13 April,
BUITENLAND
Maandag
ERNSTIGE DINGEN.
N#. 87.
I46ê Jaargang,
Middelburg 11 April.
Uit Stad en Provincie.
Algemeen Uverzicht.
1908»
MIDDELBURfiSCHE COURANT
Deze eoarant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor allo plaatsen in Nederland franeo p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent.
THERMOMETER BW VERWACHTING.
11 April 8 n. vm. 44 gr., 12 u. 52 gr. av. 4 n. 55 gr. F. Verwacht: zwakke Z, W. wind,
toenemende bewolking, geringe toename in temperatuur,
AdvertentiSn20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50} elke regel meer 20 cent. Keelamens 40 eent per regel.
Groote letters naar da plaats, die ag innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betreflenae
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gereohtigd het Algeneea Admfsn<iS"P--
A. DE LA MAR An., M.S. Teerbugml 90S, Azutsrdam.
Maandag, Tweeden Paasehdsg, zal
de Middelburgsche courant niet verschijnen.
van 1903 zal in de ge
land eene belangrijke
De Paaschweek
■ehiedenis van ons
plaats innemen.
Geen stille week was zij.
Integendeel.
Daar was beroeringdaar heerschte eene
opgewondenheid en eene agitatie, zooals
wij in jaren hier niet gekend hebben.
Br was een strijd voor belangen, die
al betreuren wij dien om meer dan een
reden volstrekt niet verdiende het harde,
het schampere, het hartelooze oordeel, dat
daarover door menigeen werd geveld.
Wij moeten dergelijke gewichtige gebeur
tenissen in het volksleven beschouwen met
een blik, bestuurd door ernst, rechtvaar
digheid en onbevangenheid.
Een gansche klasse heeft slechts een
uiterst middel van verweer, om voor
zijne belangen te strijdendat om den
arbeid neer te leggen, wanneer het meer
dan eens te vergeefs gevraagd heeft om
inwilliging van rechtmatige eischen.
En dat middel wilde men een zeer groot
deel der arbeidende klasse, die der spoorweg
arbeiders, en ook den ambtenaren, ontnemen.
Daartegen kwam men in 't geweer, zonder
eenig geweld te gebruiken.
Want wij wenschen er uitdrukkelijk
op te wijzen dat er aan die zijde geen
enkele daad van geweld, van machtsmis
bruik is gepleegd.
Men heeft wel groote woorden gebezigd
afkeurenswaardige woorden zelfsmaar als
wij eens nagaan wat van de andere zijde
is gezegd en geschreven, door hen die de
macht in handen hebbenis het dan te
verwonderen dat zij, die voor een hopelooze
zaak streden, ook niet steeds een wachter
voor hunne lippen stelden en een rem om
hun pen in bedwang te houden
Men zij billijk en oordeele niet licht
vaardig.
En dat is herhaaldelijk gedaan.
Wij meenen dit gerust te kunnen zeggen
omdat wjj het nu aangewende middeleen
staking in de transportbedrijven, bij het
spoorwezen en daarna eene algemeene
werkstaking hebben afgekeurd en bedenke
lijk blijven achten.
Daardoor worden te velen getroffen die
in deze te goedgezind zijn voor hen, die
meenen verongelijkt te wordendaardoor
wordt ons gansch maatschappelijk rader
werk te kras aangepakten bovendien
zulk een middel is gevaarlijk en bedenke
lijk, omdat het zoo licht fiasco maakt als
het niet goed voorbereid is.
En aldus wordt de zaak, die men voor
staat, zeer benadeeld.
Dit is ook thans weer gebleken.
Het Comité van verweer moge allerlei
redenen opgeven, waarom het de algemeene
staking ophief het zal wel, als ieder,
begrepen hebben dat het wanhopend slecht
ging met de uitvoering van het plan, dat
het, wij willen aannemen op aandrang van
anderen, wilde uitvoeren.
En middelerwijl heeft de Tweede kamer
en zij is daarin heden gevolgd door de
Eerste de veel besproken
ontwerpen aangenomen.
Het ernstig woord van een man als prof.
Drucker, iemand die als bekwaam jurist
recht heeft gehoord te worden, een woord
dat men wel ter harte had mogen nemen
heeft niet gebaat!
Hij keurde de woelingen der laatste dagen
sterk af, maar wees op het bedenkelijke,
dat gelegen is in zulke strafbepalingen als
men nu in het leven heeft geroepen. Wat
zal men doen als een geheel personeel het
werk neerlegt? Allen zal men niet kunnen
straffen; en enkelen uitkiezen is hoogst
onbillgk.
