Y rijdag
10 April,
N". 8».,
148° Jaargang,
4808.
Middelburg 9 April.
De Burgeravondschool als
vakschool.
Uit Stad en Provincie.
Kameroverzicht.
MIDDELBURGSCHE COURANT.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Priji, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent.
THERMOMETER BB) VBBWACHTISfi.
9 April 8 u. vm. 48 gr., 12 u. 52 gr., av. 4 u. 49 gr. F. Verwacht: zwakke tot matige N.
O. wind, bewolkte lucht, droog weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.60; elke regel meer 20 eent. Koelamons 40 cent per regel,
Groots letters naar de plaats, die zjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algamssn AdvcrfsnUs-Bi
A. DR LA MAK Aaa., 1.1. Voorburgwal 366, Anuiordanu
Maandag, Tweeden Paaschdog, zal
de Middelburgsche courant niet verschijnen.
DB STAKING.
Zooals in ons vorig nommer is gemeld,
heeft het Comité van verweer de algemeene
staking voor geheel Nederland geproclameerd.
Wg hebben die tjjding op de meest een
voudige wjjze meegedeeld, haar niet vóór het
versohgnen der courant gepubliceerd en niet,
zooals enkele andere bladen, met groote let
ters doen zetten.
Het gewiobt zit hem, naar onze meening,
niet xn de verklaring zelve, maar in de ge
volgen die zjj hebben kan.
Dat comité toch kan al proolameeren wat
het wil, doch tot heden bleek dat zgn invloed
met zoo groot is om allen of velen te doen
volgen en alles te doe a stilstaan.
Wat op 31 Januari heeft plaats gehad
is het blgkt meer en meer bg verras
sing geschied. Thans toonen de berichten dat
zelfs de staking bjj het spoorwegpersoneel,
waarop dan toch dat comité het meest gezag
zou moeten uitoefenen, verre van algemeen is
en dat die in het bakkersbedrijf mislukte.
Wjj wachten dus liever de gevolgen van die
proclameering af. Voorloopig hebben wjj geen
reden daaraan groot gewicht te hechten.
En als waar is wat heden uit Den Haag
is gemeld dat Oudegeest en Petter gevraagd
hebben om te onderhandelen, dan kunnen wjj
beweren dat de geheele staking mislukt is.
Voorde arbeiders zeiven is dat een treurig
teeken. Voor jaren toch is hun zaak thans
bedorven, door het onbekookt uitschreven van
•ene staking, waarvan men kon en moest voor
zien dat zjj zou mislukken.
De volgende telegraphische berichten werden
door ons Woensdag avond en heden morgen
ontvangen uit:
Leeuwarden.
De staking bjj de Ned. Tramwegmaatschappij
is geëindigd. Het geheele personeel heeft het
werk hervat.
In Friesland wordt derhalve bjj geen enkele
spoorljjn gestaakt.
Amsterdam.
Heden wordt de geregelde Duitsch-Engelsche
goederendienst op de Hollandsohe spoorlijnen
hersteld.
In hoever de gewone goederendienst zal
plaats hebben, wordt overgelaten aan de in
specteurs der ljjnen.
In twee vergaderingen, Woensdagavond, van
gemeentewerklieden, uitgesohreven door de
tjjdeljjke Federatie van gemeentewerklieden,
omvattende 8 afdeelingen: gasfabrieken, reini
ging, bestrating, telefoon, gasthuizen en ver
schillende takken van handelsinrichtingen is
een tweeledige motie aangenomen.
Zooals ieder jaar alhier het geval is,
wordt ook nu weder en wel morgen (Vrgdag)
eene tentoonstelling gehouden van de teeke-
«ingen, door de leerlingen der Burgeravond
school in den cursus 1902—1903 vervaardigd.
Deze tentoonstelling heeft echter met de
vorige in hoofdzaak slechts gemeen dat weder
teekeningen ter bezichtiging hangen. Overigens
iB een zeer groot versohil merkbaar, en dit is
het rechtstreeksche gevolg van de tenvorigen
jare door den gemeenteraad goedgekeurde
reorganisatie der onderwgsvakken, gevolgd door
eone geheel nieuwe bewerking van programma
en lesrooster.
