i
V rijdag
8 Mei.
MUSICALIA.
N°. 108.
146' Jaargang,
1003.
Middelburg 7 Mei.
De recruteering onzer marine
matrozen,
S:
1 t W W
fc
t
v
t
Ritteriai:
erd. tgd:
9.—
9.-
9.-
9.—
9.—
3.-
3.-
3.-
3-
3.—
5 45 en
1.45, 7.40,
MIDDELRURGSCHE COURANT.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
erin, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
7 Mei 8 u. vm. 51 gr., 12 u. 57 gr., av. 4 u. 59 gr. F. Verwacht: matige Z. W. wind,
opklarend weer, geringe neerslag, weinig verandering in temperatuur.
AdvertentiSn20 cent per regel, Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Seolamons 40 oent per regel,
Groote letters naai de plaats, die zjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betreflende
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gereohtigd het Algamoan Idfsrttntls.Bnrns
A. »B ¥<A MAR Am., N.8. V««rbzr(nzl 366, AnuisrdaH,
BERE WIEN KERB TOEKOMT.
De Nieuwe Rott. Crt. is zoo vriendelgk nn
nog mee te doelen dat zjj haar bericht omtrent
de benoeming van de leden der raden van
beroep (Ongevallenwet) in Zeeland aan de
Middelb Crt. ontleende.
Wjj waardeeren dit zeer.
Hare redactie neemt tegeljjk de gelegenheid
t e baat om eraan te herinneren dat ook zjj
dikwjjls reden heeft te klagen over de wjjze
waarop men haar behandelt Ook uit de ko
lommen van haar blad neemt men oorspron-
keljjke berichten van beteekenis over zonder
de N. R. Crt. te noemen.
beweert ook dat zjj zelfs in het nommer
der Middelb. Crt., waarin de aanmerking aan
haar adres voorkomt, verschillende berichten
las, aan haar blad ontleend, zonder bronver.
melding
Het is mogeljjk dat wjj in deze zondigden,
maar dan deden wjj dit onwetend.
Mocht de N. R. Crt ons er een paar kunnen
aanwjjzen uit ons nommer van Woensdag, dan
zouden wjj allicht ons kunnen verdedigen.
Er zjjn toch berichten die terzelfder tjjd in
verschillende groote bladen voorkomenen nu
zal de redactie van de N. R. Crt toch niet
vergen dat onder zulke tjjdingen, als 't ware
gemeengoed geworden, alleen een dier bladen
wordt genoemd. En ze alle op te geven, ligt
zeker nog minder in de bedoeling. En zou
ook niet mogeljjk zjjn.
En dan er mogen uit de «Gemengde be
richten" eens een enkel in ons blad overge
nomen worden hoewel dan toch meest
geheel gewjjzigd de N. R. Crt zal toch niet
vorderen dat die telkens gewaarmerkt worden.
Ander plagiaat als men dat ten minste
zoo noemen wil plegen wjj niet.
Waar het «nieuwsberichten van beteekenis"
geldt gaven wjj steeds eere wien eere toekomt
Begingen wjj in deze soms een verzuim, dan
deden wjj dit onwillekeurig en wjj zullen
niemand kwaljjk nemen wanneer hjj ons hierop
wjjst.
Aan het overnemen van geheele buitenland-
«che correspondenties, oorspronkelijke feuille
tons of hoofdartikels zonder vermelding van
bron, waarover het Rotterdamsch blad zich
zeer terecht beklaagt, bezondigen wjj ons in
geen geval.
Dat is een brutaliteit die niet genoeg ge
brandmerkt kan worden.
