W oensdag
30 December.
N°. 307.
146* Jaargang.
1903,
EEN TERUGBLIK.
Wit Stad «n Preyincie,
Middelburg 29 December.
Waarheid en droomen.
Oost-Indië.
middelbiirgsche courant.
Desa courant verschijnt dagelijks, met uitsondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, soowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten S sent,
g—cmgr i-emeswr».
THERMOMETER EN VERWACHTING.
29 Dec. 8 u. vm. 25 gr., 12 u 28 gr., av. 4 u. 29 gr. F. V e r w a o h tzwakke tot matige 0.
wizd, licht bewolkt, droog weer, vorst.
Advertentiën20 cent per regel, (leboorte-, deed- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. leolameni 40 cent per regel
Qreete letten naar de plaats, die sjj innamen,
adverteatiïa en reolamei, aiet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gereehtigd het Algemeen A4nrt*Ktie>Bnrsne
A* BE LA MAK Asm., IA TMibusml SM, Aastsrdwa,
Trgdag, Nieuwjaarsdag, versebgnt de Mid-
delburgsche Courant niet.
Het einde van een kalenderjaar vormt
eigenlijk in geen enkel opzicht een afslui
ting van een periode in de ontwikkeling
der geschiedenis. De stroom loopt door en
krijgt geen ander karakter met het nieuwe
jaartal.
reusachtig van omvang, maar toch een
incident.
In Duitschland weer wat anders.
Daar worden de zaken beheerscht dooreen
kwestiehet steeds aangroeien der sociaal-
democratie. Het jaar werd geopend met de
keizerdebatten in den Rijksdag, de heftige I
discussie, voornamelijk een gevolg van de
sterke veroordeeling, door den keizer over
de sociaal-democraten uitgesproken, naar
aanleiding van den dood van Krupp. Het
Het hervormingsvoorstel
door den sultan aangi
der vorige!
een
hoek van Europa,
werd gereedelijk
nomen doch evenmin
uitgevoerd.
En inmiddels brak de opstand uit. Toen I
hebben Rusland en Oostenrijk, gesteund
door de andere mogendheden, alles gedaan
om den brand te localiseeren, teneinde
grooter onheil te voorkomen. Ze hebben
Macedonië tot een hel laten worden, waarin
van weerszijden op teugellooze wijze ge-
slot was ook weer een debat in den Rijks-[moord en gebrand werd, maar ze hebben
dag, waarbij Yon Bülow als aanvaller werkelijk het overslaan der vlammen voor-
optrad.
En daartusschen
liggen de Rijksdagver-
En wie in dien stroom meedrjjft, kan zich jjiezjngen ^je aan g0cialisten 81 zetels
licht vergissen in de waardeering van het
geen zoo vlak achter hem ligt.
Maar het is nu eenmaal de gewoonte om
aan 't eind van 't jaar ook voor de poli
tiek een balans op te maken.
Die van 1903 is niet gunstig. Wanneer
we voor het buitenland weer in her
innering terugroepen die gebeurtenissen,
welke niet slechts incidenten waren zonder
voorgeslacht en zonder nakroost, maar welke
de voortzetting vormden van het vroegere
naar de onbekende toekomst, dan is het alge
meen karakter daarvan in bijna alle landen
meer een toestand van wording dan een
van voldragen vrucht.
Feiten zijn er in grooten getale, maar
het zijn bijna alle slechts uitingen van
«troomen, die nog niet zijn uitgevloeid in
hun vasten gietvorm.
Slechts in enkele landen woonde men het
gereed komen van zoo'n gietstuk van staat
kundige of maatschappelijke wetgeving bij
anders gezegdgebeurtenissen die in de
leerboeken der cultuur-historie een jaartal
krijgen, als eindpunt van den eenen toe
stand en beginpunt van een andere.
Zoo kwamen in het Yereenigd Konink
rijk van Groot-Brïttannië en Ier
land de Iersehe landwetten tot stand.
