28 Maart
Zaterdag
Het Tooneel.
146' Jaargang,
1908.
Middelburg 27 Maart.
Uit Stad en Provincie.
thermometer en verwachting.
een enkel woord
een waardebrbnd woord.
het .vaccine wetje.
twbbdVkahbu.
kroondomein.
De kwestie Tan den dag.
N». 74.
HIDDELRURGSCHE COURANT.
Deze courant verschijnt dagelijks, mot nitzondering van Zon- en feestdagen.
Prjj i, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor allo plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
27 Maart. 8 u. vm. 50 gr., 12 u. 61 gr., av. 4 u. 54 gr. F. Verwacht: zwakke tot matige
wind, zwaar bewolkte lucht, geringe afname in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel, Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 rogels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Keolamens 40 cent per regel.
Groote letters naar dc plaats, die ag innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betreSenae
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algnunnnn AdvsrisnlMirtnv
A. DE LA MAR An., M.B. Vtwbnrgwnl 966, Anutsrdui.
tot baschaid aan de Arnh. Crt.
De kool is eigenljjk de sop niet waard, maar
bare redactie vraagt ons om eenige ophel
dering en onbeleefd zou het schijnen haar die
niet te verleenen.
Die redactie had, men weet het, de opmer
king gemaakt dat van het voor-ontwerp
arbeidswet aan ooileges van meer dan 20 leden,
Earners van koophandel o. a. slechts 3
exemplaren werden gezonden, met verzoek,
binnen een maand advies uit te brengen.
Dat aantal vond zg te weinig en den tgd
te kort.
Nu vernamen wjj later dat aan alle Kamers
van arbeid, exemplaren waren gezonden voor
elk lid en voor den secretaris ieder een, ter-
wgl voor de Kamers van koophandel meerdere
exemplaren beschikbaar waren.
Ons dunkthierdoor verviel voor het grootste
deel het bezwaar van het Arnhemsche blad
en wij noemden hare opmerking daarom niet
gegrond.
De kwestie dat sleohts drie exemplaren aan
de Kamers van koophandel zjja «toegezonden"
doet o. i. niets ter zake, waar desverlangd
meerdere exemplaren te verkrjjgen zijn.
Dat schjjnt zijne redactie niet duidelijk.
Wg willen hopen dat onze eenvoudige be
merking nu, na deze opheldering, haar dit
wel zjjn zal.
Algemeen wordt in de pers hulde gebracht
aan den heer M. E. Belinfante, te 's Graven-
hage, van wiens overigden in ons vorig nom-
mer melding is gemaakt.
37 jaar van de 54, die hem geschonken
werden, heeft hg met ijver en toewijding ge
arbeid aan de journalistiek, waarvan hg een
sieraad was.
Zwaar was zjjn laak, dat weten wg, pers
mannen, het best; vooral waar h)j als chet
van het bekende correspondentie-bureau zich
beijverde vlug en aeouraat ons te bedienen.
Daarvoor zal de pers in Nederland hem
steeds erkentelijk blijven en ijjne nagedach
tenis bljjven eeren.
Nog kort geleden spraken wg met den
hoogst sympathieken manen al was hg toen
onwel, voor ons was er geen reden om aan
een zoo spoedig verscheiden te denken eer
aan eene voorbijgaande ongesteldheid.
Toen hg enkele jaren geleden zjjn 25-jarig
jubilé als parlementair verslaggever van het
Handelsblad vierde ook een zeer vermoeiende
betrekking huldigde H. M. de Koningin
zjjne verdienste door hem tot ridder van de
Oranje-Nassau-orie te benoemen. Minister
Kuyper een gewezen oollega die ten volle
kon beoordeelen wat journalistenarbeid is en
vooral wat Belinfante in die kwart eeuw had
gedaan bracht zelf hem die hulde over.
Dat was ten volle verdiend.
Geen wonder dat vooral het Amsterdamsche
blad den overledene, dien het destjjds in warme
bewoordingen huldigde, nu ook met eerbied
gedenkt.
Bij al die betnigingingen van hulde sluiten
wg ons van heeler harte aan.
