25 April.
mm,
Zaterdag
N°. 97.
140" Jaargang,
Een Verweer.
Middelburg 24 April.
Uit Stad en Provincie.
MIDDELRURGSGHE
Deze courant verschijnt dagelijks, mot afzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijper kwartaal, zoowel voor Middolburg als voor allo plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent.
THBBHOHBTBB KM VBBWACHTIJiti,
24 April 8 n. vm. 40 gr., 12 u. 42 gr., av. 4 u. 41 gr. F. Verwacht: matige tot krachtige
N. W. wind, betrokken luoht, regen, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 oont per regel, Geboorte-, dood- en alle andere famiüeberiohten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 eent. Seclamens 40 eent per regel,
Groote letters naar de plaats, die zg innemen,
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, NQ verheid en Geldwezen, is uitsluitend gereohtigd het Algemeen Adf«rtsntis°Bn(M«
A. DB LA MAS Ant, R.S. Veerhugml MS, Anutsrdaai.
van het hdtel mjj kwam opzoeken, om den
bekenden Indischen »boom" te komen opzetten.
Ik
Een beteren naam kunnen wij niet geven
aan het nieuwe vlugschrift van mr J. van
den Brand, getiteldNog eensDe millioenen
uit Deli.
Het lag voor de hand dat de schrijver
van de geruchtmakende brochure, waaraan
wij in onze nommers van 21 en 22 Novem
ber 1902 een tweetal opstellen wijdden,
niet zou zwijgen op de aanvallen en weer
leggingen, aan zijn adres gericht.
In de Midd. Crt. van 15 en 16 Decem
ber hebben wij enkele van zjjne bestrijders
aan het woord gelaten. Zij beschuldigden
hem van overdrijving, van inconsequentie,
van onwaarheid.
Men maakte het hem tot een grief dat
hij alleen de donkere zijde van Deli liet
zien hij had ook de goede kanten van het
gewest moeten laten kijken.
Maar, vraagt hij, zal men het den dok
ter die de ziekte in het hoofd van een
patient bespreekt, kwalijk nemen dat hij
in zijne verhandeling niet den gezonden
toestand der beenen releveert?
Mr Van der Brand stond tegenover
Deli in dezelfde verhouding. Hij zei
toch, dat hg wijzen wou op de afgrijselijke
wonden, in de samenleving der Oost
kust, opdat ieder de wegneming (zou)
eisohen van de oorzaak der kwaal, die het
gezonde lichaam verteert.
En hierin staan wij aan de zij van den
heer Yan den Brand. Hoeveel goeds er
ook moge zijn, dit sluit niet uit dat het
geheel wordt ontsierd en ondermijnd
door veel slechts, veel leeUjks, veel onge
hoords, veel gruwelijks, dat verbeterd moet
worden.
De Sumatra Post ook dit haalden wij te
gelegenertpd aan beschuldigde mr Yan
den Brand van inconsequentie omdat hij
vroeger anders had geschreven dan nu.
Dat deed hij ook. Maar zijne ideeën
waren gewijzigd. Reeds in de vergadering
van de afdeeling Medan van den Indischen
Bond dd. 29 Maart 1902 toch erkende hg
openlijk dat zijn meening over de koelie
ordonnantie, toen hij nog niet lang in Deli
verblijf hield, een geheel andere was dan
tegenwoordig. De dagelijksehe omgang ge
durende anderhalf jaar met koelies in vrijen
arbeid en de nadere bestudeering van het
koelie-vraagstuk hadden zijne meening ge
heel gewijzigd.
En dat hij onwaarheid schreef, ontkent
hg ten sterkste. Hg handhaaft dan ook
zijne beweringen.
Zijn verweer is eensdeels gericht tot den
minister van koloniën, die de plaats innam
van den krachtigen Yan Asoh van Wijck,
en ander- nog wel grooten-deels tot den heer
P. J. Kooreman, oud-resident der Oostkust
van Sumatra, die in Moederland en Koloniën
eene lezing hield om de brochure van mr
Van den Brand te bestrijden.
Op den minister van koloniën Idenburg
blijft de schrijver hopen en vertrouwen.
