Donderdag
17 December.
flfc 297.
146® Jaargang.
1903.
Werkloosheid.
O
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Nieuwe abonnés tegea
hebben recht op de deze
verschijnende nommers
DE ADMINISTRATIE.
t Januari
maand nog
Kameroverzicht.
55
50
45
30
on
h-
t
i
van
ka-
tket
r1/.
R.
oven
Isobe
»nde
soon,
CTj-
WW
SID,
■letter
(ST-
VAN
andel.
aafde
,1s Op-
olhar-
nljjk
>p alle
Adre.
iDAM
i.tjd
815
815
8.15
ewoae
gekom-
ekkea,
oeping
reizi-
imheid,
nur
reiken.
•ikzee.
)B*.
i. 1.30
2-
1.80
1.80
I» 1.80
180
INST
ake.
5.45 M
1.48* en
illQk
trein,
eren of
5, 7.40,
15, 9.10,
3TI1
Idelknrg
MIDDELBIIRGSCHE COURANT
Oeie courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en feestdagen.
Pry., per kwartaal, soowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten I cent,
THERMOMETER BH VBBWACHTUfi.
16 Deo. 8 n. vm. 87 gr., 12 n 41 gr., av. 4 u. 40 gr. F. Verwacht: zwakke O, wind,
gedeeltelijk bewolkte luoht, nevelig, geringe afname in temperatnnr.
AdvartenüSn20 cent per regel, «eboorto-, dood- en allo andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50 5 elke regel meer 20 cent. leclameiw 40 eent per regel.
Qsoete letten naar de plaats, die xg innwnes.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolaaes, niet afkomstig uit Zeeland, betreflende
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gereohtigd het Alcmaeea A«tve*i«nUc-Ba*aiM
A. DB LA MAK As»., Bk*. WwffcwgemS SM, AwtoHh». tarsass
De tijd der werkverschaffing is weer daar.
In Middelburg en Goes zjjn van
wege den Ghristelijken Volksbond de jaar-
lijksche bijdragen voor werkverschaffing weer
gevraagd en is op nieuw de gelegenheid
gegeven aan de werkloozen om zich voor
arbeid te doen inschrijven.
En zoo zal het ook wel elders gaan.
Hoe zeer te waardeeren deze poging ook
zij om te voorzien in den nood van hen
die tijdelijk zonder werk zijn, er is toch
daaraan een groote schuduwzijdezij heeft
te veel nog het karakter van liefdadigheid.
En dit weerhoudt vele degelijke werk
lieden zich bij de Werkverschaffing aan te
melden.
Menig flink arbeider, die juist behoefte
heeft aan hulp, krijgt die nu niet; een
ander, die ook in dagen dat er wel werk
is maar om mindere bekwaamheid of ijver
niet steeds arbeid vinden kan, wordt in de
winterdagen geholpen.
Daarin zit ook iets onrechtvaardigs.
Zoolang er echter niet op andere wijze
is voorzien in de bestaande behoefte, heeft
de nu toegepaste werkverschaffing haar nut
en dienen wij haar te behouden.
Maar te gelijkertijd is het zaak bedacht
te zjjn op een ander, een beter middel, om
door self "help, hetzij geheel of gedeeltelijk,
den Hinken arbeider vooral te steunen en
te helpen in zulke moeilijke dagen, die
telken jare terngkeeren.
En een dergelijk middel bestaat. Het is
de verzekering tegen werkloosheid.
In België vindt men die in eenige
gemeenten, 0. a. in Gent, Luik, en in
Frankrijk te Dijon in ons land is men in
sommige plaatsen reeds op weg in die
richting.
Het kan zijn nut hebben, hierop eens de
aandacht te vestigen in onze omgeving.
Op het gebied van die werkloosheid
verzekering zijn verschillende stelsels, maar
het meest geprezen wordt het Gentsche
systeem.
Dit werkt, evenals dat te Dijon en te
Luik, door middel van de vakvereenigingen
eene regeling die om meer dan één reden aan
beveling verdient.
Het is een stelsel, dat volgens onzen
stadgenoot, den heer mr G. W. Sannes, in eene
beschouwing in de Vragen des Tijds, de
voorkeur verdient boven alle andere.