En onzerzijds deze opmerkingMen zegge
niet: de voormannen moet men nemen;
want er zullen nu geen voormannen meer
zjjn. Er zal in 't vervolg eene stille actie
plaats hebben, waarvan men alleen de uit
werking zal te zien krijgen.
En dan hoe onrechtvaardig is het alleen
bv. het spoorwegpersoneel te treffen en niet
anderen.
Edoch wat baat het dat alles te zeggen
wat nut heeft het thans dit nog te her
halen.
Hooren wil men niet en de teerling is
geworpen.
Aan de toekomst om te doen bljjken wie
in deze het beste inzicht had zij die tegen
zulke strafbepalingen opkwamen of zjj die
ze hielpen opnemen in ons strafwetboek.
Voor ons is het geen vraagstuk meer.
En te minder nu, zooals reedB is opge
merkt, gebleken is hoe eene beweging zoo
als dezer dagen een is ontstaan, als van
zelf zonder speciale strafwetten is geëindigd.
Of zou men meenen dat de nieuwe lei
ding, die van Domela Nieuwenhuis c. s.,
nieuw leven zal inblazen aan eene agitatie
die meer en meer verliep?
Wij betwijfelen het ten zeerste.
Naar die mannen luistert men veel min
der dan naar het Comité van verweer,
welks leden ten slotte wrange vruchten
van hun moeilijk werk zullen oogsten en
en ook ondervinden de wuftheid van de
menigte, die reeds zoo dikwjjls is gebleken.
Maar onverdiend is dat niet, want de
leden van dit comité hebben zeiven schuld,
zooals w|j reeds schreven.
Zij hebben hen, over wie zij leiding had
den, meegesleept en, roekeloos en niet ge
noeg doordacht, met hen een gevaarijjk spel
gespeeld.
Wie zulk een krassen maatregel als een
staking van het spoorwegpersoneel of eene
algemeene staking decreteert, moet vooraf
zooveel mogelijk de gevolgen overzien, en
dat is hier niet geschied. Men is niet ge
noeg bedacht geweest op de maatregelen
die de tegenpartij zou nemenmen is te
kortzichtig, te overmoedig geweest. En
dat heeft zich gewroken.
En hoeveel ellende hebben zij door die
daad teweeggebracht in duizenden gezinnen;
hoe ontzachljjk is het nadeel, aan de wel
vaart van ons land berokkend voor het
heden ea voor de toekomst
En nu een kijkje op hunne bestrijders!
Het is onmogeljjk alle staaltjes van over
drijving, van onwaardig spel, waarvan tegen
over deze bedenkelijke beweging gebleken
is, mee te deelen.
Ze zjjn te vele, en wij kennen ze nog
slechts ten deele.
Maar dat er ook aan die zijde onheilig
vuur is gebrand, het is een niet te looche
nen feit. Zekerzij die de beweging heb
ben geleid, toonden zieh overmoedig. Zij
hebben hun kracht, hun invloed overschat.
Edoch zij streden toch voor algemeene
belangen.
Maar als w|j nu hoorden de stemmen
die daartegen zich verhieven, dan klonk ons
grondtoon daarvan in de ooren het
zuiverst, het grootste egoisme.
Wie slechts eenige moeite ondervond of
eenig nadeel, kon geen woorden van af
keuring genoeg vinden, niet om een be
ginsel te verdedigen, niet om voor de be
langen van het a 1 g e m e e n, die geschaad
werden, te pleiten maar om voor zich.'zelven
te prediken.
Daarnaast stonden zij die uit de bewe
ging alleen voor hun' partij, voor ver
meerdering van den invloed daarvan munt
meenden te kunnen slaan.
De christeljjke volksvereenigingen wisten
de vreeselijkste tafereelen ons voor te
hangenen als middel alleen te prediken
„Op, alle ordelievenden, op naar de Christe
lijke bonden." Daardoor alleen kon het
vaderland worden gered.
De Regeering werd geprezenen De
Standaard wees er op dat zjj, trots de
liberale pers, zoo flink voorging en zoo
flink handelde.
Nu is het een feit dat juist de liberalen
en vrijzinnigen zonder onderscheid
hebben meegewerkt om die regeering te
steunen en het gezag te helpen hoog houden,
zoo zelfs dat het clericale Handelsblad van
Antwerpen hen als voorbeeld aanhaalde
tegenover de Belgische liberalen, die zoo
iets nooit zouden doen. Het blad schreef
o. a.„Hier in België zouden de liberalen.
de „haaien", zich eerst eens afvragen of er
in die woeling niet wat aas voor hen zou
op te halen zjjn en of men de //papen" niet
een beetje zou kunnen in nesten brengen".
