Donderdag
21 Januari.
Uit Stad en Provincie.
N°. 17.
J.476 Jaargang.
1904.
Middelburg 20 Januari
Lm.
lo,
BENOEMINGEN, ENZ.
komen
ek-
MIDDELBURG
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
20 Jan. 8 n. vm. 31 gr., 12 u. 32 gr., av. 4 u. 33 gr. F. Verwacht: zwakke tot matige O.
wind, licht bewolkte lucht, nevelig, kouder.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Ad verten tie-Bureau
A. DE IjA MAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
tan
zén
de
ten
en,
pan
iid.
pn-
zi-
|id,
tur
BH.
[30
30
30
0.
lof
0.
Bij kon. besluit
is machtiging verleend aan den Commissaris
der Koningin in Noord-Brabant tot bijeen
roeping der Staten van dat gewest in buiten
gewone vergadering op 9 Februari a. ter
benoeming van een lid van Ged. Staten en de
behandeling van voorstellen betreffende den
aanleg van een scheepvaartkanaal van de
Zuid-Willemsvaart naar den Amer en be
treffende den afstand van een gedeelte provin
cialen weg RoosendaalOud-Gastel aan den
Staat der Nederlanden, ten behoeve van de
verplaatsing en uitbreiding van het station
en het stationemplacement Rosen daal"
is aan den luit. t./z. 1ste kl. F. C. Schaalje,
eervol ontslag uit den zeedienst verleend ondeT
toekenning van pensioen.
In de commissie van examen ter verkrijging
van oen diploma als stuurman aan boord van
koopvaardijschepen, in 1904 is o. a. benoemd
als plaatsvervangend lid H. Slot, gepensionneerd
kapt. luit. t./z. te Zierikzee.
De minister van binnenlandsche zakenj
brengt in de Stct. no 16 ter kennis van be
langhebbenden, dat op 1 Mei 1904 bij de
Rijkskweekscholen voor onderwijzers te Nijme
gen, Haarlem, Middelburg, Deventer Gro
ningen en Maastricht en bij de Rijkskweek
school voor onderwijzeressen te Apeldoorn 20
kweekelingen kunnen worden geplaatst. Men
zie hieromtrent verder de Slct.
Naar men ons meedeelt, zijn er velen, in
Middelburg en andere plaatsen in Zeeland,
die Vrijdag a., ter eere van het feit van den 6918.99®,
dagde herinnering aan de komst van H. M.
de Koningin-moeder in de residentie, 25 jaar
geleden, de nationale driekleur zullen doen
wapperen.
De inwoners van onze stad verwijzen wij
naar de desbetreffende uitnoodiging der com
missie alhier onder de advertentiën.
De plaatselijke commissie te Middel
burg tot het brengen eener bijzondere hulde
aan H. M. de Koningin-Moeder, bij gelegenheid
van Haar vijf-en-twintig-jarig verblijf in ons
land, bestaat uit de heeren jhr mr L. Schorer,
burgemeester, voorzitter, P. G. de Jager, hoofd
van school C, penningmeester, L. K. van der
wapen en een zwart fluweelen kraag. Op de
borst wordt de zilveren -bus gedragen
Verder zijn de boden gekleed ineen blauwe
broek met witte bies, terwijl als hoofddeksel
dient een eveneens donker blauwe pet, met
het stedelijk wapen voorzien.
Blijkens het, in de Dinsdag gehouden
algemeene vergadering van de Coöperatieve
voorschotvereeniging met spaarbank te Middelburg I gevestigd,
uitgebracht jaarverslag over 1903 bedroeg bjjjbericht
den aanvang van het boekjaar het ledental
101. In den loop van het jaar werd geen
enkel nieuw lid aangenomen doch verloor de
vereeniging 6 leden, zoodat het getal nu 95 is.
Het eigen kapitaal der vereeniging op 1
Januari 1903 bedroeg 6685.88® waarbij voor
dividend over 1902 67.21 bijgeschreven werd,
dus 6753.09®. Gestort werd in den loop van
't jaar 228.58® samen alzoo 6981.68 waar
tegen 415.02 werd terugbetaald, 6566.66
is dus hot saldo van het op de aandeelen
F. v. Campen voorzitter, G. Dierick ondervoor
zitter en G. Castemiller liden tot boekhou
der-kassier de heer L. Hertog.
