V rijdag 16 Januari. N°. 13 146' Jaargang, 1903 DIT 8MB EN PROVINCIE. LETTEREN EN KUNST. Verschillende Berichten, Middelburg 15 Januari. MIDDELBIIRGSCHE Deze courant verschijnt d a g o l ij k s, raat uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER KM VERWACHTING, 15 Jan. 8 u. vm. 24 gr., 12 u. 31 gr., av. 4 u. 31 gr. F. Verwacht: zwakke tot matige 0. wind, licht bewolkte lucht, droog weer, geringe toename in temperatuur. AdvertentiSn20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Beclamens 40 oent per regel, Groote letters naai de plaats, dfe zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffenae Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algeuaeeu AdVi»?taati««BHrcmn A. DE ZA MAR Aan., M.S. Yostrlmi-gwal 866, Amsterdam, STRAFWETGEVING EN HYGIËNE. Het Maandblad tegen de vtrvalschingen betoogt opnieuw de noodzakelijkheid een ar strafwet geving op hygiënisch gebied. Het is bp de intrede van dit nieuwe jaar wel tevreden, dat de met zooveel zorg voorbereide Gezondheids wet tot uitvoering gekomen is, en dat tal van bevoegde personen zich voortaan onledig zullen houden met belangrijke zaken, die met de gezondheid der burgers in het nauwste ver band staan. Maar bjj de erkenning dezer groote verbetering op hygiënisch gebied, moet het Maandblad toch op grond van zjjne lang durige ervaring verklaren, dat welke zorgen men ook besteden moge aan de uitvoering der gezondheidswetten, een krachtige uitwer king daarvan uitsluitend te verwachten is, indien steun verleend wordt door een met de eiachen van hygiëne en industrie strookende wet tegen de vervalsching van levensmiddelen en verbruiksartikelen. Daarom verheugde het zich, toen dit minis terie bjj zjjn optreden zulk eene wet aankon digde, maar het is zeer teleurgesteld dat wjj na sohier anderhalf jaar, nog steeds daarvan verstoken zjjn. Met den meesten aandrang vestigt het Maandblad de aandacht der Re geering op deze zoo hoogst gewichtige zaak, zeggende, dat het in zgne practgk (die zich op 1 Januari jl. over een tjjdv&k van 25 jaren uitstrekte) schier dagelgks gelegenheid had om op te merken, dat alleen vrees voor wetteljjke strafbepalingen in staat zou zjjn bljjvende ver betering aan te brengen. Dr. SCHAAPMAN. De toestand van dr Schaepman big ft ver beteren, ofschoon die toch hoogst ernstig is te achten. Men vreest nog altjjd een nieuwe aanval van hartaandooning. De ljjder is doorgaans helder van hoofd, maar nu en dan abnormaal. lioen gulden meer, de successierechten bjjua 4 millioen hebben geleverd, terwjjl een ander millioen werd verschaft door de aocjjnzen (hoofdzakelijk door den auikeraccjjns), en de verdere verhoogingen over de verschillende rubrieken waren verdeeld. Opgemerkt mag worden, dat de postergen aanzienlek meer opbraohten dan in 1901, nl. J 741,1)00 voorts leverden o.a. meer opde telegraaf f 76.000, dé loodsgelden, 38,000 en de invoerrechten ruim ƒ200.000. Minder waren o.a. de bedrijfsbelasting met ruim ƒ500.000, de wjjnacojjns met 8000, die op het gedistil leerd met 131.000 en die op het bier met 35.000, terwjjl ook de domeinen 40.000 minder in de schatkist brachten. De overige cjjfers over het geheele jaar geven geen aanleiding tot bjjzondere opmer kingen. Nieuwe Crt.) DB ONGEVALLENWET, Werkgevers, naamlooze vennootschappen zjjnde, welke een verzoek doen alB bedoeld in artikel 52, eerste lid, der Ongevallenwet 1901, worden" verzocht, ter bevordering van een spoedige beschikking, hetzjj op het verzoek schrift, hetzjj op het overgelegd exemplaar der statuten, te vermelden de dagteekening en het nummer van de Nederlandsche Staats courant, waarin opgenomen is het Eon. be sluit, waarbjj bewilliging is verleend op de akte van oprichting der vennootschap of op een ontwerp dier akte. Zjjn de statuten gewjjzigd, dan wordt ver zocht ook het nummer en de dagteekening der Staatscourant te vermelden, waarin opgeno men is het Eon. besluit, waarbjj bewilliging is verleend op de wjjziging. (Stcrt.) BlfiJS O EMUS wait* Bjj kén. besluit is benoemd tot raadsheer in het gerechtshof te Amsterdam mr S. Sleeswjjk, thans rechter in de arr.