m ui.
12 Mei.
Dinsdag
146e Jaargang,
1903,
Middelburg 11 Mei.
Uit Stad en Provincie.
KIDDELBIRGSCHE COURANT.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Priji, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
11 Mei 8 u. vm. 51 gr., 12 u. 58 gr., av. 4 u. 56 gr. F. Verwacht: zwakke wind, betrok
ken lnckt, geringe neerslag, weinig verandering in temperatuur.
Advertenti8n20 cent per regel, Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels f 1,50; elke regel meer 20 oent. Reclamens 40 cent per regel,
Groots letters naar de plaats, die zjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreftoncte
Handel, Njj verheid eit Geldwezen, is uitsluitend gereohtigd het Algemeen Advertentie-Bnrees
A» RE LA MAR Am., 1.8, Venhnrgval Ml, Amsterdam.
ODD EN NIEUW DUF EN FBISCH.
Het is wel eigonaardig dat juist toen wjj
gereed waren met de lezing van het verslag
van een voordracht, Zaterdagavond door den
heer mr S. van Houten gehouden in eene ver
gadering van de Haagsche kiesvereeniging De
Grondwet, wg de Prov. Gron. Crt. opnamen,
waarin een bekend Leidsch hoogleeraar, onder
den titel Eene Regeringsverklaring, wêer een
opstel schreef, zoo gansch anders van strekking,
zooveel frisacher dan de redeneeringen van
den oud-minister.
De rede van den laatste doet denken aan een
oud man, die niet met zjjn tjjd meegaat
gelukkig zjjn er velen die dit wel doenen nu
in aanvallen en brommen op nieuwere ideeën
zjjn kracht zoekt, waardoor hjj den schgn
op zioh laadt dat hg zjjne politieke déb&cle
maar niet kan verkroppen en daarvoor in vin
nigheden en persoonlijkheden aan het adres
van tegenstanders afleiding zoekt
Ën dat afgeven op het nieuwe doet nog wel
iemand die vroeger in de voorste gelederen
stond
Het is jammer
Mr. Van Houten critiseerde de houding der
Vrijzinnig-democraten in de Tweede kamer bjj
de behandeling der stakingsontwerpen bjj was
daarbjj zeer eenzijdig en hoogst ontbilljjk,
want hg weet zeer goed, althans hij kan het
weten, dat zjj volstrekt niet principieel met
de sociaal-democraten me egingenen dat mr
Drucker zich en zjjne partjjgenooteu flink
heeft verdedigd.
Velen in den lande hebben zich bovendien
beslist aan hunne zjj de geschaard. Zelfs
liberale Unie-bladen als de Zutph. Crt verhieven
hun stem ook tegen het gewijzigde voorstel
tot herziening en aanvulling van het wetboek
van strafrecht.
Dan veroorloofde mr Van Houten zich een
grap over den uitslag der Kamer-verkiezing in
het distriot-Alkmaar, waarbjj hg vooral vergat
op te merken dat de keuze der oandidaten,
hunne persoonlijkheden veel invloed hebben
Hitgeoefend.
Een Van Foreest is daar een man van het
land, een Zelvelder een vreemdeling, veel
minder bekend dan indertjjd een mr E. Fokker.
Dat mr Van Houten het voorstel der Vrij
zinnig Democraten tot grondwetsherziening, in
verband met het kiesrecht, afbrak, het ligt
voor de hand; evenzeer als hg het tegen
woordig kiesstelsel, zjjn werk, verheerlijkte.
Hoe geheel anders, hoewel billjjker en recht
vaardiger, klinkt het opstel in de Prov. Gron
Crt. Dat getuigt van nieuwe, frissohe ideeën
van waardeering jegens andersdenkenden, waar
van bjj den oud-minister niet veel is te be
speuren.
De. schrjjver van het Groningsche blad nu
begint met te wjjzen op de verklaring van den
president-minister: Reactie wil hier niemand
op de hervorming van onze sociale toestanden
bljjft èn Regeering èn Kamer onveranderlijk
aansturen."
