M1DDELBIRGSCHE OOIRAM.
W oensdag
31 December,
1002.
Een terugblik.
N°. 307.
148° Jaargang,
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg ais voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent,
THBRHOS1ETBR BN VERWACHTING,
30 Dec. 8 n. vm. 88 gr., 12 u. 41 gr., av. 4 u. 40 gr. F. Verwaoht:
betrokken lucht, regenachtig weer.
matige Z. wind,
AdvertenfciSn20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel,
Groots letters naar de plaats, die zjj Innemen.
Tot da plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE LA MA» Au., N.B. Veerbnirgwal W
Donderdag - Nieuwjaarsdag ver
schijnt de Middelburgsche Courant niet.
Middelburg 30 December.
In 't voerleden
Ligt het heden;
In het wat worden zal.
Opgaan, blinken
En verzinken,
Is het lot van ieder dag.
Bildbrdmk.
Wat al bittere teleurstellingenwat al
ontgoochelingen heeft 1902 ons gebracht
Met een heerlijk optimisme gingen wij
het te gemoeten starende op mannen als
Botha, De la Rey, De Wet en Steyn, stond
bij zeer velen als 't ware de overtuiging
vastDe Boeren zullen overwinnen.
En thans?
Kruger en Steyn afgezet als presidenten
der stoere Republiekende laatste licha
melijk geknakt. De Wet in zijn land terug
gekeerd, Botha en De la Rey op weg der
waarts, alle drie als Britsche onderdanen;
hunne volkeren vernietigd, hunne landen
verwoest.
Zoo plotseling kwam de tijding van hunne
onderwerping, dat men moeite had daaraan
geloof te slaan.
En toch was het waarheid I
Op een samenkomst met Kitchener was
den hoofdleiders een ultimatum gesteld en
toen alle commandanten te Yereeniging
samen kwamen, zagen de meesten hunner
het onmogelijke in den strijd voort te zetten.
Zij stonden voor de keuze onderwerping
of vernietiging van hun ras.
De toestand van hunne vrouwen en kin
deren in en buiten de concentratiekampen
was wanhopendzij zouden geheel ten
ondergaan, zoo zij niet spoedig werden
verlost.
En in Transvaal en den Oranje-Vrijstaat
was dó strijd niet vol te houden.
Men legde zich daarom bij de noodzake
lijkheid neerdeze met diepe droefheid,
gene met wrok in 't hart, velen met de
hoop op eene betere toekomst.
Mein zal nu langs anderen weg, door
werken des vredes, trachten het eenmaal
vrije volk weer vrij te maken van het En-
gelsche juk.
Men zal de taal in e ere houden, de liefde
daarvoor bij kinderen en kleinkinderen doen
voortleven; met eeusgezinden samenwerken,
voeling houden, strijden voor de vrijheid
zooveel dit mogelijk isen allereerst trach
ten zelfbestuur te verkrijgen.
Wie weet wat dan de toekomst brengen zal.
Op haar is het vertrouwen.
Zjj is nu duister beide landen zijn thans
in Engeland's bezit.
Valt er uit dat heden, uit het nu te zeg
gen wat worden zal?
Wij wagen ons aan geene voorspellingen.
Dit weten wjj wel dat, zoo ooit, er ge
slachten zullen moeten voorbjjgaan eer het
ideaal van een vrij Afrikaansch Boerenvolk
weer wordt verwezenlijkt.
Wjj gelooven er niet aan. Engeland
is te machtig Engeland ontziet geen mid
delen om zijn doel te bereiken. 1902
heeft het geleerd.
Recht en gerechtigheid hebben alle reden
om over het afgeloopen jaar zich in zware
rouw te hullen.
En Chamberlain de groote man van
dezen onrechtvaardigen oorlog, is thans op
de plaats, waar zooveel onheil is g
om de vruchten van zijn werk te aan
schouwen.
Geen oogenblik zal het bij hem opkomen
eenig berouw te gevoelen over hetgeen
gebeurd is, eenigszins mede te lijden mét
hén wier geluk is verwoest.