Voor ditmaal verte enen wij aan die mede-
deeling nog plaats maar wij verzoeken ons
nu verder niet van elke opgerichte bank
een bericht te zenden. Wanneer na eenigen
tjjd er een overzicht is te geven van de ge
meenten, waar hierna nog zulke banken zijn
willen wij zulk een algemeen
wel opnemen.
POSTERIJEN EN TEEEGRAPHIE.
Gedurende het jaar 1903 werden op het tele
graafkantoor te Th o Ion 2108 telegrammen
verzonden, en 4369 telegrammen ontvangen.
Het aantal diensttelegrammen bedroeg 42,
terwijl het aantal opgenomen en verder ge
seinde telegrammen 69Ó4 bedroeg. In het ge- I
heel zijn er dus 13.423 telegrammen behandeld.
Er zijn in 1903 3114 telegrammen meer behan-
deldeld dan in 1902.
1 die zich hoe langer zoo meer het monopolie
I van onderscheidene artikelen weten te ver-
I zekeren.
Er komt een groote verandering in de maat
schappij de patroons vormen trusts, om zoo
doende het bedrjjf te brengen in een hand.
De grondslagen voor een socialistische maat-
schappij worden hierdoor door het kapitalisme
gelegd. De arbeiders behoeven eenvoudig te
stappen in de schoenen der kapitalisten.
Er wordt beweerd dat de kapitalisten beschik- I
I ken over het intellect en dat dit den arbeiders
Toen men meer solidair werd, kwam de
coöperatie, waarmee men dacht de kapitalisten
te verdringen. Dat is niet gelukt, maar wel
verkreeg men het bewijs dat productie mogelijk
is zonder kapitalistische bezitters.
Ook dat is een bewijs dat een socialistische
maatschappij mogelijk is.
Op den strijd door middel van de coöperatie
is gevolgd de politieke strijd.
Men moeBt gaan inzien dat de overheid niet
is, zooals predikant en pastoor leeraren, van
God gesteld, maar van de kapitalisten. Daar-
ontbreekt. Maar spreker stolde daar tegenover I voor was meer inzicht noodig. Het samenstel
dat, daargelaten dat het kapitaal het intellect
koopt en veelal slecht betaalt, in de coöperatie,
die vooral in Engeland en België zulke groote
afmetingen aanneemt, gebleken is wat de
arbeiders vermogen en dat ook zij wel de hulp
van ingenieurs en mannen van kennis zich
zouden kunnen verzekeren, zooals de werk
gevers thans doen.
De Nederlandsche kapitalisten hebben in I
drie jaar tjjds het bedrag, dat zij in industrieele
van den staat na te gaan, kost moeite; te we
ten wat in de Kamers wordt besproken en de
gronden na te gaan waarop dat gesprokene
rust kost studie. Die moeite heeft men zich
getroostdie studie heeft men gemaakt. En
het gevolg is geweest dat, toen de arbeiders
een aanval waagden op het centrale lichaam
van het kapitalisme, zij een stap zetten op
den goeden weg.
Zjj leerden begrijpen wat de maatschappij is,
gestorte kapitaal op 31 December 1903. i_ ij-v—h*v-»-o-jr-jrrv -
Het reservefonds bedroeg op 1 Januari Zal ÖF eeil DetCFe maatSChappiJ I ondernemingen hebben belegd, doen toenemen zij kregen politiek bewustzijn, zij gingen na
|/1464.88, waarbij gevoegd werd 37.09 uitde
winst over 1902 en 2.35 storting op entree
en verkochte spaarboekjes 1504.32 samen.
In dit, jaar had de vereeniging het geluk
een in 1888 op het reservefonds afgeschreven
verliespost, groot 489.93, terug te kunnen
vorderen en met een belangrjjk deol der in-
tnsschen verloopen rente te kunnen innen.
Genoegen werd genomen met een bedrag van
1000, waarvan na aftrek van 179.71®
kosten 820.28® weder op het reservefonds
werd gebracht en waardoor dit fonds op 31
December 1903 2324.60® of ruim 35 van
het aandeelenkapitaal groot is.
Verliezen kwamen in 1903 niet voor.