Eeuwen lang hebben de Ieren hun grond
bijna geheel in handen van de Engelschen
gezien en de daardoor ontstane agrarische
kwestie werd beschouwd als de kern van
de agitatie. Nu zal het rijk de gronden
dier landheer en opkoopen, om ze dan aan
de boeren in pacht te geven, maar zóo dat
deze langzaam de koopsom aflossen en zelf
eigenaar worden. Men hoopt op heel veel
zucces
Maar overigens gaf Engeland een toe
stand van roering te zien, zooals men
slechts zelden waarneemt. De leus, door
Chamberlain uitgeroepenpreferentieele
invoerrechten, teneinde een tolunie met de
koloniën te vormen, heeft bijna alle partijen
in verwarring gebracht. Het proces van
verwording is nog in vollen gang. Cham
berlain gaf er zijn ministerschap aan, om
des te vrijer te zijn in zijn strijd voor zijn
plannen. Maar er kan nog niets gezegd
worden van den uitslag, die van zulk een
•norme beteekenis zal zijn voor den wereld
handel.
En Frankrijk? Het is waar dat
door de Kamers telkens weer nieuwe wets
voorstellen van Combes werden aangenomen
teneinde de geestelijke orden te treffen in
haar grootste macht, het onderwijs. Maar
in dat liehaam bezorgden. Maar ook
Dresdener partijdag, die ongetwijfeld een
openhartigheid toonde welke andere partijen
niet kennen, maar tevens een partij-
tyrannie, die voor de bestrijders het voor
naamste punt van aanval vormde bij het
jongste debat in den Rijksdag.
Yan Oostenrijk-Hongarije be
hoeft wel niet veel gezegd om te betoogen
dat daar iets broeit. Het splitsings-proces
is daar al jaren zichtbaar, en in 1903 is
de toestand nog verergerd. Het was nu
voornamelijk in Hongarije dat de fermen
tatie het hevigst was. Eenige legervoor-
stellen gaven daar aanleiding tot het stellen
I komen.
De brand is uitgedoofd onder de sneeuw
l van het winterseizoen. Weer zijn er her-
de vormïngsvoorstellen, zelfs met de bepaling
van Europeesche controle erin. Zullen die
in staat zijn den toestand te verbeteren?
De grootste tegenstand tegen de hervor
mingen is niet gekomen van de Turken,
maar van hen voor wie ze zouden gelden,
nl. van de Macedoniërs, in het bijzonder de
Boelgaren. De bevolking van het
eigenlijke Boelgarije, en tot op zekere
hoogte ook de regeering, werkte geheel in
diezelfde richting, en geruimen tijd dreigde
ernstig een oorlog met Turkije.
Ook dat gevaar is voorkomen, doch de
Boelgaren zijn verre van tevreden gesteld,]
en het is nu duidelijk dat noch Ooslenrijk-
Van de
IN HET BUITENLAND
overledenen, noemen wjjSagasta, Spaansch I
staatsmanJnlins Ynylsteke, Ylaamsohe let
terkundige De Blowitz, correspondent te Parjjs
van de Times; Gaston Paris, Fransoh philoloog;
Ertest Legouvé, Fransoh schrjjver; sir Hector
Mao Donald, Engelsch generaal; Alexander,
koning van ServieDraga, koningin van Ser-
viemgr. Vanghan, kardinaal-aartsbisschop
van West-Minster; Wisthler, Engelsch schil
der Paus Leo XIIIPhil May, Engelsch tee-
konaar; Lecky, Engelsch geschiedschrijver
Theodor Mommsen, Duitsoh geschiedschrijver;
Herbert Spencer, Engelsch philosoof; Pietro
Rosano, Italiaansoh ministerZanardelli, Ita
liaan soh staatsman Berthelot, hoogleeraar te
ParjjsEdna Lyall (mis Bayly), Engelsch
schrjjlateren Brialmont, Belgisch generaal.
van eischen, die de nationaliseering van het Hongarije noch Rusland er toe willen mee-
leger ten doel hadden. De oude keizer zag
het gevaar in voor het gemeenschappelijk
belang, maar hij heeft op de hoofdpunten,
zij het ook slechts in beginsel, toegegeven,
gedwongen door een parlementaire obstructie
die haar weerga niet kent, en die het land
in een onwettigen toestand bracht, door dat
er geregeerd moest worden zonder begrooting.
