eerst gaan beproeven wat reeds lang be wezen is. In Scheveningen of tusschen Am sterdam en Kampen onderzoeken of hetzelfde wel tusschen Bali en Lombok zal werken Vervolgens die zonderlinge manoeuvre met den Franschen markies. En nu eindelijk het voornemen om met den sterken arm het Marconi wachthuisje aan den Overtoom te sluitenGelooven nu werkeljjk de geleerden aan Marine, dat daarmede het Marconi-systeem is dood te drukken Of dat het niet deugt In de oogen van het buitenland moesten wjj ons toch niet zoo ridicuul maken, en dat zeg ik niet omdat ik zoo bjjzonder gesteld ben op de invoering van het Marconi-systeem de uitvinder laat mp totaal koud maar omdat de feiten er nu eenmaal toe liggen. Dit neemt echter niet weg, dat het optreden van den Belgischen of Franschen markies, waarvan ik niet alles kan vertellen, een genoegljjk oogen- blik heeft bozorgd aan uw getrouwen Torenwachter. Den Haag, 12 Febr. 1904. ALS PROTEST. Bjj de firma de Erven F. Bohn te Haarlem zjjn nu in een bundel uitgegeven Verspreide Opstel len van prof Hector Treub. Zjj bevatten voor drachten o. a. over het Nieuw-Malthusianisme en Huwelijk en Ziekte. Drie van de vjjf daarin voorkomende stuk ken zjjn reeds vroeger gepubliceerd maar prof Treub deed naar hij schrjjft «dit boekje verschjjnen als protest tegen de onder de huidige regeering meer en meer in zwang komende, en zelfs officieel wordende gewoonte om alles wat niet strookt met de uitlegging, die dominé of pastoor van het Bjjbelwoord geven, te brandmerken als afkeurenswaardig niet alleen, maar als intrinsiek slecht. Men moge er al genoegen in scheppen te beweren dat Neder land een christelijke staat is, dit neemt niet weg dat er in dien staat tal van leden zjjn die, hetzjj min ot meer christen dan wel volmaakt ongeloovig, aan het Bjjbelwoord geen enkele bindende beteekenis toekennen. Zjj doen dat niet uit onkundemen zou integendeel veel meer recht hebben te zeggen, dat de groote meerderheid van hen, die de tegenwoordige Regeering steunen en met hare opvattingen meegaan, dat doen in onwetendheid en alleen geloovende op gezag. Zij die, het Bijbelwoord kennende, en naar waarde schattende wat daar schoons in staat bv. over verdraagzaamheid en zachtmoedigheid in het oordeel het toch niet als richtsnoer voor al hun handelingen willen laten gelden, weigeren daarmee slechts te doen wat hun kennis en hun denken voor hen onmogeljjk maken. Hen verketteren is gemakkeljjk, maar noch christeljjk, noch fat- soenljjk, noch bewjjzend. Tegen zulk verketteren is dit boekje een protest. De sociale onderwerpen, die er in behandeld worden, zjjn diegene, waarmede ik door den aard van mjjn speciale studie het bestbekend ben. Zjj behooren alle tot het gebied, gewoon ljjk aangeduid als dat der sexueele moraal. Dat maakt hun openljjke behandeling niet aange namer, want de dooddoener «onzedeljjk" lig al gauw bjj de hand ter bestrjjding van hem, die de z. g, «christelpke" moraliteitsbegrippen niet het summum bonum vindt. Ook dat mag thans geen reden zijn tot zwjjgen, naar het mij voorkomt." Wjj vestigen de bjjzondere aandacht van onzen lezerskring op deze opstellen van den bekwamen geleerde, den flinken man. dat de algeheele pacificatie van Pidië over zes maanden een voldongen feit zal zjjn. Het kan zjjn nut hebben belangstellenden te herinneren dat voor de voorstelling van Schakels, door het Haarlemscli Tooneel te M i d- d e 1 b u r g te geven, de bespreking plaats heeft morgen (D i ns d a g) en de loting daarbjj, zooals gewoonlijkte 10 uren voor ledon der afdee- ling Middelburg van het Ned. Tooneeluerbond te 11 uren voor den eersten en den tweeden te 121/-2 uur voor den derden en den vierden rang. Houders van vaste plaatsen dienen vóór tien uren op te geven wanneer zjj daarvan gebruik maken. De voorstelling zelve heeft, zooals men weet, Woensdag plaats. Het provinciaal comité voor Zeeland van de vereeniging Trouiv aan Koning en Vader land besloot, in verband met het gering aantal te ondersteunen personen, zich te ontbinden en de zorg voor hulpbehoevende oud-strjjders in deze provincie over te dragen aan het hoofdbestuur der vereeniging te Utrecht. Naar wij vernemen, is door den heer W. Schotsman, cipier in het huis van bewaring alhier, tegen 15 Mei, als zoodanig zjjn ont slag aangevraagd. Zondagavond had alhier in den schouw burg de tweede militaire uitvoering, ten bate van het sanatorium Oranje Nassau's Oord, plaats. Zjj was alles behalve druk bezocht alleen op den derden en vierden rang waren nog al eenige bezoekers, doch beneden was het weinig bezet. Bjj het jongstgehouden examen voor adjudant-onderofficier bjj het 3e regiment infanterie is