Hij maakte eenige bedenkingen tegen het
door den minister in de Tweede Kamer
gesprokene, waarin menige onjuistheid voor'
kwam.
Hg had gehoopt op een openlijke enquête
maar die komt er niet. Toch heeft hg
gegronde verwachting dat de minister de
zaak niet in den doofpot zal stoppen. Mr
Van den Brand heeft vertrouwen in de
werkkracht, de eerljjkheid en het geloof
van den heer Idenbnrg.
Den heer Kooreman bestrijdt hij vrij kras.
Hij besluit zgn betoog tegen hem met de
bewering dat het hem onbegrijpelijk is hoe
de heer Kooreman de toestanden in Deli
bevredigend kan noemen.
Waarom hg tegenover dezen Resident
beeft gezwegen, verklaart mr Van den
Brand op de volgende wijze
»Het was op een avond in de maand Octo
ber 1897 ik was pas te Medan gevestigd
en woonde nog in het Medanhötel dat ik
na den eten, dus ongeveer negen uur half
tien, zat te lezen op de voorgalerg van mgn
kamer. De krees (rieten valgordijnen) waren
neergelaten en alles was doodstil. Daar werd
er tegen een der houten pilaren bjj de trap,
die toegang tot de galery gaf, geklopt. Bin
nen 1" riep ik, meenende dat een der gasten
kreeg geen antwoord, doch het kloppen
werd herhaald. »Sapa riep ik nu, een in
lander met een boodschap vermoedend. Daar
werd de kree een weinig opgelicht, ea een
Maleier schoof naar binnen, gevolgd door een
tweeden, een derden, een vierden, een vijfden,
een zesden, een zevenden 1 Om de waarheid
te zeggen, voelde ik mg niet geheel op mgn
gemak, doch toen ik ze allen op een rgtje
langs de lambrizeering zag neerhurken, werd
ik omtrent hun bedoelingen gernst gesteld.
Na een paar inleidende vragen, deelde mg de
woordvoerder in kenrig zoogenaamd Hoog-
Maleisch ik herinner mjj dat, omdat dit de
eerste maal was, dat ik die taal hoorde spre
ken mede, wat hen tot mg bracht. Hg
dischte mjj een verhaal op, zóó echt iets uit
een boek en voor mjj, die pas van Java kwam
zóó oawaarachjjnljjk, dat ik het niet kon ge-
looven. Ik beloofde echter, de zaak te zullen
onderzoeken en vroeg hun over twee dagen,
doch 's ochtends, terug te komen Overdag
dorsten zjj niet, zeiden zjj, en daar ik de ge
schiedenis romantisch begon te vinden ik
herhaal, dat ik er niets van geloofde be
paalde ik het uur van samenkomst op den
volgenden avond om denzelfden tjjd.
Den volgenden dag onderzocht ik de zaak
en bevond, dat mjjn nachteljjke bezoekers de
waarheid hadden gesproken. Ziehier het ver
haal, dat zjj mg gedaan hadden, aangevnld
met wat mg later bjj de behandeling der zaak
is gebleken, en het verloop dat zjj had.
Dicht bjj Medan is een renbaan, gcwoonljjk
racebaan genoemd, waar tweemaal per jaar
paarden-wsdstrjjden worden gehouden, ook
weer betiteld met den Engelschen naam races.
