PRIJZEN VAN EFFECTEN
Ad ver tentiën. ciidiit-vimuiiihi ti aisthbu
Godsdienst en Male-
3) rialisme.
Zuid-Af rika.
INGEZONDEN STUKKEN.
HANDELSBERICHTEN.
Burgerlijks Stand,
Yertrokken en aangekomen schepen.
Algemeene Zwakte.
Marktprijzen van Tarwe en Meel.
Dinsdag 17 November.
M ïoo
ïois/j
HOOGWATER.
YUnnlngen.
Vrgdag zal Chamberlain te Gardifl
spreken. De zaal, waar de vergadering zal
plaats hebben, kan 4200 personen bergen,
maar het comité heeft reeds 40000 aanvragen
om kaarten gekregen. De prjjs der kaarten is
van 5 shilling tot een pond, maar ze worden
verhandeld en bijgevolg verwacht men een
enorme stjjging van den »koers".
Ook lord Wolseley, de voorganger van
lord Roberts in het ambt van opperbevelheb
ber van het Britsehe leger, is over de Engel-
aohe legergebreken aan 't woord. Hg heeft
een boek uitgegeven, getiteld «Geschiedenis
van het leven van een soldaat", waarin hg
allerhande onthullingen doet omtrent leger
toestanden. Hg sohrgft die misstanden voor
een deel toe aan de onbevoegdheid van de
bnrgerlgke ministers van Oorlog, die in En-
land altgd aan het hoofd van het departement
staan.
Dinsdag is in den Franschen Senaat de
beraadslaging over de intrekking der wet-
Falloux hervat. Tot een beslissing is het nog
niet gekomen en gewichtige regeeringsverkla-
ringen zgn er niet afgelegd. Het belangrgkste
van den dag was een lange redevoering van
den radicaal Clémencean, die daarin zgn stem
toezei aan het voorstel van den minister van
onderwgs Chanmié. Hg zal dus ook niet
meegaan met de drgvers van meer links, die
uitdrukkelgk in de wet het geven van hooger
onderwgs aan geestelgke ordebroeders willen
verbieden.
Naar aanleiding van geruchten in DuitBche
handelskringen, dat met 1 Januari 1904 het
nieuwe toltarief in werking zou treden, bevat
do Köln. Ztg. een hoofdartikel, waarin betoogd
wordt dat daarop weinig oi geen kans bestaat.
De staten zullen zich wel houden aan den
opzeggingstermgn van 12 maandenen er
heeft nog geen opzegging plaats gehad. De
positie van de Köln. Ztg. geeft aan deze tegen
spraak veel beteekenis.
De zitting van de Oostenrgksohe Earner
is begonnen met een toespraak van den mi
nister-president Von Koerber, waarin deze een
algemeen overzicht van de hangende kwes
ties gaf.
In verband met de Hongaarsche kwestie be
toogde hg, dat uit de wet van het vergelgk
van 1867 duidelgk blgkt, dat de inrichting
van het leger uitsluitend tot de rechten van
de kroon behoort. Wat Tisza dienaangaande
gezegd heeft, komt geheel met de wet overeen.
Over de handelsverdragen sprekende, legde
v. Koerber er den nadruk op, dat het noodig
is vooral met Italië een voorloopige sohikking
te verkrggen. Wat het hernieuwen van de
handelsverdragen met Duitschland en Rusland
betreit, was v. Koerber van oordeel, dat de
vriendschappelgke betrekkingen met die lan
den daartoe zullen leiden.
Verder keurde de minister de obstructie af en
sprak hg zgn overtuiging uit, dat alle partgen
de regeerug zullen steunen in haar streven
om te voorzien in de oeconomisohe behoeften
van den staat.
De regeering is echter, in weerwil van deze
«overtuiging", blgkbaar zoo bekend met het
langzame malen der Oostenrgksohe wetten-
machine, dat zg nu reeds een wetsvoorstel
heeft ingediend, waarin zg zes voorloopige
t waalfden vraagt.
De eerste drogman van het Oostenrgk
sche en die van het Russische gezantschap te
Constantinopel brachten Dinsdag een bezoek
aan Tewfik pasja om bg hem beklag te doen
over het dralen met het antwoord op het
memorandum betreffende het plan van hervor
mingen in Macedonië, en aan te dringen op
een spoedige beslissing.
