17 April. Het Tooneel. N°. 90. 146s Jaargang. Middelburg 16 April. Staatsexploitatie onzer spoor wegen. MIDDELBURGSCHE COURANT. Deze courant versonijnt- 'd a g o 1 jj k>s, mei; uitsondering van Zon- en Feestdagen. Priji, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p„, f 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 eent. THEKMOSIETEB BN VERWACHTING. 16 April 8 n. vm. 43 gr., 12 v. 48 gr., av. 4 o. 44 gr. F. Verwacht: matige N. wind, bewolkte lucht, nachtvorst, geringe afname in temperatuur. AdvertentiSn20 cent per regel. Geboorte-, dood- ert alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Keclamens 40 oent per regel. Groote letters naar de plaats, die sjj innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gereohtigd het Algemeen Advertentle°9S«rean A. DB X.A MAR Ann., N.5, feerbargwa! 960, Amsterdan. Het zal wel niet ontkend worden dat het vraagstuk van de staatsexploitatie onzer spoor wegen dit jaar meer dan ooit de aandacht vraagt In de eerste plaats natuurlek, omdat ons vaderland dit jaar in de spoorwegstakingen dingen beleefd heeft, welke zulk een diep gaande bezorgdheid opwekten, dat men zich meer en meer gaat afvragen, of hier te lande het spoorwegwezen wel op een gezonden grondslag gevestigd is. En vervolgens, omda^ door ben, die van staatsbeheer op dit gebied sinds lang voorstanders waren, toch reeds met belangstelling het oogenblik verbeid werd, waarop de motie der vrjjzinnig-democraten bp de Tweede kamer in behandeling zou komen. Deze motie, het behoeft nauwelijks te worden herinnerd, spreekt de wensoheljjkheid uit, dat de staat onze spoorwegen zelf in exploitatie neme. Hoe men nu ook over dit vraagstuk denke, over één ding zjjn zoowel voor- als tegen standers van staatsexploitatie het eensdat nameljjk de bestaande toestand in geen geval deugdelijk is. Hetzij men dien wil vervangen door staatsbeheer of door een monopolie aan één vennootschap, verandering moet er komen. Immers het is van algemeene bekendheid, dat in ons kleine land de concurrentie op dit ge bied zeer ongunstige gevolgen heeft. Onophoudelijk bestoken de maatschappijen elkaar met kleine plag er pen, waarvan het publiek het slachtoffer wordt. Nu eens wordt een gewenschte aansluiting door een gering tijdsverschil reeds in de dienstregeling ver ijdeld dan weer wordt de aansluiting, op papier beloofd, in de practjjk te niet gedaan, omdat men op den concurrent niet een enkele minuut wil wachten. Op het stuk der tarieven, geljjkheidsduur der retouren, recht van af breken der reis, enz. heerscht zooveel ver scheidenheid en, wü kunnen wel zeggen, zóóveel verwarring, dat men er slechts met moeite den weg in leert vinden. Daarbjj komt, wat het publiek niet zoo terstond bemerkt, dat concurrentie der twee groote maatschap pijen een massa onnoodige uitgaven ten gevolge heeft, als bjjv dubbele administratie, dubbele bestelkantoren, reclame, verzekeringskosten voor wagenhuur en gezameljjke ontvangsten, contróle op overgangsstations, en dergeljjke meer. En het ergste is, dat, wat men met de concurrentie beoogde de lage vrachtprijzen, in ons land geenszins verwezenlijkt is. Wel zjjn de prjjzen voor het goederenvervoer hier iets lager'dan in België en Duitsohland (welke voor het grootste deel staatsexploitatie hebben) doch de cijfers bewjjzen, dat dit alleen te danken is aan de concurrentie, welke beide Het was Woensdagavond in onzen schouw burg weêr een echte k u n s t-avond. De voorstelling van Zijn Speelgoed en Belachlijke Hoojsche juffen sloot op uitstekende wjjze de rjj der zes voorstellingen, door de afdeeling Middelburg van het Nederlandsch looneel- verbond georganiseerd om te voorzien