Woensdag
11 Maart.
FEUILLETON.
Een oude boer.
N°. 39
146° Jaargang,
1903,
Middelburg 10 Maart.
DIT STAD EN PROVINCIE.
I
De kwestie van den dag.
ft
ft ft
ft
COURANT.
Deze ooorant versoaijnt d a g a 1 ij k mat uitzondering van Zon- en Teestdagen.
PriJ;, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers koeten 5 eent,
THERMOMETER EN VERWACHTING.
10 Maart. 8 u. vm. 35 gr., 12 u. 48 gr., av. 4 u. 48 gr. F. Verwaoktj zwakke wind,
veranderlik weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberiohten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel
Groote letters naai de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Ni verheid en Qeldwezen, is uitsluitend gereohtigd het Algtmssn AdvorieniUoBarM*
A. DE IiA MAB Ana., M.8. Veerbwrgwal 366, Aautordaas»
De Raad van Administratie der Hollandtche
IJzeren Spoorwegmaatschappij komt in een van
da bladen toegezonden circulaire op tegen de
passage in het bekende adres der twintigen
te Amsterdam>dat, indien de grieven van
het spoorwegpersoneel een wat williger oor
hadden gevonden bi de Directies en deze de
organisaties niet zoo grievend ter zide hadden
gesteld, de stakingen niet zouden zin uitge
broken."
De Raad van Administratie noemt dit onjuist
en met de feiten in strid.
Onjuist zegt zg is het, wat onze
Maatsohappg betreft, dat zi geen willig oor
had voor grieven van het personeel. Het tegen
deel is waar. Wenschen of grieven, ons over
gebracht hetzg door enkele personen hetzi
door vakorganisaties, zin door ons immer
onderzocht en aan deze is, voor zoo veel
mogelik, tegemoet gekomen.
Onjuist is het, dat de organisaties van het
personeel, zooals in het concept-adres wordt
gezegd, zoo grievend zgn ter zgde gesteld.
Wel heeft de Maatschappg geweigerd eene
Tereeniging te erkennen, waarvan het bestuur
bestond nit personen, niet tot haar personeel
beheorende, die meer en meer neiging ver
toonde tot het driven van politiek, hetgeen
wi noch in het belang van het personeel noch
in dat der Maatschappg oordeelden.
In strid met de feiten is, dat de staking
zoude zin uitgebroken, omdat bestaande grieven
geen gehoor vonden. Het is van algemeene
bekendheid, dat de staking uitsluitend uit
solidariteitsgevoel met de bootwerkers werd
geproclameerd.
Dit staat duidelgk in het manifest van hot
Hoofdbestuur der vier Vereenigingen van
Spoorwegpersoneel aan de inwoners van
Amsterdam d. d. 30 Januari j.l. Nadat met
•ene algemeene werkstaking in het spoorweg-
bedr|f gedreigd wordt, volgt daarop
•Deze strid, gestreden door ruim 8000 ver-
•enigdo Spoor wegmannen, waarbg zich onge
veer even zooveel ongeorganiseerden zullen
aansluiten, zal dan tevens dienen om onze
loonen, die voor het meerendeel niet hooger
zgn dan 10 per week, wat te doen stggen
en onze werktgden, die in den regel niet
minder zin dan 14 A 16 uur, wat te doen
verminderen."
Eerst na het uitbreken van de staking zgn
de grieven een nuttig middel geworden om
de agitatie levendig te houden.
Het komt ons aldus de Zutph. Crt. na
het lezen van de circulaire voor, dat de Raad
van Administratie der H. IJ. S. M. ver
standig zon hebben gehandeld, indien zjj haar
protest aehterwege had gelaten.
In da boven aangehaalde woorden wordt
duidelgk gezegd, dat het personeel grieven
had. Er staat niet rondweg in, dat men
staakte wegen* die grieven; zelfs werd daarin
erkend, dat die grieven een bgkomstige om
standigheid waren. Doch het is reeds her
haaldelijk in het licht gesteld, dat de staking
niet zulk een goed en gunstig gehoor bg het
personeel zou hebben gevonden, indien die
grieven niet hadden bestaan. Aanvankelijk
meenden de mensohen ook bg de H. IJ.
