Vrijdag
22 Januari.
Uit Stad en Provincie.
N°. 18.
147ö Jaargang.
1904.
Van eene Koningsvrouwe.
Middelburg 21 Januari
ONDERWIJS.
Verschillende Berichten.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel
LETTEREN EN KUNST.
HET TOONEEL.
MIDRELMIRGSG
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2,
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
21 .Tan. 8 u. vm. 33 gr., 12 u. 34 gr., ar. 4 u. 34 gr. F. Verwacht: zwakke wind,
nevelig, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent por regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Rnrean
A. DE LA MAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Morgen, 22 Januari, is het 25 jaren ge
leden dat Adelhcid Emma Wilhelmina
Theresia, prinses van Waldeck en Pyrmont,
als Koningin dor Nederlanden na den 7en
Januari 1879 to Arolsen met Koning Willem
III in den echt te zijn verbonden in de
Residentie hare intrede deed.
Het waren droeve dagen. Gansch het
volk was nog onder den indruk van den
dood van Prins Hendrik, een der meest
bominde, zoo niet de meest geliefde prins,
wiens overlijden kort te voren, 13 Januari
1879, een gevoeligen slag toebracht aan
ons land, aan menige handelsonderneming,
aan tal van nuttige instellingen.
De dag van zijne begrafenis, de 25e Ja
nuari, was dan ook een dag van nationalen
rouw.
En geen wonder dat de komst van wijlen
Koning Willem III met zijne twintigjarige
gade niet het sein was voor luidruchtig
feestgedruiseh dat het vorstelijk echtpaar
in alle stilte zijn intrede in de residentie
deed, na 10 Januari het allereerst, bij zijn
binnentreden van ons land, verwelkomd te
zijn geweest door mr J. II. Gecrtsema,
Commissaris des Konings in Overijsel.
Ook uitte de sympathie voor de vorste
lijke vrouwe, op wier schouders eene zware
taak zou rusten, zich niet bijzonder sterk.
Men kende haar weinig of nietde her
innering aan de begaafde Koningin Sophia
leefde nog te veel voort in do hoofden en
harten der Nederlanders.
En dan
- Daar waren er die hun weinige ingeno
menheid met dit huwelijk niet verheelden.
De toenmalige hoofdredacteur van ons blad
legdo in een artikel, in het nommer van 4
September 1878, onomwonden zijne beden-
bloot.
Hij woes op de jeugd van Koningin Emma
„in leeftijd en in afkomst de mindere dor
andere vrouwelijke ledeu van het vorstelijke
huis", op het „zeer kiesche en moeilijke der
positie van de Koningin, tegenover de beide
oudere zonen van haar gemaal."
En zi9, de schrijver stond lang niot
alleen in zijne meening.
kentelijkheid voor het
groote
geluk, dat
haar iu Nederland is te beurt gevallenvoor
de waardeering die H. M. vau het Neder-
landsche volk heeft ondervonden.
Bij het neerleggen van het Regentschap,
31 Aug. 1898 eene waardigheid die H. M.
8 December 1890 aanvaardde heeft ons
volk op ondubbelzinnige wijze doen blijken
van zijne liefde en zijne ingenomenheid
met de Vorstin, die eene voorname plaats
in ons midden inneemt, vooral voor hare
zorg als moeder van Koningin Wilhelmina
om do verstandige opvoeding die zij H. M.
gaf en om hare toewjjding voor vele be
langen der natie, waarin zij geheel is opge
gaan en waaraan zij zich geheel heeft ge
geven.
Op dezen feestdag zullen Haar en hare
Dochter, in woorden, gedachten en geschrif
ten, de beste en hartelijkst gemeende wen-
schen worden gebracht.
Dat de hooge Jubilarisse nog jaren blij ve
gespaard en zij nog vele gelukkige dagen
in ons midden moge doorbrengen
kin gen
Er ligt thans een kwart eeuw achter ons.