in de bestaande behoefte aan goede tooneelopvoe- ringen, toen er niets in 't verschiet lag. Zoo werden dan door Het Nederlandsch Tooneel achtereenvolgens gegeven: Nacht en morgen, Vriendinnetje, Gansje en wat gisteren ons is vertoond j door het Lyrisch TooneelDe Koopman van Venetie en door de Nederlandsche Tooneel- vereeniging: Verleden en Oud en Jong. Het seizoen zal hiermee zeker wel geëindigd >jjn. Voor de tweede maal werden wjj met onze gedachten verplaatst in de Weener wereld in Gansje in muzikale kringen, in Liebelei in de wereld waar luchthartigheid en lichtzin nigheid den boventoon voeren. Het zjjn twee studenten die de wereld nemen van haar vrooljjken, luchten kant, die fladderen van de eene op de andere. Wee, als dan hoogere gevoelens beginnen te spreken, als men het ernstig gaat meenen. Dit overkomt Frits Lobheimer die, terwjjl h •en liaison heeft met eene gehuwde vrouw verliefd wordt op Christine, de dochter van een violist aan een schouwburg, een meisje dat het eveneens ernstig, waarachtig meent met haar liefde. Het wordt daardoor een gevaarljjk minnespelen het is, gelooven wjj, de hoofd maatschappijen te zamen ondervinden van de in ons land uitstekende waterwegen. Waar deze concurrentie echter niet te vreezen is, nameljjk in het personenverkeer, daar zjjn onze vrachtprijzen 32 en 40 hooger dan de Dnitsche en Belgischehadden wp in ons land bijvoorbeeld het Belgische tarief, dan betaalden wjj por jaar aan plaatskaarten vjjf millioen gulden minder. Doch ook de spoorwegmaatschappijen zelve ondervinden van de concurrentie de nadeelen. Haar divenden zjjn in de laatste tien jaren altjjd om-en-bjj de 4 geweest, en gemiddeld halen zjj de 4 lang niet. Hoe weinig er bp dien stand van zaken overbljjfr voor het winstdeel, dat de Nederlandsche staat van haar uitkee- ringen boven de 4 genieten zou, is te be grijpen. En toch rekende men indertijd op dat winstdeel zóózeer, dat de huursom, die de staat jftarljjka voor zjjn spoorwegen ontvangt, sleohts 1.74 van de aanlegkosten bedraagt. Daarbjj vergeleken, zjjn dus België en Pruisen, die ondanks hun lagere tarieven gemiddeld 41/, en 4 van hun aanlegkapitaal »maken", in oneindig gunstiger condite. Een ander gevolg dier onderlinge concur rentie is, dat de loonen en werktijden van het personeel in ons land, met onze buren verge leken, ongunstig zjjn. Toch zou reeds een geringe loonsverhooging van 20 cent per dag bjj voorbeeld bp de Maatschappij tot Eerploitatie van Staatsspoorwegen het heele dividend tot niets terugbrengen. Dit bewjjst niet, dab zulk een wensch naar hooger loon en korteren dienst een onbehoorlijke is, maar dit het spoorweg stelsel, hetwelk niet bewilligen ban wat bil lijk is, ongezond moet heeten. Bovendien brengt elk stelsel van particuliere spoorwegexploitatie, hetzjj concurrentie of mo nopolie. noodwendig groote gevaren met zich mee. Eén daarvan is gelegen in de macht, die spoorwegdirecties, vooral in ons land, be zitten door haar uitzonderingstarieven. Wan neer voor het vervoer van groote hoeveelheden hout of jjzer of ander materiaal op zeker baan vak, bjjv. OudewaterEmmerik, een vracht- verlaging wordt toegestaan, dan profiteert daarvan in naam ieder industrieel in de ge noemde vakken, doch inderdaad slechts de éene houtzagerij of ijzergieterij, die er wjj stellen maar het geval te Oudewater bestaat. En erger nog dan deze protectie is, dat de spoorwegmaatschappijen haar vrachtverlaging ook verleenen aan den buitenlander, waar deze anders niet tegen onze landgenooten zou kun nen concurreeren. De drjjfveer tot zulk een weinig vaderlandslievende daad is natunrlpk hierin gelegen, dat de spoorwegmaatschappijen liever