Het programma, dat de zangvereeniging lot
Oefening en Uitspanning op haar concert van
Dinsdag 12 Mei e.k. zal uitvoeren, is den lezer
bekend. Als noviteit komt daarop voor Doret's
Let sept Paroles du Christ voor koor, soli en
orkest, dat onder leiding van den componist
zal worden ten gehoore gebracht. Vroeger reeds
wees ik er op, dat, om vooraf een meening
over dergelijke werken uit te spreken, het
noodig is een volledige partituur daarvan ter
beschikking te hebben, want tot welke ver
keerde gevolgtrekkingen vooral bjj moderne
composities een zwakke reproductie, als uit
den aard een klavieruittreksel is, iemand kan
leiden, daarvan zjjn de voorbeelden voor het
grjjpen Om nu dan ook reeds over Doret's
werk in zjjn geheel een oordeel te zeggen,
daaraan waag ik mjj niet, want wellicht zou
ik over enkele dagen, na het hooren daarvan,
een geheel andere zienswjjze moeten verkon
digen
Zeker is het dat het werk, bg minder be-
langrjjks, ook zeer veel moois bevat en dat
het voor hen, die zich niet te angstvallig
vasthouden aan de massieve Bach'sche passie
muziek als de alleen ware, genotrjjke oogen-
blikken zal opleveren. Natuurljjk dat Doret's
opvatting door en door Fransch is en dus zjjn
werk in geheel anderen stjjl is geschreven als
wjj gewoon zjjn in composities met een der
geljjken tekst tot grondslag aan te treffen
In de soli vooral treft men vele mooie melo
Ot de meesten onzer lezers wel weten, hoe
onze oorlogsvloot aan haar bemanning komt
Wjj vermoeden van niet, en willen het hun
eens vertellen.
De regel is dat jongens van 137s of 14 ja
ren aangenomen worden om tot matroos te
worden opgeleid. Hun opleiding begint op
de Kweekschool voor de Zeevaart te Leiden,
waar zjj een half jaar verbljjven. Dan gaan
voor één jaar naar het opleidingsschip
Admiraal van Wassenaar te Amsterdam Ver
volgens doen zjj met het instructie-korvet
Nautilus een kruistocht van zes maanden in
den Atlantischen Oceaan. Daarna doorloopen
zjj nog een cursus aan boord van de Buffel te
Hellevoetsluis. En zoo hebben zjj onge
veer den 167a jarigen leeftjjd bereikt, als zjj
aan boord van een der actieve oorlogsschepen
als lichtmatroos hun eigenljjke loopbaan aan
vangen.
Wat dan voor velen öok aanvangt zoo
dit niet al eer geschiedde is de teleurstel
ling en de ontgoocheling na veel moois en aan-
trekkeljjks, wat zjj zich hadden voorgesteld.
Wat had het kranige pakje hun als jeugdige
kinderen toegelachen 1 Wat hadden zjj op de
schoolbanken met open mond geluisterd naar
de verhalen over Tromp en De RuyterWat
hadden zjj zichzelf voorgespiegeld van het zee
mansleven, met zjjn gevaren, maar ook met
zjjn poëtische en avontuurljjke kanten
In plaats daarvan echter brengt de werke-
lgkheid op onze moderne oorlogsbodems, die
heel wat meer hebben van drjjvende fabrieken
dan van de zeekasteelen van weleer, deels
geestdoodende bezigheid en deels verveling.
Daar bjj komen de in den aard van het bedrjjf
liggende ontberingen, die het kereltje, toen hg
zich tot den dienst verbond, heeft licht geteld,
zoo hg er al aan gedacht heeft. Hg verlangt
meer en meer terug te keeren naar den vasten
wal. Als de tgd gekomen is, waarop hg het
reoht erlangt het matrozenpak voorgoed uit te
trekken, o dan zou hg dit zoo graag doen,
indien hg maar goede kans zag om op andere
wgze zgn brood te verdienen. Hg ziet die
veelal niet, omdat hg geen ambacht kent. En
dus hernieuwt hg in arren moede zgn dienst
verbintenis.
Wg zeggen niet, dat die schets geldt voor
allen. Maar wg zgn overtuigd, dat zg toepas-
selgk is op velen.
Nuwete men, dat die 13 of 14jarige knapen,
die door de regeering worden aangenomen,
zich verbinden den lande gedurende twaalf
jaren te dienen. Of eigenlgk gedurende veer
tien jaren. Want de diensttgd begint eerst te
loopen op het 16 levensjaar. Zoodat de jongens
28jarige mannen moeten zgn geworden, aleer
zg van het hen drukkende juk zich bevrgden
kunnen.