In dien lijd heeft II. M. in ons midden
geleefd als gemalin van Koning Willem III,
als moeder van Koningin Wilhelmina, als
Regentes en in de laatste jaren als Koningin-
Moeder.
H. M. heeft veel ervaren, veel moeite-
Yolle dagen doorleefd, zware plichten te
vervullen gehad.
Onverwachte omstandigheden hebben zich
voorgedaan in die 25jaren; gebeurtenissen
waaraan niemand op den 22sten Januari
1879 kon denken.
Waar zijn de vrouwelijke leden van ons
vorstelijk huis gebleven
Hoe droevig-spoedig werden de prinsen
weggenomen, op wie onze hoop nog was
gevestigd
Wie dit alles zich te binnen brengt, zal
dankbaar terugdenken aan de Januari-maand
van 1879 toen Koningin Emma in ons
midden verscheen.
Zij heeft zich getoond eene lieve koningin
eene beminnelijke, eenvoudige vrouw, eene
zorgzame gade, eene verstandige, liefdevolle
moeder, een uitstekende regentes en eene
belangstellende Koningin-Moeder, die eene
plaats waardig is in de harten der Neder
landers.
Yan hare welwillendheid, haar eenvoud
weten wjj, Zeeuwen, mee te spreken uit de
dagen van 21 tot en met 24 Augustus 1894,
toen beide Koninginnen in ons midden
vertoefden.
Dit alles gedenken wij morgen met in
genomenheid.
En de Koningin-Moeder zelve, ernstig»
vrouwe als zij is, zal ook met gemengd»
gevoelens op die 25 jaren terugzien.
Maar dan zal, bovenal, meenen wij, ook
haar bezielen hetzelfde gevoel dat c
jegens haar vervulteen gevoel vaD er-
WETSSCHENNIS.
Door Het Vaderland wordt gewezen op eene
zeldzame wetsschennis.
In December 11. is in de Staatscourant de
volgende mededeeling verschenen
»De minister van financiën, daartoe gemach
tigd bjj Kon. Kabinetsrescript van 7 Dec. 1903,
no. 28, brengt ter kennis van belanghebbenden
1. dat de Prijscourant, bedoeld in art. 123
der Algemeene wet van 26 Aug. 1822 (Stbl. no.
38) in het vervolg, tot nadere aankondiging,
niet meer zal worden uitgegeven
2. dat de thans over het vierde kwartaal
van 1903 geldende Prijscourant, met ingang
van 1 Januari e. k., zal ophouden van kracht
te zijn."
Het nut der bedoelde Prijscourant in't mid
den latende, acht echter Het Vaderland dat
het voorschrift der wet duidelijk is en behoort
te worden nageleefd.
»De zorg, zoo vervolgt het blad, dat uitvoe
ring aan het wetsartikel worde gegeven, berust
bij den verantwoordelijken minister, in dezen
het hoofd van het Departement van Financiën,
en het wekt verbazing plotseling te lezen dat
de betrokken minister eenvoudig mededeelt,
dat tot nadere aankondiging dit artikel der
wet niet zal worden uitgevoerd.
Den minister schijnt een machtiging, bjj
Koninklijk Kabinetsrescript voldoende voorge
komen te zijn om deze kennisgeving het De
partement te doen verlaten. Maar geen Kon.
Kabinetsrescript een vorm voor de uiting
van den Koninklijken wil, die ons staatsrecht
tot den huidigen dag vreemd was en die ver
scholen bleef hetzij binnen de muren van het
Koninklijk Paleis, hetzij binnen de wanden
van het ministerieele kabinet zal, afkom
stig van den onschendbaren Souverein, den
verantwoordelijken Minister kunnen dekken,
als voor hem het oogenblik der verantwoor
ding daar is.
Niet den Koning, doch aan de wet in de
eerste plaats heeft de Minister te gehoorzamen."