Wat Rusland voor de naaste toekomst
zal baren, wie zal het zeggen De econo
mische toestand is er in alle opzichten
nog treuriger geworden. De bodem werkt
alsof men ieder oogenblik een uitbarsting I meene zaken,
kan verwachten. De regeering weet de dat het menschelijk
dreigende revolutie niet anders te bezweren
dan door verscherpte spionnage en door
straffing van alles wat op streven naar
verzet lijkt.
Iets nieuws is de nu erkende versterking
van het leger der revolutionnairen door de
joden. Kon men ook iets anders ver
werken om daar een groot rijk van Boel
garen te doen vormen.
De beide mogendheden trachten nu
Servië meer op den voorgrond te brengen.
Bij het noemen van dat land denkt men
echter in de eerste plaats, niet aan Mace
donië, maar aan de gruwelijke gebeurte
nis, die aan de middeleeuwen herinnert en
die men niet meer mog jlijk zou achter, in
onzen tijd: den moord op Alexander en Draga.
Deze daad zal waarschijnlijk geen blijvende
gevolgen hebben op den gang der alge
maar ze was een incident
gevoel diep geschokt
heeft. Eén gevolg van algemeene betee
kenis heeft het echter wel gehaddat het
vertrouwen van de menschen in het rechts
gevoel der kanselarijen een zwaren slag
heeft gekregen, toen men zag dat in weer
wil
de
van het onverholen afgrijzen, ook van
vorsten, de moordenaars ongestraft
wachten na de onmenschelijke vervolging I bleven, en zelfs beloond werden. Dat ver
trouwen heeft in de laatste jaren al heel
wat schokken moeten doorstaan
IN 1903
zjja ouder anderen overleden
IN ONZE OMGEVING
J. J. H. Doorenbos, koopmanJ. H. van Non
hujjs, stations-chef; mej. 0. H. Tiggeiaar, hoofd
eener schooldr J. P. Berdenis van Berlekom.
geneesheerM. Ylamings, leeraar aan de R. H,
B. School; J. de Yos, notaris;. D. J. Mes,
koopman allen te Middelburg.
Verder E. M. Chevalier, directeur van den
heterogene elementen I stoombootdienst op de Wester-Schelde, en Th.
waaraan zij bloot staan, en waarvan de
gruwelen van Kisjenef dit jaar een treffend
voorbeeld gaven?
Is dan de bewering van sommigen waar,
dat de tsaar, de man van de vredes-idealen,
van de ontwapening en het arbitragehof,
op zijn eigen troon niets is dan een weife
lend heerscher, die niet durft hervormen
wat hij zelf toch ook wel als schadelijk
moet erkennen Of is het een taak die
boven menschelijke kracht gaat, om zoo'n
reuzenrijk gezond te houden, en zal het
gevolg daarvan zijn dat het nog eens in
brokstukken uiteen valt, die ieder op zich
zelf krachtiger kunnen groeien Men ver
gete niet uit welke
dat rijk is saamgesteld.
Het is hier de plaats om van den drei
genden oorlog met Japan te spreken,
dat afles vormt toch slechts een voortzettingl want de vraag of het tot oorlog zal komen
van Ujje Pieterse, ond-notaris en oud-lid .".van
den gemeenteraad, beiden te YlissingenZ. D.
van der Bilt la Motthe, gemeente-ontvanger te
Goes, bnrgemeester van 's Heer Abtskerke mr
J. L. H. Liebert, notaris, beiden te Goes; J.
Onder dezen titel schrijft de heer G. Box te
Wagenisgen in de groene Amsterdammer het
volgende
Een opmerkelijk feit bij de jongste kamer
debatten was het zeker, woordvoerders van
verschillende parfijeu, onder wie steunpilaren
van de regeering, eenstemmig te hooren op
komen tegen het gebruik maken van den >niet
officieelen weg" bjj benoemingen. Sommige
leden, meer precisseerend, waarschuwden voor
de adviezeu van »niet verantwoordelijke per
sonen".
Of die adviezen alleen bjj benoemingen ge
volgd worden?