-rechtbank aldaar is de heer L. D. van Hengel, arts, benoemd tot officier van gezondh. 2e kl. bjj de zeemacht is benoemd tot inspecteur der directe be lastingen enz. te Zwolle P. A. van de Velde, inspecteur dierzelfde middelen te Winschoten. DE RIJKSMIDDELEN. Thans is de opbrengst der Rjjksmiddelen ook over de maand December bekend gewor den, en weet men dus de finanoieele resul taten over het geheele afgeloopen jaar. Dat zjj niet zouden tegenvallen, was reeds ▼dor enkele maanden te bemerken, maar nu ook deze laatsten niet zjjn tegengevallen, kan men 1902 tot de wette jaren" rekenen. December 1902 heeft meer dan een millioen gulden meer in de schatkist gebracht dan haar naamgenoote van het vorig jaar. Het geheele bedrag over de afgeloopen maand was flS 039.019.88 tegen 11.907.352.41 in Decern ber 1901. Alle inkomsten hebben, bgna zonder uitzon dering, tot dit goede resultaat medegewerkt Van de directe belastingen leverde de grond belasting ruim f 90.000 meer op, het personeel bjjua 75.000 meer en de vermogensbelasting bjjna 70.000 meer. Alleen de bedrijfsbelasting bleef beneden het vorig jaar, zjj het ook sleehts met 4080. De invoerrechten stegen met 23.000. Van de acejjnzen, die ƒ44.000 bovea Decem ber van het vorig jaar aanwezen, braoht die op de suiker 95 000 meer op. In de drie laatste maanden van 1902 was de totale op brengst van dezen accjjns 5.127.792.197a tegen 4.767.537 57 in hetzelfde tjjdperk van 1901. Ook de accjjns op bieren en azjjnen was iets hooger, terwjjl de accjjns op het geslacht bgna f 20.000 meer opleverde. Maar de andere aeojjnzen bleven beneden het vorig jaar. Zoo gaf de wjjn 27.000 minder, het ge distilleerd ƒ33.000 en het zout 10.000 minder. Constateeren we volledigheidshalve een ver hooging van f 2000 op de belasting der gouden en zilveren werken, dan komen wjj, de rubrieken volgende, bjj de zegelrechten tot een vermeerdering van 22.000, bjj de regis tratierechten tot een van 8000 en bjj de hypo theekrechten van 9000, om dan de sucoessie- reohten weder te zien toenemen met een be drag van niet minder dan 522.000, dus meer dan een half millioen. Ook de OTerige cjjferi waren bgna alle gunstig. De domeinen kwamen 36.000, de posterjjen bjjna 200.000, de telegraaf 15.000 en de loodsgelden 25.000 boven het vorig jaar. December 1902 mag dus wel een goede maand voor de schatkist heeten. De opbrengst over het geheele jaar be droeg f 144 049.346.62 tegen een raming van 136.369.120 en een opbrengst over 1901 van 137.585 583.38. Het afgeloopen jaar was dus bjjna 6^ millioen gulden boren zjjn voorganger. Gaan we in (het kort de opbrengsten van enkele rubrieken over het geheele jaar na, dan valt het oamiddeljjk op, dat van die 61/, mil A. Zaterdag verleent de minister van bin- nenlandsche zaken geene audiëntie. atVeh. De correspondent te Batavia van de N. R. Ct seinde Woensdag: kapitein De Roever Eröbar is in Atjeh gedood door een omge houwen boom, die op hem viel. De overledene werd in 1862 geboren en was in Mei 1902 tot kapitein bevorderd. Verschenen is weer de statistiek der ge meente Middelburg over 1901, saamge- steld door den heer M. Fokker, gemeente ontvanger. In een kort beBtek vindt