In het nieuwe programma zjjn scheikunde
teohnologie, geschiedenis, en aardrijkskunde
niet meer opgenomen. Aan de eigenlijke
theoretische vakopleiding is eene grootere
plaats ingeruimd zoodat in de hoogere klassen
thans^ 8 a 10 uren vakteekenonderwjjs wordt
gegeven. Daar bp worden in de eerste klasse
zes uren gewjjd aan rekenen, meetkunde en
Nederlandsohe taal, terwjjl daarnaast of in de
plaats daarvan in de hoogste klassen stelkunde,
kennis van materialen, gereedschappen en werk
tuigen en stoomwerktuigkunde behandeld
worden.
Voor de toelating der leerlingen wordt een
examen gehouden. Hierbjj geldt als maximum
Eerstens wordt geëischt intrekking der
dwangwetten, en ten tweede wordt de staking
der stratenmakers gemotiveerd verklaard en
geëischt dat van wege het gemeentebestnur
van Amsterdam weder in dienst worden ge
nomen de ontslagen en geschorste gemeente
werklieden.
Tot staking in bovengenoemde diensttakken
is dus besloten, hoewel zeker is dat een ge
deelte dier arbeiders zal doorwerken.
In het Paleis san Volksvlijt vergaderden
Woensdagavond verschillende categorieën sta
kers onder voorzitterschap van Van den Berg.
Door Weasels werd meegedeeld dat het oor-
spronkeljjk plan was de actie te beperken
tot verschillende vakken, maar tengevolge van
den grooten aandrang was de algemeene sta
king geproolameerd.
Oudegeest raakte, al sprekende, zjjn stem
kwjjt. Zjjn gezondheid heeft, evenals die van
Petter, die uit Laag Soeren hier was terug
gekeerd, door overspanning veel geleden.
De bakkers, zoowel iabrieken als particu
lieren, werken deels en staken voor een ander
deel.
De avond en nacht gingen rustig voorbjj.
Aan de gasfabriek op den Haarlemmerweg
verliep de nacht ook rustig. De gewone mili
taire bezetting is niet vemerkt. De lantaarns
werden te vier uur door gewone mannen uit
gedaan, daar de staking eerst te zes uur zou
ingaan.
Aan de gasfabriek aan de Linneusstraat
was mede alles rustig.
Bjj den reinigingsdienst was te halt zes op
twee man na de geheele ploeg voltallig.
Het hoofdbestuur van den Algemeenen Nederl.
Diamantbewerkersbond heeft, als aangesloten bjj
het comité van verweer, nu ook eene alge
meene staking gelast.
Enkele leden van het comité van verweer
zouden Woensdagavond per automobiel naar
Den Haag zjjn vertrokken voor eene audiëntie
met den Minister van binneniandsohe zaken.
Men zie Laatste bertchten.
Zitting van Woensdag.
«De jongelui van den heer Troelstra", zooals
ik heden door een oud-parlementariër de
socialistische fraetie hoorde qualificeeren,
hebben bjj den aanvang van de zitting de boel
eens danig opgeschept. Een andere term is
voor hun gedrag niet te vinden.
Het was op en top de stjjl van een ver
gadering „met-debat-gewenscht", waarvan wjj
in ons vorig overzicht gewaagden.
De heer Schaper, de meest belovende leerling
van den grooten meester, hing de kat de bel
aan, en natuurljjk wierp de meester zelf er
ook eens een hartig woordje tusschen door.
Het werd echter spoedig een >ensemble" spel,
waaraan alle jongelui, voor zooverre aanwezig,
deel namen.
Het begon zóode heer Schaper stelt voor
de behandeling van art. 1 van het wetsontwerp
tot aanvulling en wjjziging van het strafwet
boek (betere bescherming van den arbeid) nit
te stellen. Hjj dient daartoe een motie in.
Dat gaat alles nog in perfecte orde. Maar de
heer Lohman stelt daarop voor, die motie op
een nader te bepalen dag te behandelen. Dat
verwekt reeds onrust. De heeren socialisten
van eisehen de kennis van rekenen, lezen en
sehrjjven die een gewoon leerling der lagere
school na het genieten van volledig lager
onderwjjs behoort te bezitten. Uit den aard
der zaak kan eerst sprake zjjn van vruchtbaar
vakonderrioht zoodra een minimum van kennis
bjj de leerlingen aanwezig is.