tegen lagere vrachten vervoeren, dan dat zjj haar wagens leeg van de grens moeten laten terugloopen beter wat, dan niets. De kansen op omgekeerde protectionisme bescherming van het buitenland worden nu nog vergroot door de mogelpkheid, dat bui tenlanders onze apoorwegaandeelen koopen en dan de spoorwegen beheeren volgens hun belang en Ijjnrecht tegen het onze. Zulk een mogelpkheid bestaat zeer zeker. De voorma lige Rpnspoor was in Engelsche handen. Zwit serland besloot in 1897 tot de naasting voor namelijk om deze reden Bpna was indertijd de direotie van onzen Staatsspoor door buitenlan ders of Nederlandsche »stroomannen" vervangen. Niet ten onrechte wjjst men er op, dat, wanneer wjj in oorlog kwamen met een land, hetwelk onze spoorwegdirecties be- heerschen kon, onze mobilisatieplannen óf on tijdig overgebracht óf heimelijk tegengewerkt en vertraagd zouden worden. Alles goed en wel, zeggen de tegenstanders van verandering; we geven u toe, dat in het algemeen staatsexploitatie hoogst wenschelpk is, maar zal de naasting in Nederland niet erg veel kosten Nu, zouden we willen antwoor den, goedkoop zal zjj niet zjjnen de spoor wegovereenkomsten van 1891 zjjn schuld, dat de staat er meer geld in zal moeten steken, dan anders nood'g ware geweest. Toch zal nog wel een rente kunnen worden gemaakt. Maar al ware dit niet zoo, ons djjkwezen kost ook geld, onze rijkstelegraaf brengt de kosten niet op en toch zal zeker niemand gaan zeggen, dat daarom die beide takken van staatsdienst maar achterwege hadden moeten blpven. Een tweede punt is ditde som, die de staat aan de spoorwegmaatschappijen zal moeten betalen, wordt met elk jaar wachtens hooger en onvoordeeligerde boekwaarde van haar bezittingen stjjgt, zonder, dat er helaas, een behoorlijke afschrijving tegenover staat. Welnu, zegt men, dan naasten we nooit! Ja, dat zou men, volgens deze redeneering, moeten zoggen maar dat staat niet in onze macht. Want elk oogenblik kunnen de maatschappijen den staat tot naasting dwingen, wanneer haar winst beneden zeker minimum daalt; en het is reeds te voorzien, dat zjj, bij het telkens ongunstiger worden harer financieele uitkom sten, dit eerlang doen zullen. Maar in dat ge val beteekent ook elk jaar, dat de staat het onvermijdelijke uitstelt, het opofferen van nieuwe sommen. De vrijzinnig-democraten hebben thans de zaak weer aan het rotien gébracht. Het valt niet te ontkennen, dat zjj het meest van alle partpen aanvatten, wat in den tegenwoordigen tjjd aangevat moet worden, en dat bij hen althans niet kan gesprok en worden van indutten en gebrek aan innerlijke kracht. Moge de Tweede Earner, door aan de vrjj- zinnig-democratisohe motie haar zegel te hechten, de staatsexploitatie der spoorwegen eindelpk ook in ons land verwezenlijken. V. D. bedoeling geweest van Schnitzler om het bedenkelijke aan te toonen van zulke liefde spelerpen. Frits wordt door den man van haar, met wie hp het reeds hield, gedwongen tot een duel en daarin gedood. En Christine komt hierna tot het besef dat zjj sleohts gediend heeft als »zjjn speelgoed"; hoewel wp wel weten dat Frits meer en meer haar lief had gekregen Maar de bestaande liaison was een hinder paal om zich vrjj te geven. Bp Christine bljjft de liefde en de gedachte daaraan voortleven. En als zjj heen gaat uit het huis van haar vader, valt deze neer op zjjn stoel en zegt tot zich zeiven>Zp komt nooit terug." Op welken grond hp dat beweert, was ons niet duideljjk. Vreest de vader, de oude Weiring, dat zjjn dochter zich het leven zal benemen Dit zou geheel liggen in zjjn opvatting. Indertjjd heeft hp een zuster, die pas ge storven is en over wie hp zjjne zorgen uit