De Standaard vindt dus hierin het
krachtigst dementi Van zijn beweren en
tevens in de houding van de liberale
Eerste kamer.
Is het wonder dat, bjj zulk voorgaan
van boven, de leeken tot allerlei dwaze
uitersten oversloegen.
Ook in onze omgeving werd daarvan een
treurig staaltje gegeven door de besturen
der afdeeling Middelburg van Patrimonium
en van den Ckr. Nat. Werkmansbond, die een
strooibiljet verspreidden, waarvan desnor-
kende toon die van het bekende manifest
van het Comité van verweer evenaart en
waarin o. a. dit voorkwam
„Scheidt u af van de goddeloosheden der
socialisten.
Willen zij den oorlog, welnu zjj zullen
dien krijgenmaar wee, wee de gevolgen
die op hun hoofd en op die onzer kinderen
neerkomen.
Burgers van Middelburg, moet ons land
dan in bloed en tranen ondergaan
Werpt ze uit die mannen, die met sata
nisch gelaat onze heiligste, onze dierbaarste
belangen aantasten en doen, alsof zij niet
weten welke hooge belangen op het spel
staan.
Domela Nieuwenhuis weet het wel, het
is te doen om de anarchie, en daarna de
tyrannie.
De oproermakers van nu, de despoten van
de toekomst".
Wie de steller is van deze onzinnige
redeneering, weten wij niet. Maar wel dat
een dergenen, door wiens naam dit biljet
zonder zijn weten was gedekt, daartegen
heeft geprotesteerd.
De heer De Ligt, predikant bij de Ned.
Herv. gemeente alhier, deed dit in ons
vorig nommer.
Dat eert hemdat getuigt van overtni-
ging en moed.
In deze dagen, waarin men voor een
talm, onpartijdig woord bijna geen gehoor
meer kan vinden, 'doet het goed wanneer
iemand als hij op zoo'n wjjze blijk geeft
van een streven naar waarheidszin.
Christenen vooral moeten zachtmoedig
oordeelen en mogen geen onwaarheid
schrjjven. Hun plicht is het in de eerste
plaats eerljjk te zjjn, zelfs tegenover de
felste tegenstanderszij moeten dit vooral
toonen te wezen in zulke ernstige dagen
als thans, waarin wordt herinnerd aan den
grooten strjjder voor al wat goed, recht
vaardig en eerljjk is.
Juist de groote gebeurtenis van deze
week, met al haar vurig drijven, over
drijven en onwaardig drjjven, leert ons dat
er nog veel hapert in onze maatschappij
dat niet alles ongerechtvaardigd is wat
men vraagt en eischtdat men tot het
uiterste kan worden gedreven; dat er
wonden zjjn die gepeild moeten worden en
genezendat strafwetten maken wel spoedig
en gemakkelijk gaat als men wil, maar dat
men daarmee geen maatschappelijke euvels
kan wegnemen, zelfs niet voorkomen.
En als dan zij die beweren zich de volks
belangen aan te trekken en aan het hoofd
staan van ohristeljjke volksbonden, onwaar
heden verkondigen, dan is het goed dat
hun voorgangers hun waarschuwende stem,
hun protest doen hooren en rondweg ver
klaren met hen niet samen te willen gaan
Wil de samenleving verjongd, verbeterd
worden, haar nieuw leven worden geschon
ken, dan moet men niet door overdreven, val-
sche voorstellingen de ernstige wondeplek-
ken, die haar aankleven, doen over het
hoofd zien maar ze liever aanwijzen, zooals
reeds vóór twintig eenwen is geschied door
Een, die hoog stond boven allen in liefde,
rechtvaardigheid en barmhartigheiden die
ook opkwam voor de volksbelangen van
zjjn tijd.
Wat in de afgeloopen week gebeurde in
ons land, geeft stof voor een Paaschpreek
En die kan mooi zjjn als de prediker
eerljjk zich toont en, evenals zjjn Meester
de waarheid zegt zonder iemand te sparen,
DE STAKINGSONT WERPEN.
De Eerste kamer nam heden met algemeene
stemmen de stakingsnovelle en zonder hoofde
lijke stemming de and9re ontwerpen aan. (Men
zie laatste berichten.)
Nader meldt men ons dat die wetten on
middellijk daarna aan de Koningin ter be
krachtiging zjjn aangeboden, opdat de afkon
diging nog heden avond in het staatsblad
knnne geschieden.
Een later telegram meldt dat ze reeds ge-
teekend zijn.
Met de postverzending gaat het reeds gere
geld. Wjj ontvangen na op tjjd de brieven
en oouranten uit het midden en het noordelijk
deel van het land.