Waarlgk, de heer Kerdgk, die hierop, en
op dergelgkB wat bg de landmacht geschiedt,
in het Sociaal Weekblad van 29 April weer
eens de aandaoht heeft gevestigd, ging niet
te ver, toen hg deze manier van doen noemde
«een misbruik, hetwelk de regeering maakt
van de onbezonnenheid van kinderen," en
het brandmerkte als «een stelsel, waarvan hg
niet kon vatten, hoe iemand het uit moreel
sociaal oogpunt zou willen vergoelgken, laat
staan verdedigen."
En nog niet eens schgnen op die wgze het
financieele en het marine-belang van den
staat te worden gebaat. Ten minste, iemand
die het weten kan, de oud- zeeofficier Jonck-
heer heeft de vorige maand in het Handels
blad helder en zakelgk het tegendeel betoogd.
Hg heeft voorgerekend, dat elke matroos,
wanneer hg 20 jaren oud is geworden, aan de
belastingschuldigen op zgn minst 3000 heeft
gekost, zoodat dit, voor de nog overblgvende
acht jaren van den verbandstgd, neerkomt op
een premie vaa f 375 's jaars. Hg heeft voorts
in het licht gesteld, dat tengevolge van het
thans gevolgde stelsel, ten nadeele van den
dienst, de bemanning der oorlogsschepen voor
een groot gedeelte bestaat uit te jeugdige en
daardoor minder deugdelgke krachten. «Wan
neer men", zoo schreef hg, «aanneemt, dat een
schepeling van middelmatige bevattalgkheid
en van goed gedrag het op zgn 20ste jaar
gemakkelgk tot matroos tweede klasse kan
brengen, dan volgt (uit de cgfers, die hg aan
de officieele gegevens der staatsbegrooting
ontleende), dat 567s pot van het geheele
aantal matrozen van minderwaardig gehalte
zgn, hetzg wegens te jeugdigen leeftgd en dus
wegens gebrek aan physieke kracht, hetzg
wegens onvoldoenden gver en geschiktheid."
En voor de 1855 personen, die deze 567* pot.
uitmaken, wordt toch een voedingsgeld uit
getrokken als voor volwassenen, zgnde om
streeks f 300.000 elk jaar 1
Geen wonder, dat de heer Jonckheer een
ander stelsel bepleit, waarvan hg meent te
mogen voorspellen, dat het zoowel goedkooper
blgken als in de behoefte aan deugdelgk per
soneel beter voorzien zal. «De zee-militie"
aldus licht hg zgn denkbeeld toe «bestaat
over 't algemeen uit stoere, flinke jonge man
nen, voor een groot deel voortgekomen uit de
visschers- en binnenschippers-bevolking. Wan
neer men onbevooroordeeld ifiet hen heeft
kennis gemaakt, dan zal men tot de overtui
ging komen, dat het, behoudens enkelen,
prachtig menschen-materiaal is. Hoe zou het
ook anders mogelgk zgn Het zgn veelal
mannen, die van kindsbeen in het zeemansvak
of in een annex bedrgf practisch werkzaam
zgn geweest. Verscheidenen onder hen hebben
de gevaren van het zeemansleven onder de
oogen gezien, en hebben dus reeds met den
ernst des levens kennis gemaakt. Zg hebben
geleerd in moeilgke omstandigheden te han
delen; bg de visscherg ot binnenschipperg
werd van hen op jeugdigen leeftgd al heel
wat gevergd. Zg zgn dan ook gehard en ge
wend te gehoorzamen. Zg weten, dat van het
al-ot-niet op het juiste oogenblik uitvoeren
der gegeven bevelen veel, zeer veel, afhangt.
