3
Maandag
14 December.
N\ 294.
146' Jaargang.
1903:
Zeeuwsche omtrekken.
Middelburg 12 December.
Uit Stad «n Provincie,
1.80
1.80
180
2—
180
By deze courant behoort een Bijvoegsel.
Nieuwe abonnés tegen I Januari
hebben recht op de deze maand nog
verschijnende nommers
DE ADMINISTRATIE.
HAP<
LEIJN,
jurger-
v«r-
9BK-
get.
25.
een
igoeds
kt 55,
iDAM
srd.tfid
815
8.15
815
816
BWOM
|ekoa-
rekken,
roeping
reini-
(enkeid,
>.55 nu
reiken
I
rikzee.
«12.-
7.80
5.46 en
9.10,
II
Dose courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prys, per kwartaal, zoowel voor Middolburg ais voor alle plaatsen in Nederland franee p.p., 2.
Afsonderljjke nummers koeten i eent.
TBEBHOMBTEB BK VKBWACHTIN«.
12 Deo. 8 u. vm. 42 gr., 12 u 44 gr., av. 4 u. 44 gr. F. - V e r w a e h tmatige Z. O. wind,
bewolkte luoht, geringe afname in temperatuur.
AdvertentHa10 eent per regel. Geboorte-, dooi- en alle andere (amilleberiehten en
Dankbetuigingen van 1-7 regels 1.50 j elke regel meer 10 eent. Keolamens 40 eent per regel,
öreete letters naar de plaats, die zjj Innemen.
n ,T°td« Posing van advertentiïn ea reclames, niet afkomitig uit Zeeland, betreffende
2"»6 ÏÏÏÏuwb "~^rW"eTifcMgil!q 'tt°h-ild k,t -*1—MnrtonUe.Inren
Wat in ons nommer van Maandag werd
gemeld omtrent „opmerkeljjke dingen," die
te Groningen aan het licht zijn gekomen
op eene vergadering van erwtenlezers, heeft
ons weer in herinnering gebracht de ge-
dachtenwisseling, in het laatst van 1901 en in
het begin van 1902 gevoerd over toestanden
op dat gebied in Goes en in Middelburg.
Vooral de kinderexploitatie en het school
verzuim maakten daarbij de hoofdonder
werpen uit van het debat, waarbij ook toen
reeds werd in 't lioht gesteld de behoefte
van de ouders aan de inkomsten hunner
kinderen, wilden zij voor armoede behoed
worden.
Onzerzijds werd destjjds opgemerkt dat
er toch een eind diende te komen aan het
ernstig misbruik, dat van kinderen werd
gemaakt. Wij begroetten daarom toen met
ingenomenheid het betoog van V. D. in
ons nommer van 19 Maart 1902, waarin
werd aangetoond dat op zulken huisarbeid
als erwtenlezen wèl degelijk de arbeidswet
van toepassing is.
DlJhAjiia O» iwiin.D nvtoojUani|a.KOue rei
groeiende massa erwten te schiften in goede
en slechte. En deze eentonige arbeid duurt
vaak voort, tot de oogen, roodgerand van
inspanning, en de vingertjes, stijf door de
zoozeer vermoeiende, snelle bewegingen,
langer voortwerken onmogelijk maken. Dan
volgt
voor
een korte nachtrust, om 's morgens |?n van piksel 5.75 per HL., terwijl gelezen
dag en dauw hetzelfde eentonige kwaliteit f 12 netto per HL. opbrengt,
werk weer te beginnen. IVan het beweren van genoemd blad als zou
En dit gaat zoo voort dag in dag uit. den werkgever best hooger loon kunnen
Eenmaal gewoon aan de flinke bijverdienste, geven, blijft dus niet veel over",
kan de vrouw vermindering daarvan niet Tr.
meer lijden. Dit dit schrijven en uit het ingezonden
Bij hoevelen worden die arme kleinen stuk' 111 ons Vrijdag-nommer, van den Mid
afgebeuld om een enkelen gulden meer per I ^elhur9^ben Bestuurdersbond van een
g I U An *2 M A 1-
week!