men daarin tal van medeelingen, op de huishouding der ge meente betrekking hebbende, en met een oogopslag kan men kennis nemen van vele zakeD, waarvoor men anders heel wat registers zou moeten raadplegen en lange becijferingen moeten maken. Men beweert dat het onderzoek in de malversatiën op »Engelsehe kantoren" alhier, in verband waarmede thans tien personen in voorloopige hechtenis zitten, zoover is gevor derd dat vrjj spoedig de openbare behandeling dezer geruchtmakende zaak kan worden tege moet gezien. De persoon E., die te Dordrecht aan de nasporingen der politie wist te ontkomen, is nog niet gevonden en G., die op zoo onver klaarbare wjj ze, te Middelburg verdween, be vindt zieh, zegt men, in Griekenland. De jjsbaan aan den Seisweg a 1 h i e r is thans opengesteld. Het is een flinke ruimte, het jjs is spiegel glad en gevaar is uitgesloten, alle factoren om een druk bezoek te verwachten In het dok alhier is gezet de mailboot Willem Prim van Oranje, van de Maatschappij Zeeland. Dit Vlissingen. Onder de passagiers, die heden (Donderdag) morgen met den sneltrein van 10.20 uur aldaar arriveerden om de reis naar Engeland te ver volgen, waren er een paar, heer en dame «it Duitschland, die door de politie werden opge- pakt. Die eeuwige liefde schjjnt in 't spel te zjjn de iamjlie van het zoowat 19jarig meisje wist nog bjj tjjds een zeereisje te voorkomen. Door de R, E. Eiesvereeniging is voor het lidmsatsohap van den raad met algemeens stemmen candidaat gesteld de heer J. H. Hou baer. De antirevolutionnaire kiesvereeniging heeft besloten die canditatuur te steunen. Dit is zeker een gevolg van eene ontboeze ming uit Vlissingen in de Maasbode, waarin werd meegedeeld dat door het bestuur van de Roomsch-katholieke kiesvereeniging, zonder voorafgaande raadpleging met de leden der vereeniging, den R, E. kiezers een briefje was gezonden, waarin stond vermeld, dat door die kiesvereeniging niemand candidaat zou worden gesteld. Ean het fraaier? vroeg de schrgver; en hg nam een loopje met dat bestuur door uit te roepen»Dat bestuurderen onzer kiesvereeni ging levenHip, hip, boera Uit Goes schrjjft men ons: De zangvereeniging van de afdeeling Goes del Maatschappij ter bevordering der Toonkunst gaf Woensdag avond een concer', waarop als solisten meewerkten de dames F. Hoog, sopraan, s Gravenhage, en F. Reussen, alt, Breukelen, en de heeren A. C. Mattbjjssen, tenor, Amster dam en A E. Z.(weede) bas, Goes. De uit voering bestond in 1 Missa Solemnis, Liszt. In dit zware stuk wordt veel geëischt èn van het solokwartet èn van het koor, maar béide toonden dat met ijverige studie veel verkregen wordt, zoodat de uitvoering goed voldeed. Na de pauze werd het oratorium Christus, een onvoltooid werk van Mendelssohn, gegeven. Het wordt door de sopraan met een recitatief geopend, dat dan wordt afgewisseld door het mannenterzet, waarin de eerste stem gezongen werd door den tenor, die later in het stuk de recitatieven zong. Een duet voor sopraan en tenor Drum sing ieh mit meinem Liede uit Lobgesang, eveneens van Mendelssohn, volgde. En in het laatste stuk Die Wallfahri nctch Kevlaar ballade (Heine) door E. Humperdink, gaven dezelfde solisten nog maals hun krachten ten beBte.