Die verzekering-gaf dr Kuyper toen hjj in de
vergadering der Tweede kamer van 25 Fe
bruari van dit jaar de drie wetsontwerpen
inbracht, waarin de maatregelen waren be
lichaamd, door de regeering, naar aanleiding
van de onverhoedsche spoorwegstaking van
Januari, noodig geoordeeld. En 's ministers
sluitrede was aan zjjne inleidende toespraak
geljjk. Op het oogenblik dat de Eerste kamer
er toe zoude overgaan haar zegel te hechten
aan de stakingswetten en niettegenstaande op
dat oogenblik eene tweede, nu stellig politieke
en misdadige, steking was beproefd en in het
sand verloopen, kwam de minister-president,
die gedurende den ganschen loop van de be
raadslaging over de wetten in de Tweede
kamer daar niet was te zien geweest, blijk
baar opzetteljjk in de Eerste kamer de verze
kering herhalen die aan den anderen tak der
volksvertegenwoordiging was gegeven. Bjj de
kamer en bjj de regeering verklaarde de
minister andermaal bljjft het onveranderlijk
voornemen stand houden om de sociale her
vormingen, die door den loop der tjjden
geëisoht worden, tot stand te brengen.
Er is geenerlei reden aan den ernst en de
oprechtheid van deze, in de moeiljjke tg den
die achter den rug zjjn, tot tweemalen toe
stellig afgelegde regeeringsverklaring te twij
felen zoo schrjjft de geleerde steller van
het opstel. Zjj was zeker niet overbodig
Dr Kuyper woonde alleen bg de zittingen
vai 2 en 4 April, waarin de algemeene be
raadslagingen over de ontwerpen werden ge
voerd.
Bg de afzonderlgke behandeling der wets
ontwerpen was hg niet tegenwoordig. Red.
onder de omstandigheden die zgn doorleefd,
alleszins geschikt als deze zgn conservatisme
en teruggang te voeden bg diegenen en het
zgn er zoo velen die, lettende op de ver-
schgnselen rondom hen, niet doordringen tot
hun diepste oorzaak, maar uitsluitend bedacht
zgn op keering en uitroeiing van hetgeen
daarin voor het oogenblik onbekookt is en
bedenkelgk. Van meer dan éen kant is, nu
de zekerheid is teruggewonnen, en het verkeer
en de maatschappelgke ordening hun geregel-
den loop hebben hernomen, de balans van de
afgeloopen worsteling opgemaakt en het resul
taat van de doorgestane krisis gepeild. En
waar dan telkens moest worden geconstateerd,
dat in de eerste plaats de regeering krachtiger
uit den strgd is te voorschgn gekomendat
het kabinet, welks premier zelt bg de jongste
begrootingsdebatten den ine ruk gaf dat het
zich niet sterk en van de toekomst zeker ge
voelde, aanzienlgk aan kracht en gezag heeft
gewonnen en aanmerkelgk vaster zit dan
tevoren het geval was, daar doet het weldadig
aan dat van de regeeringstafel zelve tegen de
reactie, die over breede kringen vaardig is
geworden door het gebeurde, is gewaarschuwd
en ingegaan.
Inderdaadniet in knevelen en onder den
duim houdenniet in stilstand en behoud van
het bestaande, maar in verdere ontvoogding
van de onderste lagen van het volk en in
voortgaande vervorming en vernieuwing ligt
de waarborg voor blijvende orde, voor andere
dan kunstmatige eerbiediging van het gezag.
Het materieele en moreele peil van den Neder-
landschen werkman heeft nog lang niet de
hoogte bereikt waartoe het kan en behoort te
worden opgevoerd met 's wetgevers hulp. En
in de kringen der lagere ambtenaren van de
publiekrechtelijke corporatiën en van die met
haar in menig opzicht geljjk staan de
ondernemingen welker beambten als half
publieke werklieden voor den dag komen,
heerscht de in gang zjjnde spoorwegenquête
zal er het bewjjs van leveren heel wat lang
opgekropte ontevredenheid, die vroeg of laat
weer een uitweg zal zoeken, als niet op weg
neming van wat in de grieven rechtmatig is
en gegrond het ernstig streven van het staats
gezag is gericht.
De premier heeft, waar hjj elke gedachte aan
reactie uit den booze oordeelde, een en ander
maal van de sociale hervormingen gesproken,
die door den loop der tjjden zgn geëischt.