Dicht bjj deze baan waren door eenige Maleiers
mgn bezoekers huizen gebouwd. Zjj
hadden daartoe het erfpachtsrecht op een stuk
grond, aan het terrein van de renbaan gren
zende, behoorljjk van den eemgen grond
eigenaar in Deli, den Sulthan, gekocht en
betaald Yervolgens hadden zjj, geljjk ik reeds
zeide, op de hun iu erfpacht afgestane ter
reinen huizen gebouwd en die betrokken,
terwjjl zjj op het overschietende terrein aan
planting van vrucht- en sierboomen hadden
gemaakt. Op een goeden dag datums weet
ik natuurljjk niet werd hun door den
aspirant-controleur van Medan aangezegd, dat
zjj daar niet wonen mochten, hun huizen en
stallen moesten afbreken en verhuizon. De
reden waarom werd hun niet medegedeeld
het was eenvoudig een prentah-oompanie
'bevel van het Bestuur). De eigenaars maak
ten zeer natuurljjk geen haast om aan
dat bevel te voldoen. Zjj bepraatten de zaak
wat onder elkander en besloten te bljjven,
waar zjj waren, en den loop der dingen af te
wachten- Nogmaals kregen zjj bezoek van den
zelfden aspirant-controleur, die hetzelfde bevel,
doch nu nog uitdrukkelijker, overbracht. De
eigenaars bepraatten wederom de zaak en be-
sloten weer te big ven zitten. Zulke brutale
rakkers
Na verloop van eemgen tjjd kregen zg
bevel voor den karapatan te verschjjnen. De
karapatan is de inheemsche rechtbank, voor
door den Sulthan, waarbjj de Magi
straat van Medan zitting heeft als adviseerend
lid. Hier werd hun medegedeeld, dat zg hun
terrein hadden te ontruimen en de daarop
gebouwde woningen en stallingen moesten
afbreken. Of zjj geen schadevergoeding zou
den krjjgen, vroegen de eigenaars. Neen,
daarvan was geen sprake, zg hadden te ver
huizen zonder meer, zjj mochten daar niet
wonen. Zg moesten al wat zjj gebeuwd had
den afbreken, mochten de afbraak houden,
maar schadevergoeding daarvan kon geen
sprake zgn."
Het slot is geweest dat mr Van den
Brand voor die menschen algeheele schade
vergoeding eischte.
De controleur vertelde hem echter dat
daarvan geen sprake kon zgn en de sulthan
de huizen over twee dagen door politie
oppassers zou doen ontruimen en laten
afbreken.
Dit zou geschieden met toestemming van
den Resident.
Toen verklaarde de heer Van den Brand
die vermoedde dat de Resident blufte
dat hij de eigenaars der huizen zioh zou
laten wapenen, dat de woningen verdedigc
zouden worden, en tevens dat, zoodra de
oppassers van den sulthan kwamen, hg tele
graphisoh den Resident zou aanklagen bij
den Gouverneur-Generaal.
De zaak werd toen in der minne bijgelegd
Later is de heer Yan den Brand pas te
weten gekomen wat aan de heele zaak ten
grondslag ligt. De Nieuwe Deli Raceclub.
die haar paarden op genoemde renbaan
laat loopen, had den sulthan die ontruiming
verzocht. Er waren nl. onder de eigenaars
der woningen ook rijtuigverhuurders en men
was bang voor mogelijke besmetting der
renpaarden, indien zich een ziek paard in
de stallen der eigenaars moeht bevinden.
In de notulen der raceclub moet hierover
nog wel het een en ander te vinden zijn.
En daarom moest zoo willekeurig ge
handeld worden
Tot nog toe groeit er op de betwiste gron
den echter geen rijst.
De huizen zgn nooit afgebroken. De
ulthan heeft de erfpacht weer verkocht aan
een ander voor drieduizend dollar.
De ondervinding, door hem in deze zaak
opgedaan, moedigde mr Yan den Brand
niet aan over koelie-toestanden te gaan
praten, evenmin als over andere zaken die
zijns inziens indruischten tegen het Recht.
het kantongereoht te Maastricht, en mr. F. J.
Verscheure, kantonrechter te Weert2de Ijjst
mr. G. M. J. Bonhomme, griffier by het kan
tongereoht te Gulpen mr. E. F. L. Dumoulin,
subst.-grift, bjj gemelde rechtbank, en jhr. mr.
L. van Meeuwen, ambtenaar van het O. M.
by de kantongerechten in het arr. 's Hertogen
bosch, ter standplaats 's Hertogenbosch.
Ziedaar het voornaamste wat mr Van den
Brand in zgne tweede vlugschrift meedeelt.
Hg handhaaft op stellige wijze wat hij
vroeger schreef en laadt daardoor eene
groote verantwoordelijkheid op zich, maar
herhaalt nog eens dat „de eere Gods en die
van Nederland eischt een onmiddellijk en
krachtig ingrijpen door de Regeering tot
vestiging in Deli van die orde en regel, als
alleen vereenigbaar zijn met de grondslagen
van een Christelijken staat."