Ook de Provinciale pers heeft aan den heer
Belinfante te veel verplichting, dan dat wg,
voor ons deel, niet zouden doen blgken van
onze groote waardeering jegens een hoogst
verdienstelgk collega.
In wg twg telen niet of algemeen zal die
pers het met ons eens zgn.
Hei Centrum, het katholieke blad, oppert
ernstige bezwaren tegen dat wetsvoorstel en
meent dat het evenmin groote kansen op
aanneming biedt als het voorstel, door den
heer Lohman veertien jaar geleden ingediend.
Beperking van den vaccinedwang zou, naar
de meening van dat blad, alleen behooren te
geschieden op medische gronden, waartoe het
Kamerlid voor Breukelen, de heer De Waal
Malefijt, anderhalf jaar geleden den weg aan
wees. In een referaat, uitgesproken op de alge-
meene vergadering van den Bond tegen vaccine
dwang, te Rotterdam gehouden, opperde deze
afgevaardigde vragenderwgze het denkbeeld, in
de wet te bepalen, dat, wanneer en zoolang een
geneesheer met het oog op den algemeenen
gezondheidstoestand van een kind inenting
ongeraden acht, van de bepaling in artikel
17 vrjjstelling moet worden verleend.
Voor een dergelijke regeling zon ongetwijfeld
veel te zeggen zjjn, en wg geiooven, dat zg
in ruimeren kring bjjval zou vinden, dan met
de thans voorgestelde ietwat halfslachtige
wetswijziging het geval is, zegt het blad ten
slotte.
Zooals reeds gemeld, is ingediend een wets
ontwerp waarvan het eenig artikel luidt:
«De ingelgfden bjj de militie te land van
de lichtingen van 1901 en 1900, die, ingevolge
de bepaling van de eerste zinsnede van art.
110 der militiewet 1901, krachtens ons besluit
van den 5den Februari 1903 (Staatsbl. no. 68)
onder de wapenen zjjn geroepen, bljjven onder
de wapenen zoolang wjj zulks raadzaam oor-
deelen."
In de toelichting tot dit wetsontwerp wordt
er op gewezen, dat de gebeurtenissen, welke
aanleiding gaven tot het onder de wapenen
roepen, krachtens art. 110 van de militiewet
1901, van de verlofgangers der lichtingen van
1900 en 1901, nog niet zoodanig verloop ge
nomen hebben, dat het zich laat aanzien, dat
genoemde miliciens, nadat zjj zes weken onder
de wapenen zullen hebben doorgebracht, met
verlof huiswaarts kunnen worden gezonden.
Een ander ingediend wetsontwerp strekt tot
verhooging van een post der oorlogsbegrooting
van 1902 met een om verbetering der schiet
banen achter het >Vosse" te Amsterdam ge
bruikt bedrag van f 2420, welke bedrag reeds
ten laste van een artikel dier begrooting was
aangewezen maar dat de Rekenkamer weigerde
te verevenen op den post voor gewone onder
hondsuitgaven. Daarom is het nu gebraoht
op den post voor buitengewone uitgaven. De
post voor den bouw van verplegingsinriohtin-
gen te Amersfoort, die minder heeft gekost
dan er voor uitgetrokken was, kan met geljjk
bedrag worden verminderd, zoodat het totaal
bedrag van de oorlogsbegrooting van 1902
geen wjjziging behoeft te ondergaan.
Aan het verslag omtrent den toestand van
het Kroondomein in 1902, wordt het volgende
ontleend
Volgens een opstel in de Veldpost, waarvan
de administrateur van het Kroondomein kennis
nam, worden dikwerf onder de duinen in ons
land kleilagen aangetroffen. Aangezien nu in
Wjj hebben ditmaal luBt geen enkele op
of aanmerking te maken.
De geheele voorstelling van Donderdagavond
was eene zoo gelukkige, zoo afwisselende, zoo
aangrijpende en tevens aan het slot zoo prettig
stemmende, zoo in- en in-natuurljjk en een
voudig, dat wg gerust durven verklaren dat
zjj algemeen heeft voldaan en een der beste
mag heeten die wjj in dit seizoen hebben gehad.
Naar aanleiding van Verleien zou heel wat
te schrjjven zgnover het tooneelspel van
mevrouw Ina Boudier-Bakker zelf weinig.
