MIDDELBURGSCHE COURANT. Maandag 15 December, N°. 295, 145° Jaargang, 1902. Deze courant verschijnt d a g e 1 jj k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. 13 Dec. 6 u. va», gedeeltelijk bewolkte lucht. THERMOMETER EN VERWACHTING. gï., 12 u. 40 gr., av. 4 u, 40 gr. F. Y er wacht.: zwakke Z. W. wind, Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel moer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel, Groots letters naar de plaats, die zjj innemen. Tot de Handel, Ngv,e: A. D33 liJL HAR van advertentie» en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffen enJJeldwezen, ia uitsluitend gerechtigd het Algemeea Adfartentie^Bunsr Acts., KUS. VwwrSmrgwnl 986, Atnitonbm, Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. Middelburg 13 December. Kameroverzieht. Zitting van Vrgdag. By het heden voortgezet debat over de be grooting van binnenlandsche zaken braoht de houding, daarbij door dr Kuyper aangenomen, ons voortdurend de vraag op.de lippen: was het dr Kuyper, de volbloed anti-revolutionnair, die aan het woord wasof was het een libe raal minister, die zgn begrooting verdedigde Lette, men alleen op de kern der zaak, dan moet het laatste alternatief aangenomen worden. Men zou dan als volgt bunnen zeggener was een liberaal minister aan het woord, die in dertijd gestudeerd had in een boek, geaobre- ven door dr Kuyper, en getiteld Ons Program. De uitdrukkingen, die hg in dat boek gevonden had, hadden hem zoo getroffen, dat hg b. v. niet spreekt van dronkenschap maar van «drank- ziekte", niet zegt: een kwaal maar «slaver- njj der zonde", voor krankzinnigen gestichten krankzinnigen huizen" gebruikt, niet spreekt van een gesticht opgericht met dit of dat doel, maar van een gesticht, dat »uit een anderen toon des levens is opgebouwd." Zoo zouden wjj nog een «trits" van woorden en uitdruk kingen kunnen aanhalen, die ons in het debat van heden sterk aan dr Kuyper deden denken. Maar lette men alleen op de slotsom, niet op de woorden, dan was het een gewone liberale minister, die toezeggingen en inlichtingen gaf. Om eenige voorbeelden te noemen. De par ticuliere vereenigingen voor krankzinnigen verpleging hebben niet veel steun van dr Kuyper te verwaohten. Wel zou de minister het oogenblik «zegenen" waarop het Rgk zgn gestichten kon sluiten, maar daar kan voor eerst niets van komen. De heer Schokking doet een beroep op 's ministers steun ten be hoeve der particuliere drankbestrijding.. Het antwoord van dr Kuyper is een uitlegging, dat er meer kracht uitgaat van de bestrgding van het drankeuvel door 1, gegeven door het particulier initiatief, dan door f 1 waarvoor men de hand naar den minister van finantiën moet uitstrekken. De heer Van Asch van Wjjck, die een vtjj omvangrijke collectie rede voeringen bjj de verschillende posten voorlas, was o. m. zeer gesteld op een homoeopathiscbe cl#siek. Het antwoord van dr Kuyper luidde dat is een zaak van het particulier initiatief. Dit was de conclusie van een betoog een allervermakelgkst betoog waarbij de strjjd tussohen homoeopaths® en allopathen voor gesteld werd alqof twee Indiaansohe sta b.v. de Comanchen en de Apachen, elkander den voorrang betwisten. De minister had daar niets mede te maken. De homoeopathen mo&sten maar zorg dragen, dat hun beginsel door zedelijken drang" op het gebied der wetenschap doorwerkte." Dc heer Talma, die voor asylen voor »be- boettige dronkaards" opkwam, kreeg ook nul op het request. Alleen de groote bonden kon den gesubsidieerd worden. Met de kleine bon den was dat erg moeiljjk. De regeering kan al die «ongelijksoortige krachten" niet helpen De heer De Bidder wilde de vivi-seotie perken. De minister antwoordde dat ook ,hior de «zedelijke drang" by de «wetenschap" meer baat zal opleveren