Hij gaf tevens conceptstatnten aan, op
de leest van het fonds te Gent geschoeid
Wie daarin belang stelt, neme van die
beschouwing in haar geheel kennis en leze
ook het rapport, opgemaakt door een com
missie, benoemd door den Raad van Amster-
dam, waarvan ook de heer Sannes rappor
teur was.
Wij stippen hiervan slechts enkele punten
aan.
De stichting, werkloozenfonds geheeten,
ontvangt een subsidie van de gemeente,
dat als stamkapitaal wordt geaebt voor een
jaar te zijn geschonken. Voor de twee
volgende jaren wordt een gelijk of een
grooter bedrag op de begrooting gebracht
en bij de behandeling van de begrooting
wordt voor ieder jaar het bedrag der ge-
meentebijdrage aan het fonds vastgesteld
De kosten van beheer van het fonds
komen ten laste der gemeente.
Het fonds wordt bestuurd door eene
commissie van b. v. tien personen, van wie
5 door den gemeenteraad en 5 door de
bjj het fonds aangesloten vakvereenigingen
met volstrekte meerderheid van stemmen
worden benoemd. Alleen die vakvereenigin
gen kunnen aan dit fonds deelnemen, die
hun leden in geval van werkloosheid uit-
keeringen doen en dus de self help der
arbeiders bevorderen.
Tegenover hen, die niet bij zulke vereo-
nigingen zijn aangesloten, was eene regeling
niet zoo gemakkelijk.
De gemeenteraad te Gent was echter van
meening dat geen onderscheidgemaakt mocht
worden tusschen hen en de wel aangeslotenen.
Om nu eene goede regeling te maken,
wist dat college niet beter te doen dan te
bepalen dat aan werklieden, niet bij eene
vakvereeniging aangesloten maar die door
sparen een sommetje bijeen hadden gekre
gen en dat uitgezet in een daartoe aange
wezen spaarbank, om daarvan bij voorko
mende werkloosheid wekelijks een bedrag
terug te halendat aan die, laten wjj
zeggen losse werklieden uit het stedelijk
werkloozenfonds een verhooging van dit
opgegaarde sommetje zou worden toege
kend volgens denzelfden maatstaf als waar
naar de verhooging der uitkeering vanwege
de vakvereenigingen werd bepaald.
Deze regeling is door mr Sannes over
genomen in zjjn concept-statuten.
Daarin wordt n. 1. bepaald dat het fonds
beoogt
lo. de door de, bij het fonds aange
sloten vakvereenigingen aan hare werk-
looze leden gedane uitkeeringen te ver-
hoogen
2o. de door werklooze arbeiders of naar
het oordeel der commissie met arbeiders
gelijk gestelden, van hunne spaarbank-
Doekjes teruggevraagde bedragen te ver-
hoogen onder nader te bepalen voorwaarden.
Het fonds krijgt zijne geldmiddelen door
de genoemde jaarljjksche bijdrage der ge
meente, door giften, schenkingen en legaten,
interessen van uitgezette gelden en andere
baten.
2ij die buiten die gemeente wonen, of
werkloos zijn tengevolge van werkstaking,
uitsluiting, ziekte, ongeval of lichamelijke
ongeschiktheid tot werk, komen voor een
toelage uit het fonds niet in aanmerking.
De gemeenteraad kan echter, in bijzondere
omstandigheden, besluiten, aan de commissie
vergunning te verleenen, om werkstakers
en uitgeslotenen te ondersteunen.
de Luiksche wijze, en dat het overige (het
leeuwendeel) zou besteed worden naar rato
van de werkelijke uitkeeringen volgens het
Gentsche stelsel.
Intusschen, dit is eon kwestie van
uitvoering, die niets af doet tot de meerdere
of minder deugdelijkheid van het systeem
verzekering door middel van de vakver
eenigingen."
In Dordrecht heerscht op dit gebied ook
levendigheid.
Na eene vergeefsche poging is er thans
kans dat men tot een resultaat zal komen.
Met Gent tot voorbeeld, slaat meu daar,
gesteund door vakvereenigingen van allerlei
politieke en godsdienstige kleur, de hand
aan het werk.