Uit het programma bljjkt dat het eerBte
leerjaar te beschouwen is als voorbereidingsjaar
Hier wordt geene rekening gehouden met
eenig door den leerling beoefend ambacht. De
praktjjk toch leert dat in het algemeen dadeljjk
na het verlaten der lagere school voor vele
jongens het doen van eene beroepskeuze niet
gemakkeljjk is. In dit eerste jaar bestaat
bovendien ruimschoots gelegenheid tot het zioh
eigen maken van de teekenvaardigheid, zoo
noodig voor het volgen der lessen in de hoogere
leerjaren.
Eerst in de tweede klasse wordt rekening
gehouden met het door den leerling gekozen
ambacht.
In tegenstelling met de regeling, die vroeger
bestond, worden nu de beoefenaars der ver
schillende ambachten of vakken, naar een vast
leerplan, in groepen vereenigd.
Deze afdeelingen ontvangen thans in alle
leervakken zooveel mogelgk ooderwjjs dat zich
aanpast aan de eisehen, die iedere ambaohts-
groep door zjjne eerste eigenaardige behoeften
stelt.
Men telt derhalve van af de 2e klasse eene
groep A: timmerlieden, metselaars e. d.,
der metaalbewerkers groep B, eene groep
die
C
beginnen onder de hand een debat op eigen
houtje te houden. Ondertusschen deelt de
voorzitter mede, dat bjj niet met het voorstel-
Lohman kan medegaan. Volgt repliek van
den heer Lohman, dat hjj zjjn voorstel hand
haaft, want de heeren socialisten beoogen met
hun motie slechts obstructie. Het tumult
wordt grooter, de »jongelui" interrompeeren
voortdurend.
De heer Mees begint er zich nu mede te
bemoeien.
Hg vindt dat er een beslissing over de
motie-Schaper moet genomen worden. Nu
krjjgt de keer Schaper «officieel" het woord
en begint nit te pakken Het voorstel-Lohman
is, volgens zjjn meening, «een brutale obstrnc-
tie" tegen zjjn motie. Het zjjn volstrekt de
socialisten niet, die obstructie voeren, maar
de heeren van de overzjjde. In dien trant
wordt nog een poosje doorgeredeneerd De
bliksem is niet van den parlementairen hemel
Daar hooren wij opeens uit den mond van den
heer Sohaper «het is een boevenstreek". Achter
hem brult de heer Troelstra«het is schavuiten-
werk". »Van wien wordt gevraagd. »Daar,"
zegt de heer Schaper, «van dien mooien men
heer," wijzende op den heer Lohman.
Nu stelt de voorzitter voor aan den heer
Schaper het woord te ontnemen. Hjj leest
art. 57 van het Reglement van Orde voor.
Maar de heer Schaper raast doorde anderen
brullen mede. Het geheele «ensemble" is in
actie. Alle leden zjjn uitermate verbolgen,
ontdaan, verstoord en zenuwachtig. Het is
een groot tumult geworden.
Maar gelukkig komt het niet zoover dat den
heer Schaper het woord ontnomen wordt. Hjj
trekt zjjn woorden in, waarna de voorzitter
het incident voor gesloten verklaart. Nu trekt
de heer Lohman zjjn voorstel in, en de heer
Schaper zegt nu nog eens, maar in behoor
lijke taal en behoor'jjke termen, wat hjj reeds
vroeger ten gunste zjjner motie had gesproken.
De stilte is nu langzamerhand in de vergade
ring teruggekeerd. De heeren echter beginnen
zioh in de zaal te verspreiden, en de heeren
links volgen dit voorbeeld. Alles krjjgt zjjn
gewoon aanzien. Na den heer Schaper krjjgt
de heer Nolting het woord, waarna met 84 tegen
6 stemmen de motie verworpen werd.
Zóó begon de zitting van 8 April 1903.