Dezer dagen deelde het Dagblad van Noord
Brabant mee dat in de nacht van 7 April op
de spoorwegrails tusschen Vlissingen en Mid
delburg een groote keisteen gevonden zou egn.
Rjjtjjds kon hg door een ploegbaas verwjjderd
worden. Dientengevolge zou thans de ljjn door
militairen bezet zjjn van Vlissingen tot Arne-
muiden.
Wjj stelden hieromtrent een onderzoek in,
doch, zooals gewoonlijk, wordt door hen, die bet
weten kunnen, maar niets mogen zeggen, steeds
de noodige reserve in aoht genomen.
Toch vernamen wjj wel zooveel om eruit op
te maken dat er Woensdagavond niet Din-
dagnacht zulk een steen, afkomstig uit
de oazaltglooiing van het kanaal, dwars over de
rail liggende is gevonden.
Of hier aan zeer laakbare baldadigheid te
denken valt of aan andere motieven, weet men
niet te zeggen. Een feit is dat, ware de steen
niet tjjdig ontdekt, er gevaar voor een trein
zou kunnen ontstaan zjjn.
In verband hiermede nu wordt, niet zoo
als gemeld de geheele lijn tussohen Vlis
singen en Arnemuiden bewaakt maar worden
slechts de enkele overwegen en bruggen, van
na zonsondergang tot de laatste mailtrein naar
Vlissingen is gepasseerd, weder door mili
tairen bezet.
Wjj kunnen ons begrjjpen dat men, om het
publiek niet te verontrusten, liefst over der
gelijke feiten wil doen zwjjgen.
Maar men ziet alweer hoe weinig doel dit
treft en hoe men dan niet de juiste toe
dracht kennende de feiten nog sterker
kleurt dan ze zieh voordeden.
Zou het daarom niet beter zjjn in deze dagen
de eenvoudige waarheid zoo spoedig mogeljjk
te helpen verbreiden
Dit Vlissingen.
Het stoomschip Sabangbaai, gebouwd aan De
Schelde, heeft heden, Zaterdag, proefgestoomd en
voldaan Het zal w&arsehgnlgk de volgende
week naar Oost-lndië vertrekken.
Morgen (Zondag) zal, vermoeljjk met den
sneltrein van half twaalf uur, een gezelschap
Bedouinen, bestaande uit 45 mannen en vrou
wen en 9 kinderen, hier aankomen, om met
de dagboot naar Engeland over te steken.
Vrijdagochtend is van daar, op telegrafisch
bevel, de kanonneerboot Buig ia naar Amsterdam
vertrokken.
Te Goes is een werkliedenvereeniging
Door Eendracht Verbetering opgericht47 leden,
hoofdzakelijk sjouwerlieden, traden toe.
Het doel is opheffing van beroepsmisstanden,
beteugeling van het drankmisbruik en het op'
treden by geschillen tussohen werkgevers en
arbeiders.
Vooral heeft men het oog op het lossen van
schepen en de loonregeling ook bjj het erwten-
lezen. Wat dit laatste betreft, wenscht men
dat de erwten niet meer aan het pakhuis door
de vrouwen moeten worden afgehaald en be
zorgd in verband met het lange waohten dat
soms ergerljjk is.
Ofschoon de vereeniging geen politieke kleur
zal hebben, zullen toch de staatsburgerljjke
belangen niet onbesproken bljjven; men wil
o. a. sprekers van elders doen optreden om een
werkmans-kiesvereeniging tot stand te brengen.
Het bestuur bestaat uit T. J. Thiery, A
Harinck, Ferd. J. Thiery, P. Schrjjver Pz. en
J. Beuns.
Do heer J. R Holsheimer, steward van
het Eigelsche stoomschip Monadnok, dat in
een hevigen storm op de kust nabjj Schotland
schipbreuk leed, keerde Vrjjdag bjj zgne ouders
aldaar terug.
Volgens zjjn verhaal werd, nadat alle booten
Btuk- en eenige matrozen overboord geslagen
waren, de machine-olie in zee geworpen, waar
door de zee kalmeerde, en waarna men trachtte
in de nabjj zjj nde haven te vluchten, echter
zonder goed gevolg. Het schip kwam op een
klip en brak door midden.
De heer Holsheimer sprong met een ljjn in
zee en bereikte den wal, waarna hjj met een
gedeelteljjk stuk geslagen boot naar het schip
terugkeerde en de geheele equipage redde.
Hiervoor ontving hjj de reddingsmedaille van
Schotland met het opschriftMr. J. R. Hols
heimer, wegens redding van schipbreukelingen s s.