Mag deze uitdrukking in den ruimsten zin
worden opgevat, dan zal bjj haar niet alleen
behoeven te worden gedacht aan de regeling
van het arbeidscontract, door den minister van
justitie bjj gelegenheid van de behandeling der
stakingswetten als bjj uitstek urgent aangeduid;
aan de uitbreiding der ongevallenverzekering
tot den landbouw en de zeevisscherjjaan de
verzekering tegen de gevolgen van ziekten,
invaliditeit en ouderdomaan de vervanging
van de arbeidswet door eene meer omvattende
voorziening, maar evenzeer aan de pension-
neering der weduwen en weezen van de lagere
onderwjjzers; ook en vooral aan de regeling
van den rechtstoestand der ambtenaren, die
urgenter nog dan zjj reeds was geworden is, nu
dienstweigering onder sommige omstandigheden
niet meer alleen disciplinair maar met gevan
genis wordt gestraft. Het zgn even zoo vele
postulaten om te komen tot een blijvenden
toestand van vrede en samenwerking tusschen
die partgen in den staat welke het niet om om
verwerping van de bestaande maatschappelijke
grondslagen is te doen, maar om hare beves
tiging en versterking. Zal van dezen de eerbied
voor de rechtsorde niet worden afgedwongen
met kanon en gevangenis, maar vrjjwillig wezen
en gesproten uit het hart en zoo alleen
heeft hg waarde en is de grondslag van staat
en staatsbestuur stevig en tot het wekken van
vertrouwen in staat dan is voortgaan met
vasten en snellen tred op den weg van sociale
hervormingen eerste en beslissende eisch van
staatsbestel.
w E
A
En de politieke hervorming Is het toeval of
opzet, dat van haar in de tot tweemalen toe
gedane regeeringstoezegging volstrekt is ge
zwegen, ofschoon op het oogenblik dat de ver
klaring voor de eerste maal werd gedaan reeds
was ingediend het voorstel van den heer Druc
ker en zjjne partjjgenooten tot het in overwe
ging nemen van wjjzigingen in de bepalingen
der grondwet die handelen over het kiesrecht
en de eerste kamer Wie zal het zeggen
Wjj hebben over dit voorstel kort geleden onze
meening gezegd en met de daarin uitgewerkte
beginselen onverholen instemming betuigd.
Wjj weten wel dat dit standpunt niet alge
meen wordt gedeeld. Maar de vraag mag toch
worden gedaan of het van vertrouwen in de
bevolking getuigt en of het met de rechtvaar
digheid is overeen te brengen altjjd door nog
een aanzienlek getal ingezetenen van recht-
streeksehen invloed op de samenstelling der
vertegenwoordiging in rjjk, provincie en ge-
meento verstoken te houden, die op het uit
oefenen van dien invloed evenveel of meer
aanspraak kunnen doen gelden dan anderen
aan wie hjj is toegekend Of niet de verant
woordelijkheid voor en de tevredenheid met
den gang van het bestel in het rjjk en zjjne
ondérdeelen ongemeen verhoogd zullen worden
als op verdere politieke ontvoogding wordt
aangestuurd Willekeur is ons kiesstelsel, ook
na de grondwetsherziening van 1887, bljjven
aankleven in hooge mate. Zjj zet kwaad bloed
en de volksmenners vinden in de heerschende
regeling van het kiesrecht een pakkend mid
del tot het zaaien van wrevel en ontevreden
heid. Daarom mag de politieke hervorming
vooral niet worden geminacht of op den ach
tergrond geschoven en is er aan haar evenveel
gelegen als aan de sociale voorziening Alleen
ongewettigde vrees kan voor deze waarheid
blind maken. En vrees is overal en altjjd ge
bleken een raadgeefster te zgn van slecht allooi.
TROELSTRA'S SCHULD.
De heer Frits Van Eeden sohrjjit in het
Volksdagblad o. m.
Bg onze partjj-voerders schjjnt het vaak alsof
ze zich verheugen dat er zooveel duizenden
slechter zgn dan zjj.
De vraag, of Troelstra's houding te recht
vaardigen is, heeft voor mg dan ook alleen
een zeker zielkundig belang. Maar ik stel er
prgs op te getuigen dat, zoover ik persoonlgk
getuigen kan, de uiteenzetting van Reens ge
heel naar waarheid is en Troelstra er zich
vruchteloos tracht uit te draaien. Het is wel
degelgk van 't grootste belang dat hg, den dag
vóór 't verschgnen van zgn artikel »Wat nu?''
bemerkende hoe de stemming waB, geen moed
of vastheid had om tegen de staking te advi-
seeren.