In één woorddie menschen hebben geleerd
de handen uit de mouwen te stekenzg zgn
dan ook in geen enkel opzicht verwend, met
dische gedeelten, die zeker indruk zullen maken,
doch ook m eenige ensembles is de componist
zeer gelukkig, b. v. in het slotkoor, het Ave
Verum. Dat aan het orkest een belangrgk
aandeel is gegeven, behoeft wel nauwelgks
vermelding. Dit bgna elke bladzgde van het
klavieruittreksel is dit merkbaar. De tekst
van Doret's werk behoeft zeker ook wel geen
nadere toelichting.
Door hare beknoptheid behalve Jezus
zeven kruiswoorden wendt de componist nog
een gedeelte van het Stabat Mater en het
genoemde Ave Verum aan vervalt de com
ponist in vele tekstherhalingen, iets wat m. i.
nog al storend werkt.
Trouwens, er zal wel niemand zgn die aan
den tekst eenige litterarische waarde zal toe
kennen, en het mag verwondering wekken dat
Doret daarvan in dezen vorm gebruik maakte.
Hoewel dit werk van Doret reeds van 1895
dagteekent, heeft het eerst in het vorig jaar
hier te lande door uitvoeringen, o. a. te Arn
hem, Ngmegen, Rotterdam en 's-Gravenhage,
bekendheid gekregen. Ik herinner mg dat de
beoordeelingen alstoen nog al uiteen liepen, wat
voor mg een reden te meer is om niet te
voorbarig te zgn met mgn oordeel.
Gustave Doret, die in 1866 te Aigle (Fransch -
Zwitserland) werd geboren en te Lausanne zgn
muzikale opleiding ontving, zette zgne viool
studie daarna bg Joachim te Berlgn en Mar-
sick to Pargs voort, en ontving aan het Pa^
rgsche conservatoire van Massenet en Dubois
compositieles. Behalve dit oratorium zgn nog
enkele orkeststukken, mannenkoren en liederen
van hem bekend.
Max Bruch's Schön Ellen, op de bekende
ballade van Geibel, is een werkje dat voor een
geoefend koor geen buitengewone moeilgkhe-
den oplevert en bovendien hoogst dankbaar,
zoowel voor uitvoerder als toehoorder, is.
Zooals meest in alle Bruch'sche werken be
vat ook Schön Ellen een rgkdom aan melodieën
en vooral het episch karakter der ballade is
m i. door den componist op een hoogst ge
lukkige wgze weergegeven.
Dat behalve genoemde werken een fragment
uit Wagner's 7annhaüser wordt ten gehoore
gebracht zal velen zeker aangenaam zgn. Onder
de zoovele verhevene en boeiende gedeelten,
die dit geniaal werk bevat, mag zeker wel de
thans tot uitvoering komende «Inleiding en
Aria der He Acte" gerekend worden.
Het vreugdevolle jubelende motief:
het gevolg dat zg zich aan boord onzer oorlogs
schepen merkwaardig snel thuis gevoelen."
«Ligt in deze richting", gaat hg voort, «niet
de weg, die moet worden ingeslagen om onze
matrozen te recruteeren En zou het althans
niet zeer wenschelgk zgn, in deze richting
eens een ernstige proef te nemen Een proef,
die hierin zou kunnen bestaan, dat men «jaar-
Igks aan een zeker aantal zee-miliciens, na
afloop van hun eersten oefeningstgd (dus op
een tgd, dat zg als mannen op leeftgd des
onderscheids eenigszins over het leven van
den oorlogsmatroos kunnen oordeelen), de ge
legenheid geve om voor een tgd van bg
voorbeeld vgf jaren een vaste verbintenis bg
de zeemaoht aan te gaan".
n
Wg durven en mogen over dit denkbeeld
van den heer Jonckheer, hetwelk hg overigens
nog verder heeft uitgewerkt, geen stellig oor
deel vellen uit een technisch oogpunt. Maar
het schgnt ons aannemelgk. In allen gevalle
zouden wg meenen, dat een ernstige proef
neming ermede niet schaden, wel baten kan.
Baten óók en niet 't minst inzóóver, als bg
het slagen ervan aan de onzedelgke verbinte
nissen met jongens, waaraan thans 's lands
regeering zich bezondigt, een einde zal komen.