S. M. dat het om lotsverbetering ging.
Voor sommigen was het een teleurstelling
toen later bleek, dat het slechts om de soli
dariteit te doen was, en men zal zich her
inneren, dat er plaatsen waren, waar men om
die reden wilde blijven staken, nadat de leiders
reeds het sein gegeven hadden om het werk
te hervatten.
Dit alles wordt door het schrgven van den
Raad van Administratie weer levendig in de
herinnering teruggebracht.
Gelgk mag de H.IJ.S.M. in zooverre hebben,
dat de grieven van het personeel niet de
directe aanleiding tot de staking zgn geweest.
Zg herinnert er evenwel tegelgkertgd door
hare oirculaire aan, dat die grieven bestonden
en de reden waren, waarom de werkstaking,
eenmaal door de leiders geproclameerd, bg
zoovelen instemming vond.
Verstandig vinden wg haar circulaire dus
allerminst.
Ook de Amh. Crt. bestrgdt in een uitvoerige
beschouwing de redezeeringen van dien Raad
van Administratie.
Zg schrgft o. a.
Terwgl de Raad van Administratie be
weert, dat de Maatschappg steeds een «wil
lig oor" had ook voor vakorganisaties,
laat hg er onmiddellgk op volgen dat hg
echter de grootste en invloedrgkste vakver-
eeniging, de Ned. Verg. van Spoor- e»i Tram
wegpersoneel, weigerde te erkennen, d.w.z. op de
grofste wgze beleedigde immers juist dezer
dagen nog weer is 't herinnerd, het gedele
geerd lid, de heer R van Hasselt beantwoordde
zelfs niet de in onberispelgk beleefden vorm
gekleede brieven van het Vereenigingsbestuur
d.d. 21 November 1899, 17 April en 14 Sep
tember 1900; en toen dit zich, eveneens in
hoogst beleefde termen, om zgne tusschenkomst
wendde tot den Raad van Administratie, weid
deze kortweg geweigerd «in de vaste over
tuiging dat het gedelegeerd lid van den Raad
van Administratie in zgne handelingen steeds
rekening houdt, zoowel met de belangen van
onze Maatschappg, als met die van het daar
aan verbonden personeel"! Niemand voorzeker
zal 't met den Raad eens zgn, dat door het
verzuimen zelfs van de allereerste vormen der
burgerlgke beleefdheid ooit de belangen der
Maatschappg bevorderd zouden kunnen worden.
Waarom nu die Vereeniging niet erkend
werd, teekent het autoritair standpunt, waarop
de Raad van Administratie zioh plaatst, of
mag men nu werkelgk zeggen plaatste
en dat onvermgdelgk vroeg of laat tot een
botsing moest leidenhet bestuur eener parti
culiere maatsohappg, welke vele arbeiders in
haren dienst heeft en alleen vakvereenigingen
wil erkennen van hare werklieden, en dan nog
slechts op voorwaarde dat die vereenigingen
zich bewegen in de door het bestuur goedge
keurde richtingHet is merkwaardig, hoe
vaak overigens verstandige en bekwame men
sohen toeh zoe stekeblind kunnen zgn voor de
soeiale ontwikkeling onzer maatsohappgniet
kunnen inzien dat zulke vakvereenigingen, als
de Directie der H. IJ. S. M. er sleohts wil,
voor den arbeider uiteraard vrg wel waarde
loos zgn en daarom ook aan het bestuur den
steun niet geven kunnen dien het zich daar
üu kei Dunsch.
VAX
HENDRIK PONTOPPIDAN.
Por Boude heette de eigenaar van een hof
stede, genaamd Bronhof (of, zooals sommigen
zeidenBronbeich), die op geringen afstand
van het dorp lag. De bezitting was een van
de aanzienlgkste van het distriet en had nog
■ooit kennis gemaakt met hypotheek of ver
pachting. Da akkers bestonden gedoeltelgk
uit Mn reeks kleiachtige heuvels, rondom het
erf, en gedeeltelgk nit wei- on rietlanden, die
ziek uitstrekten tot aan den fjord.