Gelukkig zijn e:
trachten door zang of gezelligen kont het
werk minder afmattend te maken. Maar
dit doet aan de bestaande misstanden niet af.
Hoe vaak hebt u, redacteur, zelf, al ge
wezen op de gevaren van dezen huisarbeid
voor de gezondheid der kleinen en door
infectie ook voor de volksgezondheid in 't
algemeen.
liter ingekocht worden, bij een verhouding hoofd zien als er groot profijt voor velen
van de helft „piksel" ƒ18 k f 19 per I daartegenover staat. Maar daaromtrent is
HL. zouden opbrengenvoor gelezen kwaliteit, I onze verwachting vooralsnog niet groot,
terw ijl het „piksel" nog ƒ8 k ƒ9 per HL I Er zal echter nog wel ruimschoots ge
waard is. Dit nu is beslist onwaarDe gemid- legenheid zijn om die kwestie van alle
delde prijs van erwten is momenteel ƒ9.50 kanten te bekijken.
In de eerste twee jaren zien wij de tram
toch zeker nog niet rijden.
Vóór dien tijd spreken wij elkaar nog wel.
t
De Engelsche oester benadeelt de
Zeeuwsche.
Zoo klinkt de jerimiade, die in den laat-
sten tijd telkens, en telkens weer herhaald
dit hebben wij nu geteerd, niet zoo grif
meer zijn met de vermelding van berichten
omtrent zulk een Engelsche concurrentie,
en ook tegenover andere handelsberichten
op oestergebied de noodige reserve in acht
nemen.
Wij herhalener is zoo vaak een luchtje
aan zulke mededeelingen.
zelfden Bond is ook in Groningen het on- I wordt
.derzoek ingesteld naar de toestanden in Elke week bijna wordt dezelfde jammer-
n/üfLür ei\ 16^ I verfoand mot het erwten lezen blijkt dus I klacht aangeheven.
heen kout hetl^A nog heel wftt t<j yerbeteren ig J Zij klinkt vrij wel eentonig.
Volgens eene mededeeling in Hel Volk heeft
men in Vlisimgen geen zaal kunnen krij
gen om den «ooialiat Jos. Loopuit te doen
optreden.
Aan alle verhuurders van lokaliteiten, die
tevens caféhouders zjje, was door den gar-
nisoens-commandant een aansohrjjving gericht,
m I waarin werd meegedeeld dat, wanneer zij hun
En of zij zuiver is van toon, betwijfelen |j0k«liteU aan socialistische vereenigingen ver
huurden, een order zou gegeven worden dat
«een enkele militair hun café zou mogen be
zoeken.
Het is, dmkt ons, een hoogst bedenkelijke
weg, dien dese oommandant inslaat.
Dat hfi de militairen, krachtens zfin ambt,
verbiedt sommige lezingen of voorstellingen
bg te wonen, is nog tot daaraan toe. Hiervoor
wij ook.
Men moet met dergeljjke beweringen,
I die zoo onophoudelijk worden geuit, voor-
flat er
deze.
Althans wat Middelburg betreft.
In Goes, valt, zegt men, veel verbetering
waar te nemen, wat kinder-exploitatie betreft.
Hoe het daar met de loonen gesteld is, I ziclitig zijn.
weten wij niet. I Vooral op handelsgebied.
Wat nu de hier bestaande misstanden Daar schuilt zoo lioht een addertje onder
Edoch, zonder merkbare resultaten! Wij betreftj waarop in het vorengaandschrijvenIgras.
deren0 bededen'^^aS6 v^htedtT^Ï n<>8 T"** gewezen' zouden W1J billen vra- De wind waait daarbij nog al vaag uitleeft hör»aar'wslclooveeT d7 machtTal'k»
nT„„, ,J*?r ?dA genkan ook, evenals in Groningen,tegen óen hoek; en met geheel onbevangen en hg ook hierdoor geea ideeën bestrgdea noch
overtredingen bij tientallen dagelijks plaats het meewerken van kinderen de Arbeids- ruim is de blik van hen die zulke'
e ea" I inspectie niet veel strenger optreden dan 1 dingen maar altgd door verkondigen.