En welk oordeel zal men, na deze nadere
uiteenzetting van zgn meening omtrent
Deli, over mr Van den Brand uitspreken
Daar zullen er zgn die hem oen over
dreven ijveraar zullen noemenanderen
zullen hem stempelen als een onpractisch
man, iemand die de oo«reu sluit voor de prac-
tisohe eisohen van een samenleving als op
Deliweer anderen zullen hem bijbedoe-
lingen toekennen en hem een speculant
noemen.
Maar in veler oogen zal hg toch ook zgn een
man die ijvert voor recht en rechtvaardigheid
en dat doet, zooals menigeen vóór hem deed,
zonder de klip der overdrijving te ontgaan.
Laat ons, zoolang wij geen bewijs voor
het tegendeel hebben dat laatste aanne
men. En zoo waar is, wat hg beweert, zg
het zelfs ook voor de helft, dan is het noodig
dat de minister van koloniën en de Gouver
neur-Generaal de zaken in Deli grondig
doen onderzoekenen dat wel zoo spoedig
mogelijk.
Met wijlen dr Schaepman zeggen wg
„Hier is de uitdrukking periculum in mora
geen phrase."
De nieuwe hoofdcommissaris van
politie te Amsterdam.
Bg kon. besluit is ala zoodanig benoemd de
heer H. S. Hordyk, thans kapitein bg het 4e
regement infantarie te Delft.
Op den benoemde werd de aandacht der hoc-
gere militaire en gemeenteiyke autoriteiten
gevestigd tgdena hy te Amsterdam gedetaoheerd
was in verband met de jongste staking.
Kapitein Hordgk is thans 41 jaar. Den 8
Juli 1884 werd hg benoemd tot tweede luite
nant der infanterie en 20 Juli 1889 bevorderd
tot eerste luitenant, in welken rang hy zes
jaar was gedetaoheerd by de militaire verken
ningen. Daarna was hy le luitenant-adjudant
by een bataljon jagers, en op 12 September
1901 werd hg benoemd tot kapitein bg het 4e
regiment infantarie en kwam te Delft in
garnizoen.
Hg staat bekend als een streng doch uiterst
rechtvaardig officier.
BKHOJBJttïOTesai AÖM3B.
Bg kon. besluit
is C. van der Burg, te Amsterdam benoemd
tot agent der Ryksverzekeringsbank
is by de zeemacht bevorderd tot dir.-off,
van gezondh. lste kl. de dir.-off. van gezondh.
2de kl. dr H. J. van Rhgn en hem, op zgn
verzoek eervol ontslag verleend uit den mili
tairen dienst, onder toekenning van een pen
sioen van f 2550 'sjaars;
is bfl de zeemacht bevorderd tot dir.-off.
van gezondh. 2de kl. de off. van gezondh,
lste kl. dr J. W. Blanken, en tot off. van
gezondh. lste kl. de off. van gezondh. 2de
kl, G. J. Golder
zgn bg de Kon. Ned. marinereserve bevor
derdtot luit. t/z. 2e kl., de adelb. le kl. J,
R. Scholten en G. Kruyt, en tot adelb. le kl
de buiteng. adelb. G. H. Ruhaak en J. F.
Noorthoorn van der Kruyfl
is aan den kapitein-luit. t/z. J. W. Doger
eervol ontslag verleend uit den militairen
dienst, onder toekenning van een pensioen
van f 2086 'sjaars;
zyn bevorderdtot kap.-luit. t/z. de luit
t/z. der le kl. F. J. Stamtot luit. t/z. le kl'
de luit. t/z. 2e kl. P. H. D. Schuttevaer, en
tot luit. t/z. 2e kl. de adelborst le kl. H. A
Romswinckel
is benoemd tot adjunct-commies bg het hoofd'
bestuur der postergen en telegraphie C. M,
Fa<jée Schaeffer, gep luit. t./z 2de kl.
Door de arr.-rechtbank te Maastricht zgn.
ter vervulling van twee vacatures van rechter
in dat college, opgemaakt de navolgende
alphebetische ljjsten van aanbeveling: lste
lystmr. A. J. M. D. van Baar, kantonrechter
te Oss jhr. mr. G. M. R. Testa, griffier by
De wet bevatte bepalingen, die de invoering
van Local-Option mogelgk maken.