Hg sprak er vóór, omdat de vergadering
er vóór was en hg, zooals een redenaar doet,
zgn gehoor niet wilde tegen zich krggen,
hoewel zgn artikel er tegen vermoedelgk reeds
geschreven was. Dat is eon. domheid of zwak
heid geweest die niet meer goed te maken is.
In de vergadering sprak hg over onze kracht,
en buiten over onze zwakheid, een houding
die van beide kanten op verraad moest Igken
maar d«e mg een noodwendig gevolg schgnt
van de halfslachtige positie van een parlemen
tair socialist, die toch iets van zgn parlemen-
mentair baantje poogt te maken. Hg krggt van
weerskanten op zgn dak.
Wat Troelstra nu doet, is een erbarmelgk
gedraai, advocaterg voor zgn eigen zaak, die
eigenlgk alleen voor den zielkundige interres-
sant is. Want zonder twgfel is hg zelf er van
overtuigd eerlgk en handig te hebben gema
noeuvreerd.
Allertreurigst is ook zgn herhalend gebruik
maken van het woord «anarchist", speeulee-
rend op het wantrouwen en het verkeerd be
grip van het groote domme publiek, •- een
lage methode van bestrgding die door
P. L Tak in zgn brochure Diagnose sch9rp
genoeg iB gehekeld."
KORTE MBDEDBELINGEN
VERGADERINGEN.
Zondag werd te Utrecht, onder presidium
van dr J. J. Homoet van Arnhem, de alge
meene vergadering gehouden van de Vereeniging
tot oprichting en essploitatie van Volkssanatoria
voor borstlijders in Nederland-
Blgkens het verslag werden in het Sana
torium te Hellendoorn in 1902 verpleegd 82
patiënten, waarvan 47 mannen en 35 vrouwen.
Van de 82 vertrokken in dat jaar 21 mannen
en 18 vrouwen.
Bg 23 van de 39 vertrokken patiënten kon
geen heriditeit worden geconstateerd, bg 8
kwam aan vaderszgde en bg 8 aan moeders-
zgde longtuberculose in de rechte Ign voor.
Op voorstel van dr Pgnappel werd het
vroeger medegedeelde voorstel van de sub
commissie Zeeland, om in artikel 9 van
het huishoudelgk reglement de woorden »en
zoo noodig reisgeld voor de Igders naar de
sanatoria" te vervangen door «zoomede reis
geld en verpleeggeld vcor de Igders, door de
sub-oommissie naar de sanatoria gezonden"
ter prae-advies in handen eener commissie
gesteld.
Als hoofdbestuurslid werd o. a. gekozen de
heer mr P. O. J. Hennequin, lid der Tweede
kamer te Aardenburg.
Als eereleden werden benoemd de gepen
sioneerde kapitein van het O. I. leger Helms
en mevr. Blankenheim te Utrecht.
De volgende algemeene vergadering zal weer
te Utrecht gehouden worden.
KVJSTVEBLICHTING EN VOEDING
AAN BOORD.
Zaterdag avond seinde men ons uit Den
Haag, echter te laat om het nog in de editie
van dien dag op te nemen, dat eene commissie
is benoemd met opdracht na te gaan welke
verbeteringen voor de verlichting van de
Nederlandsohe kust noodig zgn. Deze com
missie is samengesteld uit: den inspecteur-
generaal van het loodswezen, voorzitter, de
nspecteurs van het loodswezen te Rotterdam,
Vlissingen en Amsterdam, den chef der
afdeeling hydrographie, den electro-technicaB
der marine en den bouwkundige bg het loods
wezen.
De commissie zal zich voor het beoogde doel
in verbinding stellen met de directiën van de
voornaamste Nederlandsche en een .of meer
buitenlandsche stoomvaartmaatschappgen.
Voorts is nog benoemd eene commissie tot
onderzoek van de voeding aan boord, die op
ruime schaal kennis zal nemen van inzichten
en wenschen van onderofficieren en minderen.
De commissie bestaat uit: een hoofdofficier
der zeemacht, voorzitter; den inspecteur van
administratie te Amsterdamden magazjjn-
meester van levensmiddelen aldaareen luite
nant ter zee en een officier van administratie
'secretaris); een hoofdmachinist der le kl.; en
een opperschipper.