Het jaar 1903 werd aangevangen met een
saldo van 5609.20 aan spaargelden 3300.27
werd in dit jaar bijgestort, samen 8909.47,
daarvan 1990.47® werd terugbetaald, blijft
waarbij gevoegd de bijgeschreven
rente ad 128.63® een saldo geeft van 7047.63
aan 106 spaarders verschuldigd.
V oor opgenomen gelden was de vereeniging
op 1 Januari 1903 3800 schuldig. In dit
jaar werd nog 1500 opgenomen, samen dus
5300, waarop echter 3950 afgelost werd,
De kleine zaal van het Schuttershof alhier,
waar Dinsdagavond de heer H. Gorter, van
Bnssum, als spreker zou optreden in een
openbare vergadering van de Sociaal-Democra
tische Arbeiderspartij, was te acht uren, waarop
de aanvang bepaald was, geheel gevuld.
Bimmel opende de samenkomst en wees erop
dat, om aan het vermoeden, als zou de partij
na de Aprilbeweging zijn lam geslagen, allen
grond te ontnemen, deze tweede vergadering was
belegd.
Men had ook in Vlissingen de propaganda-
beweging willen voortzetten, maar men is
daarvan moeten terugkomen omdat men daar,
op aandrang van het ministerie-Kuyper, geen
zaal beschikbaar stellen wilde.
De spreker van den avond, die daarop het
woord nam, begon in aansluiting op de her
innering van den voorzitter der bijeenkomst
aan het gebeurde te Vlissingen, waar de
garnizoenscommandant het houden van open
bare bijeenkomsten door sociaal-democraten
tegenwerkt met te zeggen dat er voor
de sociaal-democratie geen betere propaganda
zoodat op 1 Januari de vereeniging nog/1350 kaa gemaakt worden dan de premièr, dr Kuyper
Harst J.Jz., lid van den gemeenteraad, secre
taris, benevens H. M. van Beem, godsdienst
leeraar bij de Israelietische gemeente, A. A.
Bekaar, directeur-hoofdingenieur van 's rijks
waterstaat, J. Belderok, fabrikant, Ch. BoaBSon,
koopman, L. Bouma, predikant bg de gerefor
meerde gemeente-B, L. C. Breebaart, hoofd der
bijzondere school in de Singelstraat, J. A. Fre-
deriks, architect der gouvernements-gebouwen,
C. A. Goethals, bouwkundige, mr J. J. Heijse,
secretaris van de plaatselijke commissie voor
volkssanatoria in Nederland, C. Hondius, boek
handelaar, lid der firma D'huy, J. H. S. de
Hoogh, ambtenaar ter gemeente-secretarie,
E. Mes, fabrikant, G. H. Rengs, pastoor der
R. K. gemeente, P. J. Roscam Abbing, predi
kant bij de Ned. Herv. gemeente, C. D. de
Roon, majoor-garnizoenscommandant, W. J.
Sprenger, wethouder, en jhr mr A. van Reigers
berg Versluys, president der arrondissements
rechtbank, leden.
Door deze commissie zal, op een nader te
bepalen tijd, een buscollecte langs de huizen
worden gehouden, met het doel gelden bijeen
te brengen voor het Emmafonds ter tegemoet
koming van verpleging, in het sanatorium
Oranje-Nassauoord, van on- en minvermogende
teringlijders in Nederland.
schuldig bleef.
Voor rente van opgenomen geld betaalde
zp 66.78 en van spaargeld 19.88® uit.
De voorschotvereeniging gaf in 119 leeningen
25.324.50 uit. Op 1 Januari waren nog
17.884.50 uitstaandede voorschotrekening
beliep dus 43.209, waarop werd afgelost
26.079, zoodat bij het einde van 't boekjaar
nog 17.130 onafgelost is.
De bank ontving over rente op deze veor
schotten1113.95 en reserveerde 428.73
rente, in 1902 ontvangen voor leeningen in
1903 aflosbaar en 18.40 voor rente van uit
gezet kasgeld.
Zij betaalde 2.43® uit voor vervroegde
aflossing en ontving 14.13 voor te late
aflossing.
De onkosten over 1903 bedragen 73.05.
De uitkomst is als volgt; ontvangen rente op
voorschotten 1113.95, de rente van 1902
gereserveerd 428.73, de rente van uitgezet
kasgeld 18.40, de boeten 14.13 samen
1575.21, waarvan moet worden afgetrokken
de rente, op 1904- overgebracht, van de voor
schotten, in dat jaar vervallende, 411.14,
blijft alzoo 1164.07.