Het is een intiem, huiseljjk familie-tooneel
dat ons daarin wordt geschetst, zonder eenige
pretentie.
Het speelt in korten tjjd.
De vreugde, die er heersehte in het geun-
Verduin, toen een der zoons, Dolf, weer terug
keerde uit het buitenland, waar hg, om speel
schulden te dekken, zich vergreep aan een
andermans goed en een jaar gevangen heelt
gezeten, wordt zeer getemperd door het be
angstigend gevoel dat zioh vooral van den
vader meester maakt.
Hg vraagt zich steeds af of de jongen wel
de gemeenten Vrouwepolder en Westkapelle
i rentambt Middelburg), uitgestrekte duingron-
den (plaatselgk vroonen genoemd), tot het
Kroondomein behooren, scheen het van belang
te onderzoeken of' ook daar klei aanwezig was.
Deels door boringen, deels door ontgraving
werd een omvangrgk onderzoek ingesteld. Reeds
spoedig bleek, dat een6 doorgaande, voor ont
ginning vatbare, dikke kleilaag op niet te
groote diepte onder het maaiveld ontbrak. Op
een gedeelte van het vroon werd het werk
echter met gunstigen uitslag bekroond. Eene
gemiddeld 60 centimeter dikke kleilaag werd
in de nabgheid van de Oranjezon op eene diepte
tusschen ongeveer 1.40 meter en 2.00 meter
onder het maaiveld aangetroffen.
Door het keeren van den grond verkreeg
men, in de plaatB van zeer sohralen grond, een
voor verschillende gewassen vruchtbaar terrein,
hetgeen bleek door het te bezaaien met lucerne,
klaver en haver.
Toen een gedeelte der kleilaag ontdaan was
van de ongeveer 1.50 meter dikke daarop lig
gende zandmassa, waren duidelgk de indrukken
van voetstappen op7de klei aanwezig. Uit het
feit dat deze indrukken, wellicht eenige eeuwen
oud, bestaan zgn gebleven, mag, naar 't den
administrateur voorkomt, afgeleid worden, dat
de kleilaag in een zeer korf tgdsverloop, bgv.
door eene overstrooming of een vloedgolf, met
een dikke zandlaag is bedekt geworden.
vast in zgn schoenen staathg gaat hem in
alles na, omdat hg angstig is voor een her
haling van het eens gebeurde.
En wat zgn groote, zg het ook zeer men-
sohelgke, fout is: hg laat dit te veel blgken
Als het drukkend gevoel bg een dreigend
onweer, hangt die angst en die vreeze inde
huiskamer van het gezin.
Dolf merkt dat en voelt dat. De eenige
die hem wel vertrouwt, zgn zelfvertrouwen
staalt, is zgn meisje. Aan haar geeft hg zgn
hart lucht o. a. door de opmerking: «Wan
neer je eenmaal in je leven iets misdreven
hebt en je wilt je beteren, dan begin je met
een massa goeden wil, maar de mensohen
passen wel op 't je mogelgk te maken, 't Leeft
altgd in je je ziet het wantrouwen in de
gezichten, je heort het in de stammen en je
kunt je er niet hoven verheffen."
Wat gebeurt er echter f
Op een goeden dag mist men op het kan
toor, waar Dolf werkzaam is,/200. Dit berioht
wordt in het huisgezin- Verduin eerst gefluisterd.,
verborgen gehouden, totdat een jeugdig be
zoeker ook klerk op hetzelfde kantoor
het vertelt.
Op aller galaat is schrik en ontsteltenis te
lezen, nu zelfs op dat van de verloofde van Dolf
Dat merkt hg op.
BEN «JEMLINf «TGW JEW®,
Bg kon. besluit:
is bevorderd tot opzichter van politie bg
's rgks werf te Willemsoord de portier bg die
werf T. Hoving
zgn bg de directie van de Grootboeken be
vorderd: tot hoofdcommies C. P. d'Arnaud,
thans commiestot commies-boekhouder N.
H. Lambert, thans adj.-commies-boekh.tot
adjunot-commies-ass.-boekh. H. Verschoor,
thans eerste-klerk-ass.-boekh.