Gaarne maken wg tot de onze de woorden
van de anti-revolutionnaire Nederlander«Als
leek oordeelend, komt het ons voor, dat de
geleverde critiek op den bestaand en toestand
zeer juist, en dat het aangegeven middel tot
redres doeltreffend is. Zonder verhooging van
uitgaven kan, dunkt ons, jn®r aan de marine
een groote dienst worden bewezen, en kunnen
niet te miskennen misstanden worden wegge
nomen. Al kan niet onmiddellgk de gevraagde
verbetering worden ingevoerd, in elk geval
kan zg onmiddellgk en krachtig worden ter
hand genomen. (P. D.)
OPROEP TOT STEUN.
Wg ontvingen ter opname het volgende be
roep op aller steun
Ondergeteekenden, bewogen met het lot der
velen, die door de jongste spoor- en andere
stakingen broodeloos zgn geworden en mee-
nende dat bg zóo groote ellende in ontelbare
gezinnen de humanitaire daad zich vóór alles
moet doen gelden, doen een beroep op uwe
offervaardigheid
K. J. L Alberdingk Thgm (Van Deyssel),
Baarndr A. Aletrino, Amsterdam dr Vitus
Bruinsma, Lochem Cyriel Buysse, Den Haag
mr Frans Goenen Jr, AmsterdamEtha Fles,
Utrecht; Herm. Hegermans Jr, Katwgk aan
zee prof. G. Jelgersma, Leiden prof. G. Kalft,
LeidenWillem Kloos, Den Haagdr J. van
der Kolk, OegstgeestJac. van Looy, Soest
Frans Netscher, Santpoort; W. G. van Nou-
huys, Den Haagprof. B. H. Pekelharing,
DelftWillem Royaards, Bloemendaalfrl. Anna
de Savornin Lohman, Den Haag; J. Thorn
Prikker, Den HaagJan Toorop, Katwgk aan
zee Albert Verwey, Noordwgk aan zeeJan
Vet, BussumBernard Zweers, Amsterdam
Ph. Zilcken, Den Haag.
zgn volheid openbaart. Grootsch en imponee
rend is de climax die op deze plaats wordt
bereikt. Na een beknopt wederkeeren van het
eerste motief vangt de aria
Ook de heeren mr Th. L. M. H. Borrot,
mr A. Kerdgk, jhr mr A. F. de Savornin
Lohman, dr J. Th. Mouton, mr A. A de Pinto,
mr S. M. S. de Ranitz, J. E. S. Schimmelpen-
ninck van der Oye van Hoevelaken en A. S.
Talma, doen een oproep met hetzelfde doel.
-
Het partgbestuur der Duitsche soc.-dem.
partg heeft 5000 Mark beschikbaar gesteld
voor de slachtoffers der algemeene werkstaking.
*-■r
Dich theu - re Hal le
aan, die grootendeels in recitatiefvorm is ge
schreven. Het jubelende wordt slechts even
onderbroken bg het angstvolle nadenken over*
1 annhaüser1 s lange afwezigheid
waarmede deze inleiding aanvangt, en waarin
Wagner het verlangen van Elisabeth's hart
kenschetst, maakt reeds dadelgk een machtigen
indruk. Hierop sluit zich onmiddellgk in krach
tige breede accoorden het zg. motief van de
zaligheid der liefde aan
A A
waarin de jubel van Elisabeth s ziel zich in al
r~
M -v
r
T\ A'
J
Tij
r
V
1J
i
und wec-ken mich aus düsf-rem Traum
maar dan klinkt wederom met overweldigende
vreugde, alsof een zonnestraal door een donkere
wolkenfloers breekt,
-<5>-
Wie jetzt mein Bu - sen hock sie
he - bet.
Met een geweldigen climax en in
sneller wordend tempo eindigt dit fragment
met het statige, indrukwekkende jubelmotief
dat reeds in het begin weerklonk.
BENE OPMERKING.