Hjj heeft immers zijn doel bereikt
Zjjn land is nog grooter geworden
Wat bekommert zulk een Engelschman
zich daarbij om recht en rechtvaardigheid.
Zijn eenig streven is de nu overwonnen
landen zooveel mogelijk te verengelschen.
En van zijn standpunt geredeneerd, is
dit ook het eenige logische gevolg van
zijne triumfen.
Er is nog een oogenblik geweest dat men
dacht aan eene Nemesis, die zich wreken
zou over al de ongerechtigheden, door het
zich bij uitstek vroom noemend Engeland
in dezen oorlog gepleegd. Het was toen
koning Eduard aan het ziekbed werd ge
kluisterd en zijne kroning moest worden
uitgesteld; een kroning die niet verstoord
mocht worden door wapengekletter in
Afrika. Vóór die kroning toch moest de
oorlog geëindigd zijn.
Zoo verlangde Z. M. het.
En dit geschiedde ook.
Maar toch kwam er stoornis
Een triumfkreet werd toen geuit.
Hij klonk niet menschlievend, niet chris
telijk, maar echt menschelijk, omdat al wat,
daarbinnen in zooveel menschenzïelen tot
barstens toe was opgekropt, zich uiten moest j
om lucht te geven aan den haat en den
wrok jegens hen, die hadden meegewerkt!
om met menschonteerende middelen twee
volken te vermoorden, weg te vagen van
de wereld.
Toch is de kroning geschied, zij 't latei'
niet met den luister dien men oorspron
kelijk van plan was daaraan te geven.
Of er dan geen lichtzijden waren!
Zeker.
De warme sympathie, die de volkeren altijd
door hebben gevoeld en getoond voor de
helden uit Zuid-Afrika, voor de zaak, waar
voor zij met hun volk hebben gestreden.
De tocht, dien het drietal, Botha, De la
Rey en De Wet maakte, door Europa,
was een triumftoeht, die een vorst hun kan
er naar gemaakt om, hoe droevig en ge
vaarlijk het spel ook zou wezen, bij velen,
vooral in de volkskringen, het verlangen
op te wekken naar eene gelegenheid om
het te doen gevoel -u de waarheid van
Bïlderdijk's woorden:
Opgaan, blinken
En verzinken
Is het lot van ieder dag.
Wij weten het hoe zij overal zijn toe
gejuicht niet alleen maar hoe men tot hen
jekomen met volle handen, met warmè
harten, met één doelhun te doen blijken
hoe men de overwonnenen meer eert dan
den overwinnaar.
Het zijn wel vermoeiende maar toch
heerlijke dagen voor hen geweest!
En die van 30 September tot 2 October,
toen Botha en De la Rey een bezoek
brachten aan Middelburg en G-oes, zullen
blijven eenige dagen,vol van de aangenaamste
herinneringen, ook omdat zij getuigden van
gevoel voor het goede, het rechtvaardige
maar ook van het nooit te loochenen feit
dat, hoe verdeeld men ook moge zijn op
andere punten, voor zoo'n beginsel alle
harten neigen tot samenwerken en getuigen.
Die volkssympathie heeft zelfs een keizer
van Duitschland niet kunnen breken.
Hij, die, waarschijnlijk ter wille van zijn
oom, koning Eduard, in de Boerenzaak
eene onsympathieke houding heeft aan-
omen; die beproefde het Duitsche volk
te weerhouden van al wat de heerschende
partij in het Britsche rijk onaangenaam kón
zjjn, heeft het moeten dulden dat men den
Boerengeneraals ook in zijn land even
warm huldigde als elders.
De volksgeest laat zich niet aan banden
Bjj kon. besluit
is benoemd tot leeraar aan de R. B. B. S.
te Gouda J. F. M, Wolf aldaar en tjjdeljjk
tot leeraar M. J. Goude en A, Haringx, en
tot leerares mejufFrouw Th. van Aken, allen
te 's Gravenhagemet machtiging aan M. J.