Bg beschikking van den minister van
binnenlandsche zaken is aangewezen als stand
plaats van den inspecteur van de volksgezond
heid dr. Th G. den Houter, voor het tgdvak
van 1 April tot en met 31 Mei de gemeente
Leiden, na gemeld tgdvak de gemeente
's Gravenhage.
In een Donderdagavond door het plaatse-
lgk comité van verweer te Amsterdam ge
houden openbare vergadering voor vrouwen
werd door den heer Oudegeest, die als spreker
optrad, medegedeeld dat hg dien dag over den
ingedienden looneiseh een conferentie heeft
gehad met de directie der H. IJ. S. M. en,
mag hg geiooven wat hem medegedeeld is,
dan zal inderdaad binnen een niet al te ver
verwgderd tgdstip voor de spoorwegarbeiders
een tgd aanbreken, die tot nog toe in Neder
land ongekend is geweest. Als minimum dag
loon is gevraagd f 1.30, uit te betalen over
7 dagen.
m
Bg het comité van Verweer is uit Frankrgk
een open brief aan de arbeiders van Neder
land ontvangen. Het stuk is geteekend door
den afgev. De Pressensé, den senator G. Cle-
menceau, het Academielid Anatole France,
Louis Havet, vice-pres. van de Ligue des Droits
de Phomme, de hoogleeraren Buisson, Paul
Réolus, Gabriel SéailleB, E. Vaughan, direc
teur van de Aurore, Jean Psiohari, E. Duclaux,
direoteur van het Institut Pasteur, A. Ranc,
senator en president van de Association des
journalistes républicaines en anderen.
We hadden gemakkelgk 10 of 100 maal
meer klinkende namen, en zelfs duizenden
handteekeningen kunnen vinden, doch achtten
het niet noodig, schrijft een der ondertee-
kenaars.
Deze open brief is een gloeiende sympathie
betuiging aan de Nederlandsche arbeiders in
hun strgd tegen de aanranding van hun kost
baarste vrgheden, het wettelgk recht van ver-
eeniging en van werkstaking noodzakelgke
waarborg voor alle rechten van den mensch.
Mocht een slecht beraden gouvernement zgn
streven doorzetten, tegen den raad in van alle
verlichte mannen in Holland, om maatregelen
te doen aannemen welke een inbrenk betee-
kenen op het rech', of ook een gedwongen
terugtocht zouden willen dekken met de aan
neming van gelgkdoelende maatregelen dan
zallen de arbeiders kunnen rekenen op den
moreelen st un en de aktieve sympathie van
heel het intellectneele Frankrgk en heel het be
schaafde Europa zeggen de onderteekenaasr.
Bg kon. besluit is, wg meldden het reeds
in een deel der oplaag van ons vorig nommer,
op verzoek eervol ontslagen P. A. de Jong als
kantonrechterplaatsvervanger te Oostburg,
met dankbetuiging.
Verder zgn benoemd tot dgkeraaf van den
Otirusipolder J. L. Marcusse te Wisseke'ke
en van den ZuidkraaijertpMer M. G. van Nieu-
wenhugsen te 's Heer Arendskerke.
Voorts is nog benoemd tot plaatsvervangend
dgkgraaf van den Egbert Pê/rinpolder H. van
Strien Jz. te Wolfaartsdgk.
- De St-Crt. van beden bevat de statuten
van de Vereeniging Zeevaartschool te Vlissingen,
die tot doel heeft het stichten en besturen
eener school, waar onderwgs gegeven wordt
in de zeevaartkunde.
De vereeniging bestaat uit minstens 3 leden.
Bg de oprichting zgn dit de heeren C. L. van
Woelderen, J. W. A. F. van Maren Bentz van
den Berg, Jan Smit Az., J. Bos, A. A. A. E.
Gewin en C R. C. Wibaut.
Zoodra er eene vacature ontstaat van één
of meer leden, benoemen de overblgvenden
een nieuw lid, met dien verstande, dat, wan
neer meer dan ééne vacature te gelgk te ver
vullen is, de eerstgekezene medekieze bg het
vervallen der volgende vacature.
De vereeniging is aangegaan voor 29 jaren,
te rekenen van den dag der oprichting, 8 Jan.
1903.