'tWas op den dag van Troelstra's verkie
zing in Amsterdam III, dat te Wageningen
een vergadering van de kiesvereeniging Neder-
and en Oranje gehouden werd, waar als spre
ker optrad de heer H. de Wilde van 's Hage-
Deze hield een redevoering, waarin minister
Kuyper zóo opgehemeld, zóo gevleid werd, dat
bjjzelf, die toch wel eens een groot man is
genoemd, bjj het muhooren van zooveel vlei
taal zioh zou afgewend hebben.
De heer Lindeman kwam, met al de soherpte,
den socialist eigen, op tegen de bewierooking
van minister Kuyper. Reeds bjj die gelegen'
heid, dus lang vóór de staking, werd onze premier
door dezen leeraar der R. Landb. school gewraakt
als >een huichelaar, 't zjj dan een bewuste of
een onbewuste."
Toornig verliet de heer De Wilde, in het
besef zjjner moreele nederlaag, de vergadering.
En ik droomde.
Ik hoorde hoe de particuliere seoretariB van
minister Kuyper zich beklaagde over de hou
ding van een rjjks-ambtenaar te Wageningen,
die niet geschroomd had hem, den Minister,
een huiohelaar te schelden. Of dat nu wel
mocht Of zoo iemand als straf niet zou
kunnen ontslagen worden
En ik zag minister Kuyper het hoofd schud
den 't kon niet nu althans niet.
De Wilde ging heen tjjdeljjk tam.
De heer Lindeman heeft de uitdrukking, dat
Kuyper 25 jaar lang bewust of onbewust een
huichelaar is geweest, zooals we allen weten,
ook gebezigd in een te Gouda gehouden ver
gadering, waar hjj als spreker voor het Comité
van Verweer optrad.
En toen de staking afgeloopen was, heeft
de reveering, sterk nu, Lindeman over die uit
drukking ter verantwoording geroepen. Later
twee, drie maanden later eerst, werd aan het
requisitoir de beschuldiging toegevoegd, dat
Lindeman zon ingestemd hebben met een
motie, waarin werd beloofd het Comité van
Verweer in al zjjn handelingen te stennen.
regeering, wat den fiaascieelen nood der groote
steden aanbelangt, violen maar laat zorgen,
zou deze kolossale uitgave tooh wel verdedigd
kunnen worden, wanneer zjj werkeljjk in het
waarachtig belang van den landbouw was.
Het bewjjs daarvoor wordt echter allerminst
geleverd, wanneer een van de voornaamste
leeraarsplaatsen gedurende een derde gedeelte
van het jaar onbezet bljjft 1
En dat door eigen schuld
.ï%Ten einde het trekken van onjuiste con
clusies te voorkomen, wensch ik even aan te
stippen, dat het niet overgroote sympathie
voor den heer Lindeman is, die mjj dit artikel
in de pen gaf. Meermalen heb ik tegenover
hem bestreden het hoovaardig exclusivisme der
sociaal-democraten, dat alleen zjj handelen in
het welbegrepen belang van den werkman, en
van ons volk. Ook de houding van den heer
Lindeman tijdaas de staking betreur ik, zonder
nochthans daarin een geldige reden voor zjjn
plotseling niet-eervol ontslag te zien.
BEKOffiMIIteiBW ffilBS»
BS kon. besluit
is toegekend de eere-medaille der orde van
OranjeNassau in goud aan den voorzitter der
KoninklSke Vereeniging van Nederlandsch-
Indische oud-strjjders Je Maintiendrai, te
Rotterdam, H. M. Sohoonenbeekin brons
aan de bestuursleden dier vereeniging A. N.
Fortanier en I. van der Staal, en in zilver aan
A. E. C. Jaburg, dienstbode te Amsterdam
is benoemd tot ontv. der reg. en dom. te
Zwolle J. Poppe, thans ontv. te Assen
is bS den Pensioenraad voor burgerlSke
ambtenaren bevorderd tot oommies A. Ross,
thans adj.-commies
zjja benoemd tot directeur van het post- en
telegraafkantoor te Dragten H. J. M. A»
Janssen, en te Terschelling P. Colmjon, beiden
thans oommies 2de kl.