"0° an8 men me*: flmker optreedt, door I zy tot heden deed I En dantendenz-beriehten zijn in derge-
et erwtenlezen als huisarbeid te beschou- Ons dunktwaar dit in het Noorden ge- Ijjke zaken wel niet zeldzaam,
wen en daarop de wet toe te passen, kan I gchiedt, kan dit toch ook hier plaats heb-1 Waar is het en het is een met de
geen verbetering komen. ben en hehoeft men niet te wachten op I oestercnltuur goed bekende die ons dit
Ook in verhooging van loon zie ik geen eene nieuwe arbeidswet. I mededeelde waar is het dat door de
Zooals wij aan het begin opmerkten I onverkoopbaarheid van de Engelsche oesters
V. D. heeft in het vorig jaar duidelijk aan-1 in Engeland zelf deze gespuid worden
getoond dat de wet van 1889 wel degelijk naar het vaste land, doch nietjnet het ge-
afdoend middelzelfs vrees ik dat die bij
de ouders-kinderexploitanten eer een nega
tieve uitwerking zou hebben.
Een radicale oplossing zou m. zijn, dat j van toepassing—te
wet dezen schadelijken huisarbeid verbood
nn
slagen der arbeids-inspectie, IXe inspectie, ge0n zafe 0rwten minder ge
is nu op dit erwtenlezen aandaohtmeer| behoeven te worden, dus aan den
arbeidenden stand geen financieel nadeel
toegebracht worden. De belangrijkste lan
den voor den afzet onzer erwten zijn Enge
land en Frankrjjk, die beslist verlezen
kwaliteit eischen.
Goes heeft zich welwillend getoond
tegenover den heer H. Nieveen, den con
cessionaris voor een tram BorsseleGoes
Wolfaartsdgksche veer.
gevestigd dan vroegerhet wordt daarin
gequalifioeerd als een slecht betaalde en
voor de oogen, vooral der kinderen, zeer
nadeelige huisarbeid.
Dat de toestanden op dit punt hier nog
altijd heel veel te wenschen overlaten,
blijkt ook wel uit een schrijven, ons wel-
de11 toLfndTn^an0''nabij" kent^n' deze ^riek^ dit commissie en op aandrang van verschillende IW1J
|Eol«. -«»" J—
moge voor sommige firma's het geval zjjn,
doch dan zgn daarvoor wel andere oor-
I zaken aan te wijzen.
Algemeen is dit het geval niet.
Er zijn firma's die nu reeds beduidend
meer verzonden dan het vorig jaar om
tegengaan. Die groeien meestal tegen de ver
drukking in.
Manr om aulk een pressie uit te oefenen op
openbnre gelegenheden, waarvan ook burgers
gebruik maken, dat gaat te veren levert een
gevaarljjk anteoedeat op. Het Ijjkt ons een
beetje Pruisisoh.
Men stelle aioh eens voor dat een anti-revolu-
tionnair commandant hetselfde doet om libe
rale sprekers of hem onwelgevallige tooneel-
voorstellingen tegen te werken; ofomgekeerdeen
Wat zou dan gezegd worden
Het moet verbazing wekken dat men telkens
en telkens weèr zjjn toevlucht neemt tot d e r-
g e 1 jj k e middelen om denkbeelden en personen
te bestrijden, waarmede men niet instemt, waar
tooh de ervaring van alle t|jden heeft geleerd
dat die middelen totaal ondoeltreffend zjjn ea
vaak het omgekeerde uitwerken van hetgeen
men daarmee beoogt.