o. a. geslaagd de sergeant-majoor S. Haverkorn, die, na afloop van zjjne deta- eheering te Bergen op Zoom, wordt ingedeeld bjj 'de 3e compagnie 2e bataljon alhier. Uit Vlissingen. Door burg. en weth. is tot schatter voor de drankwet, vacature H. Schoonis, benoemd de heer A. Hnson. DE RIJKSMIDDELEN. De maand Januari levert weinig of geen grond op voor het maken van een gissing omtrent de opbrengst der Rjjksmiddelen voor bet geheele nieuw ingetreden jaar. Ware dit het geval, dan zou men reden hebben om over de afgeloopen maand niet zoo bjjzonder tevreden te zijn, Januari 1904 bracht toch slechts 9.444.276.605 op, tegen 10.231.872.195 in Januari 1903, terwijl de raming voor éen maand bedraagt 12.085.567.01. Wjj zullen daarom, zonder in verdere be- schouwingens te treden, slechts nagaan welke cjjfers van 1904 verschillen met die in 1903. De grondbelasting gaf ruim 8000 minder, de bedrjjfsbelasting 10.000 meer en de ver mogensbelasting ruim 35.000 minder, terwjjl omtrent het personeel niets val; op te merken. De invoerrechten leverden 15.000 minder op, de suikeraccijns 165.000 minder, de wjjn- accjjns 8000 minder, het gedistilleerd 120.000 minder en het geslacht 30.000 minder. Op de zegelrechten werd 73.000 minder ontvangen en op het successierecht 546.000 minder, terwjjl de registratierechten ƒ111.000 meer opbrachten. Voorts waren minder de posterjjen met 26.000, en de telegraaf met 20.000. De loodsgelden gaven echter bjjna 14.000 meer dan in Januari 1903. Uit deze opgave laat zich het nadeelig ver schil van meer dan 787.000 met Januari 1903 nagaan. Mogen de volgende maanden van het jaar gunstiger resnltaten geven [Nieuwe Crt.) Bij kon. besluit is benoemd tot ambtenaar van het O. M. bjj de kantongerechten in het arrondissement Utrecht, ter standplaats Utrecht, mr P. A. Pjjnacker Hordjjk, O.-I. rechterlik ambtenaar, met verlof in Nederland, tjjdeljjk verbljjvende te 'sGravénhage is benoemd tot commies bjj het Kabinet der Koningin G. J. F. Anders, thans adjunct-com mies bjj dat Kabinet. Volgens een bericht aan de Deli Courant wordt thans onvermoeid door kapitein Coljjn te zamen met Polem geageerd in het Pidische en mag er gegronde hoop gekoesterd worden, Aan den militieplichtige P. Brasser van de lichting 1904 voor de gemeente West- k a p e 11 e is, op grond dat hjj onmisbaar wordt geacht voor het gezin waartoe hjj behoort, tot 1 Maart 1906 ontheffing verleend van den werkeljjken dienst. De koopman in manufacturen te Goes, die, zooals door ons gemeld werd, in arrest was genomen, is reeds op vrjje voeten gesteld. De oorzaak van de inhechtenisneming moet geweest zjjn, dat slechts een deel van het geld der in de laatste dagen verkochte goederen werd afgedragen. Bjj het onderzoek moet gebleken zjjn dat de man zelf niet wist hoeveel geld was ontvan gen, omdat de winkelnering voor een deel door zjjn Vrouw, maar voor het grootste deel door zjjn inwonende dochter wordt gedreven. Vrjjdag avond gaf de zangvereeniging Ex celsior aldaar in de Prins van Oranje eene drukbezochte soirée. Een paar komediestukjes werden opgevoerd, en een tweetal tableaux te zien gegeven. Een en ander viel zeer in den smaak van de aanwezigen. De jongste verpachting van 19 H. A. 11 A. 76 c. A. bouw en weiland der Ned. herv. kerk teBaarland heeft opgebracht 1535.69. tegen 1284.23. 's jaars bjj de loopendo pacht. Deze verpachting heeft plaats gehad onder de leden, zoodat dit geen invloed gehad heeft op de opbrengst. TeWolphaartsdjjk werd Zaterdag namiddag jl. een vergadering gehouden om van gedachten te wisselen over de oprichting eener onderlinge werkliedenvereeniging tegen onge lukken in het landbouwbedrjjf, bijeengeroepen door Landbouw en Veeteelt. Nadat de voorzitter dier vereenigiug met een kort woord de bjj eenkomst had geopend, werd het woord gegeven aan den heer Koert om de zaak uiteen te zetten. Hij besprak oerst een dergeljjke verzekering bjj een particuliere maatschappjj, vervolgens in korte trekken de verzekering volgens de ongevallenwet, om ten slotte te komen tot de wjjze, waarop de be noemde commissie van onderzoek zich voor stelt dat een dergeljjke verzekering beter aan haar doel beant woordt. Uit de gevoerde besprekingen bleek dat de aanwezigen zich over 't algemeen met de betaling naar het aantal H.A. bouwland (3 H.A. weiland 1 H.A. bouwland), de verdee ling der bedrijven naar de gevaren der vier klassen, het aannemen van een vast loon, onaf hankelijk van het werk, a 1 per week, de verschillende uitkeeringen bjj ongelukken, enz. zeer goed konden vereenigen. Bjj de rondvraag aan elk der aanwezigen, of

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1904 | | pagina 1