Goude voornoemd tot het geljjktjjdig beklee-
den van de betrekking van leeraar aan de
H. B. S. met Sjarigen cui-s*a te 's Gravenhage
is tjjdeljjk benoemd tot leeraar aan de R.
H. B. S. te Leeuwarden H. Boonstra, leeraar
aan het gymnasium aldaar, met machtiging
tot geljjktjjdige waarneming van beide betrek
kingen, en tot leeraar aan de R. H. B. S. te
Roermond, H. Huffnagel aldaar;
is pensioen verleend aan J. L. Neuteboom,
ontv. der dir. bel. enz., ad ƒ2000; T. A. Motkéi
ont. der dir. bel., ad 2570J. A. Beusen,
ontv. der dir. bel. enz., ad 1478
in zjjn rang overgeplaatst bjj het reg.
gren. en jagers de eerste-luitenanfc F. Elhorst,
van het 8ste reg. inf.
is aan den kapitein A. Nusink, van het 7de
reg. inf, op zjjne aanvrage pensioen verleend
ad 1560 's jaars en hem de rang verleend
van majoor
is de inspecteur van den marine-stoomvaart
dienst A. Jongkees, te Amsterdam, die als lid
der commissie, bedoeld in art. 7 der stoomwet,
met 1 Jan. 1903 aftreedt, met ingang van dien
datum opnieuw als zoodanig benoemd;
zjjn bjj het dep. van koloniën benoemda.
tot adjunct-commies erfte klerken bjj dak
dep F. van der Kooj, L. O. A. van de Watering,
J. Haus, H. van Doornum, H. Chr. Elias en
A. Kroefb. tot bode de assistent-bode bjj
dat dep. G. L. Molenbroek jr. en P. A. Sluyters.
De minister van koloniën verleent deze
week geen audiëntie.
De St. Ct. bevat kon. besluiten tot vaststel
ling van algemeene maatregelen van bestuur,
als bedoeld in de art. 86, derde lid en 92 sub.
h der Ongevallenwet 1901.
En wat nog dieper den Duitschen keizer
1 getroffen hebbende sympathie, die
hij oVer de zee zocht bjj de Engelsehe
natie voor zijn volk is hem niet ten
deel gevallen. Het bezoek, door hem aan
zijn oom gebracht bij diens 61sten jaardag,
heeft bij die natie geen opgewondenheid
gewekt Men beschouwde dit liefst als
een particulier bezoek van neef aan oom
bejegende den eerste zeer welwillend maar
duideljjk bleek toch dat de sympathie van
het Engelsehe volk niet is aan de zijde van
Duitschland, evenmin als trouwens omge
keerd de Duitschers zich tot Albion voelen
aangetrokken.
Wat eenmaal het gevolg zal zijn van de
tusschen beide volkeren bestaande anti
pathie, wie zal het zeggen
Uit hét heden op dit punt; uit de
smeulende vonken, in ganseh het wereld
deel, de kwesties, die meer en meer
ophoopen, wordt eene bloedige worsteling
voorspeld.
En waarlijk Engeland heeft het in 1902
HET NUT.
Tot leden van het hoofdbestuur der Maal-
schappij tot Nut van V Algemeen zjjn door de
departementen der Maatschappij met over-
groote meerderheid van stemmen gekozen
D. J. van Stocfrum, notaris te Amsterdam
R van Zinderen Bakker te Kortezwaag en
mejuffrouw J. Kooistra, directrice vaa de
Kweekschool voor onderwijzeressen te Apel
doorn. De drie benoemde personen hebben de
benoeming aangenomen. Mejuffrouw Kooistra
onder de voorwaarde, dat hare aanvankelijke
herstelling moge bljjken zich te bestendigen.
Zjj treden in functie op 1 Juli 1903, den datum
waarop de leden mr M. W. F. Treub te Am
sterdam en D. W. Stork te Hengelo aftreden.