Zijn raad besloot, in afwijking van een.
voorstel van het dagelijksch bestuur, de|de9®n
e j I (joede Zeeuwsche oesters vinden nog
nniwerlrome su 8 16 I voldoende aftrek. En de Engelsche oesters i jB de suCt. van heden is opgenomen de
Buitendien bestaan er geen onoverkom - verhoogen tot 700. 8Chaden den handel daarin allerminst. Maar t TBB dea 3O0B November 1903, houdende
lijke bezwaren om het lezen der erwten Dat geschiedde op advies der financieele Zeeuwgcke oester8. LerklariBg van het aigemeen nut der ont-
mml88ie en op aandrang van verschillende fdt d&t Tan deZeeuw. eigeBiBg te. behoeve va. een spoorweg va.
trouwens met koffie reeds het geval is. zijden. 8Che oester de grootste concurrent isM i d d e 1 b u r g naar D o m b n r g met een
Een wettelijk verbod van dezen huisar-1 Het bewgst hoezeer men het nut en het'
alleszins bevoegd is tot oordeelen.
Hg ving zijn schrÖJ®a aaa de Jbeid zou integendeel het erwtenlezen tot I belang voor de gemeente erkent van een I"P"™! «ar*
deeling, zeker zeer 5 - d t w een beter Ioonenden en, geholpen door de tram, die zulk een belangrijk deel van Zuid- de 9 e c Ivaigt, zooals men weet, aan te Middelburg,
evenals voor ons, eene het I een voor d'J arbeider minder Beveland doorsnijdt. Dit blijkt wel uit een schrijven van een loopt door de g6meente. Middelburg Oost-
totaal bedrag, dev0"fea™paga® ^"^Jinspannenden arbeid kunnen maken. Wg hopen dat ztf tot stand en in g o e d e Antwerpenaar, den heer Louis Groen, in I WeBt.s0uburg, Koudekerke, B.ggekerke
n.tbfitanld.stellisrbeeroot P vertrouwbare bron Ternamen wg handen kome. de N' R' Crt> d'e erover klaagt dat m zijnUeliskerke Zoutela.de, Westkapelle, Aagte
dat een firma hier ter stede het vorig jaar Omtrent de kwestie of de of
Zeeuwsohe oesters" zelfs tot nogl
doen van stof en vuil en tevens van een|lang8 straten en pleinen te doen rijden, nog I minder prijs aangeboden en ze vinden
groot gedeelte wormstekige. Het bleek I ai gr00t blijkt te zijn, maar de bezwaren Jkoopers, juist om hun goe oop e.
toen dat de in die inrichting werkende I daartegen niet gering mogen heeten, deed Als men eens van dit soort Zeeuwsche I gondekerke en Vlissingen en eindigt te
meis'ies van deze aldus gereinigde erwten de raad verstandig met alleen de wensche- oesters geproefd heeft, worden ze natuurlijk I Vlissingen op het station van den Staatsspoor-
- 1 I 1 1 -m V I .1 ,1J AM M ni ttnnw nrn«J A rl A TO 01Y1 /I Ol" I wnn allIaQV
de^Zeeuwsche"oesterzelf. Dat wil zeggen|»#tak va. Koudekerke naar Vlissingen.
De spoorweg van Middelburg naar Domburg
loon in onze stad uitbetaald, stellig begroot
mag worden op tusschen de 80 100.000
gulden.