Volgens de oorrespondent der BTcf. Ztg
heeft de Zondag gehouden ministerraad te Con
stantinopel beraadslaagd over het aan de ver
bonden mogendheden te geven antwoord. Het
ontwerp-antwoord wordt noch door den groot
vizier noch door den minister van buitenland-
sche zaken opgesteld, doch op bevel van den
Sultan door den minister van binnenlandsche
zaken, Memdoch-pasja. Daar de beide eersten
vóór de aanneming der voorstellen der ver
bonden mogendheden zgn, kan uit het feit, dat
Memdoch-paBja met de uitwerking van het
ontwerp is belast, worden afgeleid, dat de
Porte ook ditmaal een ontwgkend antwoord
zal traohten te geven, la dit geval zouden de
mogendheden met de overhandiging van het
ultimatum waarschgnlgk niet meer aarzelen,
zegt de correspondent.
De verwonding van vorst Galitzin, den
gouverneur van den Kaukasus, op wien onlangs
een aanslag is gepleegd, heeft een gevaarlgk
karakter aangenomen. De toestand van den
vorst is zorgwekkend.
De verkiezingen in de Kaapkolonie voor
het Hoogerhuis, den wetgevenden Raad, zgn
afgeloopon. De meerderheid, die de progres-
sieven in dit lichaam hadden is door hen be
houden, maar zg vermindert tot éen stem.
Er zgn nog te weinig bgzonderheden bekend
om dezen uitslag naar waarde te schatten.
In Januari beginnen de verkiezingen voor
het Kaapsohe Lagerhuis.
Het wordt werkelgk bevestigd dat Ben
Viljoen zich zal leenen om op de tentoonstel
ling te St. Louis voorstellingen uit den oorlog
te geven Behalve hg,zgno.a. commissarissen
Van Alphen, Melt Marais en J. C. Minnaar.
Directeur is Fillis. Ook heet het, dat nog een
andere Boerengeneraal naast Ben Viljoen zioh
voor de vertooningen zal leenen, en dat na
St. Louis andere groote steden in de wereld
van 't.schouwspel zullen kunnen genieten.
Maar nog altgd hopen we dat het een recla
me van Amerikanen zal blgken te zgn, waaraan
Ben Viljoen en de andere genoemden part
nooh deel hebben.
Vervolgens vatte prof. Groenewegen nog
eens samen wat hg in het eerste deel der
voordraoht wilde aantoonen, nl., dat er zekere
waarheid is in de bewering «wat wg theore-
tisoh aannemen is da hoofdzaak niet", maar
het toch niet noch voor ons geslacht noch
voor het nageslacht als een bgkomstigheid
mag gelden, in welke wereldbeschouwing en
geloofsleer wg worden opgevoed. Het mate
rialisme brengt de zedelgke goederen der
menschheid in gevaar.
Spr. maakte de gevolgtrekkingen zoo scherp
hoewel hg het bedenkelgk bewgs der Konse
quenz-macherei erkent omdat de feiten van
den dag slag op slag die gevolgtrekkingen aan
het licht brengen. Immers het practisoh ma
terialisme is in alle standen doorgedrongen
Het heeft zich misschien nooit zoo brutaal ver
toond als tegenwoordig en het beroept zich
wel degelgk op het theoretisch materialisme.
In de lagere kringen is de eenige vraag van
zeer velen: «Geef ons geld en plezier". De
ernstige socialisten klagen zelf over dit ver-
sohgnsel en er komen onder hen steeds meer,
die zeggen: «Het sooialisme heeft alleen toe
komst als het zgn uitsluitend materialistischen
bodem verlaat en zich op godsdienstige grond
Ingezonden stukken worden in geen geval teruggezonden.
EEN VRAAG.
Mgnheer de Redacteur!
Het berioht in uw geacht blad, dat de heer
Fruytier met medewerking van de aanwezige
liberale leden benoemd is tot lid van Gedepu
teerde staten, heeft op mg een zeer onaange-
namen indruk gemaakt.
Niet omdat ik iets heb tegen den heer Fruy
tier niet omdat die heer door de gecoaliseerde
meerderheid der Provinciale staten is gekozen
van de drie genoemde katholieke candidaten
komt hg ook mg voor de geschiktste te zgn,
al ben ik het overigens volkomen met ueess,
dat eene vereeniging van de betrekkingen van
lid der Tweede kamer en van Gedeputeerde
staten nooit gewenscht kan zgn.