Invoer, verkoop en produotie van absint,
behalve voor wetensohappelgke doeleinden,
worde verboden.
Het is wensohelgk dat by recidive aan
dronkaards de politieke en staats burgerlgke
rechten ontnomen worden.
Voor gewoonte-dronkaards worde verplichte
opneming in van Overheidswege goedgekeurde
of door de Overheid gestichte asyls
vastgesteld.
Bg dit programma is een zeer uitvoerige
toelichting gevoegd, waarin de verschillende
punten nader worden behandeld.
Voorzitter van het uitvoerend comité is de
heer P. van der Meulen te Bergen op Zoom
en seoretaris de heer Th. W. v. d. Woude te
Amsterdam.
DRANKWBTSHfiBZIBNING
Wg hebben in ons vorig nommer melding
gemaakt van het Programma van wenschen, sa
mengesteld door het Uitvoerend Drankwet Co
mité, gekozen door en uit een vergadering
van drankbestryders van alle richtingen in
ons land.
Wg noemden als eerste wensch van dat
comité reeds consequente doorvoering van het
maximum, in art. 2 der Drankwet genoemd
een nieuw maximum, lager dan het huidige,
eene aparte drankwets inspectie en bet tegen
gaan van den clandeoHenen drankhandel.
Wat dit laatste betreft zou het Comité de
volgende bepalingen in de drankwet willen
zien opgenomen
a Het begrip «kleinhandel" omvat hoeveel
heden tot 10 liter.
h Een kostelooze «Beroepsbrief" in onbeperkt
aantal wordt gegeven aan alle inrichtingen,
waarin niet alcoholhoudende dranken voor ge
bruik ter plaatse worden verkocht.
c Bierhuizen hebben eene afzonderiyke
«vergunning" noodig, in beperkt aantal.
d De politie heeft het recht inrichtingen,
bedoeld in h en c, waar overtredingen der be
palingen van de Drankwet verwacht wordt,
binnen te treden en de flesschec, karaffen etc.
in beslag te nemen.
e Overtredingen worden bestraft met vry
hooge boeten en by herhaling met hechtenis
Verder verlangt het comité
De wet make «Zondagssluiting" (van Zater
dagmiddag tot Maandagmorgen) mogelgk.
Groote vryheid worde verleend aan gemeente
besturen, om, hetzy in het algemeen, hetzy
op bepaalde plaatsen of tyden den kleinhandel
in sterken drank te beperken of verbieden.
Waar gemeentebesturen nalatig zgn in het
nemen van maatregelen in het belang der
drankbestrgding, trede de regeering han
delend op.
Het «vergunningsrecht" vloeie in 'sRyks
schatkist, waaruit aan elke gemeente jaariyks
een vaste som worde uitgekeerd, even hoog
als het ontvangen vergunmngBreoht van 1 Mei
1903 tot 1 Mei 1904.
Geen vergunning tot drankverkoop worde
verleend aan personen, die eenig by beroep
uitoefenen, tenzjj zulk een beroep inherent
is aan drankverkoop (stalhouder, restaurateur,
koffiehuishouder, enz.).
Drankverkoop op openbare middelen van
vervoer en in wachtkamers daarvan zy verboden.
Wanneör verbouwing van het perceel ver-
grooting van het dranklokaal ten gevolge
heeft, kome de «vergunning" te vervallen.
Ter bescherming van kinderen en jeugdige
personen bepale de wet,
1. dat houders van localiteiten met ver
gunning tot verkoop van alcoholhoudende
dranken gegiste zoowel als gedistilleerde) ge
houden zyn
a. niet toe te laten, dat personen beneden
18 jaar, zonder geleide van ouderen in hun
lokalen aanwezig zgn
b. niet toa te laten, dat personen beneden
18 jaar, onder zulk geleide in hun lokalen
aanwezig, alcoholhoudende dranken {gegiste
zoowel als gedistilleerde) gebruiken
2. dat personen beneden 18 jaar niet als
werkkracht voor het bedrgf als zoodanig
vereischt in bedoelde lokalen mogen ge.
bruikt worden
3. dat personen beneden 18 j sar niet mogen
gebezigd worden voor het vervoer van alcohol
houdende dranken.