Al zou alleen reeds om politieke redenen
het instellen van een strafvervolging, op grond
van art. 1 der wet van 22 April 1855 (op de
ministerieele verantwoordelijkheid), niet ge
wenscht zjjn, toch moet deugdelijk geconsta
teerd worden, dat hier door den Minister Harte
in strjjd met de wet gehandeld is. Men mag
verwachten dat in de Eerste kamer Z. Exc,
hierover ter verantwoording zal worden geroe
pen. (Arnh Crt.)
De voorstelling, in Februari te Middel
burg te geven door het Haarlemsch Tooneel,
directie Louis Bouwmeester, is nu bepaald op
Woensdag den 17en dier maand.
Dan zal gegeven worden het nieuwe stuk
van Heyermans Schakelszooals het in de
laatste dagen met toenemend succes is ge
geven, o. a. Zondagavond in Groningen voor
een uitverkochten schouwburg.
Al wat bij de eerste opvoeringen aanstoot
gaf, is er uit verwijderdhet stuk is herzien
bekort en, naar men zegt, veel verbeterd.
Daarin treden op de dames Julia van Lier—
Cuypers, ErfmannSasbach met de heeren
Louis en Frits Bouwmeester en verder allen
die onlangs in Asra ons zulk een groot kunst
genot verschaften.
Ook deze voorstelling gaat uit van de afdee
ling Middelburg van het Nederlandsch Tooneèl
verbond.
Er wachten ons dus in Februari twee hoogst
belangrijke weken op kunstgebied.
In de eene heeft die voorstelling plaats, en
in de daaropvolgende de heerlijke uitvoering
van de Johannes Passion, door de zangvereeni-
ging Tot Oefening en Uitspanning te Middelburg,
met solisten als Messchaert en Litzinger.
De kunstliefhebbers in onze stad en ook
daar buiten er zijn toch altijd in Zeeland
muziekminnaars genoeg, die voor zulk een
buitengewoon concert wel een tochtje naar
Middelburg over hebben denken hierom en
houden ook den Dinsdag 23 Februari vrij
Naar wij vernemen, is van wege den
Middelburgschen Bestuurdersbond in December jl.
een onderzoek ingesteld naar de al of niét
bewoonbaarheid van een 80 tal woningen i n
deze gemeente.
In de eerste week van lebruari zal daar
omtrent in druk verschijnen een rapport met
teekeningen van mej. A. O., lid van de
vrouwenvereeniging Samen Sterk alhier.
Samenstellers van het rapport zijn D. Bimmel,
voorzitter van den Middelburgschen Bestuurders'
bond, en C. J. Riemens, lid van de timmer
lieden vereeniging Door Eendracht verbetering.
Wij vermelden dit vooral ter weerlegging
van beweringen, als zou er ten opzichte van
het woningonderzoek in deze stad niets
gedaan worden.
Het Woensdag hier aangekomen Engel-
sche stoomschip Sta'nfield, van Pensacola, met
een lading pitch pine balken voor de naaru-
looze vennootschap Houthandel voorheen G. Al
berts Lz. en Co., heeft gedurende de reis zwaar
stormweder gehad, waardoor een groot gedeelte
van de deklading is verloren gegaan.
Van de aankomst maakten wij reeds melding
in ons vorig nommer.
De gemeenteraad van Krabbendijke
beschikte afwijzend op een verzoek van de
Vrijzinnige kiesvereeniging aldaar, om voorde
huishoudelijke vergaderingen een schoollokaal
te gebruiken.
Tot leden van de commissie tot wering van
schoolverzuim werden door dat college herbe
noemd de heeren I. Lijbaart en C. C. Wabeke
en in de plaats van den heer Geill, die bedankt
had, benoemd de heer Adr. van 't Leven Jz.
Verder besloot de Raad een sloot te dem
pen langs den Oostweg, van de Dorpsstraat
tot de Wilhelminabaan, na eerst een contract
gesloten te hebben met de betrokken eigenaais.
(G. Crt.)
Te Zierikzee is,„ nadat eene commissie
uit de Vereeniging van mineraalwaterfabrikanten
en bierhandelaren: Walcheren de zaak had toe
gelicht, besloten een zustervereeniging met den
naam Zierikzee en omstreken op te richten.