Maar 'c grieft mg dat de liberale leden hun
stemmen uitbrachten op een politiek tegen
stander. 't Pleit mgns inziens niet voor het
hoog houden der beginselen en ik meen dat
wg, liberalen, reoht hebben van onze liberale
vertegenwoordigers eene verklaring te verwach
ten, waarom zg zoo te werk zgn gegaan.
Lang wil ik hierover voor 't oogenblik niet
uitweiden, slechts één geval wil ik aan die
heeren in overweging geven.
In 1905 hebben wg eene verkiezing voor
een lid der Tweede kamer in het kiesdistriot
Hontenisse, waartoe een groot deel van Zuid-
Beveland behoort.
De vertegenwoordiger daarvan is de heer
Fruytier.
De liberalen zullen dan natuurlgk al hunne
krachten inspannen om den heer Fruytier door
een liberaal te doen vervangen. Waaneer dan
op een der vergaderingen, die zoo'n verkie-
zingsveldtooht opluisteren, een verdediger der
tegenpartg den liberalen spreker toevoegt:
«maar mgnheer, wat kunt ge tegen den heer
Fruytier inbrengen, uw eigen vertegenwoor
digers kozen hem tot lid van 't Gedeputeerd
college, dat nu wel zorgen zal, dat Zeeland
in de le kamer door clericalen vertegenwoor
digd blgft" wat moet dan de liberalo spre
ker daarop antwoorden?
Mogen wg, liberalen, dat antwoord tegemoet
zien van de liberale staten uit Schouwen-Dui-
v eland en Zeeuwsch-Vls anderen 1
Met do plaatsing van het voorgaande zal
zich zeer verplicht gevoelen
O. Eengoedliberaa).
Aangekomen: 17 Nov. te Marseille
het s.a. Gedé, van Java naar Rotterdamte
Suez het s.s. Rhipeusvan Padaug naar Amster
dam te New-York het s.s. Statendamvan
Rotterdam van Genua hot s s. Prinses Sophie,
van Amsterdam naar Batavia.
Vertrokken: 16 Nov. van Port Said
het s.s. Koning Willem lil, van Batavia naar
Amsterdamvan Sabang het s.s. Prins Hendrik,
van Batavia naar Amsterdam17 Nov. van
Southampton het 8.8. Goentoer, van Rotter
dam naar Java; van Port Said het s.s. /sis,
naar Brindisi.
Gepasseerd: 14 Nov. St Michaels het
s. Prins Willem I, van Paramaribo naar Am
sterdam 17 Nov. Gibraltar het s.s. Flores, van
Amsterdam naar Batavia; Ouessant het s.s.
Prins Willem III, van Amsterdam naar Para
maribo Lizard het s.s. Amsteldijk, van New
port News naar Amsterdam.
De heer Dr. d. CARL ESCH, Kattern,
Silezië, schrijft: „Ik ben met de resultaten, verkre
gen met Dr. Hommel's Haematogen uiterst tevre
den ik heb het bij kinderen van 1 tot 14 jaar,
alsook bij volwassenen herhaaldelijk voorgeschre
ven en steeds met hetzelfde goede resultaat.
BI) zwakke kinderen, bleekzuchtige
meisjes, en bij volwassenen, die van
eene zware ziekte herstellende zijn, zou
Ik het zeer ongaarne missen."
Wegens de vele vervalschingen verlange men
uitdrukkelijk Or. Hommel's Haematogen. Ver
krijgbaar bij alle Apothekers en Drogisten.
Antwerpen: Tarwe prgsh., Amerik. no 2
163/, fr.
P a r g s. Tarwe kalm, loop. md. fr. 20 95.
Pesth. Tarwe kalm Dinsdag kr. 7.71
Maandag kr. 7.75.
B e r 1 g n. Behalve uit Noord-Amerika, waren
ook de uit het overige buitenland ontvangen
berichten zoo flauw, dat men zioh hier aan
den invloed daarvan niet onttrekken kon.
Bovendien gaven de houders van Tarwe en
Rogge op levering niet voldoende in prgs toe,
zoodat de cmzet uiterst beperkt bleef.