Verder moeten nog worden afgetrokken de
rente op spaargelden betaald en bijgeschreven
rente voor opgenomen geld en voor vervroegde
aflossing met de onkosten een en ander ad
290.78®.
De zuivere winst blijft dan 873.28®.'
De rekening werd goedgekeurd en het divi
dend bepaald op 6
Tot leden van het bestuur werden herbe
noemd de heeren M. Fokker en A. de Vulder
van Noorden.
Tot commissarissen in plaats van de heeren
J. A. Pieters en F. L. Klaassen'(niet aanstonds
herkiesbaar) werden benoemd de heeren D. M,
In ons verslag van de vergadering der
Kamer van koophandel a 1 h i e r, Dinsdag ge
houden, legden wij den voorzitter in zijn
openingswoord in den mond »Een groot licht
punt was dat deze gemeente verschoond bleef I Corstanje en J. Belderok.
van zeerampen, die andere gemeenten teister
den."
Dat was onjuist.
De heer Fokker sprak van financieele
rampen.
Heden morgen kwam hier ter stede
de kolonel A. J. Vetter, commandant van het
3e regimant infanterie te Bergen op Zoom, tot
het bijwonen van eene tactische oefening op
de kaart, heden door de officieren van het
bataljon, alhier in garnizoen, te houden, onder
leiding van den bataljons commandant, den
majoor C. D. de Roon.
In de heden gehouden zitting van den
gemeenteraad alhier konden de leden kennis
maken met de nieuwe kleedjj der stadsboden.
Die bestaat uit een donker blauwe jas met
•en rij zilverkleurige knoopen met het stads-
Uit Vlissingen.
Ofschoon men met de reparatie aan de
schipbrug aldaar nog niet geheel gereed is,
kon toch heden (Woensdag) morgen de brug
weder voor het verkeer toegankelijk gesteld
worden.
Te Tholen is zekere J. G. H. gear
resteerd en door de Thoolsche politie naar
Amsterdam vervoerd. Hg wordt verdacht aldaar
een rijwiel gestolen te hebben.
Ook te Stoppeldijk is een boeren
leenbank opgericht met een dertigtal leden,
die tot bestuur kozen denbeer en J. de Maat-Staal
voorzitter, C. Vereecken ondervoorzitter, en
V. Boeding, P. Kerkhaart en p. de Blok leden
tot leden van den raad van toezicht de heeren
tegenwoordig doet.
Dr Kuyper, dit de vrijheid hoog heette te
houden, heeft in elk opzicht Mie vrijheid aan
gerand; hg heeft personen en vereenigingen
geschaad door zgn reactie.
Het wordt allengs zoo meer duidelgk dat de
sociaal-democraten in de voorste reien staan
zullen om de vrijheid, door den premier
belaagd, te verdedigendat zal hun kracht
geven bg de verkiezingen in 1905.
Daarop zeide de spreker als onderwerp zgner
rede gekozen te hebben de vraagZal er een
betere maatschappg komen?
Overtuigd dat die komen zal, in den vorm
eener communistische maatschappij, wilde spre
ker dit door voorbeelden aantoonen.
Eerstens trachtte hg duidelgk te maken dat
er materieele redenen zgn voor de komst dier
betere maatschappg.
Gaandeweg gaat het kleine bedrgf achter
uit en krggt het groot bedrgf de macht in
handen.
De ervaring leert dat; en uit de in Duitsch
land bggehoudene statistieken blgkt dat in
de laatste der tien jaren er groote verande
ringen hebben plaats gehad.
In 13 jaren tgds zgn het aantal werkplaatsen,
waar 15 personen werkten, bg een toename
der bevolking van 14 gestegen met 1
die met 1150 werklieden met 76 K, die met
51200 met 93 die met 200 tot 1000 met
95 en die met meer dan 1000 werklieden
met 110
Dat zgn cgfers die spreken.
Maar er is meer. Diezelfde statistiek, van
18821895, leert dat het aantal zelfstandige
personen is afgenomen met 185.000 en dat der
proletariërs is gestegen met 2.000.000.
De groote werkplaatsen, de groote winkels
zgn het die den burger onteigenen.