Tot voorloopige bestuursleden zijn gekozen
de heeren J. J. van den Houten, voorzitter, en
A. van Pagé, secretaris-penningmeester, beide
te Zierikzee, die op zich namen binnen een
korten tjjd conceptstatuten aan het oordeel der
vereeniging voor te leggen.
De vergadering besloot zich aan te sluiten
bij den algemeenen Nedérlandsche Bond van
Mineraalwaterfabrikanten en Bierhandelaren te
Amsterdam, die, zooals men weet, ten doel heeft
de bestrijding van den oneerlijken handel in
flesschen.
In verband met de beweging tot het
verkrijgen eener vluchthaven te Bruinisse
uitgaande van de vereeniging Schippersbelang
aldaar, wijst een onzer lezers op het zijns
inziens vreemde verschijnsel dat daarbij
geen de minste notitie wordt genomen van de
bestaande vluchthavens te Zijpe en de er tegen
overliggende aan den Anna Jacoba-polier, die
reeds bijna vier jaren als zoodanig gediend
hebben en slechts op zeer korten afstand zijn
;elegen van de plaats waar men thans een
dergelijke haven wenscht.
Mocht de begeerde verbetering van den
waterweg van Dordrecht naar zee niet tot
stand komen, dan zou onze lezer het beter
achten dat genoemde vereeniging trachtte, in
overleg met de vereeniging Schuttevaer, een
vluchthaven te Dintelsas te verkrijgen.
De kommies 4e klasse bij 's rijks belastingen
H. Post is verplaatst van Leiden (tjjd.) naar
Zuiddorpe.
De verplaating van den kommies 4e klasse
O. van Krimpen van Hulst naar Schinveld en
de benoeming van J. Weijenberg tot kommies
4e klasse te Hulst is ingetrokken.
Uit Sas van Gent schrijft men ons
Wegens de uitgebreidheid en de groote toe
name van den smokkelhandel in suiker
door den minister van finantien bevel gegeven
tot opberging en verzegeling van den voorraad
suiker in de beide suikerfabrieken alhier, be
staande uit 200.000 K. G. in de coöperatieve
en 120.000 K. G. in de oude fabriekzoodat
verzending niet langer mogelijk is.
De rijksambtenaren, aan de fabrieken gede
tacheerd, worden deze week naar hunne eigene
posten teruggezonden, om die weder eenigszins
te versterken.
Zal deze maatregel baten
Ons dunkt van niet.
Een smokkelaar verdient 16, zegge zestien I
gulden, met één zak suiker te sluiken en de
werkman loopt zonder werk. Commentaar
overbodig.
Men schrijft ons uit het Oosteljjk deel
vau 't kanton Oostburg.
Nog nooit zijn hier zooveel zoogenaamde
Meikoopdagen geweest als er dit voorjaar
schijnen te zullen komen.
Kwamen in vorige jaren in Biervliet en
IJzendjjke öf geen öf 2 a 3 zulke dagen voor,
nu spreekt men van een dozjjn en meer,
waarvan er reeds zes zijn geadverteerd.
Vroeger waren het compleete kermissen
Het hofplein stond vol kramen, kantienen en
danstenten, terwijl in alle herbergen van de
naastbij gelegen gemeenten tot den morgen
gedanst werd.
Men ontzag de moeite niet om van 2, 3 ja
zelfs 4 uur ver te komen.
Sedert het bestaan der drankwet en de wet
tegen besmettelijke ziekten, is die toestand
geheel gewijzigd.
De koopdagen geven nu niets meer dan een
paar kantienen, eenige liefhebbers van vee en
wat kooplustigen te zien.
Voor de heeren notarissen en deurwaarders
is het er ook al niet op verbeterd.
Vroeger konden zij de verkoopers op hun
kantoor afwachten met de boodschap (soms
een jaar vooruit)Mijnheer mag met Mei
onzen koopdag ouwen."
Zij verkochten toen ook met 10 procent
ongelden, en zoo verdienden ze een beduidend
daggeld, want de verliezen waren zeldzaam.