New-York. De termgnmarkt voor tarwe
opende prgshoudend, tot vorige noteeringes,
rees in verband met het koude en natte weder,
op ODgunstige oogstborichten, kleine aanvoeren
uit het Noord-Westen, dekkingen van baissiers,
alsmede op Bradstreet's verslag, aankoopen door
Armour en klein aanbod. De markt sloot vast.
Loco vast.
Chicago. De tarwemarkt opende prgs
houdend 1/4 c. lager, rees op dezelfde gronden
als de New-Yorksche markt en sloot vast.
slagen opnieuw vestigt, maar het vermoordt
zichzelf, indien alle streven herleid wordt tot
een strgd om brood en genot".
Nog dieper vrat het practisch materialisme
in bg de zoogen. «bourgeoisie satisfaite", die
grootendeels de bordeelen, verdachte comedies
enz. onderhoudt, 't Diepste tastte het echter
de allerhoogste standen aan. Daar zgn de
meest cynisohe vertegenwoordigers. De Haag-
sche roman vertelt meer dan genoeg van «de
zielen- en hoofden-leegheid der vergulde doe
nieten". In Esgeland heeft de aristocratie
door de wet ook de eerste stem in 's lands
bestuur. Uit Engelands vuile politiek bleek
de zedelgke verwoesting, door het practisch
materialisme in de hoogste standen aangericht.
Deze practisch-materialistische wereld- en
levensbeschouwing is het gevaar van de 20e
eeuw.
Men sluite het oog niet voor dit gevaar,
omdat individueel niet opgaat wat spr. gezegd
heeft. Nogmaals, er zgn nobele, diep-voelende
materialisten en godsdienstige menschen met
groven inborst, maar waar blgfc, dat in de
praotisch - materialistische sfeer in het algemeen
geen godsdienstig en zedelgk leven bloeien kan
Dat individueel spreker's stelling niet op
gaat, is ten slotte op zioh zelf een zegepraal
voor het geestelgke en godsdienstige.
Niet vergeefs heeft het Christendom eeuwen
geworsteld. Bewust of onbewust, hebben de
christelgke beginselen de wereld doortrokken
lets van Christus' geest zit allen in het bloed.
40 ml per regel.
Per telegraaf
Vorige
kosri.
79 791/s
951/s 951/8
938/4 937/s
ioen
van
heden
Amsterdam 17 Nov. 18 Nov.
gtaafsleeningen.
NEDERLAND. pCt.Bedrag Stukken
Cert. N. W. Soh. 31/,/ 1000
dito Obl8 1000
dito CertS 1000
HONG. Gondieening
1881-984 60-100
ITALIË, ins. 63/81 6 Lire 100-10000
OOSTENRIJK. Ohl.
Mei-November 4 Kr. 3000 10018/j# 101
dito Jan.-Jnli. 4 3000 1003/#
PORT. O. B. 53/84
met ticket aigeet. 8 100
dito dito 88/89
met ticket afgést. 41/, fr. 3600 - *7
RUSLAND. OW.
1880 geoons.4 G.B. #36 959/16
dito 1889 Hope 4 635 961/, 966/g
dito '94 6e Em. 4 636 951/lfi
dito 1867/69 4 i 100 1001/,
Moik. Smolensko 4 1000
dito 1884 goud. 6 G.R. 136-1000
SPANJE. O. buit.
Perpet4 Pe». 1000-34000 851/g 861/,
TURKIJE. Gepriv. 4 Ir. 600-3500
Geoonv. serie I). 30-300 321/, 329/j#
dito dito C30-100 363/8
EGTPTE.O.L.1876 4 30-100
BRAZILIË Obl.
Londen 1888. 41100 813/jj
dito Obl. 1889. 4 o 100 761/8
VENEZUELA 1881 4 100-600 281/j
Industrieel® en Financieel®
ondernemingen.
NEDERLAND. pCt.
N. W.k Pao. Pbr. 81/,/ 350-500 1371/, 137»/l«
Ned. Hand. My A. 1000 1417/g
N.-I. Handelsb. A. 150 72 72
Zseland Pr. dito 360
dito Obl. 18868 1000
dito Brussel 1886 31/, 100
HONG. Theiss loten 6 100
OOSTENRIJK,
Staatsleening 1854 4 360
dito 18606 600
dito 1864100
Cred. inst. 1858 100
RUSL. Staatsl. 1864 100
dito 18666 100
SPANJE. St. Madr. 8 ir. 100
TURKIJE. Spoorwi. 3 400
Prifnen van Coupons en
Obllgatiën.