Voegen wjj hier nog aan toe, dat in den na
middag de heeren Troelstra en Lohman bjj de
voorzitterstafel een gesprek met elkander aan
knoopten. Bljjkbaar was er dus van beide
zjjde geen rancune overgebleven. Wel naderden
de heeren elkander heel voorziehtigljjk, hielden
zjj elkander duidelgk in de gaten, maar zjj
hielden dan toch een praatje. Welk kjjkje op
de parlementaire zeden en gewoonten haast
nog eigenaardiger was dan het tumult dat de
morgen opleverde.
Met groot lawaai en herrie begon dus de
zitting die overigens tot het einde toe een
vrjj kalm en bedaard verloop had. De meeste
tjjd werd in beslag genomen met een juridisch
debat. Bjj art. 1, dat met 80 tegen 6 stemmen
(de socialisten) aangenomen werd, zoowel als
bjj art. 2,' waarvan de behandeling morgen
voortgezet wordt, waren voornameljjk de
juristen aan het woord.
Lang en breed werd bjj art. 1 (verscherping
van art. 284 W. v. Str.) gediscussieerd over
het begrip «feitelgkheid" dat de heer Marchant
in «handtastelijkheid" wilde veranderen, als
drukkende beter uit, wat men niet wilde straf
fen. Hg vreest ook, dat in art. 426its het
geoorloofd posten zal worden gestraft. Boven
dien acht hg de straf in art 426bis gesteld,
te hoog. Hg wil het strafmaximum op 6 dagen
of een geldboete van f 25 gesteld zien, en
dient daartoe een amendement in. De minister
Loeff bestrgdt dit amendement eohter, dat
vervolgens met 67 tegen 19 stemmen verworpen
wordt.
Bg art. 2 (het stakingsartikel)
komt het tot een uitvoerig debat over het
begrip «ambtenaar." De heer Druoker, die «den
boel aan den gang brengt", vraagt daaromtrent
aan den minister inlichtingen. Zgn b.v. ge
meentearbeiders, vraagt hg, ook «ambtenaren?"
Ook de heer Heemskerk roert dit punt aan.
Hg wil de gemeentewerklieden niet per se als
niet-ambtenaren beschouwen, maar zou ze
liever niet gaarne onder dit artikel laten vallen.
Een redeneering, die aan de uitdrukking van
den heer Sohaper >ik heb maling aan de
juristerg" deed denken. Heden verklaarde
hg eohter er geen «maling" aan te hebben.
Integendeel hg deed dapper mede aan het
juridisch betoog Erg duidelgk was het ons
echter niet, wat hg onder «ambtenaren" ver
stond. Maar hg zeide één jaist woord, nl. dat,
naar het hem voorkwam, deze quaestie prak
tisch reeds opgelost was door de verklaring
van den minister, dat de gemeente-werklieden
niet onder de «ambtenaren", in dit artikel
genoemd, vielen.
Ook de heer De Klerk deed een duit in het
zakje. Volgens zgn meening waren de Rotter-
damsche gemeente-arbeiders niet onder dit
artikel begrepen, omdat daar werklieden-regle
menten bestaan, wat óók een inzicht, zelfs
een verrassend inzieht is.
De algemeene maatregel van bestuur werd
nog door den heer Rink ter sprake gebracht,
die zich niet al te veel in het juridisch begrip
«ambtenaar" verdiepte, maar de belangrgke
verklaring aflegde, dat bg en zgn vrienden over
dien maatregel waarvan zg hun stem af-
hankelgk hadden gemaakt tevreden waren,
en vóór het wetsontwerp zouden stemmen.
Dat gaf den heer Troelstra aanleiding tot het
richten van bittere verwgten aan het adres
der Ï7n««-liberalen. Halverwege bleef hg echter
in zgn redevoering steken. Morgen zal hg die
voortzetten.
De verwachting is, dat op Goeden Vrgdag
en Zaterdag de Kamer zal bgeen komen als
morgen de wetten niet aangenomen worden.