De vakvereenigingen in die gemeente zijn
nu op den goeden weg.
Wij willen het voorloopig hierbij laten.
Het was, zooals wij zeiden, ons doel deze
belangrijke zaak even aan te stippen en
onder de aandacht te brengen van allen,
die aan de gevolgen der werkloosheid willen
tegemoet komen en verbetering brengen in
de toestanden die daardoor ontstaan.
Er zal later nog wel gelegenheid te over
zijn om het vraagstuk in bijzonderheden te
behandelen.
Wanneer eenmaal stappen worden gezet
in de door ons gewenschte richting, kan
het nuttiger zjjn dan thans om de jaarljjks
terugkeerende kwaalde werkloosheid van
naderbij te beschouwen en de regeling,
zooals die ons thans wordt voorgehouden,
als middel tot verbetering.
Mlddtlburg 16 December
Ziedaar de hoofdbepalingen van zulk een
fonds, zooals de heer Sannes dit ontwierp.
In hoofdzaak komt het met dat te Gent
overeen, al wijkt het in sommige opzichten,
van minder belang daarvan af. Daar ge
schiedt de benoeming van al de leden der
commissie van beheer door den raad in
Antwerpen de helft door dat college en de
andere helft door de vakvereenigingen, wat
de heer Sannes ook wil. Alleen in het eerste
jaar dienen zij, volgens hem, alleen door
den raad te worden benoemd.
Het Gentsche fonds nu is in 1901 opge
richt voor drie jaren. De termijn loopt dus
nu ten einde. Het bestuur heeft thans een
carig den gemeenteraad voorgesteld het
werk, zij het dan ook met eenige wjjziging,
voort te zetten.
In het Sociaal Weekblad van 14 Nov,
komt ook een lezenswaardig opstel over
dit stelsel en over dat ifl de provincie Luik
voor. Het provinciaal bestuur daar gaf
voor 1903 3000 francs om te verdoelen
onder de vakvereenigingen, die een fonds
tot werkloozen-uitkeering bezitten en bereid
zjjn hun boeken ter contróle open te leggen
Volgens genoemd weekblad is te Luik
zelf de verdeeling minder eenvoudig dan
die te Dijon en te Gent, maar heeft zjj dit
voor dat ze met verschillende factoren
rekening houdt.
„In het Gentsche stelsel is zoo schrijft
de redactie daarentegen veel practischer
de wijze waarop de steun uit het gemeente
fonds naar rato van de werkeljjk verleende
uitkeering uit de vereenigingskas wordt
berekend. Elke maand wordt door de
commissie van het gemeentefonds bepaald
hoeveel percent van de uitkeering der vak
vereeniging als toeslag zal worden gegeven
Meestal bedraagt dit percentage 50een
enkele maal is het 100 geweest in het laatst
van het vorige jaar, toen de steun per man
en per dag uit de vereenigingskassen wegens
de enorme werkloosheid zeer gering werd
Deze bepaling geeft aan de geheele regeling
iets practisch, iets elastisch, dat bjj de
Luiksche berekening gemist wordt. Maar
bet één is met het ander te vereenigen.
Wjj zouden willen, dat telken jare van
de subsidie der gemeente een bepaalde som
werd bestemd om te verdoelen naar het
ledental en de betaalde contributie's op
Zitting van Dinsdag.
Na gisteren avond en gisteren nacht Marine
gehad te hebben, heden Binnenlandsche zaken.
Na minister Ellis, heden dr Euyper.
Dat beloofde dus een debat van eenigszins
meer algemeen belang, niet in hoofdzaak een
aaneenschakeling van allerlei mogelijke en
onmogeljjke schepelingen- en vooral kiezers-
klachten en grieven.
Maar groot was de teleurstelling, die ons
heden wachtte.
Mogeljjk nog duffer, eentoniger, saaier dan
Maandag was het heden gevoerd debat. Van
:ien uur 's morgens tot nota bene over zessen
zat de Earner met een kleine koffie-pauze,
achter een stuk te luisteren naar de lager
onderwjja-specialiteiten. Nu is dat »Iuisterem"
nog zeer parlementair uitgedrukt, want nog
nimmer zagen w{j zooveel geeuwende, gapende
en half ingedommelde leden. Het leek wel
een verzameling menschen, die niet goed
wisten, hoe ze den tjjd zouden zoek brengen,
en daarom op allerlei wjjze hun verveling
zoohten te verdrijven. Maar >luisteren" naar
de eventjes vjjftien sprekers, die deze acht
uur vol praatten, dat te zeggen van de leden,
is wel een beetje te veel gezegd. Ze deden,
evenals wjj, hun best. Voiia-ioui.