Amsterdam 17 Nov.
Oostenrgk Papier in kronen 50.071/,
Oostenrgk Zilver. 60.071/,
Diverse in 11.30
met affidavit11.90
Eriinsche47.56
Belgische47.60
Diverse Rgksbank68.66
Rnssen in Goudroebel. 1.891/,
id. in Z.R1.36
Spaansche Buiten!47.60
Binnenl1,60
Amerik. in dollars 3.47
Mexico in dollars 1.08
Speeiefcoers.
GOUD.
Wicht Souv./12.031/, 13.121/,
St.v, 20 mk,„ 11.80 11.90
20 fr. 9.671/, 9.671/,
Gee* wo*der, wa*t de wording van Chris
tendom en Materialisme zgn ook zoo geheel
verschillend. Het laatste is gemaakt op de
studie-kamer, het is gebouwd uit wetenschap-
pelgke gegevens, saamgeknutseld tot een
wereld-verklaring, die alle behoeften van hoofd,
gemoed en ziel met eenige begrippen-sp
voldoen wil. Maar het Christendom was de
natuurlgke vrucht van een eeuwenlange ziels-
ontwikkeling, eindpunt der groote geesten
beweging tot het vinden van God. Het komt
dan ook niet aan met leeringen van buiten
af, maar Christus gaf uiting aan wat leeft,
spreekt, fluistert in ieder menschenhart.
De kracht van het Christendom, zgn aanraking
met het diepste gemoedsleven, is juist de
zwakte van het materialisme, dat krachtens
zgn aard het diepste gevoelsleven van den
mensoh negeert.
Vanwaar komt dan tooh 't was het laatste
punt van waar komt het zoo versohillend
denken en doen der menschen? Voor een
groot deel door het verschil van onderwgs en
omgeving, maar ook door het oorspronkelgk
zijn van ied e r schepse.
De grove naturen, de laaggestemde gemoe
deren begroetten het theoretisoh materialisme
als een uitkomst, als een wetenschappelgke
verdediging voor de neigingen en begeerten
van hun wezen. Maar de hooger aangelegde
naturen, de diepere geeiten ook onder de
materialisten hebben ten allen tgde een
natuurlgke neiging tot de levensopvatting en
Spoorwegleenlngen.
NEDERLAND pCt.
Hoil, Spoor A.
Mg tot Expl, «an
St. Spw. Aand.
Ned, Ctr. Spw. A.
dito Obligation
N.-I. Spw. Aand.
N.-B. Boxt. OW.
geatemp. 1875/80
dito 3a hypotheek
ITALIË. Spoorweg-
eeningen 1887/89 8 Llr.500-3600
Zuid-Ital. Sp. O. 8 600-6000
POLEN. W. W. A. Z.R. 100
RUSLAND. Gr .Sp.
Maat», OW. 1888 4
Kurak.Ch. Ai.Obl. 4
Z.W. Spooring 4
AMERIKA. Atch.
Top k S. E. Gert.
Tan prei. aand..
dito Alg. Hyp. O. 4
N. T. Peneylv,
Ohio prior Obl. 41/, 600-1000
Hlinois Cert. t. A.
dito LeaaL.St.Ct. 4
Miaa. Kana. Tex.
le Hyp. Obl.. 4
St. Paul Minn.
Manit. Se hyp. O. 6
Centr. Pao. Obl, 4
Union Pac. Rr.
Comp. Crt. t. pref.
Aand.
Union Pac. gondO. 4
Weat New 1. k
Penna. Alg. hyp. O. 8
id. id. Ine. Mort.
gage Goldb. 6
1000
360
350
1000
v 350-1000
100
350-1000
e 100
G.R 636
Da 600-1000
600-1000
500-1000
i 500-1000
500-1000
1000
1000
987/g -
106
- 871/,
67
1677/g
951/4
897/s
997fe
671/g
»6l/i#
- llU/8
987/]#
1068/#
»88/4
100-1000
1000
887/8
831/g
1000
1000
Premleleenlngcn.