En daarop is alle kans. De heeren socialisten
hebben nog heel wat op het hart.
schilders, stucadoors, behangers e. d. en eene
afdeeling D meubelmakers. Door aanstelling
van verschillende vakmannen als leeraren in
het vakteekenen is dit onderwgs in iedere groep
zeer goed verzekerd. Het zal mogelgk en
zelfs wenschelgk zgn, wanneer zich een ge
noegzaam aantal leerlingen voor een bepaald
vak aanmelden, b.v. tuinlieden, sohoenmakers,
kleermakers, typografen, goudsmeden enz., dat
in deze richting wordt voortgegaan. Want
ook voor dezen is teeken- en ander vakonder-
wgs onontbeerlgk en daarbg ook zeer wel
uitvoerbaar.
Uit het programma volgt dat op de Burger
avondschool van at het 2e jaar geen plaats is
voor hen die zich het beroep kozen van loop
jongen, slager, magazgn-, apothekers- en kan
toorbediende e. a. Voor dezen wordt evenwel
in de behoefte aan voortgezet onderwgs voor
zien door de reorganisatie van het herhalings
onderwgs, en voor hen staat de Herhalings
school in het gebouw op de Nieuwe Haven
gedurende de wintermaanden open. Wj
meenen zelfs dat samenwerking tusschen beide
inrichtingen zeer goed mogelgk is.
Het eerste tentoongestelde werk in de lgn-
toekenzaal iB dat der eerste klasse, eene serie
geleidelgk moeielgker wordende oefeningen in
potlood en inkt, hier en daar met vlakke tinten
opgewerkt en eene rei meetkundige construc
ties. Dit gedeelte dient voor het verkrggen
van handvaardigheid in het gebruik der teeken
gereedsohappen.
BM UEAIHUM £NZ.
Bg kon. besluit:
is benoemd tot notaris binnen het arr,
Amsterdam, ter standplaats Amsterdam, W.
Jans, candidaat-notaris aldaar;
is benoemd tot officier van justitie bg de
arr.-rechtbank te Alkmaar mr J. J. Carsten,
thans officier van justitie bg de arr.-rechtbank
te Winschoten
is benoemd tot ambtenaar van het O. M.
bg de kantongerechten in het arrondissement
Verderop hangt het werk van de 2e klasse
A timmerlieden. De teekeningen bevatten
hier afbeeldingen, opmetingen, van houtcon
structies vanaf eenvoudig bewerkte plankjes
tot binnendeurkozgnen. In deze klasse worden
kleinere samenstellingen behandeld en wordt
daarbg, door het teekenen van metselwerken
eenige kennis ook van dit vak is onmisbaar
voor den aanstaanden timmerman de rooster
volgemaakt.
Deze cursus wordt in het derde leerjaar
vervolgd met het teekenen van binnen- en
buiten deurkozgnen met deuren, lichtkozgnen,
kappen, daken, goten en eenige Igst-uitslagen.
Door de uitgebreidheid der leerstof is in
het leerplan geen plaats meer voor het tee
kenen van trappen en meer samengestelde
constructies als toohtportalen, balcons, met
selwerk, erkers e. d. Dit werk wordt be
waard voor die leerlingen welke, na een ge
tuigschrift van volbracht onderwgs te hebben
ontvangen, voor enkele lessen terugkomen, en
waarvan ook teekeningen aanwezig zgn. Van
deze leerlingen bezochten den afgeloopen win
ter 19 de school.
Bigkens al het tentoongestelde uit deze af
deeling wordt getracht zooveel mogelgk op
ware grootte te teekenen. Hier dient gezegd
dat bg elkaar behoorende details op kleinere
afzonderlgke vellen papier zgn geteekend. Dit
is echter een sohadelgk gevolg van te kleine
ruimte der teekenzaal zoodat de leerlingen
zich op kleine teekenborden moeten behelpen.
Zg die de laatst gehouden tentoonstelling
Rotterdam, ter standplaats Schiedam, mr L. H.
Roeters van Lsnnep, thans rechter-plvv. in'de
arr.-rechtbank te Zutphen, advocaat en pro
cureur aldaar
is, op zgn aanvrage, eervol uit den militairen
dienst ontslagen de kapitein op non-activiteit
J. A. L. Roel off>5, van het wapen der infonder
toekenning van een pensioen van/1111'sjaars
en bg benoemd tot reserve kap. bg het le
reg. inf.
Het zal wel overbodig zgn breedvoerig
de aandacht te vestigen op de voorstelling, de
laatste in dit seizoen, die a. Woensdag te
Middelbu rg gegeven wordt door het
Nederlandsch Tooneel.