De heer Ter Laan, die kans zag om over
de twee uur te praten, had al de aandacht,
waarover de vermoeide Kamer beschikte, reeds
dadelijk weggenomen. De niet minder in dit
opzicht te vreezen heer Bjjleveld, een Kuype-
riaansoh onderwijzer, type catechiseermeester
was hem voorafgegaan met een simpel uurtje
pratens. En wat beide heeren al zoo onderst
boven haalden dat aan te geven daarvoor
zou de plaatsruimte van de geheele Middel-
burgsche Courant amper voldoende zjjn.
De heer Bjjleveld nam de onderwijspolitiek
van dr Kuyper in bescherming en gaf bp
voorbaat al zjjn toestemming tot alles
wat de premier op dit gebied zou tot stand
brengen. Aan zulke «mannea" heett men wat,
zal dr. Kuyper wel gedacht hebben toen hjj
dezen >vrjjzinn)gen olericaal" hoorde.
Men moest in de kringen van hetbjjzonder
onderwijs niet zoo heohten aan de verwezen'
l&king van het Uniernpport, meende het
Kuyperiaansohe schoolhoofd, dat echter ook
het openbaar onderwjjs geen kwaad hart toe
droeg. Althans en daarin was hg nog al
sohappeljjk verkondigde hg deze stelling,
dat zoolang een groot deel van het Neder-
landsche volk de openbare school verlangt, de
regeering en de Kamer daaraan niet haar zorg
mochten onttrekken.
De heer De Vries, die eene redevoerisg van
meer algemsene strekking hield contra de
betooging van de heeren Terlaan en Ketelaar,
was minder verdraagzaam. Hg was meer
militant en hg verdedigde dan ook den toeleg
vaa zekere zgde om door hoogere schoolgeldhef
fing van het openbaar onderwgs de bgzondere
scholen te hulp te komen. Wel is waar ont
kende hg, dat men dit wil, maar aan de andere
zgde vond hg er toch niets >onbillgks" in.
Een manier vaa ontkennen, die veel van een
verdediging heeft, waarvoor wg dan ook maar
zoo vrg zullen zgn hot te houden. Verder
protesteerde hg tegen het verleenen van gel
den voor school voeding en kleeding. Daarmede
zou men op het gebied van het huisgezin treden.
Ad rem werd hierop later door den heer Borge-
sius, die een ouderwetsch lsger-oaderwgs betoog
hield, geantwoord dat de zaak 7an de sohool-
voeding. en kleeding in Groningen en Mid
delburg ondersteund is van anti-revolutionnaire
zgde, terwgl in Den Haag hetzelfde gesohied
is, nog wel met medewerking van den heer
De Wilde, dr Kuyper's tweede ik.
Behalve de kwestie der schoolvoeding en
kleeding kwam de leerplicht ter sprake -e*
hierbg bleek dat van de reohterzgde de vroegere
geneigdheid haar in te trekken of finaal door
een »wgziging" om hals te brengen, erg
gedaald was. De heer Byleveld wilde haar
handhaven met vereenvoudiging van den
administratieven romslomp. Op dit laatste
drong ook de heer Borgesius aan.
Over de houding der openbare onderwgzers
buiten de school waren de gevoelens zeer
verschillend. De heeren Ter Laan en Ketelaar
verdedigden het goed recht der onderwgzers om
buiten de school voor hun politieke meening
te mogen uitkomen, o. a. om aan den ver-
kiezingsatrgd mede te doen, de heeren Bgleveld,
Sohokking en De Vries konden zioh daarmede
niet vereenigen. Wat zeer te verklaren is. Bg
verkiezingen hebben deze heeren last genoeg
van de «politieke" onderwgzers.
Speoiale punten werden door enkele leden
behandeld.