* Al de solisten, die over krachtige en om vangrijke stemmiddelen te beschikken hebben, waren zeer gelukkig en het koor bracht ook het zgne toe tot eene go^de uitvoering. Het accompagnement was verdienstelijk in de Mis door den heer M. H. en in Christus door mej. B. De directeur, de heer O. Lies, die voor zgne toewjjding grooten lof verdient, accompagneerde de ballade zelf. Het publiek, in grooten getale aanwezig, toonde zich dankbaar. Met het volgende, het Meiooncert, wordt Das Leiden Christi gegeven, een compositie van den directeur, die dan voor het eerBt wordt uitgevoerd. Zooals ons gemeld werd, zjjn pogingen aangewend om den heer Timans, burgemeester der gemeente 's-Heerenhoek, candidaat te stel len voor de a. s. verkiezing der Provinciale Staten in het district Goes. Naar men aan de G. Crt mededeelt, heeft de heer Timans echter zelf verzocht, met het oog op versnip pering van stemmen der Roomsch katholieken en anti-revolutionnairen, aan dit voornemen geen gevolg te geven. Te Hulst kregen deze week twee buitenmenschen een beenbreuk, jl. Maandag kwam een bejaard man van Graauw bjj het achterhalen van een hem ontloopen varkentje, dat hg op den marktdag gekocht had, te val len en brak zjjn knieschijf, en nu Woensdag raakte een landbouwerszoon van Hontenisse bjj 't afspringen van een wagen aan 't station met het been tusschen een paal en het wiel be kneld, waardoor dat been brak. Tegen een winkelier te Oostburg moet, zegt men, procesverbaal opgemaakt zjjn wegens het verkoopen van briefkaarten, waarop een muntbiljet is afgedrukt In 't begin dezer week zjjn te Bier vliet uit het schip van den Middelburger beurtman V. d. L., liggende in de Koninginnen haven, verschillende goederen weggenomen, als koffie, suiker, zeeppoeder en cognac. Vermoedeljjk zjjn de dieven Belgische stroo- pers, die in die richting gezien zjjn. Natuurkundig gezelschap te Middelbrug. Over de krachten, die den vorm der aarde veranderen. In de Maandag gehouden bjjeenkomst hield de heer prof. dr ISugène Dubois uit Haarlem eene voordracht over bovengenoemd onderwerp, Het zjjn in hoofdzaak drieërlei krachten, die onze aarde langzamerhand een ander voorko men geven en welde zwaartekracht, de zon newarmte en de inwendige aardwarmte. De zonnewarmte doet het water der zee in damp overgaan, en komt deze in koudere streken, dan condenseert het en zoo ontstaan dauw, regen, sneeuw enz. Het regenwater dringt in scheuren en spleten der bergen, waar het 's nachts bevriest. Nu neemt water bjj bevriezing een grootere ruimte in, waardoor de rotsen eene verbrokkeling ondergaan, hetgeen door het afstroomende water wordt meegevoerd. Zoo voeren de rivieren dagelgks een groote hoeveelheid opgeloste kalk en slib naar zee. En dat dit niet onbeduidend is, daarvan gaf spreker ons een denkbeeld Zoo Voert de Rjjn jaarljjks eene hoeveelheid opgeloste kalk naar zee, waarvoor 22.200 goederentreinen noodig zouden zjjn, elk van 30 waggons a 10.000 EG. Alle rivieren samen ongeveer 365 maal zooveel als de Rjjn alleen. Men kan het voluve van de aarde boven de zee berekenen, en zoo komt men tot de slot som", dat er ongeveer 4 millioen jaren noodig zouden zjjn, om al het land naar zee af te voeren. En het kan er genoeg in, want men noemt zeer groote diepten waar en het opper vlak der zee is ongeveer 3 maal zoo groot, als dat van het land. Nederland neemt nog door andere oorzaken voortdurend af en wel door afschuring van een vloedgolf, komend uit het Nauw van Calais en eene van de Schotsche eilanden, die zich ongeveer bjj het eiland Texel vereenigen. Hieraan is het toe te sohrjjven dat Holland aan de Westkust zoo'n geleideljjk verloopende kustljjn heeft. Er zjjn echter krachten, die de aardkorst weder opheffen. Maakt men boringen in de aarde, dan vindt men in ons land op een diepte v n 15—20 M. eene constante tempe ratuur van ongeveer 10° C. Boort men nu nog dieper, dan neemt de temperatuur toe en wel voor 30 M. diepte 1° C. Dit is over de geheele wereld het geval. Goed waarneem baar in mjjnen en bjj doorboring van tunnels. Zoo meet