Do bgaaam Botek was ontleend aan twee
rjjen oude populieren, die langs de geel ge
schilderde gebouwen groeiden. Hun hooge
toppen waren het eenige wat men in het dorp
van de hofetede zien kon; want deze lag
warm en wel besohut onder tegen de groene
henvelrg aan, die slechti open was naar het
oosten, aan don kant der weilanden on van
den fjord.
Daarom zei men ook in het dorp dat hot
•enige raadeel op Bronkef wa* dat bg som
mige winden de roek uit de sohoorsteenen
bleef hangen boven de rieten daken, en in
de stallen drong, zoodat de koeien gingen
niezen en minder melk gaven.
Voor het overige stamde de naam at van
een bron, die vlak bg het erf ontsprong en
waarvan men, door de stilte en eenzaamheid
van het plekje, het welluidende geborrel
tamelgk ver kon hoeren. Dat water had
indertgd den naam gehad van geneeskraoht
te bezitten, en eenmaal was Bronhof een oord
dat van heinde en ver door zieken en kreu
pelen bezocht werd.
Nu was het geloof aan die wonderkracht
uitgestorven, maar de beroemdheid zweefde
nog altgd over de hofstede en haar naam was
alom bekend.
Hiertoe droeg ook veel bg dat dezelide
familie haar na al in het derde geslacht
bewoonde en in eigendom had. Men wist dat
de grootvader van Per Bonde de populieren
om het erf geplant had. Zgn vader had de
stallen gebouwd, terwgl hg zelf dat geel
geschilderde woonhuis gezet had. Bovendien
had hg nu meer dan vgftig jaar lang trouw
den grond gedraineerd, gemest, geploegd en
geëgd, zoodat die thans een mödel veor het
distriet was.
Per Bonde was nu ongeveer zeventig jaar
ond. Hg was klein van gestalte, liep wat
voorover en had een groot hoofd, met nog
heel dik peper- en zoutkleurig haar. In huis
was hg stil en in zioh zelf gekeerd, zgn
van voorstelt; en ten slotte slechts door een
gevoeligen schok tot het besef gebracht kun
nen worden, dat de tgd der slaafsche onder
danigheid van den arbeider voorbg is, die
juist de zelfstandige vereoniging noodig heeft
om als onafhankelgke partg in de arbeids
overeenkomst te kunnen optreden
Als men dit verweer leest van den Raad
van Administratie der H. IJ. S, M., dan dringt
zich onwillekeurig de vraag op, of hg door de
staking van 30/31 Januari dan nu waarlgk
nog niets geleerd heelt!
De heeren L. Simons en prof. mr M. W. F.
Treub hebben, in verband met dit schrgven,
tot dien Raad van Administratie een brief
gericht, waarin zg o a. dit opmerken
Onze verklaring van de verhouding tusschen
uwe directie en haar personeel, die door de
bekende feiten (in het Maart-nummer van de
Vragen des Hjds door prof. Pekelharing te
Delft nog eens gememoreerd) voldoende ge
staafd is, wordt nu allereerst bevestigd door
uw eigen mededeeling omtrent uwe weigering
om de voornaamste, immers alleen zelfstandige,
vakvereeniging van het spoorwegpersoneel te
erkennen.
Het zal uwen Raad van administratie toch
allerminst ontgaan, dat de griet der werklieden
omtrent miskenning hunner organisatie niet
wordt weggenomen door het wèl erkennen van
vereenigingen, welke de directies in het belang
van het personeel beschouwen, en het met
hoogheid op zgde schuiven van dezulke, waar
aan juist een groote meerderheid van dat per
soneel liefst de verdediging van zgn belangen
toevertrouwde. Dat laatstbedoelde organisatie
aan politiek deed, en dit door u voor het per
soneel ongewenscht werd geachtdat zg, als
de meeste vakvereenigingen, het geheele be-
drgf omvatte, en daarom haar «inmenging
ongewenscht" werd verklaard en haar brieven
onbeantwoord bleven, mag u zelf volkomen
afdoende schgnen, het feit, waarop wg wezen,
wordt er niet mindor een leit om, ess. de psy
chologische werking op het personeel, welke
ervan constateerden, niet minder waar.