NEDERL. St. Am. 8 100 1067/j#
Stad Rotterdam S 100 1088
BELGIE. St. Antw.
1887.
31/, 100
ïoill/l# 10111/ia
168
468
860
461/#
3311/1# 833/8
1 onbare
18 Nor.
60.07V,
60.071/,
11.80
11.90
e 47.66
47.50
58.65
e 1-891/,
e 1.85
47.60
1.60
n
1-08
ZILVER.
St. t. 5 fr. /2.S6 ƒ2.40
Pr, daaid. ƒ1.76 ƒ1.78
Van 17 en 18 Nov.
Middelburg. GetrouwdC. J. Stegns, jm.
51 j. met P. J. de^Nooger, jd. 35 j.
Bevallen: M. P. Mullié, geb. Glerum, z. J.
de Vos, geb. Filius, z.
OverledenA. A. J. de Bruin, z. 6 m.
Van 14—18 Nov.
Vlissinoen. Bevallen: B. J. C. de Heldt,
;eb. Trede, z A. P. T. Kers, geb. Borgers, d.
5. H. van den Bergen, geb. De Wit, z. M. W.
Hegdens, geb. Soheepers, d.
Overleden: A. Koppejan, z. 2 j. A. P. J.
Meger, d. 16 m. D. Sohier, z. 22 m. F. J. Velge,
ongeh. z. 27 j.
Donderdag. 19 Nov. nm. 1.21
Vrgdag 20 1.55
Zaterdag. 21 2.30
Zondag 22 3.08
Maandag. 23 3.45
Dinsdag24 4.24
Woensdag 25 5.07
Heden, 18 November 1903, is overleden onze
I echtgenoot, vader en behuwdvader, JAN
KERKMEIJER, in den ouderdom van 62 jaren
H. C. KERKMEIJER—Van den Brink
J. J. KERKMEIJER.
M. J. KERKMEIJER—Mulder.
J. C. KERKMEIJER.
ANNA J. KERKMEIJER.
JOHa W. BAKKER.
Bezoeken kunnen niet worden afgewacht.
Heden overleed, na een kortstondig lgden,
I mgn geliefde echtgenoot en der kinderen
zorgzame vader, de heer J. ADRIAANSE,
Ambtenaar Staatsspoorwegen, in den ouder-
|dom van ruim 39 jaar.
VÜ8Bingen, 17 Nov. 1903.
Wed. J. ADRIAANSE-Vadm.
Door deze betuigen wg onzen hartelgken
I dank aan allen, die blgken van belangstelling
gaven gedurende de ziekte en bg het overig -
den van onzen geliefden eohtgenoot, vader en
behuwdvader, den heer L. J. P. MAAS Senior!
Wed. J. MAAS—Bos.
M. D. MAAS, Groningen.
A. MAAS—Fkitchij,
I. J. SCHNEPPER—Maas, Arnhem.
W. SCHNEPPER,
L. J. P. MAAS.
A. W. MAAS— Huijgen
J. A. MAAS.
M. MAAS—WlLLEMSEN.
M. J. J. MAAS.
Middelburg, 18 November 1903.
Mevrouw Wed. PICKÉ betuigt haren dank
voor de blgken van belangstelling, ontvangen
bg het overigden van haren zwager, Jonkheer
j Mr. J. W. M. SCHORER.
Voor de vele bewgzen van deelneming, ont-
I vangen na het overigden van onze geliefde
|eehtgenoote en moeder,
Mevrouw JOHANNA PIETERNELLA
BRAKMAN, geb. DOCKHEER,
betuigen wg onzen hartelgken dank.
J. A. BRAKMAN.
J. BRAKMAN.
C. BRAKMAN.
Voorburg, 18 November 1903.
Voor de vele bewgzen van deelneming, ont
vangen na het overigden van mgne geliefde
dochter,
Mevrouw BRAKMAN, geb. DOCKHEER,
betuig ik, ook namens kinderen en behuwd-
kinderen, mgnen hartelgken dank.
Wed. C. DOCKHEER -Will.
Middelburg, 18 November 1903.
Hiermede betuigen wg onzen hartelgken
[dank voor de vele blgken van deelneming,
ontvangen bg het overigden van onze geliefde
schoondoohter en «ohoonzuster,
Mevrouw BRAKMAN, geb. DOCKHEER.