Met ingang van 1 April wordt de dienst-
tgd op werkdagen van het rgkstelephoonkan-
toor te B u r g h vastgesteld als volgtvan
7.30 tot 10.30 uur voormiddags, alsmede van
12.30 tot 2.30 en 4.30 tot 6.30 uur namiddags
Greenwichtgd.)
Als leden der commissie tot het afnemen
van het eindexamen der hoogere burgerscholen
in Zeeland zgn benoemd de heeren dr G. H.
Leignes Bakhoven, directeur, A. K. Zweede,
L. van Bruggen, M. van Breen en T. Friede-
mann, leeraren aan de R. H. B. S. te Goes
dr. H. Japikse directeur, G. D. A. Zimmerman,
H. Sngders, W. O. Swaving en H. L. de Leeuw,
leeraren aan de R. H. B. S. te Middelburg, en
A. de Bruyne, directeur, dr H. A. Naber,
C. A. de Looze, F. F. Leupen en J. H. Ocht-
man, leeraren aan de H. B. S. te Zierikzee.
Al zgn vertrouwen ook op haar gaat verloren.
En al is ook meegedeefd dat er slechtB van
eene vergissing sprake was, dat de 200 ge
vonden waren, het idee dat men bg dat feit
weer het eerst dacht aan hem als dader, treft
hem zoo diep, maakt het hem zoo moeilgk dat
hg besloit heen te gaan uit zgn ouderlgk huis
en de betrekking, hem elders aangeboden, aan
te nemen.
Trots aller smeeken gaat bg voor goed weg,
ouders, broer en geliefde in verslagenheid
achterlatend.
Het is dus hier niet de groote maatschappg
die Dolf verstoot; het is zgn eigen familie
kring, waarin men het hem moeilgk maakt
zich zelf weer te worden, zich te doen waar-
deeren als een die ja een misstap beging maar
wel zich waohten zal voor een tweede maal
en alles doen wil om die eene vlek uit zgn
leven uit te wissohen.
Wat ons geschetst werd, geeft stof tot denken 1
Het leven schenkt ons zulke voorbeelden
van angstige liefde en liefdevolle angst te over
Het tooneelspel werd ons uitgebeeld geheel in
den geest waarin het is geschreveneen
voudig en waar
Voor bgsondere vermelding van deze of gene
is geen aanleiding.
In 't begin viel het moeilgk een enkele te
verstaanmaar .wg zouden immers geen
opmerking maken.
Als men iets heel moois aanschouwt, ziet
men liefst kleine vlekjes over het hoofd.
Oud en Jong is een allerliefst blgspel. In
aren zagen wg niet een stukje waarin geest,
natuurlgkheid en Duitsche gemoedelgkheid
met elkaar zoo wedg verden als in deze penne-
vrucht van Benno Jacobson.
Den inhoud vertellen loont niet de moeite;
want daarin toch schuilt de verdienste niet,
wel in de wgze waarop het in bgzonderheden
is uitgewerkt.
En gespeeld dat het werd 1
Verrukkelgk.
Geen wonder dat dien avond de optreden
den menigmaal werden toegejuicht.
Over zulke bewgzen van erkentelgkheid van
de zgde van het talrgk opgekomen publiek
had zeker ook niet de heer Henri de Vries
te klagen.
Vóór hg de karakterschets van Justus van
Maurik Jr. Het spreekuur van den hypnotiseur
speelde, was hg zoo beleeid nog De broek voor
te dragen, een grappige monoloog, die zeer
in den smaak viel, vooral toen het corpus
delicti, zooals het ingekort was door hulp-
Zooals in ons vorig nommer reeds werd ge
meld, is voorzitter der oommissie de heer De
Brugne en wordt het examen te Zierikzee
afgenomen.
Vrgdag 24 April zullen leden van de
Nieuwe Nederlandsche Opera, onder wie Pauwels
en Orelio, te Middelburg een concert
geven.
Blgkens het vierde jaarverslag van de
naamlooze vennootschap Verpleeghuis te Mid
delburg zgn op dit oogenblik, behalve de
wgkverpleegster, 7 zusters in en voor het
verpleeghuis werkzaam.