In de tweede plaats zal het u niet minder
dan ons bekend zgn het volgt trouwens
uit uw eigen aanhaling dat de aanvan-
kelgk geheel lokaal-Amsterdamsohe staking
zoo groote afmetingen heeft aangenomen niet
door den aandrang van, en naar den wensch
der bestuurders van de organisaties van het
personeel, die immers met hun loon-eisch niet
gereed waren. Maar dat dit geweest is een
plotselinge uitbarsting van de jarenlang op
gekropte ontstemming en verbittering van het
personeel, die niet geboren zou zgn als het n
behaagd had vroeger te onderhandelen met zgn
door u gewraakte vereeniging, en als het 't
gevoel had gehad, dat zgn rechten behoorlgk
gewaarborgd waren geweest tegen de hiërar
chische willekenr, welke bg eene groote orga
nisatie als de uwe, zonder behoorlgke regeling
der rechtsverhoudingen en de instelling van
een soheidsgerecht, sohier onvermgdelgk is.
Waar in ons adres aan de Tweede Kamer
in de door u gewraakte paragraaf niet meer
is gedaan dan het uitspreken 3ener overtuiging
omtrent een der hoofdoorzaken van de stem
ming van uw personeel, waaromtrent geene
feitelgke onzekerheid bestond en welke door
uwe mededeeling, voor zooveel noodig, nog
werd versterkt, zou een voorafgaand hooren
van uwen raad, wat u ons verwgt te hebben
nagelaten, de door ons voorgedragen slotsom
evenmin gewgzigd hebben als de overwegin
gen waaruit deze slotsom werd getrokken.
ft I*
ft
Tegen het verzoek der twintig, met jhr.
E. W. Berg aan het hoofd, om het bewuste
ontwerp van wet niet te willen aannemen, is
een contra-beweging op touw gezet door mr.
E. J. Korthals Altes, prof. dr. S. Cramer, dr.
J. D. Dunner, opperrabgn, prof. dr. D. J. Korte-
weg, dr. E. Laurillard, prof. dr. Heetor Treub,
en anderen.
Zg willen aan de Tweede Kamer een adres
zenden, waarin zg verklaren niet te twgfelen
of het overleg tusschen Regeering en Volks
vertegenwoordiging zal het gevolg hebben dat
de wet in zoodanigen vorm tot stand komt
dat het doel niet worde voorbg gestreefd en
verkregen worde: «Vrgheid voor allen."
Te dien opzichte hebben zg genoegzaam
vertrouwen in het beleid van Uwe vergadering
en van de Regeering
En daarom verzoeken zg de Kamer het
genoemde regeeringsvoorstel zg 't ook in
eenigszins gewgzigden vorm aan te nemen.
Die zucht om te verkrggen Vrgheid voor
allen" moest die adressanten juist bewegen
zich bg jhr. E. W. Berg c.s. aan te sluiten.
En dan die reserve >zg 't ook in eenigszins
gewgzigden" is ook zeer rekbaar.
Hoe ver die gaan moet, zeggen adressanten
niet. En daarover zal onder hen zeker ook
al heel wat verschil van meening bestaan!
w
De Zondag door het Comité van Verweer
tot nationalen protestdag geproclameerd in
het gansche land gehouden protestmeetingen
waren overal zeer druk bezocht. De zaleu
waren tot barstens toe gevuld.
De in ons vorig nummer meegedeelde motie
werd overal bg acclamatie aangenomen. Ner
gens viel iets bgzonderB voor.
e
Op verschillends stations weigert het perso
neel aan eene eventueele algemeene staking
mee te doen
Dit breekt natuurlgk de kracht van het
geheel.
Aan eene algemeene werkstaking over het
gansche land bg versohillende vakken, denkt
ook het Comité van Verweer niet meer, naar
men beweert.
Trouwens in tal van gemeenten, ook in onzO
naaste omgeving, heersoht daaromtrent 61 geen
eenstemmigheid 6f niet de minste solidariteit.
De Spectator stelt ons dr Kuyper voor als
stemmer. Hg is bezig met het >klavier der
volksconsoientie".