POSTREGELING MET DUITSCHLAND.
De Duitsche Rijkskanselier heeft, volgens
het Utr. Dbld., aan de Kamer van Koophandel
te Essen, die in opdracht van de te Utrecht
gehouden vergadering van Kamers van Koop
handel uit Nederland en Noordwest-Duitseh-
land zich bjj request tot hem had gewend
met verzoek om zjjn invloed tot het tot stand
komen van een postregeling tusschen Neder
land en Duitschland aan te wenden, het vol
gende geantwoord
Van de in het request dd. 14 October ver
vatte voorstellen tot het sluiten van een post
verdrag tusschen de Nederlanden en het Duit
sche rjjk, ten doel hebbende goedkoopere
tarieven in het Duitsch-Nederlandsche post
en telegraaf kantoor te verkrjjgen, heb ik met
levendige belangstelling kennis genomen.
Ik waardeer ten volle de beteekeais van
een maatregel, die geschikt zou zjjn de tuB-
schen beide landen bestaande nauwe econo
mische betrekkingen nog sterker te bevestigen
intusschen zal ik eerst dan in staat zjjn de
opgeworpen quaestie in overweging te nemen,
wanneer van de zjjde der Koninkljjke Neder-
landsche Regeering wenschen tot invoering
van verminderde tarieven in het Duitsch-
Nederlandsche verkeer kenbaar worden ge
maakt."
Naar aanleiding van dit antwoord dringt
het Utrechtsche blad er op aan, dat bjj onzen
directeur-generaal der postergen en telegraphie
pogingen worden aangewend om een nieuwe
postregeling met Duitschland voor te stellen
Oost-Indië.
De jongste mail bracht Indische bladen,
loopende tot 28 November.
Uit Atjeh wordt aan het Bat. Nbld gemeldt,
dat de ljjken van den tweede-luitenast P. R.
D. ue Kok en van twintig man der patrouille,
welke onder zjjn bevelen stond, zjjn terugge
vonden. Vier inlandsohe minderen keerden
sedert nog in het bivak te Lho Soekoen terug.
De Atjehsche benden, welke de patrouille
op de Brada-ririer beschoot, maakte verschei
dene geweren buit en nam al het ledergoed
der manschappen met de munitie méde.
Een patrouille in het gebergte van Panteh-
radja viel een Atjehsche bende aan. Deze liet
acht dooden met eenige vuurwapens in onze
handen.
In Djambi is ook weer gevochten. Naar
een telegram van den resident van Palembang
meldt, bereikte een kolonne uit Waringin
Sanggoel den 11 Nov. Sipandjang, den 12en
doesoen Tinggi tegenover Poelau Lintang, den
14en Rantaw Bedaro onder lichten tegenstand,
's Nachts werd de kolonne hevig beschoten.
Den 15en werd na kort gevecht Moearan Siau
(Boven Tambesi), hoofddoesoen Loeak XVI,
bezet. De vjjand had 12 dooden en kreeg bjj
latere patrouille nog 3 dooden en verschei
dene gewonden. Buitgemaakt werden een
kanon van 7 centimeter, dertien geweren,
blanke wapens en munitie. Van 10 tot 18
Nov. bleef de kolonne te Moeara Siau. Onzer-
zjjds geen verliezen.
VRIJZINNIG-DEMOCRATISCHE
BOND.
Zaterdag 24 Januari wordt in De Kroon te
Amsterdam eene algemeene vergadering ge
houden van den Vrijzinnig-Democratisehen Bond.
Daarin zal o. a. een ontwerp-gemeenteljjk
program besproken en zullen bestuursleden
benoemd worden.
Voor de vacaturen in het bestuur, wegens
periodieke aftreding, beveelt het bestuur aan
de heeren Z. van den Bergh (aftr.) en mr. J.
