Dinsdag
10 Februari.
BUITENLAND.
N#. 34.
1903.
UIT STAD EN PROVINCIE.
146° Jaargang,
LANDBOUW.
Algemeen Overzicht.
middelbiirgsche courant.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, mot uifczondoring van Zon- en Feestdagen.
Priji, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
9 Pebr. 8 u. vm. 48 gr., 12 u. 48 gr., av. 4 n. 48 gr. F. Verwaoht:
betrokken lucht, weinig verandering in temperatuur.
matige W. wind,;
Advertentidn20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels f 1.60; elke regel meer 20 cent. Seclamens 40 eent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen,
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njj verheid en Geldwezen, is uitsluitend gereohtigd bet Algemeen Advertentie-Bare*»
A, DE LA MLAR Ann., M.S. Yoerbargwal 966, Amsterdam,
Bij dene courant behoort een By voegsel.
Wjj herinneren de vrijzinnige kiezers in bet
district Middelburg aan onzen wenk om
zich Dinsdag, morgen dus, van stemming te
onthouden.
De gronden, waarop dit advies steunt, heb
ben wjj in ons vorig nommer uiteengezet.
Wjj hopen dat velen, zoo niet allen, het, van
liberale en vrjjzinnig democratische zjjde ge
geven, parool zullen opvolgen.
Donderdag avond wacht leden en inge
schrevenen boven de 18 jaar van Ons Huis, Wa-
genaarstraat, a 1 h i er een heerljjk genot.
Wjj durven dit gerust zeggen omdat wjj met
kennis van zaken zoo luidt toch de gejjkte
term sohrjjven en uit ondervinding.
Dan toch zal de heer H. L. de Leeuw, lee-
raar aan de E. H. B. school alhier, een voordraoht
houden over Victor Hugo.
In het laatst van het vorige jaar, Zondag
28 Deo., trad hjj daarmee als spreker op in de
vereeniging Handwerkers-Vriendenkring te Am
sterdam.
En in het orgaan van dien kring werd over
die voordracht met zeer veel waardeering ge
schreven.
De heer De Leeuw zoo lezen wjj in dat
Maandblad van Januari >sprak op eene wjjze,
waarvan men waarljjk niet weet wat het eerst
te roemen: het klankvoile geluid, de rustige
voordracht, den helderen fermen stjjl met zjjn
korte, luchtig maar stevig gebouwde zinnen,
de levendige voorstelling of den nu en dan
om den hoek kjjkenden humor."
Langdurige toejuichingen van het over tal-
rjjk publiek vielen den heer De Leeuw dan
ook ten deel.
Wjj meenden goed te doen op dien aan
staanden, Donderdag, avond in Ons Huis eens
de aandacht te vestigen.
In deze dagen worden vanwege de S. D.
A. P. in het distriet Middelburg op verschil
lende plaatsen openbare bjjeenkomsten ge
houden waar de hoofdmannen der partjj het
woord voeren om den candidaat voor de
Tweede kamer aan te bevelen en het huidige
ministerie te bestrjjden.
Zoo gesohiedde dit Zaterdag te W e s t-
k a p e 11 e, waar het lid dier Kamer, de heer
W. P. G. Helsdingen, als spreker optrad over
het bekende onderwerp: »Het optreden der
Soe.-Demoeraten in de Tweede kamer, en
hnnne kritiek op het regeeringsbeleid."
Waar overal in denzelfden geest wordt ge
sproken, achten wjj het onnoodig van elk dier
samenkomsten afzonderlek melding te maken
en bepalen wjj ons tot mededeelingen omtrent
hetgeen op verkiezingsgebied in Middelburg
plaats heeft.
Vrijdagavond werd te Zoutelande
door de zangvereeniging Vooruitgang hare zesde
jaarljjksohe uitvoering gegeven, die door een
talrjjk publiek werd bjjgewoond.
Het programma bestond uit een twaalftal
zangnommers, die werden afgewisseld door een
tweetal voordrachten, getiteldBommelaar in
verhoor en Naar de Noordpool, die hjj leden en
publiek veel succes hadden.