men in de zoutmjjnen van Silezie, waar men tot op eene diepte van 2000 M. is doorgedrongen, eene temperatuur van 69° C., Op andere plaatsen der aarde komt heet water te voorschjjn, bjjv. bjj Aken eene temp. bezittend van 75° C. Werkende vulkanen wer pen zelfs gesmolten gesteente als lava uit. Genoeg gegevens om te besluiten tot een zeer hooge temperatuur in het binnenste der aarde. Daar elke 30 M. de temperatuur 1' C. toeneemt, komt men reeds op eene diepte van 60 E.M. tot 6ene van 2000° C.voldoende om alle gesteenten te smelten. De aardstraal, berekend uit den omtrek, be draagt ruim 100 maal zoo veel, zoodat alleen een -korstje van slechts Vioo^t0 gedeelte van de straal vast is. Daar beneden vinden we het vloeiende gesteente en volgens de nieuwe theorie van Arrhenius zou het binnenste der aarde bestaan uit gasvormig jjzer. Zoo is het te begrjjpen, dat het dunne korstje, waarop wjj, arme stervelingen, ploeteren, in voortdurende beweging is. Daar, waar het land diep in zee afdaalt, ontstaat als het ware een breuk, zoodat daar gelegenheid bestaat voor het zeewater, om door te dringen tot het gloeiend gesteente. Eene vulcaaisohe uitbar sting begint dan ook, door het uitstooten van enorme hoeveelheden waterdamp, die boven den krater 'onweerswolken vormen, en eerst daarna volgt het vloeiende gesteente, opwaarts gedreven door stoom van hooge spanning. Werkende vuleanen bevinden zich dan ook steeds in de nabjjheid van diepe zeeën. Een ander gevolg van de dunne aardkorst zgn de opheffingen en dalingen van den bodem. Men heeft door meting waargenomen, en aan de strandlgnen kan men het duidelgk zien dat de Zweedsche kust zich uit zee opheft. Nederland daarentegen daalt. Men heeft gemeten den afstand van de strandpalen tet de laagwaterljjn en gevonden, dat deze elk jaar 1 M. afneemt. Dit vertegenwoordigt eene daling van 10 e.M. per eeuw. Bg het droogmaken van het Haarlemmer meer vond men een bosch en het veen komt op vele plaatsen voor op 5 M. onder het niveau der zee, terwjjl het zich vormt in geen dieper water, dan l'/j M. Maakt men diepteboringen, dan stoot men weder op den oorspronkeljjken zeebodem. Bj Amsterdam ligt deze op eene diepte van 600 M., terwjjl deze in Drenthe weder aan dé oppervlakte komt. Zoo zinken wjj op een neerdalenden aard- rimpel in de diepte, met eene snelheid van 10 cM. per eeuw. Een troost kan hot ons zgn, dat men deze daling moet toesohrjjven aan de zwakheid van de aardkost, waarop wjj, Nederlanders, wonen en daar bestaat eveneens de grootste kans, dalt deze aardrimpel zieh in tegengestelde richting gaat bewegen en wjj daarom eenmaal weder zullen herrjjzen. Deze interessante verschijnselen werden ons door den hooggeleerde spreker achtereenvol gens op onderhoudende wjjze geschetst en met teekeningen toegelicht. In de XXe Eeuw beschrjjft de beer H. Lysen de gevoelens die een jongetje krjjgt door het sterven zjjner moeder. De bekende recensent der N. R Ct zegt ervan dat de schrgver zjjn onderwerp in een weelde van beschrjjvend proza heeft willen leggen hier en daar is het raak, mooi fijn. Het jongste nommer van Belang en Recht bevatNatuurwetenschap in de huishouding 1, door dr A. J C. Snjjders. De Eeuw van het kind, door J. C. G. Voorbarige wenken, door H. v. d. M. Arbeidswetgeving in Zwit serland en verderVerscheidenheden, mede- deelingen en leestafel. De heer Louis Bouwmeester is nog zeer zwak maar neemt gestaag in beterschap toe. In de eerste drie weken zal hg nog wel niet optreden In Berljjn heeft men zich, misschien in reactie van de Ueberbretfl-gedichten en moderne voordrachten, plotseling weer tot ander genre gewend en is men