In de laatste jaren echter wachten de boeren
de heeren praktizijns op hunne hofsteden
en wie het meest geeft is de man.
Sedert een drietal jaren zijn die heeren be
gonnen elkander in den strijd om het bestaan
concurrentie aan te doen, door aan de verkoo
pers 2 a 3 proc. van de 10 proc. ongelden af
te staan, 't geen aanleiding geeft tot bieden
en loven, gepaard met minder edele praktjjken.
De verkooper, die vrij is, en niet onder den
plak van een opziener of rentmeester zit, kan
gemakkelijk tegenwoordig vier tot zeshonderd
gulden voor zijn koopdag bedingen, en het
zal ons niet verwonderen dat, om het belang
van- den landbouwer te bevorderen, weldra de
boerenleenbanken, die hier in alle gemeenten
reeds zijn tot stand gekomen, het artikel
»Verkooping honden" bij hunne veelvuldige
operatiën zullen opnemen.
De heer Van Djjck zal Vrjjdagmiddag
bij de matinée musicale ten Paleize van H.
M. de Koningin, op de piano begeleid worden
door den heer Verhey, uit Rotterdam.
Uit Rome wordt gemeld, dat Leoncavallo
aldaar vrij ernstig ongesteld ligt.
- Het overlijden wordt gemeld van den
Amerikaanschen redenaar, schrijver en spoor
wegondernemer G. F. Train. Hjj was in 1829
geboren.
woord niet gaarne gebruiken omdat het meestal
misbruikt of verkeerd gebruik wordt, maar we
weten nu toch geen ander, geen beter om onze
bedoeling weer te geven.
Daarbij werden in het stuk intieme zaken,
hoogst treurige, eigenlijk gezegd ellendige ver
houdingen, waarover men bij voorkeur slechts
fluistert of die men maar even aanroert, met
bljjkbare voorliefde uitgebulderd en breed uit
gesponnen.
Dat ze er zijn, zulke toestanden, is al treurig
genoeg, maar waarom die voortdurend be
handeld en in het tooneelstuk over niets
anders geredeneerd
Wie ons dit als een verdienstelijk realisme
wil aanprijzen, als echt loven wil, hij ga zen
gang.
Wjj passen er voor.
Wat men als deugden van zulk een treur
spel roemt, noemen wjj gebreken.
Men kan alles overdreven.
Toen wjj dan ook dien ellendigen molenaar,
die zich allerlei buitensporigheden veroorlooft,
zjjn roes zagen uitslapen, zittend aan de tafel,
nadat hjj vooraf aangegaan had als een dwaas
zijn mishandelde vrouw ter kerke zagen gaan
en het scherm zakte, toen vonden wij het
juiste oogenblik daar om huiswaarts te keerèn.
Het derde bedrijf konden wij ons voorstellen,
en gaven wjj cadeau.
Dat met zulk realistisch gedoe, zonder eenige
verademing, zonder eenige poëzie, hoe het
ook der werkeljjkheid nabij moge komen
geen effect wordt gekregendat het hier niet
«aansloeg", bewees wel het voortdurend gelach
dat weerklonk.
Men speelde nog al natuurlijk.
Het vloeken ging den hoofdpersoon goed af.
Delmonte was verdiensteljjk in spel, spreken
en manieren.
Ook mevrouw Math. Kiehl had goede oogen-
blikken.
De overige personen deden niet zonder succes
hun best.
Was het om bjjzonder de werkelijkheid weer
te geven dat de meesten plat Amsterdamsch
spraken
Het klonk leeljjk
En in de hoofdstad speelde het stuk toch niet.
Tot onderwjjzer aan een der openbare
lagere scholen te Amsterdam is o. a. benoemd
de heer C. v. d. Linde te Wemeldinge.
Woensdag slaagde, wjj meldden het reeds
in een deel der oplaag van ons vorig nommer,
aan de universiteit te Leiden voor het candi-
daats-examen in het Romeinsch Hollandsch
recht de heer K. J. Frederiksvan Middel
burg.