Voorwaar een enorm cgfer 1
Verder schreef hij
„Door de graanhandelaren hier ter stede
wordt betaald voor het lezen van kroon-
erwten 70 c. per HL. en voor kook- of
zoogen. kleine erwten 90 c. per HL. Van
dit bedrag wordt door de meeste
10 c
West-Souburg, Koudekerke, Biggekerke,
De «|jtak van Koudekerke naar Vlissin
gen vangt aan te Koudekerke, aldaar aan
sluitende aan den spoorweg van Middelburg
I aaar Domburg, loopt door de gemeenten
bedrag wordt door de ™ee8^e ;1®Z®r8" I ^ge^er'sO "mee7"knnnën'veriezen dan I ^kheid uit" té" spreken dat de tram door deI veroordeeld en met haar wordt de faam der I weg aldaar
per HL. betaald aan de zoogenaamde »g A b6handelde. 1, Jd. goede Zeeuwsche oesters zeer te kort gedaan. Qroote
„rondbrengers'," die van het thuisbezorgen van de niet machinaal behandelde
en afhalen der erwten een goed loonend' werkgevers wetteli,.
bedrijf maken
Er blijft alzoo voor den lezer of de lezeres
respectievelijk 60 o. en 80 c. per hectol.
owr. AU gemiddeld M»WYOot hetgeen do«
één persoon per week, bg een werkdag roK°""S
7 uren, kan worden uitgezocht, mag Ondanks de hooge prgzen der erwten in
H.L. aannemen, gelijkstaande de laatste jaren, wordt niettemin jaarlg s
van
men
met een gemiddeld loon van
per week
stad worde gelegd
Wanneer alle werkgevers wettelijk ver-I En bovendien werd daaraan toegevoegd
plicht werden het lezen der erwten in eigen I de voorwaarde„mits de uitvoerbaarheid
looaliteiten te doen geschieden, waardoor I bijjke."
dan vanzelf kinderarbeid buiten gesloten Het was de oudste wethouder, practisch
dan zou gemakkelijk een betere loon-1 en voorzichtig als steeds, die een wenk in I provincie zeiven schuld
dien zin gaf. Onder het lioht van dxt met te loochenen
En het was verstandig ook. feit krggt al dat geroep over de concur-
De financieele commissie toch was al rentie van Engelsche oesters een bedenkelgk
goede Zeeuwsche oesters zeer te kort gedaan. I Qr00te repetitie en concert, gegeven door
Aan den uitvoer van dit goed, niets meer I kot maziekgeielBchap Poortooarl# te Koude-
I dan oesterzaad, is het te wijten dat de
[Zeeuwsche oester in miscrediet geraakt.
En daaraan hebben de handelaars in onze
lis.
3 4 ÜA, rn.hn.me,, h-r ito op
bebouwd, waarvan de opbrengst steeds ge-1 punt.
THU «WW* •W" "JfI
liet de eerst door haar gestelde De afkeurenswaardige, onderlinge concur-
i x i li l rindt Hierffit volgt dat het voorwaarde, dat de tram rfoo, de stad moest rentie benadeelt het beroep schromelijk.
Dit loon nu moet alleszins veel te laag,reeder aftrek vindt. Hieruit volgt nat neijI De eoede Zeeuwsche oester zal haar
mgerloon
;enoeg opl
lezen door volwassen personen moest ge
kerke, volgden sis gewoonlijk twee achter
eenvolgende avonden elkander op zoo sohrjjit
men ons. De uitvoering viel als altjjd zeer
te prjjzenhet kan ook bfiza niet anders als
men den fiver nagaat, waarmede èa direoteur
4a leden hnn programma instudeeren. Na
atoop dan ook waren de uitgesproken woorden
van dank zeer wel verdiend.