strekte, te vee! bewaakt en niets gegund, haar jeugd vreugdeloos laten voorbjj gaan, uit vrees dat zjj zou verloren gaandat zag hp te laat in. Maar en dit is zeer menschkundig geteekend tegenover zjjne dochter sloeg hp tot een ander uiterste over, door haar te veel vrpheid te laten, niet genoeg te letten op haar doen en laten 1 Lag in de laatste woorden uit zjjn mond: waarmee het stuk eindigt, een ernstig zelf- verwpt Waren zjj een uiting van vrees en angst Na Liebelei, dat wp liever Gevaarlijk minne VOOR HET ONTSLAGEN PERSONEEL. Er is te Amsterdam een verzoekschrift in omloop aan de directies der spoorwegen tot het weder in dienst nemen van het ontslagen personeel- Dit wordt o. a. gesteund door de heeren W. Hovy, prof. dr C. Winkler, G. Broek man (R. E. priester), dr A. Euiper (Doopsgez. predikant), dr Ph. J. Hoedemaker. mr J. E. Veltman, prof. De Bussy, prof. Max Conrat, P van Wjjk, predikant, Jacob Zeehandelaar, P. C. Buitenburg, pastoor, prof. Jan te Winkel en G. J. Lammerink, predikant. Van verschillende zjjden gaan in dien geest spel dan Zijn Speelgoed hadden betiteld, werd Molière's Precieuses ridicules, in eene uitstekende vertaling van Bouberg Wilson, gegeven. Het deed, wp meenen velen met ons, weer eens aangenaam aan dit te zieneen. stuk uit den tjjd der sierljjke oostuums, die zoo zwierig werden gedragen. Molière bljjft bovendien toch altjjd frisch en waar; ook voor onzen tjjd. Het blpspel verschafte heel wat genoegen. A En nu het spel Wjj zouden kunnen volstaan met eene alge meene verzekering: uitmuntend Maar eene afzonder! pke vermelding mogen en willen wp niet nalaten. En dan moeten wp den geheelen avond overziende in de allereerste plaats hnlde brengen aan mevr. Gusta Poolman. Wat is zjj toch een kunstenares van nature Hoe in en in natuurljjk speelde zjj in Zijn Speelgoed, vooral in het eerste bedrjjf, dat, zoo. als Van N. zoo juist uitdrukte, >onder hare leiding als lachende naar de catastrophe ging". Maar ook later, toen zjj niet meer zoozeer op den voorgrond trad en toch zoo eenvoudig en waar was. En dan als Madeion, een der hoofsche juffers hoe heerlpk, hoe kostelijk overdreven speelde zjj toen! Na haar zjj mejuffrouw Rika Hopper ge noemd. Het verwonderde ons niet dat zjj na afloop van Schnitzler's tooneelspel erg moe zich gevoelde De rol van Christine is een hoogst moeilijke de daarin weer te geven gewaarwordingen zjj zoo afwisselend, vooral in het laatste bedrjjf, dat om die uit te beelden groot talent wordt stemmen op en ook om den ontslagenen steun te verleenen. Zoo schrjjft de heer P. M. Bots, R. E. priester, in De Residentiebode, dat het best te verklaren is, dat menig mensohenhart, bjj zjjn eerste herdenken der staking, wrevel en baloorigheid gevoelt. »Maar goed beschouwd zegt hp komen wjj daar tooh niet verder mede en ons speelde dadeljjk, bp het aanbreken der staking, dat hinkende paard van het hulpbrengen aan de ongelukkigen reeds voor den geest. Want de volgende zaken staan altoos en dus ook nu, als palen boven water lo. De waarachtig berouwhebbende mensch kan, naar de christelijke opvatting, niet meer geacht worden te zjjn de mensch der misdaad, hoe erbarmelpk slecht zjjn verleden ook ge weest zjj. 2o Hoeveel voorziohtigbeid, bjj het helpen van berouwhebbenden, ook noodig mag wezen, hoelang proeftjjd, verscherpt toezieht, verschil lende boeten of straffen, ten heil van den be rouwhebbende zeiven, ook mogen duren, het verstooten en prjjsgeven van een waren boete ling gaat eenmaal niet aan, en ware boete tranen uit te schelden voor krokodillen- geween is laster en onrecht. 