BlfiK OISMIWGKEW MtfZc
Bg kon. besluit
zgn benoemd, bg het reg. gren. en jagers,
tot adjde kap. L. J. H. Habbema en de
eerste-iuit. J. A. van Nieuwland, beiden van
het korps
is benoemd tot directeur van het postkan
toor te Haaksbergen H. M. J. de Chalmot,
thans klerk der post. en telegr. lste kl.en
tot directeur van het postkantoor te Ngverdal
J. G. de Fouw, thans commies der post. 3de
kl.;
zgn als adjunct-secretarissen toegevoegd aan
de staatscommissie tot het instellen van een
onderzoek ten aanzien van de rechtsverhou
dingen en de voorwaarden, waaronder het per
soneel bg het spoorwegbedrgf in dienst is,jhr
mr A. F. de Savornin Lohman Jr., te 's Gra-
venhage, en jhr mr L. E. M. van Fisenne, te
Rgswgk
is de bg het valide gedeelte van de kol.
reserve gedet. kapitein der inf. van het leger
in N.-I. C. Exel, ter zake van lichaamsgebreken,
eervol uit den militniren dienst ontslagen,
met toekenning van pensioen.
A. Donderdag verleent de minister van oor
log geen audiëntie.
TWEEDE KAMER.
Onder de wapenen houden van de miliciens te
land der lichting 1902, behoorende tot de
onbereden korpsen.
Niettegenstaande de toestand van spanning
en beroering, waarin het land heeft verkeerd,
zoodanig is verbeterd, dat ingevolge de ver
leende machtiging de verlofgangers der lioh-
tingen van 1900 en 1901 weder met verlof
huiswaarts konden worden gezonden, is de
noodzakelgkheid blgven bestaan, om de inge-
lgfden bg de militie te land der liohting van
1902, die mede onder de wapenen worden ge
houden, voor zooveel zg tot de onbereden
korpsen behooren, onder de wapenen te doen
blgven totdat bg deze korpsen althans de
ter volledige oefening in te lgven manschap
pen der lichting 1903 genoegzaam zullen zgn
geoefend. Een daartoe strekkend wetsontwerp
is ingediend.
De miliciens der lichting 1902 blgven vol
gens het ontwerp onder de wapenen tot 4
maanden na den tgd waarop de ter volledige
oefening ingelgfden der liohting 1903 in wer-
kelgken dienst zgn gesteld, tenzg z u 1 k s
niet noodig wordt geacht.
In de St.Ct. zgn opgenomen de gewgzigde
statuten van de naamlooze vennootschap Mid-
delburgsche Bouw- en Verhuurmaatschappij te
Middelburg.
Daarbg is bepaald dat de vennootsohap zal
eindigen met 30 April 1928, behoudens latere
verlenging onder koninklgke bewilliging of
vroegere ontbinding volgens de wet.
Het maatschappelgk kapitaal is f 12.000
groot en verdeeld in- 30 onsplitsbare op naam
staande, doorloopend genommerde aandeelen
van f 400.
Men is thans bezig den toegang tot het
Prins Hendrik -dok alhier eenigszins te ver-
wgden, in verband met het in het dok zetten
eerstdaags van eene groote mailboot.
Zaterdag avond omstreeks zeven uur viel
aan den Beenhouwerssingel alhier oen twee
jarig meisje in de gracht. Met zeer veel moeite
en met gevaar voor eigen leven werd het
kind door zekeren J. R. op het droge gebraoht.
Dit Vlissingen.
Zondagvoormiddag kwam aldaar op de reede
het Engelsch koninkljjk jacht Osborne en meerde
des namiddags aan den Zuidelijken ponton tot
ontscheping van den vijftienjarigen prins
Leopold van Battenberg, die met den gewonen
mailtrein te 6.45 n.m. zjjne reis naar Dresden
voortzette.
Daar de prins ljjdende is, werd hjj te ces
uur van het jacht op een ruststoel, door vier
matrozen gedragen, begeleid door prinsos
Victoria, kleindochter van koning Edward, door
een dokter, een pleegzuster en gevolg, door de
koninkljjke wachtkamer naar den trein gebracht-
De commandant van het jacht en de Britsche
vice-consul, de heer P. L. de Brujjne, waren
daarbjj tegenwoordig. De prinses nam aan den
trein harteljjk afscheid van den prins en
maakte daarna, vergezeld van eene dame en
een heer,eene wandeling. Morgen(Dinsdag) keert
de prinses met de Osborne naar Engeland terug.
Op verzoek van den zieken prins waren door
de politie alle toegangen tot het jacht
den ponton, de hal en het perron afgezet.