KORTE MRDEDEBLINGHN
VERGADERINGEN.
De Nederlandsche Zionistenbond, die Zondag te
Amsterdam vergaderde, nam in het afgeloopen
jaar in kracht toe. Vier nieuwe afdeelingen
werden gevormd. Het aantal bjj den Bond
aangesloten Zionisten bedraagt op dit oogen
blik 500.
In het jaarverslag werd er op gewezen, dat
de gebeurtenissen van Kisjineff bljjkbaar nog
niet voldoende waren geweest, om in Neder
land de overtuiging te vestigen, dat alleen
door het Zionisme de Joden uit hunne ellendige
positie in vele landen zouden kunnen verlost
worden. Voorts bevatte het jaarverslag mede-
deelingen omtrent de versohillende afdeelingen,
die giootendeels in bloeiende toestand verkeeren*
reeds gemeld werd, zal de bekende
den Brand Deli, althans Medan
Ea
van de periode, die geopend, werd door de hangt voor een groot deel af van de vraag I Verschaffel, burgemeester, te Sas van GentI Wilde
aanneming van de wetten van Waldeck-
Eousseau in 1900.
Dat was het beginpunt van een reeks
anti-olericale maatregelen, die steeds krasser
werden, vooral dit jaar. Maar een eind
punt is nog niet bereikt. Met verbazing
ziet men hoe de katholieke kerk dat laat
geschieden zonder verzet van beteekenis,
de kerk die in de Fransche republiek zoo
veel macht bezat. In weerwil van die be
rusting is het alsof een uitbarsting onver
mijdelijk is. In ieder geval is de kwestie
van de opheffing van het concordaat, de
scheiding van kerk en staat, in volle ont
wikkeling tot een oplossing in korten tijd,
wanneer er geen hinderpalen in den weg
komen.
Tot tweemaal toe in dit jaar heeft de
Dreyfns-zaak de verwachting verwekt van
weer te zullen herleven, en den tweeden
keer schijnt het er van te zullen komen.
Maar dat zal tot 1904 hehooren.
En van de Humbert-zaak kan slechts
gezegd worden dat het een incident is
of Rusland het wagen zal zich met zijn j_ Peper, oud-burgemeester, te Aagtekerke
door en doorziek öoliath-lichaam te wagen ljhr mr M. J, Schuurbeque Boejje, oud-presidenl
in een strijd met den kleinen maar krach-1 der arr. rechtbank, en J. K. van der Krujjsse
tigen David. Stuurt Rusland troepen naar I Pilaar, gep. schout-bjj-nacht, te Zierikzee
O.-Azië, dan kan men dadelijk verwachten j D. J. M. van Waesberghe Janssens,
dat de onlusten in het rijk zelf zullen
weer verbeeldde
by zjjn patroon.
ik mjj den heer De
toenemen.
Over de kwestie zelve is in den laatsten
tijd te veel geschreven dan dat wij er nu
nog lang bij zouden stilstaan. Maar de
hierboven genoemde factor wordt daarbij
wel eens vergeten.
Het zjjn niet echter alleen Oostenrijk
Hongarijë en Rusland, die in Oost-Europa
allerlei onheilen dreigen te zullen verwek
ken. Turkge heeft bijna het heele jaar
door een eerste plaats ingenomen in de
aandacht der mogendheden.
Nog vóór in de lente de Macedonische
opstand uitbrak, trachtten Rusland en OoS'
tenrijk-Hongarije dat gevaar te bezweren
door met energie bij Turkije aan te dringen
op „hervormingen". Maar dit woord is
een bespotting geworden in den Zuid-Oost-
M. van Waesberghe Janssens, lid van
Gedeputeerde Staten van Zeeland, te Hulst.
IN HET BINNENLAND
dr H. J. A. M. Schaepman, lid der^ Tweede
kamermr W. A. van Hoek, oud rgksadvooaat
in Zeeland jhr mr J. W. M. Schorer, vice-pre
sident van den Raad van statemr J. J. van
Meerbeke, lid van den Hoogen Raadmgr. C.