Het kapitalisme maakt een wereld waarin
voortdurend een grooter aantal menschen tot
niet-bezitters wordt gebracht.
Hoe meer dit doorgaat, hoe sneller de socia
listische maatschappg moet komen, want de be
zitloozen zullen haar moeten scheppen.
Uit eene statistiek, nu niet uit Duitschland
maar uit Nederland, toonde spreker aan dat in
de laatste tien jaren de bevolking toenam met
14 dat het aantal patroons met 9 en
dat der loonarbeiders met 25 steeg.
Daaruit blgkt dat ons land meer en meer
wordt geproletarieerd.
In onze maatschappg stggt de rgkdom snel,
maar de personen worden armerook dit
toonde spreker aan door cgfers, aan de
statistiek ontleend.
In de laatste tien jaren komen in sterke
mate op den voorgrond de trusts en de kartels,
van 800 tot 1100 millioen, zonder nog te spreken
van wat in handel, in landbouw en in de ko
loniën verdiend is.
En nu moge men van vrgzinnig-democra-
tischen kant beweren dat de klassenstrgd wordt
getemperd doordat beter loon wordt gegeven,
spreker vraagt of dat in verhouding staat tot
de overvloedige winst, door enkelen gemaakt,
tegenover de gansche vgf millioen sterke be
volking.
Verder zgn het militairisme, het imperia
lisme en andere reactionaire dingen de drgf-
veeren die een aanstaande socialistische
maatschappg voorbereiden.
Het militairisme besprekende, wees de heer
Gorter erop dat van de inkomsten van Neder
land ongeveer l/4 of 45 millioen wordt opge
offerd voor geweren, snelvuurkanonnen, oorlogs
schepen en dergelgken. Als men het goed
narekent, dan betaalt de arbeider dat bedrag
aan indirecte belastingen.
Het imperialisme, ook door ons land m
Oost-Indië gedreven, hoewel niet zoo erg als
de groote rgken dat doen, kost handen vol
geld voor vergrooting der vloot, vergrooting
van het Indische legeren dat geld moet er
komen, hoofdzakelgk uit de invoerrechten, dus
voor een groot deel uit de zakken der arbeiders.
Ook dat maakt den socialistischen geest onder
de arbeiders wakker.
Eindelgk besprak de heer Gorter nog de
reactionaire maatregelen van de regeering, na
de April-beweging gebleken.
wat werd betaald en uitgegeven, zij leerden
helder denken en kwamen tot het besef dat
zij door ontwikkeling van zich zelf en van
hunne kameraden den staat en de maatschappij
konden veranderen en verbeteren.
Ten slotte sloeg spreker met zijn gehoor een
blik op wat gedaan is door het socialisme.
Hg resumeerde wat de vakbeweging heeft ge
daan, wat de coöperatie heeft gewrocht en
wat in de politiek is tot stand gebrachten
wat hg daaromtrent mededeelde toonde aan
dat allengs zoo meer èn in de industrie èn in
de politiek rekening wordt en moet worden
gehouden met het socialisme.
Maar niet alleen daartoe concludeerde hij,
maar ook hiertoe dat door het socialisme zal
en moet komeneen betere maatschappij.
Daarvoor zal strijd noodig zijn
Maar wanneer het proletariaat zich daartoe
aangordt, zich organiseert tegenover de doode
productiemiddelen, dan is er groote kans dat
in dien strijd de arbeiderB overwinnen zullen.
Tot dien strijd wekte spreker zgn gehoor
ten dringendste op.
Een warm applaus beloonde hem voor zijne
begeesterende redevoering.
Bimmel dankte den spreker hartelijk voor
zijn propagandistische rede en gaf daarna gele
genheid om met dezen in debat te treden.
Daarvoor gaf zich alleen op de heer J. W.
Happee.
Deze bestreed de meening van den spreker
dat de langzame totstandkoming der arbeids-
Hij wees op de scherpe tegenstelling wat I wetgeving alleen is te wjjten aan de kapita-
aangaat de maatregelen ten opzichte van de
slachtoffers der staking en die tegenover de
financiers, die door zwendelarjjen een over
groot deel van kleine luyden in het ongeluk
hebben gestort.
Het onderscheid tusschen hen, die slacht
offers waren, en hen die slachtoffers hadden
gemaakt, was meer dan groot.