C. Post, beiden té AmsterdamP. VT. J. van
Hassel te Utrecht (aftr.) en A. van den Bergh
te ArnhemTh. M. Ketelaar te Amsterdam
(aftr.) en dr. H. Bos te WinschotenH. Snjj-
ders (aftr.) en mr, M. Jacq de Witt Hamer,
beiden te Middelburg.
Wegens het bedanken van den heer F. Móll
worden aanbevolen de heeren P. Hofstra te
Menaidum en A. Kelderman te Deventer en
wegens het bedanken van den heer mr. E.A.
Smidt de heeren mr. E. Fokker en mr. H. P.
Marchant, beiden te 's Gravenhage.
Het Onlwerp-program voor werkzaamheid op ge-
tebied is samengesteld door de heeren
Joh. J. Belinfante te 's Gravenhage, M.
Boogaerdt Bz. te Krimpen a/d Lek, mr J. H.
de Crane te Lochem, mr H. L. Drucker te
Leiden, C. Y. Gerritsen te Amsterdam, mr A.
van Gjjn té 's Gravenhage, P. W. J. van Has
sel te Utrecht, mr H. P. Marchant te 's Gra
venhage en J. W. C. Teilegen te Amsterdam.
Het ontwerp-program bevat de volgende
punten
1. Als werkgeefster heeft de gemeente:
a den rechtstoestand te regelen van alle
personen in haren dienst.
Tot deze regeling behooren, vooral wat de
werklieden betreft
bepalingen, vastgesteld onder voorlichting
van of in overleg met Kamers van Arbeid of
vakvereenigingen van patroons en van werk
lieden, omtrent loon en werktjjd voor ver
schillende leeftjjden en vakken, omtrent Zon
dags- en nachtarbeid, overwerk of werk buiten
de gewone uren, omtrent taak- of stukwerk
en omtrent uitkeering in geval van ziekte en
geoorloofd verzuim van anderen aard
verleening van een jaarijjkscb verlof;
vaststelling der termjjnen waarin het loon
wordt betaald
bepalingen omtrent loons- of tractements-
verhooging
voorschriften omtrent beslissing van geschil
len tusschen ondergeschikten en hunne
met eene doeltreffende strafregeling.
Voorts dienen, waar de gemeente tal van
werklieden in haren dienst heeft, commissies
te worden ingesteld, door en uit do arbeiders
voor de onderscheidene bedrjjven te kiezen,
teneinde deze bjj de bespreking van verschil
lende punten met de directie to vertegen
woordigen.
Maatregelen dienen genomen om voor de
gezondheid en veiligheid der werklieden te
waken (gelegenheid in gasfabrieken e. d.
zich te wasschen en baden of douches te ne
men, goede schaft- en kleedlokalen, behoorljjk
toezicht op de verstrekte werktuigen en ge
reedschappen. enz.)
Afgescheiden van verdere bemoeiingen in
zake het woningvraagstuk, stelle de gemeente,
waar dit noodig bljjkt, gezonde en geschikte
woningen voor hare arbeiders verkrjjgbaar.
Aan alle personen, in dienst der gemeente,
i aan hunne weduwen en wezen dient pen
sioen te worden verzekerd.
b. maatregelen te nemén in het belang van
hen, die indirect in dienst der gemeente ar
beiden.
In de bestekken van door haar aan te be
steden werken of leverantiën of onder de
voorwaarden voor ooncessiën neme de ge-
ite daarom bepalingen op omtrent het aan
do werklieden uit te koeren minimum-loon en
don maximum-arbeidsduur, voorts voor zoo
veel mogeljjk bepalingen, als onder a genoemd.
Tevens wake zjj door afdoende contröle voor
naleving dier bepalingen
hare werken uit te voeren op eene wjjee,
die mede bevorderljjk- is aan de belangen van
het daarbjj betrokken personeel.
Zooveel mogeljjk neme de gemeente de uit
voering van gemeentewerken in eigen beheer,
daarbjj geleidelik te werk gaande.