Het was voor de eerste maal dat zoodanig
examen werd afgelegd.
Thans beweertmen dat er niets aan is
van het verhaaltje dat de kosten der verte
genwoordiging van ons land op de Russische
tentoonstelling (pl. m. 6000) niet door de
Algemeene Rekenkamer zjjn vereffend, omdat
ze niet op de Staatsbegrooting zjjn uitgetrok
ken en uit de onvoorziene uitgaven niet mogen
worden gedekt.
De Rekenkamer heeft den post wel degeljjk
vereffend.
Ook de Nationale Bond ter bevordering van
vreemdelingenverkeer in Nederland heeft instem
ming betuigd met het door den Nederl. Bond
van Horlogemakers aan de regeering gerichte
adres inzake eenheid van tjjd in ons land.
Uit Delft wordt gemeld dat de indivi-
dueele leden der kassiersfirma J. G. en H. van
Hojjtema in arrest zijn genomen, wijl zij ver
dacht worden van verduistering. De gearres
teerden zjjn naar het huis van bewaring te
's Gravenhage overgebracht.
De Vereeniging Walden te Bussum, opge|
richt 1 Juli 1903, heeft de eindcjjfers gepu-
Wij hebben het wel verwacht: De schouw
burg te Middelburg was Woensdag avond zeer
slecht bezet.
Beneden was het akelig leegboven waren
nog wel wat menschen.
Wat had het publiek ook moeten lokken?
Het gezelschap dat zou optreden
Het stuk dat werd gegeven
Het eerate is hier zoo goed als onbekend.
Ja, in 1902 heeft het met kermis hier eenige
voorstellingen gegeven. Maar in die dagen is
gewoonlijk het grootste deel van het komedie-
bezoekend publiek afwezig. Grooten indruk
maakte het bovendien toen ook niet.
En dan was tevens de vraagbestond het I bliceerd van het financieel verslag over 1 Juli
nog uit dezelfde leden I 31 Dec. Hieruit blijkt dat de war-
Omtrent hen kon men alleen iets te weten moezierderjj een actief heeft van 5033 en een
komen op groote biljetten, die niet ieder leest
op straat.
De afschuweljjke prentverbeelding, daaronder
geplakt, schrikte eer af om schouwburgwaarts
te gaan dan zij aanmoedigde.
Moest het stuk ons lokken
De inhoud, die op verspreide biljetten werd
vermeld, was vrij naar.
Wezenlijkmen kon het
niet kwalijk nemen.
passief van 3168, de bakkerij 2347 en
575, pension 574 en 175, bijenteelt ƒ599
en 97, hoenderpark 450 en 34, timmervak
245 en 257, totaal actief 9249, passief
4309.
Hieronder zjjn niet begrepen de in bruik
leen ontvangen onroerende goederen.
Deexploitatierekening wijst aan voor war
den thuisbljjvers moezierderjj winst 11, bakkerjj winst/1555,
pension winst 39, bijenteelt winst 14,
En nu, achteraf beschouwd, hadden zjj nog I hoenderpark winst 38, timmervak verlies
het beste deel gekozen. 24. Het totaal <ïer baten is 14.612, der
Wij hebben geen lust gevoeld om Mislukte I lasten 12.975, winst 1659 en verlies ƒ24.
Levens tot het einde toe bjj te wonen. In de 1 De heer F. van Eeden voegt aan dezen staat
twee bedrijven, die wij van dit oorspronkelijk I nog toe
treurspel zagen, hebben wjj slechts een enkel I »Wjj hopen hiermede op eenigszins spre-
fatsoenlijk" gesprek gehoord. Het was een ge- I kende wjjze onze beweringen, dat de tijd voor
schreeuw, een geraas dat het ons wee werdI practisch-socialisme rijp is, te hebben verdui-
Wij schreven »fatsoenljjk", hoewel wjj dit' delijkt. Ons beweren werd veelzjjdig betwist