De Ned. Kerkbode merkt, naar aanleiding
van het door de Vereeniging van Werkgevers
op Scheepvaartgebied te Amsterdam gemaakte
reglement, dat ieder arbeider in dienst van
deze werkgevers moet onderteekenen, op, dat
daarin o. a. deze bepaling voorkomt«De
werkman zal stipt uitvoeren alle werkzaam
heden die hem zullen worden opge
dragen, te allen tgde, bg dag, zoowel als bg
nacht, op werkdagen, zoowel als op Zon- en
feestdagen", enz.
Be Bode vraagt«Is dit nu slaverng of niet
en zegt: «Een werkman in Nederland, een
Christenmensch, geeft zich, omdat hg toch
werk en brood moet hebben, aan handen en
voeten gebonden over aan zgne werkgevers,
die hem verplichten, zoowel des Zondags, als
op de dagen in de week te sjouwen l
Waarlgk, indien men zoo maar klakkeloos
voortgaat den Zondag met de gewone werkda
gen gelgk te stellen, dan wordt godsdienstig,
zedelgk en liohamelgk het volk vermoord.
De wekelgksche rustdag is een der geze-
gendste instellingen van Gods barmhartigheid
zelfs de ongeloovige zal moeten zeggen
«een der gezegendste instellingen van Mozes'
wgsheidt."
Natuurlgk, er is noodzakelgke arbeid ook
op den rustdag; geen boer kan weigeren op
Zondag zgn vee te voederen, geen brandweer
man het vuur te blusschen, geen dokter zgn
patiënt te helpen.
Maar wee het volk, dat zich den rustdag
zoo maar gelgk laat stellen met andere dagen 1
wee den patroons, die door verhoogd loon den
Zondag koopen, zoodat hun werklieden gees-
telgk, zedelgk en lichamelgk daardoor de
grootste schade lgden.
Laat een kleine revolutie ons toch intgds
het noodzakelgkste leerenanders moet de
groote revolutie het doen, wanneer het te
laat is."
Het schgnt wel, dat hier uitkomt hoe op
actie reactie volgt, merkt De Hollander, in ver
band hiermee, op.
Nu het socialisme is geslagen en de werk
stakingen zgn mislukt, moet men op zgn hoede
zgn tegen reactie.
«Reactie wil niemand", aldus de Regeerings-
verklaring van 25 Februari.
Een voortreffelgk woord. Als het maar ter
harte wordt genomen 1
6e
Wg moeten hierbg even opmerken dat de
bedoeling van die bepaling wel zgn zal dat
wanneer op Zondag het lossen of laden
van een schip n o o d i g is men de arbei-
Als instrumentaal werk zal Liszt's Les Préludes
worden uitgevoerd. Van dit belangrgke werk
werd een paar jaren geleden op een concert van
de Vereeniging voor Instrumentale Muziek een
zeer geslaagde auditie gegeven en ik meen
goed te doen door nog nog even te releveeren
wat toen door mg daarover is gezegd
«Onder de vele Symphonische Dichtungen, die
Liszt componeerde, is Les Préludes een der
meest bekende. Geïnspireerd door Lamartine's
Méditations poitiques, componeerde Liszt dit
monumentaal werk, en de scherpe karakteri
seering van de toestanden en gewaarwordingen
weet de componist op een imponeerende wgze
weer te geven.
Groot was dan ook de indruk, dien dit werk
waarin de genialiteit, de hartstochtelgke
natuur en aristocratische geest van den auteur
zoo in volle pracht en glans op den voor
grond treden op mg maakte.
Als solisten doen zich hooren mevr. Rüsche
uit Keulen en de heer Arthur van Ewegk uit
Berlgn.
Eerstgenoemde is mg onbekend, doch de heer
Van Ewegk zal men zich van vorige concerten
met genoegen herinneren.
Mg dankt dat ditmaal alle factoren aanwe
zig zgn om de vele muzieklievenden naar
onze concertzaal te doen opgaan, want hoeft
de opvoering dezer werken onder een geluk
kig gesternte plaats, dan zal zg ongetwgfeld
een groot en veelzgdig genot opleveren.
JAN MORKS.