»Mgn lieve man, ontstemd is het roept
de Nederlandsche Maagd uit maar zéo maak
je üet kapot".
gelaatskleur vaal, en zgn uitdrukking gemelgk
en aohterdochtig. Hier, waar volgens oud
boerengebruik, de vrouwen de baas waren,
voelde hg zioh niet op zgn gemak. Meestal
zat hg stil in een hoekje, alsof hg steeds het
bewustzgn had, iemand in den weg te zitten
en het was waar dat zgn vrouw en vooral
n volwassen dochters hem zuur genoeg
aankeken, als zg hem in hare schoone
kamers vonden, met zgne vuile kleeren aan,
die naar den zwgnenBtal riekten. Op een na
de ondste, Olussine, die een jaar bg deftige
lieden in de hoofdstad gediend had, bromde
daar altgd hardop over en zoodra hg weg was,
kwam ze met stoffer en blik aanloopen om,
zooals zg eens ronduit gezegd had, den mest
op te vegen.
Over het algemeen vertoefde Per Bonde
niet langer in huis dan voor de maaltgden en
de courant noodig was.
Daar buiten op de akkers en in de stallen,
daar voelde hg zich pas in zgn element. Daar
in de eenzaamheid, tusschen zgn klaver en
zgn gerst, zgn mesthoop en zgn vee, was hg
zich zelf. Zgne wangen werden rood als hg
over de heuvels achter den ploeg liep. Dan
kreeg zgn gelaat een vroolgke uitdrukking
ja hg liep somtgds zelfs te laehen, terwgl h|
half laid praatte met de paarden, alsof
zg een paar oude, verstandige vrienden
waren, aan wie hg, tot zgn troost, zgn ge
heimste gedachten kon toevertrouwen. Dat
BENi OJ&ttlSTÖM
Bg kon. besluit:
is aan mr W. A. 't Hooft, op zgn verzoek,
eervol ontslag verleend als president der arr.'
rechtbank te Haarlem, onder dankbetuiging;
is E. L. A. baron van Voorst tot Voorst,
werktuigkundig en eleetro-techniseh ingenieur
te 's Gravenhage, benoemd tot agent der Rgks-
verzekeringsbank
was nu volstrekt niet omdat zgn gemoed zioh
verlustigde in het gezang van den leeuwerik,
of over het afwisselende licht van zon en
schaduw over de akkers, zgn droomen gingen
niet verder dan de lange voren, die hg voor
zgn voeten inploegde, en in den zaadkorrel, die
uit zgn hand viel, legde hg al zgne sehoone
verwachtingen. De aanblik der natuur was
voor hem geen zielverheffend schouwspel
regen, zonneschgn of storm waren voor hem
slechts goede of booze machten, die zgn koren
deden groeien, of zgne weilanden deden ver
dorren, al naar de genade der voorzienig
heid.
Per Bonde was de eenige zoon zgner ouders
geweest. Na den dood van zgn vader had hg
Bronhof geërfd, zonder andere lasten dan een
kleine uitkeering aan zgn zuster, die boven in
het gebergte getrouwd was. Hg was bgna
dertig jaar, ,toen zgn vader stierf, maar toeh
had hg nog vgftien jaar gewaeht eer hg aan
trouwen dacht.
Toen hg er eindolgk toe overging, was het
volstrekt niet omdat een paar mooie oogen
of een paar roede lippen zgn hart eindolgk
gevangen hadden, maar alleen omdat een vrouw
iets was dat bg een welgestelde boerder|
hoorde. Hg vroeg dus het rgkste meisje uit
het dorp, dat twintig jaar jonger was dan h|
En zg zei ja, omdat hg in dien tgd de beste
partg was en omdat hg niettegenstaande
zgn vgf en veertig jaar nog een heel knap
is aan den eerste-luit. op non-activiteit A.
Storm de Grave, van het wapen det cava
lerie, op zgn verzoek, eervol ontsbg uit den
mil. dienst verleend
is W. van Wgk, zich noemende W. Hooruik,
benoemd tot bureelambtenaar 3e kl. van den
Rgkswaterstaat
is, op verzoek, eervol ontslag verleend aan
G. Reynders en P. Smits Az., als adj.-
opzichter van den Rgkswaterstaat.
De ministers van koloniën, van oorlog, van
oorlog a. i. van marine en van financiën ver-
leenen deze week geen audiëntie.
In het laatst van April of in het begin van
Mei zal een vergelgkend onderzoek plaats
hebben van adspiranten voor de betrekking
van klerk der postergen en telegraphie.