Wed. C. BRAKMAN
en familie.
Middelburg, 18 November 1903.
Voor de talrgke bewgzen van belangstel
ling, zoo van hier als van elders, mg betoond
bg het bereiken van mgn 80sten Levensjaar,
betuig ik mgn hartelgken dank.
ADR. POPPE.
Veere, 17 November 1903.
Voor de bewgzen van deelneming, ontvan-
Igen na het overigden van mgne geliefde
eohtgenoote,
ELIZABETH ANNA CIJSOÜW,
I betuig ik, ook namens familie, mgn hartelg-
|ken dank.
J. A. BRAKMAN.
Groede, November 1903.
Op Vrgdag 20 November hopen onze ge
liefde ouders
CORNELIS JONGEPIER
en
MARIA CORNELIA DE VISSER
hunne 25>jarlge Eehtvereeniglng te her
denken.
hunne dankbare kindeeen.
Middelburg, 18 November 1903.
OPGERICHT 1858.
Verleen! eredieten tegen eene rente in
verhouding tot het disconto der Nederlandsohe
I Bank.
Neemt gelden a deponlto, rente thans
met 1 dag opzegging 3
1 maand vast 31/#
Belast zioh met Ineaaweerlng, altbetaling
enz.
Agent te Middelburg J. P. FOKKER.
wereldbeschouwing van den godsdienst getoond
En omdat dit zoo is, verliest spreker den
moed niet Het materialisme zal voorbg gaan,
bezwgken aan eigen armoede, want geen theorie
kan op den duur den., adel onzer natuur
verstikken. Door bittere ervaring geleerd, za.
het menschenhart zioh wreken over eigen
verdoling.
Want het Goddelgke leeft in ons, de heer-
igke waarheid, zoo forsch vertolkt door het]
Bgbelwoord «Gods geest getuigt met onzen
geest, dat wg kinderen Gods zgn."
Est Deus in nobis Iets van God leeft]
in ons
In zgn derde en laatste voordracht behan
delde prof. dr Groenewegen «Het recht en
de waarde van den godsdienst
tegenover het materialisme."
In twee scherp geformuleerde stellingen werd
de voordraoht verdeeld. De eerBte luidde«Al
leen de godsdienstige wereld- en levensbe
schouwing is voor het denken te rechtvaardi
gen", en de tweede: «Alleen het godsdienstig
geloof bevredigt de behoeften van het gemoed
en verheft het levei."
Men begrgpe de eerste stelling niet verkeerd.
Zg is zoo gesteld tegenover de aanmatiging van
het materialisme, dat optreedt met deverklaring
alleen wetenschappelijk te zijn, een brutale
verklaring, die zoo lioht den weinig doorden
kenden of met den stand der wetenschap onbe
kenden mensoh overrompelt. Spr's fhooddoel
is dan ook alleen om aan te tooien dat de
godsdienstige wereldbeschouwing op beteren voet
verkeert metdenhuidigen stand der wetensohap
dan het materialisme, maar hg wil met zgn
stelling volstrekt niet zeggen, dat nu de gods
dienstige mensoh het monopolie van het denken
zou hebben en alle raadsels zou kannen oplos
sen, m. a. w.: moeten materialistische wereldbe
schouwing en godsdienstige levensbeschouwing
voor de rechtbank der wetenschap verschgnen,
dan zal de laatste er beter afkomen dan de
eerste.
Dat in de eerste natuurkundige en wgsgeerige
kringen het materialisme een reeds overwonnen
standpunt is, werd reeds te voren aangetoond.
Spr. zeide zioh in het bewgs zgner stelling
te moeten beperken, want het onderwerp is
onuitputtelgk. Daarom zou hg alleen de
hoofd-ver8chgnselen van het materialistisch en
godsdienstig geloof tegenover elkaar kumen
stellen.
Het materialistisch geloof leeraartAl wat
werd en is, al wat wg zien en niet zien
is het produot van stof en kracht, het
gevolg van een doelloos werkend mechanisme.
Het godsdienstig geloof leeraartAl wat werd
en is, al wat wg zien en niet zien, is de wils-
daad van een almaohtigen, doel-bepalende*
zelfbewusten Geest.
Beide zgn geloois-overtuigingen.
Slot volgt.)