Het aanbeBtedingsstelsel worde geregeld en
verbeterd, door, behoudens noodzakelijk geachte
Uitzonderingen het ©nder-aanbesteden te ver-
m, niet als vaste regel het werk aan den
langsten inschrijver te gunnen, en, waar mo
geljjk, ieder vak afzonderlijk aan te besteden.
II. Ondernemingen en inrichtingen van al
gemeen nut, die of een monopolistisch karak
ter dragen, t»t meer in het bjjzonder strekken
tot bevordering van onderling verkeer en ge
meenschap, dient de gemeente als eigen bedrjjf
te exploiteer en, voor zoover zulks hetzjj een
eisch kan heeten van de haar bjj de wet op
gedragen zorg voor de openbare orde, zede
lijkheid en gezondheid, hetzjj vrjje concurrentie
of particuliere exploitatie voor de gemeente
naren of den gemeentedienst onvoordeelig,
schadelijk of hinderlgk is te achten of onvol
doende of gebrekkig in de behoeften voorziet.
Gas, wat^r en electrischen stroom behoort
de gemeente te leveren, zoowel voor den
openbaren dienst als voor particulier gebruik.
Verkeersmiddelen (tramB, ponten, enz.) die-
m door de gemeente geëxploiteerd te worden.
Ter bevordering van het verkeer dienen wegen
te worden aangelegd en verhard.
Voorts is gewènscht oprichting van gemeente
inrichtingen voor handel en bedrjjf, die, vooral
in verband met het verkeer te water, op be
paalde punten noodzakeljjk zjjn (havens, dok
ken, opslagplaatsten, pakhuizen, kranen).
De gemeente neme de banken van leening in
eigen beheer en verbieden het houden van par
ticuliere banken van leaning of pandjeshuizen,
waartoe de wet zoo ze niet reeds zelve dat
verbod uitvaardigt haar ondubbelzinnig de
bevoegdheid behoort toe te kenneninmid
dels trachtte de gemeente, door hetverleenen
van faciliteiten, te bewerken, dat het publiek
de gemeeatöljjke instelling de voorkeur
geeft.
In de gemeenten van niet te grooten om
vang worde de proef genomen met oprichting
van gemeentelijke voorschotbanken.
De gemeente neme voorts de aanplakborden
en kolommen in eigen beheer.
Zoodra de wet zulks toelaat, trekke zjj de
verplichte brandverzekering binnen den kring
harer bemoeiing, met onderlinge herverzeke
ring ter vermindering der risico's.
Verder neme de gemeente in eigen beheer
al hetgeen in onmiddelljjh verband staat met
de door haar uitgeoefende bedrjjven, zoo o. a.
aanleg van gas- en waterleiding, van eleotri-
citeitsgeleidingen, verwerking van de bjjpro-
ducten des gas bereiding.
Wenscheljjk kan zjjn de oprichting van
eigen werkplaatsen, magazjjnen, kleedermake-
rjjen, drukkersen, enz. ter voorziening in de
behoeften van de eigen huishouding der ge
meente. (Slot volgt.)
UIT STAD EN PROVINCIE.
Bjj kon. besluit iB benoemd tot kanton
rechter te Goes mr. C. Lucasse, lid van
Gedeputeerde Staten van Zeeland, te Mid
delburg.
Dit is reeds in een groot deel der oplaag
van ons vorig nommer gemeld.
Het vroeger door ons aangegeven plannetje
nadert dus zjjn voltooiing.
Nu nog de heer M. de Jonge Jzn. te Goes
gekozen tot lid van Gedeputeerde Staten van
Zeeland dit kan de heer Lucasse niet
bljjven en de zaak is in orde.
Als de katholieke Staten-leden daartoe ten
minste willen meewerken
Door de aanneming van dit bezoldigd staats
ambt er zal echter wel geen twjjfel bestaan
of de heer Lucasse zal dit wel aanvaarden
zal hg van rechtswege zgn lidmaatschap der
Tweede kamer verliezen, maar hg is herkiesbaar.
En naar wjj vernemen, is hjj bereid een
nieuw mandaat te aanvaarden.