Het aantal plaatsen bedraagt honderd. De
eerste vgftig geslaagde adspiranten zullen
omstreeks 16 Juni, de andere omstreeks 16
November worden aangesteld.
Zg, die zich aan dit onderzoek verlangen te
onderwerpen, moeten zioh vóór 1 April aan
melden bg het hoofdbestuur der postergen en
telegraphie, door een op zegel eigenhandig
geschreven verzoek, met nauwkeurige opgave
van naam, voornaam en woonplaats
Nadere bg zonderheden geeft de St.-Ct. No. 58.
Bg kon. besluit zgn het werd nog in een
deel van ons vorig nommer onder T.aatste be
richten gemeld eervol ontslagen, onder
dankbetuiging voor de bewezen diensten, mr
F. J. N. van Dam als voorziter, J. van Houten
en P. G. Immink als leden van het college
van regenten over het huis van bewaring te
Oostburg.
Benoemd is bg de sohutterg te Zierikzee
tot tweede luit. mr. H. Polvliet, vroeger
tweede luit. bg de schuttergen te Haarlem en
te Amsterdam.
Bg kon. besluit is verder aan P. C. Vermeu
len, loteling voor de lichting van 1900 uit de
gemeente G1 i n g e, van het 3e regt. inf.,
ontheffing van den werkelgken dienst bg de
militie verleend tot 1 Maart 1905.
Niet ieder beschikt over een zoo welgevulde
portemonnaie, dat die hem vergunt verre rei
zen te doen.
Men kan, als men van wat er al zoo op de
wereld te zien is iets weten wil, reisbeschrg-
vingen lezen, maar het geschreven woord kan
toch sleohts een flauw denkbeeld geven van
het schoone en indrukwekkende, dat op ver
schillende plaatsen van den aardbol te zien is.
Prentverbeeldingen kunnen aan dat bezwaar
eenigszins tegemoetkomen, doch ook niet ten
volle. Beter doen dat photographieën, die, op
de plaats zelve genomeneen getrouw beeld ge
ven van wat natuur en kunst hebben gewrocht.
En wanneer men dan die liohtbeelden ziet
door goede stereoseopen, dan wordt de illusie
nog veel grooter. Dan kan men zioh haast
verbeelden te zgn in de streek, op de plaat
weergegeven.
Die op deze manier zgn kennis wil ver
meerderen, kan niet beter doen dan een bezoek
brengen aan het wereld-panorama, dat thans
eiken dag in de St. Pieterstraat alhier is te
beziohtigea.
Voor een bagatel kan men daar, op een stoel
gezeten, in weinige oogenblikken het meest
man was, waar niets op te zeggen viel.
Nu hadden ze bgna dertig jaar naast elkaar
geleefd en nauwgezet ieder zgn deel van den
roem der hofstede bewaard, maar zonder dat
zg ooit een hartelgk of vertrouwelgk woord
gewisseld hadden.
Niettemin waren er uit dit huwelgk ver
soheiden kinderen geboren, zoodat zg er einde-
Igk acht in leven hadden, behalve twee, die
heel jong gestorven waren.
In het dorp was er wel een beetje om ge
lachen, dat Per Bonde op zgn ouden dag nog
zooveel kinderen verwekte, en toch was dit
niet alleen de reden, dat hg met de jaren zoo
teruggetrokken en menschensohuw was ge
worden. Het wantronwen, dat hg jegens
iedereen koesterde en vooral jegens zgn naaste
familie, had een dieper liggende oorzaak.
Ofschoon zgn bezitting mooi en groot was,
kon hg gemakkelgk nagaan dat met zooveel
erfgenamen Bronhef niet altgd in het bezit
der familie zou knnnen blgven. G - on van
zgn zonen zou de hofstede kunnen overnemen
en dan zoovele broers en zusters uitkearingen
doen, zelfs al deed hg een goed huwelgk
en het zou niet lang meer duren oi hg zou
er aan moeten denken om den oudsten zgner
kinderen de middelen te verschaffen om voor
uit te komen in de wereld.
Maar gereed geld had Per niet knnnen
overleggen. Indien hg de kinderen moest
helpen om te trouwen en een eigen huis te
ilju