Dat maakt propaganda voor het socialisme.
Minister Loeff, die de bankdirecteuren in
bescherming nam, heeft honderden socialisten'
gemaakt.
Vervolgens vroeg spreker nogwaar big ft
een goede arbeidswetgeving? Er is een ont
werp gemaakt maar zoo spoedig werd het niet
bekend of door kapitalistischen invloed werden
goede voorschriften, die men had ontworpen,
weder teruggenomen.
Het komt in Nederland met mondjesmaat.
En er is haast geen land in Europa Turkije
misschien uitgezonderd waar minder op dit
gebied wordt gedaan dan in ons land.
Na een kleine pauze besprak de heer Gor
ter de moreele redenen, die voor de komst
eener betere maatschappg pleiten.
Het loon van den arbeideT is niet zoo groot
dat hg Mammon-dienaar worden kan. Dat kan
alleen de kapitalist, want eigenaardig is dat
het geld geld maakt.
De feiten bewijzen dat de ideëele kant van
den strijd tusschen de arbeiders en de kapita
listen aan de zijde is van het proletariaat.
Waar is de strijd begonnen? In de werk
plaats waar het aantal der arbeiders dezen
kraebt gaf. Slechte behandeling, laag loon en
lange arbeidstijd leidden ertoe. Niet een kon
den strjjd aanbinden, wel konden dat meerde
ren. Het begrip»in vereeniging ligt kracht"
gaf leven.
De kapitalist is vijand van zgn mede-kapi
talist, de arbeider is uit den aard der zaak
de vriend van zijn mede-arbeider.
Van de vereeniging op éen werkplaats, kwam
er eene in een stad, toen eene in een provincie,
eindelgk eene in een land en langzamerhand
komt de internationale samenwerking. Dat is
de solidariteit.
Eerst bestond die solidariteit slechts voor
éen vak, maar later strekte zjj zich uit over
meerdere vakken, tusschen alle proletariërs, en
dat is het ideëele van het socialisme.
listende arbeiders zelf remmen. Als bewijs
daarvoor haalde hij aan wat door de steenzetsters
op de steenfabriken is gezegd ten opzichte van
verandering in haar arbeidsduur.
Verder keurde de heer Happée het af dat de
socialisten zich keerden tegen de leerplicht
wet en er tegen stemden.
Dat Troelstra in de Tweede kamer sprak
over de zwendelzaken, was misschien verdien
stelijk, maar jammer was het dat hij niet bg
al wat hg beweerde vasten grond onder de
voeten had.
De debater stelde verder in het licht da^
de spreker in het begin zijner rede beweerde
dat de kapitalisten broederlijk samengaan om
het proletariaat te onderdrukken, maar in het
tweede deel aantoonde dat zij elkaar tot den
dood toe door concurrentie bestrijden.
Hij besprak ook nog de staking en keurde
af dat de leiders daarvan, wetende dat de
staking moest mislukken, haar hadden door-
Zg hebben fouten begaan, evengoed als
de regeering.
De heer Gorter gaf in zjjn repliek gaarne
toe dat er fouten werden gemaakt in de
sociaal-democratiemaar, zeide hij, zg werkt
en het is een waar woordwie werkt maakt
fouten.
De historie leert dat de burgerlijke maat
schappg hetzelfde deed, toen zg haar weg
bereidde.
Verder gaf de heer Gorter toe dat de lang
zame invoering van de arbeidswetgeving ook
voor een deel is te wijten aan de arbeiders zelf.
Ook bestreed hij niet dat de leerplichtwet
niet voldoende sympathie heeft van alle
sociaal-democraten. Toen de Tweede kamer
daarin niet wilde vastleggen het beginsel van
ondersteuning der kinderen, vanwege de re
geering, door voeding en kleeding, was die wet
onaannemelijk geworden voor de kamerleden
der partij. Er is toen overleg gepleegd wat
te doenen het eindbesluit waser tegen
stemmen.
Wat het zwendeldebat betreft, waarop de
heer Happée wees, toonde de heer Gorter aan
dat slechts bg éen enkel feit gebleken is
dat de grond niet vast was, waarop Troelstra
Btond. Maar hoevele andere feiten zgn wel
juist gebleken
Wat aangaat de trusts en de concurrentie
van de kapitalisten, merkte de heer Gorter op