3o. Waar, zooals in casu der werkstaking bjj de spoorwegmaatschappen, om billijke re denen van veiligheid en orde, de stakers niet meer terecht kunnen in hun vorige betrekkin gen, daar zullen deze ongelukkigen, voorzoo ver zjj zich waarljjk berouwvol toonen, zioh tot de charitas der christenen mogen wenden, als zpnde deze hun eenigste toevlucht. En dus nu dient er gehandeld!" Hoe dat handelen dan zou kunnen geschieden opzichtens die berouwhebbenden Vooreerst, meent de schrijver, door niet het look-oul tot principe te verheffen. Zjjns inziens is de maat regel, welke sommige werkgevers te Amsterdam op het look-out-gebied ondernemen, niet goed te keuren. Want zulke maatregelen, zegt hjj, zjjn doorgaans te algemeen en houden al te weinig rekening met het feit, dat vallen nog menscheljjk en alleen bl$ven-liggen duivels moet heeten. Zoo er ooit geschift dient te worden tusschen verleiders en tussehen berouw hebbenden en verbeterden, dan is het bjj volksmisdrjjven. De kinderen des volks zjjn, op verre na, allen geen lieden van oordeel. Verder gaat naar des schrjjvers meening het redden der verongelukten in de staking zeer bjjzonder de Eatholieke vereenigingen aan >Over het algemeen hebben, den hemel zjj dank, onze katholieke volksvereenigingen geen contingent van belang aan de tweede staking geleverd. Des te gemakkelijker zal het dan aan die vereenigingen wezen, den enkelen der katholieken die gevallen mochten zjjn, ja, den meerderen die buiten het Catholicisme stonden bjj hun vallen, krachtdadig de hand te reiken. De schoone manifesten zjjn reeds voorafgegaan mogen nu verdere voorspraak en, desnoods zelfs de geldelijke subsidie niet ontbreken Eindelpk zal, in enkele toestanden, bepaald de gift of aalmoes van particulieren moeten bjjspringen." De afgeloopen maand was voor de schatkist voordeeliger dan Maart 1902. De opbrengst der Rijksmiddelen bedroeg n.l. 12,177,993.71' tegen f 11,454,858.67 in het vorig jaar, een voordeelig verschil van ruim 7 ton. Ditmaal is de vooruitgang niet te danken aan het wisselvallige successierecht, maar hebben bpna alle middelen er aan medege werkt; een verbljjdend verschijnsel voorzeker. Gaan we de verschillende rubrieken na, dan valt te constateeren bjj de grondbelasting een stjjging van 33,000, bp het personeel van 31,000, en bjj de bedrijfsbelasting van 64,000. Alleen de vermogensbelasting bracht een 2000 minder op. Dit is echter (mét de domeinen, die 62,000, en den wpnaccpns, die 15,000 lager waren dan verleden jaar) de eenige vermindering op de lijst. De invoerrechten stegen met f 76,000, de accjjnzen met f 258,000. Hierin droegen bjj de suikeracojjns met f 97,000, het gedistilleerd met f 148,000, het zout met 9000, het bier met f 5000, en het geslacht met f 18,000, waartegenover echter de bovengenoemde ver mindering op den wpnaccpns. Bjj de belasting op de gouden en zilveren werken zien we epn vermeerdering van 2000, terwjjl voorts de zegelrechten 35.000, de registratierechten f 96,000, de hypotheek rechten 12,000, en de successierechten 57,000 hooger waren dan verleden jaar. Ten slotte noteeren wg de volgende ver meerderingende posterpen ƒ82,000, de rijks telegraaf f 20,000. en de loodsgelden 121,000. De opbrengst over de eerste drie maanden van dit jaar was f 29,929,788 66 en overtreft met 1,790,000 die van hetzelfde tpdperk van 1902. (Nieuwe Crt) BÜJX OJKMOTBJEK JM5A, Bjj kon. besluit is benoemd tot notaris binnen het arr. 