J. M. Bottemanne, bisschop van HaarlemN
Beets, oud-boogleeraarP. W. Janssen, phi-
lantroopmr F. Was, oud-burgemeester van
Leiden; N. Judels, tooneelspelerprof. dr D.
Huizinga, oud-hoogleeraar te Groningen mr
B. J. Lintelo baron de Geer van Jutfaas, oud-
hoogleeraar te UtrechtA. baron Collot t'Es-
cury, gep. sohout bjj nacht titulair; P. J. C.
Gabriel, schilder; J. H Donner, oud-lid der
Tweede kamer; L, J. du Oellié Muller, oud
hoofdingenieur van den rijkswaterstaatprof.
dr G. Schleger, hoogleeraar te Leiden; Derk
Haspels, tooneelspeler.
Hjj wist zoo'n mooi spelletje: rouge ou ner.r.
>Rouge" dan won de regeering, by »noir
verloor Lindeman.
Weigerde de leeraar een briefje van schuld
besef te teekenen, dan ontslag, broodeloos
heid. Teekende de socialistisohe agitator,
dan was hy als zoodanig voortaan onschadelgk
De heer Lindeman werd ontslagen.
Sedert zijn ruim drie maanden verloopenen
nog altgd is op de Ryks-Landbonwschool geen
plaatsvervanger voor den heer Lindeman ge
komen. In al dien tgd is het onderwys in
maohineteekenen, burgeriyke bouwkunde en
cultuur techniek, waarin aan de versohillende
afdeelingen der school tezamen 20 nur moet
worden gedoceerd, achterwege gebleven. En
dit zyn tooh waarlgk niet de onbelangrykste
vakken.
Jaariyks komt de Rgkslandbouwschool met
een rekening van ruim 200.000 op de be
grooting voor. Hoewel ik mg, als oud-Amster
dammer, wel eens wrevelig maak over de
gemakkeiykheid, waarmede voor ieder, dikwyis
zeer twyfelaohtig landbouwbelang, de ryks-
subsidie als 't ware klaar ligt terwyi de
Zooals
mr J. van
verlaten.
Dit vertrek heeft zgn reden. Uit mededee-
lingen in de Deli Cl, en de Sumatra Post big kt
dat men den sohryver van de veel gerucht
gemaakt hebbende brochures en zyn firma
hier en daar heeft geboyoot.
Zaken, die hem of haar als rechtsgeleerd
adviseur hadden, moesten dit nalaten, wilden
zy niet hunne clientele verliezen.
Aan brieven van mr Van den Brand zei ven
van 13 en 21 Nov. ontleent de Nieuwe Arnh.. Crt,
»De planters hebben zioh tegen mg georga
niseerd en boyootten nu ieder koopman, die
met my in'relatie staat. De kooplieden, die
allen van de planters afhankeiyk zyn, hebben
geen keus. Et zoo, terwgl ik dit schreef, is
wederom eene opzegging der relatie geschied
Mgn leven hier is byna ondragelijk, Yan
den boycot heb je gehoord. Nu is het zoo
erg, dat myn buurman is verhuisd, omdat, als
hy nog langer met my omging, hg zgn klanten
verliezen zou."
By kon besluit is, wy meldden het reeds
in een.deel der oplasg van ons vorig nommer,
benoemd tot opziener van de le kl. der vis-
acherjjen op de Schelde en Zeeuwsche atroo-
men, F. Lauret, thans 2e kl.
Wg vestigen de aandacht onzer lezers
in Middelburg op de in dit nommer
voorkomende advertentie van den directeur
der gasfabriek es duinwaterleiding alhier,
betreffende de beveiliging van meters en lei
dingen in verband met den vorst.
Door den directeur van het rykstelegraaf-
kantoor alhier, den heer G. H. Peerboom,
is tegen 16 Januari a.s. ontslag uit die be^
trekking aangevraagd.
In verschillende gemeenten in Z e e 1 a n d,
o. a. te Middelburg, zgn de burgemeesters
bezig oommissiëi samen te stellen voor het
huldebiyk, H. M. de Koningin-Moeder bg haar
25-jarig verbiyf in Nederland aan te bieden.