Door den vice-voorzitter, den heer Sturm,
werd den directeur, den heer Minderhoud,
dank gezegt voor de diensten, aan de vereeni
ging bewezendit werd wederkeerig met een
woord van dank beantwoord.
Het dageljjksch toezicht voor de spoor-
wegljjn Vlissinge n—Breda—Boxtel en
Vilburg—grens, met inbegrip van de stations
Koosandaal, Breda, Tilburg en Boxtel, is opge
dragen aan den distriot-inspeoteur der spoor
wegdiensten S. H. A. Hanokar, ter standplaats
Breda.
pachten, zooals vroeger, doch de zaak in eigen
beheer te nemen.
Door de tram toch zal de opbrengst stellig
veel lager worden, daar b.v. reeds vele bieten
gecontracteerd zjjn om te leveren op de los
plaatsen van de tram.
Sinds eenige weken werden in de ge
meente St Kruis verschillende diefstallen
van konijnen gepleegdzonder dat men den
dader op het spoor kon komen. Daardoor nog
brutaler geworden, begon bjj ook tarwe te ste
len op een hofstedewaar hjj zeer goed den
weg wist. Dit bekwam hem slecht. De ge
meente- en de rjjksveldwacht, die al enkele
nachten hadden opgepastvonden in de
woning van M. B. een voorraad tarwewaar
omtrent hjj de herkomst niet kón bewjjzen.
Hjj viel door de mand, bekende den diefstal
en is Zaterdag gevankeljjk naar Middelburg
vervoerd.
De minister >an waterstaat brengt in de St Ct.
ter kennis van belanghebbende, dat, in verband
met in België uit te voeren werken, het kanaal
van Brugge naar Sluis van 1 tot en met 15
April e.k. gesloten zal zjjn.
- Te Biervliet is ter middernacht van
Zaterdag op Zondag het huisje van een ruim
tachtigjarige weduwe afgebrand. De gansche
inboedel ging verloren. Niets was verzekerd.
De oorzaak is onbekend.
Onze berichtgevers kunnen reeds lang heb
ben bemerkt dat wjj berichten omtrent zie
kenfondsen, vereenigingen tot verzekering tegen
verliezen van varkens, kolenfondsen, musschen-
gilden enz niet opnemen. Wjj verzoeken hun
dringend ons die niet te zendenevenmin als
opgaven omtrent aanbestedingen van kunstmest
stoffen beneden de honderdduizend kilogram.
Willen besturen van die vereenigingen, die
fondsen of die1 gilden zelve ons daarvan op
gave doen, dan zjjn wjj, mits deze ons daar
toe belangrjjk genoeg voorkomt, bereid die op
te nemen.
De pogingen, die te Baarland worden
aangewend tot opriohting van een werklieden
vereeniging en een ziekenfonds, zjjn voorloopig
gelukt. Vrjjdagavond werd tot dit doel, onder
leiding van den heer P. Lejjt, daartoe door
eenige werklieden uitgenoodigd, een vergade
ring gehouden, waarin een twintigtal leden
toetraden, terwjjl Vrjjdag a. s. een tweede by
eenkomst zal plaats hebben tot vaststelling
van een reglement.
In den nacht van Zaterdag op Zondag ver
brandde te Gat* eene hoeveelheid ongedor
tchen erwten, toebehoorende aan den heer
v. d. Maai.
Men denkt bier aan kwaadwilligheid, daar aan
een der hekken een papier was bevestigd met
beleedigende, uitdrukkingen, aan het adres van
den heer Kunst, brigadier te Cortgene.
Verzekering dekt de schade.
De gemeenteraad van Honteniss
besloot de haven- en kaaigelden niet te ver
MBDEDBBLING AAN BESTUREN
TAN VEREENIGINGEN EN AAN
CORRESPONDENTEN.
Heden
sooieteit
gadering
oheren"
morgen werd op de bovenzaal der
Do Vergenoeging alhier eene ver
gehouden van de afdeeling >Wal-
der Maatschappij tot bevordering van
Landbouw en Veeteelt in Zeeland.
De druk bezochte vergadering werd, bjj ont
stentenis van den voorzitter, den heer Gerlach
van St. Joosland, geopend door den heer
J. Polderdjjk.
Deze sloeg in deze eerste vergadering in 1903
als naar gewoonte een terugblik op het afge-
loopen jaar.