's Gravenhage, ter standplaats de gemeente Oudshoorn, R. van den Berg candidaat-notaris te Woerden. De St. Ct no. 88 bevat een kon. besluit van den 30en Maart, houdende nadere aanvulling van den maatregel van inwendig bestuur, vastgesteld bjj kon. besluit van 31 Aug. 1886 (Stbl. no. 159). TWEEDE KAMER. geëisoht- En mej. Hopper heeft opnieuw ge toond dit te bezitten. Zjj speelde zoo een voudig, zoo lief, zoo sentimenteel waar het moest zjjn 1 Zjj gaf wat in haar opkwam bjj het vernemen der voor haar zoo noodlottige tjjding, die haar alle illusies ontnam, uit stekend weer Met diep gevoel sprak zjj diep geroerd heeft zjj velen. En de bloemen, haar geschonken, vertolkten zeker wel de meening van het aanwezige publiek. De voorzitter van de afdeeling van het Ned 7 ooneelverbond, jhr. mr. W H. Snouck Hurgronje, bood haar een mand met bloemen aan onder van waardeering getuigende woorden. Hjj her innerde aan het ongeval, haar onlangs over komen, waardoor de vreeB ontstond dat wjj het Voorrecht zouden moeten missen haar hier te zien. Gelukkig is die niet vervuld. En dat men de komst van mej. Hopper met ver langen te gemoet zag, bewees de volle sohouw- burg. De spreker uitte do hoop dat, al was het ditmaal de laatste maal in dit seizoen, wp meermalen het voorrecht mogen hebben haar hier te zien optreden. En hierna overhandigde hjj mej. Hopper een hulde zooals vóór dien, bp vroegere voorstel lingen, namens de afdeeling ook anderen is geboden als blijk van erkentelijkheid voor het verschafte genot. Namens een kunstvriend was reeds na het einde van het tweede bedrjjf de ver dienstelpke en veelbelovende actrice een der geljjk bewijs van waardeering aangeboden. De heer Jan C. de Vos heeft een even sober als waar type gegeven van den ouden violist Weirmgen de heer Chrispjjn speelde weer op DB RIJKSMIDDELEN. Iractementsregeling voor klerken en beambten bij de Departementen voor Algemeen Bestuur. Gevolg gevende aan eene vroeger gedane toezegging heeit de Minister van Binnenland- sche Zaken thans een wetsontwerp ingediend tot verhooging en wpziging van Hoofdstuk V i Binn. zaken), ten einde verbetering te bren gen in de positie der klerken en beambten bjj de Departementen van algemeen bestuur. Ten einde in deze zaak tot eene oplossing te komen, waren de secretarissen-generaal van de Departementen in commissi» gesteld met opdracht dienaangaande te dienen van advies. De Oommissie stelt wjjziging voor met be trekking zjjn bekende, in en in natuurljjke wjjze, los en pittig, de rol van den student Theudoor Kaiser. De ondankbare rol van den minnaar van Christine was in handen van den heer Myin, dien wij hier voor het eerst zagen. Er is niet veel te maken van de weinig sympathieke figuur van Frits. De hoogst lastige positie, waarin bjj zich bevindt, maakt hem voor het publiek niet aantrekkelijk. En wjj wachten liever met oen oordeel over hom uit te spreken totdat wp hem in een andere rol hebben gezien. Talent moet de heer Myin onbetwist baar bezittenhjj, de vertolker van Sherlock Holmes, den hoofdpersoon in een stuk dat, niet het minst door hem, zooveel opgang maakte. De goede vertolking en het succes van Molière's Précieuses ridicules stipten wp reeds aan. Er werd met Fransche jeu en losheid ge speeld. Mejuffrouw Morel stond mevrouw Poolman goed terzjj en acteerde uitmuntend. En do heer Schulze was als de markies de Matceioille onbetaalbaar geestigniet minder als ce heer Ereett, in de rol van don burg graaf' de Jodüet, kosteljjk droog komiek in uiterljjk, woord en spel. En papa Gorgibus, zoo'n leuke rol is een kolfle naar de hand van den heer Van Wes terhoven. Wjj herhalen het was een genotrjjke avond, waarmee het tooneelseizoen eindigde. Het is te hopen dat het gelukken moge in het volgende evenveel goeds ons tooneellie- vend publiek te verschaffen Te meer omdat opnieuw bewezen is, hoe het, al» er iets goeds wordt gegeven, dit waardeert.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1903 | | pagina 1