De sohoolnood te Emmen deed den heer
Roessingh geruimen tgd lamenteeereneen
onderwerp dat hg elk jaar ter sprake brengt
verleden jaar hoorden wg door den ge-
aohten afgevaardigde een grafrede op den
overleden onderwgzer te Emmen uitspreken
de heer Brummelkamp had het over de
vereenvoudigde spellingde heer Van der
Zwaag beschreef ons Sohoterlandsohe onder
wijstoestanden de heeren Nolens en Janssen
hadden het over Limburgsehe onderwgszaken,
en de heer Tgdeman haalde een en ander op
uit den tgd toen hg arrondissementB-sohool-
opziener was.
Vermelden wg nu nog dat de heer Ter Laan
eenige geruchtmakende ontslagen, aan onder-
wgzeressen en onderwgzers, naar aanleiding
van hun houding in de stakingsdagen, gegeven,
op het tapgt bracht, en daartegen protesteerde,
dan vermeenen wg wel het voornaamste uit
het taaie debat van heden gereleveerd te
hebben.
Morgen zal dr Kuyper wel in een magistrale
rede al deze speeches vereenigen en beant
woorden.
Hg zal het intusaohen knap vervelend
gevonden hebben, dat gebabbel van deze
woordenrijke schoolmannen te hebben moeten
aan hoeren
VOORUITLOOPEN OP 's RECHTERS
BESLISSING.
In hoever het gewensoht is dat de pers
dit doet door, vóór een vonnis is geveld,
daarover te schtjjven en haar meaning over
eene al of niet veroordeeling te openbaren,
ziedaar een kwestie, die wel eens besproken
msg worden.
Dat doet de Zutph Crt;v die over een, in hare
woonplaats hangende reohtszaak, waaromtrent
de reohtbank nog uitspraak moet doen, haar
gevoelen'reeds had te kennen gegeven.
Dit keurden sommigen ai, want dit was,
volgens hen, vooruitloopen op de beslissing
der rechters en behoort niet tot de goede ge-
bruiken in de journalistiek.
De opmerking is van te veel belang, achrgft
het blad, om haar stilzwggend voorbg te gaan
Uit h6t volgende zal evenwel blgken dat
ze geheel ongegrond is.
Toen de Dreyfus-zaak aan do orde was,
hebben niet alleen de Fransche, maar nagenoeg
alle bladen, tot in de verst verwgderde hoeken
der wereld, vóórdat het geding was afgeloopen
daarover hunne opinie gepubliceerd. Hetzelfde
is geschied in de zaak-Humbert. Bjj de pas
onlangB gesloten taak-Kwilecka ïb hetzelfde
aanschouwd, en daarbjj deed zioh nog wel het
merkwaardige geval voor, dat zeer invloed-
rjjke Duitsche bladen de beklaagde als sohul
dig beschouwden en hare veroordeeling vooraf
als zeker aannamen, terwgl zjj ten slotte werd
vrijgesproken.
In al deze zaken hadden ook de meeste
Sederlandsche bladen zich, reeds tjjdeas het
geding, een opinie gevormd en die, evenals
hunne Duitsohe collega's, onomwonden gepu
bliceerd.
Sommige bladen wijdden aan die procedures
afzonderlijke leading-artikalen j andere gaven
z. g. «beredeneerde verslagen", d. i. verslagen,
waarin de verslaggever niet objectief weer
geeft wat is voorgevallen, maar daaraan be
schouwingen vastknooptnog andere deden
zoowel het een als het aader.
Evenals deze in het buitenland gevoerde
prooedures zgn ook sommige in ons land
voorgevallen groote rechtszaken voor of tgdens
het geding door de Nederlandsohe pers druk
besproken. Wg herinneren aan de Hooger-
bniszzaak, de zaak Haas—Van Hall, de zaak
Noels van Wagenisgen etc. Deze laatste zaak
is zelfs aanhangig gemaakt op aandringen van
de pers, met name van De Echo. Ook ons
blad heeft destgds op een onderzoek aasge
drongen. In al deze gevallen heeft de pers
zich niet van het uitspreken barer opinie
laten weerhouden door de overweging, dat zg
daardoor op 's rechters beslissing vooruitliep
en niemand heeft er aan gedaoht, dit af te
keuren, dan wellicht de beklaagden zelf en
hunne vrienden.