Alvorens sprak hg de hoop uit dat 1903,
zoo voor de leden als voor hunne gezinnen,
een gezegend, voorspoedig jaar zal zjjn en dat
een gunstige weergesteldheid den landbouwers
een ruimen oogst en loonende prjjzen zal bren
gen
Het afgeloopen jaar kan niet tot de Blechte
gerekend worden, maar was toch in menig
opzicht wisselvallig.
Een te zachte winter en een nat en koud
voorjaar waren oorzaak dat de zaaitijd laat
kwam en de grond niet voldoende kon worden
bewerkt
De hooioogst was, wat de opbrengst betreft
goed, wat de kwaliteit aangaat zeer bevredigend
De regen, bjj het begin en het einde van
den oogst, kostte den landbouwer veel tjjd en
veel geld en de hoedanigheid der granen ver
minderde erdoor
De zeer vroeg invallende strenge vorst stremde
het verkeer en bracht groote schade aan
Het beschot was over het algemeen zeer
bevredigend.
De veestapel was gezond en de prjjzen
waren hoog.
De handel in paarden was loonend de var
kens waren duur en de boterprjjzen waren
beter.
De voorzitter besloot met de hoop te uiten dat
1903 een beter jaar wezen mag; dat het land naar
eisoh zal kunnen worden bewerkt en dat de
uitkomsten van het bedrjjf gezegend zullen
mogen zjjn.
Daarna werden de notulen van verhandelde
in de vorige bjjeenkomst gelezen en goedge
keurd.
Vervolgens werd de presentielijst vastge
steld; zjj wees 62 personen aan.
Onder de ingekomen stukken behoorde een
schrjjven van de firma S. en M. Boo-
g e r d, waarbjj deze weder steun vraagt voor
de instandhouding harer weeginrichting, even
als zjj dien het vorig jaar ontving.
Goedgevonden werd weder voor een jaar
het subsidie van 30 te verleenen.
Alvorens werd dooi een der verzoekers aan
de inrichting in stand te houden en tevens
dat zjj in het belang is van den landbouwer.
Een voorstel van den heer Van Nederveen,
om bjj weging aan de leden der landbouw-
maatschappjj een zekere korting op het weeg
loon toe te staan of dat loon voor niet-leden
iets te verhoogen, werd bestreden door den
voorzitter en werd door de vergadering on
aannemelijk geacht.
Vervolgens werd door den penningmeester,
den heer P. S. Buteux, verslag gedaan omtrent
zjjn gehouden beheer in 1902.
Onder de ontvangsten kwam 842 voor als
contributie der leden, zjj bedroegen te zamen
1094.25.
De uitgaven beliepen 1177.20, zoodat de
rekening een tekort oplevert van f 82.95.
Dit tekort is hoofdzakelijk veroorzaakt door
de landbouw-eursussen.
De rekening werd goedgekeurdr
Van het Nedvrlvndsch Rvndveestamboek was
een verzoek ingekomen om een bp drag van
ƒ30 voor premiën aan eenjarige stieren van
eigen-fokkers.
De voorzitter ontraadde dit verzoek toe te
staan, in verband met den slechten toestand
van de kas.
De penningmeester sloot zich daarbjj aan
en de vergadering besloot, ten minste voor
dit jaar, op het verzoek niet in te gaan.
Aan de orde was nu de behandeling van het
ontwerp van wet betreffende
LANDBOUW VERTEGENWOOR
DIGING.
De voorzitter deed eenige mededeelingen
omtrent de strekking van het ontwerp, doch
meende dat een breedvoerige bespreking ervan
minder thuis behoorde in de afdeeling, maar
meer in de vergadering van het hoofdbestuur,
waarin de afdeeling toch door haar afgevaar
digden is vertegenwoordigd.
De voorzitter stelde in het licht dat, waar
de rjjkslandbouwraad uit hoogstens 20 leden
zal bestaan, Zeeland vermoedeljjk niet of
slechts door een lid in dien raad zal vertegen
woordigd zjjn, van wien niet de daarvoor
noodige algemeene kennis van alle onderdeelen
is te verwachten.