terechtgekomen bjj den bjjbel. Dezer dagen werden daar door den heer Salzer en mej. Irene Triesch op een voordracht avond stukken uit den bjjbel voorgedragen. De heer Salzer begon met het Simsonv.erhaal uit het Boek der Richteren, en m6j Triesch droeg fragmenten uit het Hooglied van Salomo, en het verhaal van Debora voor. Beide personen gaven met talent het karak ter van de verschillende sprekende personen en hun gemoedsstemmingen weer, de epische gedeelten gevend in broeden rytmischen stjjl. Deze poging om de poëzie van den bjjbel weer levend te maken, moet volgens sommigen goed geslaagd zgn. Van de jongste gelegenheid, door de Vereeniging tet veredeling van het ambacht open gesteld om door het afleggen van proeven van bekwaamheid het diploma van meester of van gezel te behalen in het timmeren, metselen, steenhouwen, smeden, meubelmaken en huis- schilderen, hebben 65 candidates gebruik gemaakt. Onder dezen waren 33 timmerlieden, 5 met selaars, 3 steenhouwers, 5 smeden, 5 meubel makers en 14 huisschilders. Het gemeentebestuur van Roosendaal heeft aan eene Antwerpsche firma vergunning verleend voor het oprichten eener diamant- sljjperjj. Een huis op de Groote Markt is daar voor aangekocht. Het dageljjksch bestuur der Zuiderzee- vereaniging is thans samengesteld als volgt: W. F. Leemans, voorzittermr H. Smeenge. ondervoorzitter J. Breebaart E zn., P. A. Bos, A. van Linden van den Heuvel, dr H. J. M. Schaepman, W. Hovy, jhr mr J. F. Backer, penningmeester, mr G. Vissering, secretaris. De bootwerkers te Amsterdam, die in staking zgn, deden Woensdagmiddag een wan deling door de stad en maakten daarbjj op stootjes voor sommige cargadoors-kantoren. Een cargadoor, die in de tram zat, werd gemo lesteerd, de tram werd door een joelende menigte tot staan gebracht en de politie moest krachtig optreden om Eerdere wanordeljjkheden te beletten. Er bestaat uitzicht dat heden de moeiljjk- heden tot een bevredigende oplossing zullen komen. Zondag wordt te Amsterdam de 21e jaarvergadering gehouden van den Nieute Mathusiaanschen Bond. In een 's avonds te honden openbare vergadering zal de heer Wibaut spreken over »Socialisme en Nieuw- Malthusianisme." Te Groningen is thans op bgna alle tabaksfabrieken de elf uur werkdag ingevoerd. Het overwerk, dat anderB 15 cent per uur be droeg, wordt nu met 20 cent betaald. Wegens aanmerkeljjke daling in de kof- fieprjjeen verkeert weder een Rotterdamsohe firma in financieel» moeilijkheden, nameljjk de firma Sehilte en Sehjjff. Een passief wordt genoemd van f 60.000. Woensdagavond heeft aldaar in een sigaren fabriek in de Banketstraat een zware brand gewoed. Heel wat tabak en ongeveer 800.000 sigaren gingen verloren. - Te A«sterdam kwam een 13jarig meisje met haar kleeren in aanraking met een gloeiend staande kaehel en geraakte daardoor m brand. De brandweer, die dadeljjk ter hulp kwam, wist het vuur te dooven, doch het kind had reeds zulke hevige brandwonden bekomen, dat men voor haar leven vreest. Te RaamBdonk geraakte een 18-jarige boerenknecht onder een mestkar. Het wiel ging over zgn hoofd en hjj was onmiddellijk dood Te Zomeren is in den nacht van Dinsdag op Woensdag een winkelwoning met annexe boerderjj door brand vernield. De bewoners moesten in naohtgewaad vluchten. In een café te Breda kregen een 6-tal personen twist met den kastelein en nadat sjj een ruit hadden stuk geslagen, gingen zjj naar buiten en maakten ruzie met eenige veld artilleristen, die zjj ontmoetten. Het werd •en formeels vechtpartij, waarbjj de militairen van hnnne sabels gebruik maakten. Een der

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1903 | | pagina 1