Dinsdagmorgen wordt prins Christiaan van
Sleeswjjk-Holstein met de nachtboot daar ver
wacht, om per sneltrein naar Berljjn door te
reizen.
Het stoomschip General, van de Deutsche
Ost Afrika-ljjn, kwam Zondagmorgen aan de
ponton en ontscheepte een 40-tal passagiers.
De heer M. Wagner te 1 e r s e k e is op
de internationale hondententoonstelling te Am
sterdam bekroond met een eersten en een
specialen prjjs (verguld zilveren medaille en
een kristallen beker met zilver gemonteerd)
voor den door hem ingezonden St Bernhards-
hond.
Uit Terneuzen.
Door de molenaars alhier is een adres ge-
rioht aan de Kamer van Koophandel, waarin
verzocht wordt de regeering te adviseeren, dat,
mocht het beschermen der grootmaalderjj be
slist noodzakeljjk zgn, de kleine maalderg dan
in geljjke mate moge begunstigd worden.
Adressanten grónden dit verzoek op het vol
gende
«dat zg kennis genomen hebben van het voor
ontwerp dier nieuw6 tariefwet, waarin door de
regeering wordt voorgesteld het heffen van
een inkomend recht op tarwemeel, terwjjl tarwe
en bewerkt veevoeder onbelast big ft
dat door het heften van een recht op tarwe
meel, zonder een evenredig recht op tarwe,
aan de molenaars de concurrentie tegen de
meelfabrieken -geheel onmogeljjk zal worden
gemaakt
dat de kleine molenaars hun bestaan hoofd
zakelijk vinden in het malen van veevoeder,
daar zg door de meelfabriek bjj na geheel zjjn
in den hoek gedrongen
dat de grootmaalderjj, die uitsluitend van
den maatregel zal proftteeren, door zjjne auto
matische inrichtingen slechts aan tientallen
werk verschaft, terwjjl het klein bedrjjf zjjne
honderdtallen telt;
dat zg daarin zien een voortrekken van het
groot bedrjjf en een voorbijzien der belangen
van den kleinen niolenaarsstand, daar die door
den invoer der Amerikaansohe kraohtvoeders
en andere bewerkte veevoeder-artikelen, nog
meer de concurrentie van het buitenland ge
voelen dan de grootmaalderjj
dat de billjjkheid vordert, dat, waar ter be
scherming der nationale industrie de bewerkte
tarwe (tarwemeel) zou worden belast, het be
werkt veevoeder niet zou mogen worden vrij
gesteld."
Voldoende aan de door het dageljjksch be
stuur der gemeente tot hen gerichte uitnoo-
diging, waren Zaterdagavond een aantal onder
wijzers der openbare en bijzondere scholen
in de raadzaal bjjeengekomen, om eene voor
dracht te hooren van den heer B. ten Have,
leeraar in de gymnastiek aan de R. H. B. S.
te Middelburg, over schoolhygiëne.
Naar aanleiding van een geval dat een der
leden van de schoolcommissie onder zjjne
patiënten een meisje te behandelen kreeg, bg
wie zioh een ernstige lichaamsvervorming
voordeed, bljjkbaar een gevolg van eene sleohte
houding op school, was deze met den heer
Ten Have in aanraking gekomen en verklaarde
de laatste zioh op uitnoodiging der schoolcom
missie bereid alhier eene voordraoht te houden.
Zjjne voordracht verduidelijkend door platen,
besprak de heer Ten Have een zestal punten
in verband met de schoolhygiënie en betoogde
dat de school voor het jeugdige kind, bjj wien
de beenvorihing nog niet voltooid is, groote
nadeelen kan doen ontstaan, en dat die 't best
zgn tegen te gaan door goed acht te geven op
de houding der kinderen, vooral zoodanig dat
de borst niet beklemd en daardoor de adem
haling niet belemmerd wordt, daar goede
ademhaling een der grootste factoren voor een
gezond lichaam is.
Voorts moet men zorgen voor afwisseling
de les over een onderwerp niet te lang rek
ken, en zorgen dat eene gelgke verdeeling
van geestelgk en lichamelgk voedsel wordt ge
geven, door de kinderen in den sohooltgd de
les te laten afwisselen met spel of aangenaam
gegeven onderricht in de gymnastiek.
Ten slotte had met enkele der aanwezigen
en den spreker over eenige punten eene ge-