In beginsel verklaarde hjj zich tegen provin
ciale en rjjkslandbouwraden, maar mochten
die er toch komen, dan zou hjj de voorkeur
geven aan een provincialen landbouwraad, die
wel recht van bestaan kan hebben.
Hjj zou echter de verkiezing van de leden
ervan alleen willen zien opgedragen aan land-
bouwvereenigingen en niet aan personen die
daar buiten staan.
Hjj gaf ten slotte in overweging de beslissing
over te laten aan het hoofd oestuur, evenals
in meer afdeelingen werd gedaan.
Conform dit voorstel werd zonder verdere
discussie besloten.
Thans werd overgegaan tot de benoeming
van een voorzitter en een vice-voorzitter.
Als voorzitter werd herbenoemd de heer H.
J. E. Gerlach van St. Joosland met 63 stemmen,
tegen 4 op den heer J. Polderdjjk.
Als vice-voorzitter werd herbenoemd de heer
Jan Polderdjjk met 58 stemmen, tegen 2 op
den heer J. Goedbloed en 1 op den heer J.
Kraamer. 3 briefjes waren blanco.
De heer Polderdijk verklaarde de betrekking
opnieuw aan te nemen.
Vervolgens was aan de orde de benoeming
van afgevaardigden en plaatsvervangende af
gevaardigden naar de vergaderingen bjj het
hoofdbestuur.
De heer H. J. E. Gerlach van St. Joosland
werd by acclamatie aangewezen als eersten
afgevaardigde
als tweeden afgevaardigde w?rd gekozen de
heer J. Polderdjjk met 35 stemmen.
Verder verkregen de heeren J. Kraamer 17,
A. Meeuwse 7, J. Koene 3 en verschillende
personen minder stemmen.
Als plaatsvervangende afgevaardigden werden
aangewezen de heeren J. Kraamer met 46 en
A. Meeuwse met 40 stemmen.
Verder verkregen de heeren Marinhse 10,
F. P. Polderdyk 9, Bezujjen 7, Maas 6, Koene
5 en verschillende personen minder stemmen.
De benoemden namen de betrekking op zich
Bjj de rondvraag deelde de heer Van Neder
veen mede dat aan den cursus voor paarden
kennis 18 leerlingen deelnamen en weldra de
laatste practische les zal plaats hebben.
Hy zou gaarne wenschen dat in alle afdee
lingen een diploma kon worden uitgereikt
voor het goed volgen van zoodanigen cursus
als een herinnering eraan en een soort aanbe
veling.
Den voorzitter lachte dit denkbeeld wel toe
en hy was er niet tegen dit in het hoofdbe
Goedgevonden werd aan bet hoofdbestuur
een voorstel in dien geest te doen.
De heer Kraamer zou gaarne zien dat de
laatste les een eenigszins openbaar karakter
kreeg en toegankeljjk zou zjjn voor de leden
der afdeeling.
Dit vond instemming, waarna de beer Van
Nederveen de wenscheiykheid uitsprak om
ook een paar pryzen beschikbaar te stellen
voor hen die met het meeste succes den cursus
hadden gevolgd of wel die onder de deelne
mers te verloten.
De heer Maas stelde voor een bedrag van
hoogstens f 10 uit de atdeelingskas beschik
baar te stellen voor bet aansohaffen van prgzen.
Dit werd goedgevonden en aangenomen dat
de prgzen zouden worden verloot.
De heer Urchard besprak nog het herhaal-
deiyk voorkomende feit dat paardenhande
laars paarden aankoopen en die langer bg
den boer laten dan is geconditioneerd ot wel
in het geheel het dier niet komen afhalen.
Hg zou den landbouwers in overweging
willen geven om bg verkoop contante beta
ling of een voorschot te vorderen en bepa
lingen te maken omtrent den tyd van leve
ring.
Wat door den heer Urchard was in het
midden gebracht, werd door andere leden
onderschreven.
De wenschelgküeid werd daarna uitgesproken
dat een andere wgze van verkoop en levering
zou worden beproefd.
Eindeiyk werd nog geklaagd over de slechte
expedie van het Maandblad. Het bestuur zal
trachten daaraan tegemoet te komen.