Als altgd hebben de zusters weer haar taak
vervuld met die liefde en verloochening veelal
van eigen belangen, die haar werkkring zoo
edel maakt. Zoowel in het verpleeghuis als
daar buiten hebben dan ook zeer vele zieken
van hare handigheid en kunde, troost en ver
lichting ondervonden. Een dubbel drukke
tgd brak voor haar aan toen de wgkver
pleegster door ongesteldheid werd verplicht
eenige weken haar vermoeiend werk uit de
handen te geven en dit aan de verschillende
zusters overdroeg. Niettegenstaande deze druk
bezet waren door het verplegen harer eigen
zieken, vonden zg den tgd de wgkverpleging
op sicb, te nemen.
Hét aantal diensten bg partikulieren was
als vplgt: weekdiensten 102, dagdiensten 34,
nachtdiensten 195, tusschendiensten 129. Deze
diensten hadden plaats in Middelburg, Vlis
singen, Goes, Zierikzee, Terneuzen, Koudekerke
en Tholen. Gratisdiensten werden verleend
in 97 gezinnen, nl. 2752 door de gverige wgk-
zuster, 130 door de zusters.
Door gebrek aan hulp moesten 12 aanvra
gen geweerd worden.
Het aantal verpleegden in huis bedroeg 42,
waarvan 9 eerste klasse-patienten met 405
verpleegdagen, 9 tweede klasse- met 214 en
24 derde klasse-patienten met 261 verpleegda
gen. Twee en twintig maal werd er meer of
minder ernstig geopereerd, waarbg de opera
tiekamer uitstekend dienst deed en ook dit
maal zeer geschikt werd bevonden. Behalve
Middelburgsche patiënten werden ook zieken
opgenomen uit Heinkenszand, Domourg, Grgps-
kerke, Westkapelle, Arnemuiden, Koudekerke
Oostkapelle, Terneuzen, Maastricht, Vlissingen
Brigdamme en 's Heerenhoek.
Ook dit jaar ondervond de vereeniging ruime
medewerking op stoffelgk gebied. Vele per
sonen schonken min of meer belangrgke
bgdragen.
Niettegenstaande die medewerking bleven
de uitgaven grooter dan de inkomsten.
De exploitatie-rekening wjjst in ontvangst
en uitgaat aan een bedrag van 8686.384,
waarvoor 1372.89 uit het reservefonds
moest worden genomen.
Het reservefonds ontving 6607.71 en gaf
uit f 3755.41, zoodat de rekening daarvan een
goed slot oplevert van 2852.30.
De inkomsten van het pensioenfonds belie
pen f 3379.85, de uitgaven 488,75, zoodat
een goed slot bestaat van 2896.10.
Wjjlen jhr A, W. van Borssele, in leven
ambachtsheer van Borssele, heeft bjj testamen
taire beschikking, al zjjne bouw- en weilanden,
djjken, het recht op de jacht, de visscherjj en
het beplanten van wegen, de gebouwen enz.
aanwezig in de gemeenten Borssele en Ove-
zand, gelegateerd aan de burgerljjke gemeen
ten Borssele, aan de Hervormde gemeente
vaardige en berouwhebbende familieleden, werd
vertoond.
Het Spreekuur was een bravourstukje, waarin
Henri de VrieB zich wêer deed kennen als
een uitmuntend karakterspeler. Het spoedig
verwisselen van costumes, het veranderen van
stem, van zgn geheelen persoon, vooral aan
het Blot, lokten harteljjke toejuichingen uit.
Het typeeren van de versohillende figuren was
eenig.
De schets zelf is een eehte Van Maurik, die
de menschen naar de natuur teekent en doet
spreken. Zjjn aapjeskoetsier en zgn catechiseer
meester vooral verlooohenden hun maker niet.
In de zaal was het zeer warmeen gevolg
ook hiervan dat den ganschen avond net too
neel ons een gesloten kamer te zien gaf. Er
kwam dus ook van daar geen frissche, soms
wel eenB wat al te koude, stroom.
Jammer, wg hadden dien nu zoo goed kun
nen gebruiken tot verademing en verkwikking
Prins Hendrik, prins der Nederlanden, heeft
het beschermheerschap van de Koninblgke
Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel aanvaard.