Het uitbetalen van loonen in drankneringen
worde verboden.
By kon. besluit zyn voor wat Zee
and betreft met ingang van 23 dezer
benoemd van de bg het kon. besl. van 26 Nov.
1902 ingestelde plaatselgke commissie (bedoeld
in art. 86 der Ongevallenwet) welke haren
zetel heeft in de gemeente
Middelburgtot voorzitter mr J. J. Heyse,
advocaat en procureur, en tot plaatsvervangend
voorzitter mr P. Dieleman, advocaat en
procureur
Vlissingen tot voorzitter A. A. A. E. Gewin
lid van den gemeenteraad, en tot plaatsvervan
gend lid A. Loois, wethouder
Goes tot voorzitter J. Dele Hz., administra
teur, en tot plaatsvervangend voorzitter jhr S.
M. van Reigersberg Versluys, secretaris j
Ierseketot voorzitter J. Lemson en tol
plaatsvervangend voorzitter S. Elsevier de
Jongh
Hulsttot voorzitter P. J. van Braband,
secretaris der gemeente Hontenisse; en tot
plaatsvervangend voorzitter E. D. Dumoleyn,
secretaris te üontentsse;
Sas van Genttot voorzitter F. P. J. Stubbé,
secretaris, en tot plaatsvervangend voorzitter
A. P. M. de Lauwere, hoofdonderwyzer
Neuzen tot voorzitter mr F. C. van Deinse,
advocaat en procureur aldaar, en tot plaats
vervangend voorzitter L. J. Geelhoedt te
Zaamslag
Oostburgtot voorzitter mr F. J. N. van
Dam, kantonrechter, en tot plaatsvervangend
voorzitter P. G. Immink, notaris
Wissekerketot voorzitter C. N. van der
Heyde, ambtenaar ter gemeente-secretarie, en
tot plaatsvervangend voorzitter G. L. van der
Heyde, seoretaris der gemeente
Tholen: tot voorzitter K G. Bal, water
bouwkundige te Tholen, en tot plaatsvervan
gend voorzitter D. van de Yelde, candidaat-
notaris; en te
Zierikzeetot voorzitter J. A. de Bruyne,
direoteur der hoogere burgerschool, en tot
plaatsvervangend voorzitter H. J. van Nou-
huys, notaris.
Tot tweede-klerk bg de rgksverzeke
ringsbank te Amsterdam is benoemd de heer
J. P. C. Meenwse, bureelambtenaar van den
rgkswaterstaat te Middelburg.
Aan de burgemeesters in Zeeland wordt
medegedeeld dat voortaan de gegevens voor
het «oordeel omtrent den oogst", welke tot
dusver jaariyks door de burgemeesters werden
geleverd, voortaan hoofdzakelgk zullen worden
versohaft door de rgks-landbouw- en ryks-
tuinbouwleeraren.
Dat is zeker een groote verbetering, waar
door het «oordeel" aan juistheid en betrouw
baarheid zal winnen.
De detachementen uit het garnizoen
Middelburg, belast met de bewaking van de
spoorbruggen bjj Vlake en over de Arne, zgn
hier teruggekeerd.
De miliciens, lichting 1900, die heden uit
Rotterdam terug keeren, worden morgen (Zater
dag) in het genot van groot verlof gesteld.
De spooriyn Middelburg—Abeele wordt niet
meer bewaakt.
Het klokkenspel van den Abdytoren laat
thans de volgende muzieknommers hooren
heel uur Les caresses du Printemps, Calvini, halt
uur Canzone uit Figaro's Hochzeit, Mozart, en
kwartieren Andante, Heins en Am Frühlings-
morgen, Behr.
Uit Vlissingen.
Aan den agent van politie 3e klasse S. D.
Adriaansen is op zyn verzoek, wegens veran
dering van betrekking, eervol ontslag verleend.
In Augustus zal op de buitenplaats Der
Boede, onder K o u d e k e r k e, een plaatselgke
zendingsdag worden gehouden.
Maandag overleed te Poortvliet de
oudste inwoner dier gemeente, de heer W. van
de Yate, in den ouderdom van ruim 91 jaar.