dan hjj kan doen. draaide hjj al deze aanvragen om subsidie voor dén als kippen den nek om. Een operatie die op het laatst zoo handig ging en waarbjj de minister zelf zoo'n schik had, dat de aan vragers zeker een jaar noodig zullen hebben, om wéder behoorlijk op streek te komen. Dit neemt echter het feit niet weg, dat men in zekere kringen van dr Kuyper wel iets anders zal verwacht hebben. De mannen van de christelijke krankzinnigen verpleging, van christelijke drankbestrijding, de g veraars voor homoeopatie en «inperking" der vivi sectie sullen het zeker teleurstellend vinden, dat hun pleitbezorgers, de heeren Yan Asch van Wjjck, Schokking, Talma c.b., zoo met leege handen werden teruggestuurd. Inderdaad een liberaal minister had in deze zaken niet anders ge Nog altjjd is de brief met het overzieht der zitting van Donderdag zoek. De schrijver deed hem, naar hjj ons schreef, Donderdag avond te 11.15 te 's Gravenhage op de post en de beambte, belast met de lichting te 11.30, verklaarde dat hg den brief in den zak voor Botterdam had gedaan. Onze geachte medewerker verzocht ons, den lezers der Midd. Crl. zgn excuses te maken over het feit, dat voor hem stellig zeer teleur- stellend is maar, naar onze meening, niet min der voor onze lezers, die, gelooven wjj stellig, niet gaarne een dag zgn aangename causerie missen. sproken als dr Kuyper heden deed.-Voor «par- tioulier initiatief" gaf hg «zedelgken drang". Soms werden beiden tegelgk aanbevolen. Dat was alles. Wat ons ook opviel, waa de houding, door den minister aangenomen inzake de klachten over de toestanden in het krankzinnigengesticht te Zutfen, beschreven in de brochure van den heer Meister. Eerst na ernstigen aandrang van den heer Lobman, die blgkbaar in het geheel niet mede ging met dr Kuyper's inzicht in deze zaak, werd een onderzoek toegezegd. Volgens den heer Lohman ging het in het geheel niet aas maar per se te beweren, dat een gewezen krankzinnige niet vertrouwbaar was. Toegegeven heeft de minister ook in de quaestie van het kon. besluit tot uitvoering der woningwet. Zooals het besluit nu is ge redigeerd, zullen de gemeenten niet met grooten jjver aan de uitvoering der woningwet mede werken. De voorschotten en bgdragen, door den Staat aan de gemeentebesturen te rei- leanen, houden volgens het kon. besluit in het geheel geen rekening met den toestand der gemeente-financiëa een stelsel waartegen verzet van allo zjjden werd aangeteekend. De heer Borgesius zag hierin geen royale uitvoering der woningwet, en erkende dat als regel Staat en Gemeente ieder de helft moeten betalen. Maar er waren ook gemeenten, die deze helft niet konden betalen. Daarom mo9st de bepaling worden geschrapt, dat de Staat niet meer mag geven dan de helft in de door de gemeente te betalen annuïteit. In zgn ant woord verklaarde de minister, nadat ook door de heeren Schaper en Janssenjin dezen geeBt was gesproken, dat aap den wensch tot verandering van het kon. besluit zou worden voldaan. Een toezegging, die een woord van dank der ver schillende sprekers uitlokte. Vermelden wjj hier nog, dat de heer De Waal Malefgt een heel treurig figuur maakte. Hjj had zgn best gedaan om het kon. besluit verdedigen om dadelgk daarop te ver men, dat de minister het kon. besluit zou veranderen. Wjj gevoelden wel eenig kassian met dezen «leider", bgna schreven wjj «Igder" Maar het gekke figuur was niet zgn schuld. Daar ib dr Kuyper aansprakelijk voor. De brochure-Van den Brand. i. De Indische Mercuur van 9 Dec. onderwerpt de, ook door ons besproken, brochure van mr J. van den Brand over de M illioenen uit Deli aan eene critiak. Daarin wordt op den voorgrond gesteld, dat het aan misstanden, welker opruiming ons doel moet zjjo, in Deli niet ontbreekt, evenmin als ergens