Wg hebben in dezen winter van die Ver-
eeniging, en vooral van ben, die ook a. week
hier weer optreden, zooveel moois gezien dat
de herinnering daarvan luider en beter zal
spreken dan anderer getuigenissen.
Wg bepalen ons daarom alleen tot de mede-
deeling dat deze voorstelling overal eene drukke
opkomst heeft gehad en dat algemeen het
spel zeer geprezen wordtterwgl wglen de
Amst. Courant na de eerste opvoering o. a.
schreef
«De koninklgke vereeniging had Zaterdag
een gelukkigen avond. Twee uiteenloopende
stukken als Zijn Speelgoed Liebeleivan Arthur
Schnitzler en Belachlijke Hoofsche Juffers van
Molière vonden niet alleen een goede bezet
ting der rollen maar een zeer gelukkige uit
voering.
De schrgver heeft heel mooi, al was 't dan
ook schetsmatig, zooals dat in een novelle
past, twee opvattingen van de liefde naast
elkaar geplaatst-
De hoog-ernstige die er zelfs voor sterven
wil en de meer gemoedelgke die ze zelfs als
tgdelgk geluk accepteert en zioh tevreden
stelt met de herinnering."
Molière's Belachelijke Hoofsche Juffers is alge
meen bekend. Daarover kunnen wg gevoegelgk
zwggen.
Wg namen heden een kgkje vooraf op
de tentoonstelling der teekeningen van leer
lingen der burger-avondschool alhier.
Het ligt niet op onzen weg daarover een
oordeel uit te spreken. Dit doen meer be
voegden.
Maar wel mogen wg verklaren dat het ge
heel een zeer aangenamen indruk op ons
maakte en wg gaarne tot een bezoek op morgen
(Vrgdag) opwekken.
De tentoonstelling is op allerkeurigste wgze
ingericht, zoo dat men zich gemakkelgk een
denkbeeld kan vormen van wat in de ver
schillende leerjaren en klassen wordt verricht
en zien hoe, geleidelgk, van het eenvoudige
tot het meer gecompliceerde wordt overgegaan.
De beschouwing, die de heer J. I. van
Wugckhugse, de directeur van die school en
van de •ambachtschool, aan die tentoonstelling
wgdt, waarin hg tevens eenige belangrgke
mededeelingen doet, bevelen wg ter lezing
zeer aan.
De biograaf, die voor vier dagen is op
gesteld in het Schuttershof alhier, verdient
der ambachtsschool alhier hebben bezocht,
konden het wera daar in dit opzicht flinker
uitgevoerd zien.
Een andere tint van het geheel en eene
nadere beschouwing doen zien dat hier ver
volgens teekeningen zgn uit het rgk van Vul-
oanus.
Afdeeling B. toont ook hier weder denzelfden
rustigen leergang, voor smeden, bankwerkers.
Versohillende teekeningen van eenvoudige
hang- en sluitwerken, ankers, gereedsohappen,
hek- en plaatwerken en onderdeelen van ma
chines zgn hier aanwezig.
Als eerste proeve van vakteekenonderwgs
voor meubelmakers is vervolgens werk van
groep D geëxposeerd. Dit vertoont ons vol
gens een eenvoudigen leergang van af de minst
ingewikkelde tot meer samengestelde construc
ties. Daar aan dit handwerk gedurende dezen
cursus voor het eerst dé noodige aandacht kon
gewgd worden, hebben de leerlingen van het
2e en 3e jaar hetzelfde onderwgs genoten en
doet het tentoongestelde veel verwachten van
de voortzetting in den volgenden cursus,
wanneer het teekenen van vollediger meubels
aan de orde komt.
Hoewel de schilderBafdeeling nog slechts
weinige leerlingen telt, komt deze al aardig
voor den dag. Ook hier weder de zoo noodige
overgangen van gemakkelgk tot moeilgk, van
reohtlgnig tot kromlgnig ornament. Waar, voor*
afgegaan door het copiëeren van goede orna-
entvormen van vroeger tgd, het teekenen van
etters, opschriften en siervormen, tevens aan