Bovendien, zoolang een zaak nog niet alle
instanties doorloopen heeft, blgit de kans altgd
bestaan, dat de bekl. of het Openb. Ministerie
in hooger beroep gaat Dan is de zaak, ondanks
de uitspraak van den rechter, nog niet afge
loopen, en de pers die dka een oordeel uit
spreekt, loopt vooruit op de behandeling van
het Hot. En als zg de uitspraak van het Hof
afwaoht en daarna hare opinie publiceert, loopt
zg vooruit op de beslissing van den Hoogen
Raad. En indien het een zaak betreft, die
voor een verzoek om gratie vatbaar is, loopen
de couranten, die zich na 's Hoogen Raads be
slissing over het geding uitspreken, vooruit
op de beslissing der Kroon.
Trouwens wanneer de pers hare opinie niet
mag zeggen, vóór dat de rechter gesproken
heeft, waanneer mag zg het dan wel doen. Zoo
dra het vonnis is geveld loopt men door de
meerdere of mindere juistheid d&arvan te be
spreken, kans van het verwgt, dat men de uit
spraken der rechterlgke macht in disorediet
poogt te brengen. In dat geval is kritiek nog
veel erger. Het zou dus niet geoorloofd zgn
voor en ook niet na de uitspraak.
Maar wanneer dan wel
Waarsohgnlgk is de bedoeling: nooit. Maar
een blad dat zgn taak en roeping begrgpt
heeft die ook te vervullen door het leiden der
publieke opinie. En derhalve kan dit doofpot
systeem niet worden aanvaard.
Ook door ons nietzegt de Zutph. Crt. ten
Blotte.
Voor hare meening is zeker zeer veel te
zeggen.
Uit Stad «ii Fratincit,
DUINWATER TE MIDDELBURG.
Rapport van het onderzoek door den heer
G. K. A. Nonhebei van een monster duinwater,
genome* op 12 Dec. 1903 uit de leiding in de
stad, berekend per liter
Voorkomen helc.erkleur lichtgeelreuk
gewoon.
Het bevatkoolzuur veel, (in gebonden toe
stand); vaste stoffen 692 milligram gloeiver-
lies 170 milligramgloeirest 522 milligram
keukensout 263 milligramammoniak nihil
Balpeterigzure verbindingen nihil j salpeterzure
verbindingen spoor: gzer spoor.
Voorts is dehardheid (Duitsche graden) 20'
hoeveelheid kaliu npermanganaat, benoodigd
ter oxydatie der organische stoffen, 28.5 mgr.
Het water is sinds 18 Juni 1908 wederom
in vaste stoffen, keukenzout en hardheid ge
stegen.
Aangezien deze analyse de reeks der water
leiding rapporten der oude prise d'eau be
sluit, heb ik gemeend, als tegenhanger dezer
laatste, ook nog eens de eerste analyse te
publioeeren, die dt 20 Jan. 1894 van de hand
van dr Gcnvée:
Voorkomen helder kleur, nagenoeg kleur
loos; reuk, reukeloos.
Koolzuur aanwezig vaste stoffes 420 mgr.
gloeiverlies 100 milligram gloeirest 320 milli
gram keukenzout 70 milligramammoniak
sporensalpeterigzure verbindingen nihil
salpeterzure verbindingen nihiljjzor sporen'
Voorts is de hardheid (Duitsche graden) niet
als zoodanig aangegeven hoeveelheid kalium-
permanganaat, benoodigd ter oxydatie der
organische, stoffen 25 mgr.
Analyses en nndedeelingen omtrent nieuwe
prise d'eau zullen ter gelegener tgd worden
gepubliceerd.
Dinsdagavond was het in het Schuttershof
alhier weder zeer vol bjj de cieematograal-
voorstelling. Het publiek toonde zich, bljjkens
het applaus, zeer voldaan over hetgeen het te
zien kreeg.
Ook hedenmiddag was het bjj de kinder- en
familie-voorstelling overdruk. De kleinen
genoten blijkbaar met volle teugen en waren
lang niet karig met hun bijvalsbetuigingen.
k.