De uitvoering had weer plaats ia de open
bare sohool, dank sfi het terugnemen door den
gemeenteraad van een vroeger genomen besluit,
waarbfi ten tweeden male aan muziek- en
uiv 1UUU Iiu uiuoi Oil -1. I voren I JL»e goeae Zieeuwscuo uumw i waarug teu wotu™
zelfs een hongerloon genoemd worden, en door sommige geopperde tow, aUjson reputatie wel behouden, zooals zij dit tot andere gezelschappen het gebruik der open-
■chieden. Toch weten ouders door schan
delijke kinder-exploitatie daarmede nog
15, 20 te verdienen, en dit behoort
helaas niet tot de uitzonderingen. Aangeno
men dat vader en moeder medehelpen, waar
op maar al te veel uitzonderingen zijn, en
daarmede gezamenlijk 7 verdienen, dan
moet de rest door de kleine kinderhandjes maatregelen worden genomen om een eind
worden bggebracht. te maken aan de ergerlijke misstanden bij
Arme kleinen I Geen uitspanning na I het erwtenlezen en om door strenge bepa-
schooltijd, want thuis wachten de erwten. I lingen kinder-exploitatie zoo goed als
Aan een tafel, gedekt met een deken of 1 onmogelijk te maken, dan voorzeker zou
oude lompen, een groote zak met erwten een voor
naast zich, waaraan geen einde schijnt te
komen, zitten ze daar, het lichaampje scherp
gebogen, met starende oogjes en rusteloos
vlug bewegende vingertjes, de steeds aan-
denkbeeldig mag worden beschouwd. j Zoo'n voertuig door nauwe straten als soliede en goede firma's, die flinke waar
Met ffenoeeen vernam ik uit de Memorie I een slang zioh kronkelend, is niet mooi, en I afleveren.
Met genoegen vernam 1 gevaarlgk. I Trots alten zwendel en speculatie gaat de
Allicht komt er dan een periode, waarin I goede handel ook op dat punt niet ten
men zulk een tram, evenals in Middelburg, I onder.
zal moeten doen voorafgaan door een man I Dat kunnen de degelijke vakmannen ons
met een stok. jwel zeggen.
Wezenljjkmen telle de bezwaren niet I En de pers kan daartoe meewerken door
te" "maken aande ergerlijke misstanden bijl te liohten stelle de voordeeten, aan dat omzichtig te zijn met het
rijden door de stad, niet te hoog. verschillende, vaak speculatieve berichten.
Zoo groot zijn de afstanden in Goes niet «souper»™.
om iemand, die wat koopen wil, daarvan!ze oorspronkelijk opnemen, zien goed teeIarbojdere, hoorden met groote aandacht
te weerhouden alleen omdat hij bv. aan de luit wiens handen ze zgn ontvangen; of I Spreker aan, die op bevattelijke wfize
van Antwoord op de begrooting van Bin-
nenlandsche Zaken, dat bij de nieuwe
arbeidswet zal worden gewaakt tegen
arbeid" door jonge kinderen buiten de
schooltijden. Konden daarbij doeltreffende
de arme kleinen heilzaam werk
verricht zgn
Ten slotte nog een opmerking:
Het Sociael Weekblad zegt o. m. dat niet; wel zal «j
erwten, die tot 8.50 h f 9.50 per Hecto-'Dit alles kan men echter nog over het
Bfi de werkverschaffing te Goes hebben
sich Vrfidag avond 40 hoofden van gezinnen
en kostwinnende zoons, ter inschrijving voor
werk aangegeven.
Eenige_.kiesvereenigingen op Zuid- en
Noord-Beveland sloten zioh bfi de
Centrale Vrijzinnige kietvereeniging aan.
Het is te hopen dat nog meer zullen volgen.
Te Wolphaartsdfik trad Vrijdag
avond j.l. de heer F. M. Wibaut uit Middel-
1 burg op om te spreken over arbeiders-
Dit is wel niet gemakkelgk, maarjg Jj® coöperatie. Bfina 90 personen, hoofdzakelijk
1— l-L. deB
1 spreker aan, die op bevattelijke wfize het
Koepoort zou moeten uitstappen. Ihet eerlijke, betrouwbare en derIbeginsel, doel eavoordeelen uiteenzette. Debat
Verfraaien zal zulk een tram de stadIzake kundige mensohen zgn die zeIwerd niet gevoerd. De vergadering werd ge-
wel zal zij veel hinder opleveren.Isamenstelden. lopend en gesloten door den voorzitter der
Wij, voor ont, zulten voor 't vervolg, Goesohe afdeeliag van de S. A. P