Hierna werd de vergadering gesloten en
overgegaan tot de verloting van eenige land
bouwgereedschappen.
Men zie verder dezelfde rubriek in het Bijvoegsel.)
getoond dat het subsidie noodzakeiyk was om j stuur ter sprake te brengen.
Het was met een zekere behaaglgke vol
doening dat wg Zaterdag het telegram ont
vingen over het geschil tusschen Chamber
lain en De Wet met zgn aanhang. Eindelgk
is er dus eens een breuk gekomen in de reeks
weeïg-makende berichten over een zoet
sappige lieftalligheid lusschen de Boeren en
den kolonialen secretaris, die niet in het
karakter van een van beiden past.
Het is vrg heftig toegegaan bg het onder-
boud. Maar vóór we de bgzonderheden zelf
vertellen eerst een enkel woord over den
algemeenen toestand in Oranje:
Het was uit de beriohten van de voorat-
gaande dagen uit Bloemfontein reeds aan het
licht gekomen dat er drie partgen zgn onder
de ex-Vrgstatersmen heeft er de national
fCouts, die met de Engelschen meevoohtende
hands-uppers, die de wapens neerlegden vóór
het einde van den oorlog, en voorts de
extremists, of onverzoenlgken, of wilde Boeren,
of wat voor andere namen de Engelschen aan
die Boeren geven welke tot het einde door
vochten.
Die verdeeldheid is des te scherper omdat
er zich persooniyke kwesties in mengen. Het
geeft een droevig beeld van den toestand als
men hoort dat Ghristiaan de Wet het hoofd
is van de laatstgenoemde party, en zy'n broer
Piet de Wet van de hands-uppers.
Deze hands-uppers, hansoppers zeggen
de Boeren en de national scouts sluiten
zich van zelf meer aaneen, maar de anderen
staan fel tegenover hen; en toen er sprake
was van een deputatie der bevolking naar
Chamberlain bleek spoedig dat er geen sprake
was van samengaan, en iedere party vormde
toen een eigen deputatie.
Vrgdag maakte die onder Ghristiaan De Wet
haar opwachting. Onder hen bevonden zich ook
de gewezen rechter en ex-kommandant Hert
zog, George Brand en Brain. Zy boden esn
adres aan, dat in toon geheel afweek van alles
wat te voren aan Chamberlain was aangeboden.
Het somde een twaalftal grieven op, verklaarde
o. a dat het Engelsche financieele bewind den
ondergang der kolonie voorbereidde, dat het
bestuur thans geheel in handen is van per
sonen die niets weten van de taal en de ge
woonten der Boeren, en dat het zich niet ken
merkt door sympathie te hunnen opzichte.
Toen Chamberlain binnenkwam, reikte hj
alleen de hand aan De Wet, en hield toen
een toespraak waarin by zei dat bet hem aan
geboden adres hem verraste en beleedigde, dat
het de eer aantastte van de Engelaohe regee
ring, dat het ongegronde beschuldigingen in.
hield, en ten onrechte beweerde dat de vredes-
bepalingen geschonden waren.
Het was blgkbaar opgesteld door een jurist,
zei hg, en veel onderteekenaars kenden zeker
niet den inhoud.
Op dit punt vroeg De Wet de toespraak in
het Hollandsch te vertolken, wat verder ge
sohiedde.
Chamberlain ontkende dat de weigering aan
sommige burgers, om weer terug te komen
een schending is van het vredesverdrag. Dit
verdrag betreft slechts de strgders en de ge
vangenen. Engeland heeft niet den terugkeer
geweigerd aan belangryke personen. Het heeft
zelfs den heeren Fischer, Wolmarans en Wei-
sels verlof gegeven terug te keeren mits zy
een formeele verklaring van trouw afleggen,
hoewel zg noch strgders noch gevangenen
waren. In de behandeling der rebellen is ook
niets dat een schending van de vredesbepa-
palingen is.
En hoe durfde het adres spreken van gebrek
aan sympathie der. regeering terwgl deze nacht
en dag werkt en millioenen uitgeeft voor het
welzyn van het land Het is onjuist dat de
fiscale last vernietigend werkt op het land,
daar de inkomsten de.uitgaven overtreffen.