Monadnok en aan de keerzftAeSchotland 24/21808.
In de week van 310 April zjjn van
I e r a e k e verzonden 230.000 leverbare oesters
tegen de volgende prjjzen le soort fr. 75-85,
2e soort fr. 30—40, 3e soort fr. 20-25,4e soort
fr. 8-10.
Door de a. s. Paaschdagen was er nog eenig
leven in de verzending en werden nog wat
oesters afgeleverd, hoewel weinig of geen
eerste soort.
Door de werkstaking werden geen p (goederen
aangenomen ten Noorden en Oosten van Zutfen,
zoodat na Bentheim niet dan als Eilfracht kon
worden geëxpedieerd. Dit tarief staat geljjk
met bestelgoed-tariei. Velen maakten daarom
gebruik van de route via Kaldenkirchen tegen
gewoon jjlgoed-tarief. De verzending naar
België ging haar gewonen gang en ondervond
geen vertraging. Ook op de ljjn Breda-Vlis
singen was het vervoer geregeld.
(Iers. en Ih. Crt.)
De heer A- Lujjendjjk, hoofd der school
te T h o l e n, heeft van den ambtenaar van
het O. M. en den kantonrechter aldaar toe
zegging verkregen, dat de klassenonderwgzers
niet meer zullen gedagvaard worden voor
overtredingen in zake leerplicht, tenzjj de
betrokken ouders ontkennen mochten. Kunnen
de hoofden der scholen op 't eiland hetzelfde
verkrjjgen, dan zal dit, zoo schrjjft men ons,
voor de respeotieve onderwijzers, die tot heden
als figuranten, of nog minder, in 't voorpor
taal van 't gebouw der zittingen mochten
verschijnen en soms kou Ijjden op den koop
toe en een enkele maal ook wel eens binnen
mochten komen om hun naam te hooren le
zen, een groote voldoening zjjn.
Men meldt aan de N. R. Ct. dat dr. J.
Lorië den sluisput te Terneuzen heeft on
derzocht. Het bleek hem, dat op een diepte
van 1 tot 2'/s M. zich overbljjselen bevonden
van een onderaardsch bosch, in een op zand
rustende veenlaag, vol boomstronken. In den
sluisput zjjn ongeveer 6000 M' veen en hout
uitgegraven. Het hout was afkomstig van
eiken, beuken en hoofdzakelijk dennen. De
boomen zjjn op het veen gegroeid, niet op den
daaronder liggenden zandgrond. In verband
met dit feit, en met de hoogten van eb en
vloed, wordt de belangrijke uitkomst afgeleid,
dat de bodem hier sedert het begin der veen-
vorming ongeveer 6 M. gedaald is, en later
met een laag zeeklei bedekt is geworden.
Er heeft in Engeland naar aanleiding van
de Iersohe landwet een zonderlinge
bewering de ronde gedaan, een van die von
deling-geruchten die men overal kan vinden,
waarvan niemand vader of moeder kent, maar
die plotseling langs den grooten weg dwalen
en een even reëel bestaan van Dieuwtje heb
ben als het best gedocumenteerde couranten
bericht, totdat een ontkenning ze doet ver
dampen als een geest voor een tooverspreuk.
Er werd dan beweerd dat de landwet van
minister Wyndham een inleiding was voor de
invoering van home-rule, van eigen bestuur voor
Ierland. Het klonk vreemd dat een conserva
tief ministerie, met Balfour aan het hoofd,
zoo iets in den zin zou hebben, maar het ge
rucht bleef leven, en werd besproken, zelfs
zoo druk dat Wyndham meende er een einde
aan te moeten maken duor een besliste tegen
spraak Ook andere ministers hebben zich in
dien geest uitgelaten.
Kaar met dat ai was er over homt-rule ge
sproken. Men had de mogeljjkheid berekend
en er was al door sommige liberalen een heel
schema ontworpen op grond van de landwet
Er zal contröle noodig zjjn op de geregelde
uitvoering der wet, op de prompte invordering
ene. enz. Als men dat nu per district doet
door districtsraden en een algemeene controle
instelt door een centralen raad uit die districts
raden, dan heeft men al een soort home-rule.
Maar de tjjden zgn anders dan die, ja, dan
die van gisteren. Er is een protest tegen ge
komen van de zjjde van de Ieren 1
Redmond heeft dezer dagen in een toe
spraak te Dublin den liberalen den raad ge
geven om home-ruk nu voor deze gelegenheid
maar op te bergen.
Hg zei het af te keuren dat men de kwestie
van home-rule vermengde met die van de land-