De regeering is volgaarne tot een verzoe
ning bereid, maar als de bevolking voortgaat
beschuldigingen uit te spreken en denkbeeldige
klachten op te stellen, zal een verzoening
onmogeiy k zjju, en zou Chamberlain de regee
ring erover raadplegen om de vryhedeji
van de bevolking te beperken, omdat sjj
die misbruikt.
Het was dus weer de kei-harde Chamberlain
die door den aityd glimlaohenden rondreizende»
»Great Joe" naar buiten drong.
De Boeren waren eohter niet uit het veld
geslagen. Een van hen merkte tater op
»Mr Chamberlain begon dadelgk met al zjjn
grof geschut af te vuren, maar, net als met
Methuen bet geval was, toen hy gedaan was,
vond hg ons om hem af te wachten."
De Wet wilde eerst antwoorden, maar Cham
berlain wenkte hem weer te gaan zitten, en
Hertzog nam toen het woord. Hg betoogde
dat zg niet de regeering van schending der
vredesbepalingen beschuldigen maar wel de
ondergeschikte ambtenaren. Toen hy op een
ander punt Chamberlain ljjnretht tegensprak,
viel deze hem bits in de reden met den uitroep
Ik ben hier niet om tegengesproken te
worden!"
De Wet voerde ten slotte toch nog het
woord, en verklaarde dat er geen samenwer
king van de burgers mogelgk is, zoolang Piet
de Wet en Chris Botha beweren de verte»
genwoordigers te blgven van het Boerenvolk;
en in dit geval zou hg, Ch. de Wet, een hals
starrig, zg het niet een gewapend, v e r s e t
v.an ontevredenen tegen de regee.
ring volhouden.
Chamberlain zeide andermaal, de aanbieding
van deze lompe petitie door de Boeren, slechts
denkbeeldige grieven inhoudend, te betreuren.
De Britsche regeering zou getrouw de vredes
voorwaarden toepassen, maar zy zou de bond-
genooten niet vergeten die mogen in geen
geval de onderhoorigen worden van de andere
burgers.
De verzoening-stemming is dus verstoord
en merkwaardig is het zeker dat het in den
vroegeren Vrystaat is, dat Chamberlain het
hoofd stoot, in het land dat buiten den oor-
spronkeiyken «trjjd stond, dat meevocht uit
solidariteit, dat langer wilde volhouden das
de Transvalere, en dat nu weer zich steviger
teweer stelt dan Transvaal.
>De houding van De Wet moet zgn bewon
deraars teleurstellen, die gehoopt hadden in
den soldaat eenige slaatsmanshoedanigheden
te vinden", is de dwaze opmerking van een
Engelschen correspondent.
Integendeel zou het verwondering gebaard
hebben als die man van karakter ook niet
nu zich als zoodanig had leeren kennen.
Chamberlain's verzoeningstooht, die zoo schit
terend begon in Natal, toen met suooes in
Transvaal werd voortgezet, dreigt al s een mis
lukking te zullen eindigen.
Want na de Oranje-kolonie komt neg de
Kaapkolonie, met den Afrikaander Bond en
de scherpe verdeeldheid£onder de Engelsehen
tussohen de aanhangers van Sprigg en die van
Smartt en dr Jameson.
De Wet heeft het zeer ernstige dreigement
een halstarrig verzet tegen de regeering
van
uitgesproken, en Chamberlain dreigde van zyn
kant met >beperking van vrgheden".
Wat zal hg wel zeggen als hy op den Afri
kaander Bond stuit, op,dat onverzetbare blok f
Prinses Louise van Saksen krggt geen
verlof om baar zieke zoontje gedurende een
paar uur te bezoeken. Onder voorzitterschap
van den koning heeft de Saksische minister
raad afwyzend beschikt op het verzoek, omdat
haar terugkomen op de plaats, die zy onder
zulke pyniyke omstandigheden verlaten heeft,
onmogeiyk is, en wyi het bovendien aanlei
ding zou kunnen geven tot eene beweging
onder de bevolking, waarvoor niemand de aan-
sprakeiykheid op zich zou mogen nemen.