elders. Maar dit is te verklaren, niet te verontschuldigen, door de snelle opkomst van dit gewest, eene opkomst, welke aan die van een goudland heeft doen denken en in geljjke mate ongewenschte elementen h kunnen aanlokken. Waar mr J. van den Brand zich geroepen gevoelde, de in Deli heersohende toestanden bloot te leggen, bepaalt hg zioh tot de laatste 4 jaren. Slechts gedurende dien tjjd was hjj in Deli woonachtig, wanneer wjj ten minste zgn afwezigheid van enkele maanden ter beharti ging van de belangen van het Boedoe gpud- syndicaat niet mederekenen. De op pagina 28 en 29 zjjner brochure kortelings beschreven feiten, welke «den lezer bespaard" zouden bljjven, waren dan ook beter geheel wegge laten. Dergeljjke verhalen heeft de schrjjver van booren zeggen en hoeveel dit waard is bekend. De sensationeele geschiedenis van de onder een huis vastgebonden vrouw werd den schrij ver door een ooggetuige medegedeeld, die de lafheid had van weg te rjjden in plaats van het slaohtoffer uit haar vreeseljjken toestand te verlossen en eene aanklaoht in te dienen. Het verhaal klinkt hierdoor erg onwaarschijn lijk- Men stelle zich in de plaats van dien ooggetuige 1 Oud-Delianen weten zioh verder zeer goed te herinneren, dat de administrateur, die een koelie met de duimen tusBche» de copieerpera schroefde, de heer N. P. was, die daarvoor dan ook werd aangeklaagd, te zjjner verantwoor ding naar Batavia werd opgeroepen, onder weg over boord Bprong en den dood in de golven vond. De overige verhalen behooren tot het getal Delisehe legenden, dat op het bitteruur wel eens wordt «opgehaald", doch waarbjj bet noemen van persoons- of plaatenamen achter wege bljjfti Om verder nog een oogenblik by dien «goe den ouden tjjd" te verwglen, men moet nooit uit het oog verliezen, dat in de allereerste jaren der cultuur zoowel politie als justitie (en daarmede ook de wettige bescherming voor Europeanenten eenenmale ontbraken en het bewaren van de rust en orde tusschen de toen maals in twee vgandige oongsie's verdeelde Ckineeze®, geheel aan de planters zelf was overgelaten. Het Jhaofddoel van mr Van den Brand's brochure evenwel waste betoogen, dat ds koelie-ordonnantie onredelgk is, en dat zg derhalve moet worden afgeschaft. Waarom is echter de ordonnantie ingevoeld Juist om een einde te maken aan de groote misbruiken, welke het stelsel van vrgen arbeid, meebracht.Want met dat stekel van vrjj en arbeid zgn de planters begonnen. Dat stelsel is al on deugdelijk gebleken en verworpenHospitalen, vrjje geneeskundige behandeling, behoorlijke woningen zgn het resultaat van de ordonnantie. 'Vrjj" werkman mag «zelf" voor zjjne verpleging zorgen 1 De oude «vrjje congsies" met hun eigen tandik, die de sohakels vormden tusschen werkgevers en werknemers, zgn nog lang niet vergeten, en daarmee blgft ook de herinnering bestaan aan al het geknoei en de misbruiken der Ghineezen onderling, waartoe zij aanleiding gaven. Juist de koelie-ordonnantie maakte hieraan een einde door de rechten en ver- plichtingen van werkgever on werknemer nauwkeurig te omschrgven. Heett hierbij de werknemer eenige persoonlijke vrjjheid inge boet, dit verlies wordt meer dan vergoed door de bescherming, welke nu zgn deel is. Waar schrjjver dan ook dit verlies van per soonlijke vrjjheid zoozeer op den voorgrond plaatst als eene groote fout van de ordonnan tie, daar kunnen wjj dit niet anders beschouwen dan ala een direct gevolg van de tuaschen. werkgever en werknemer aangegane overeen komst, zooals ook militairen, schepelingen, bureauklerken, post- sn telegraaf beambten en eigenljjk bgna iedereen uit den aard zguer betrekking ieta van zgn persoonlijke vrjjheid opofferen moet. Maar vraagt de schrgver in de Ind. Mer- ur is de werknemer zelf tjjdig op de hoogte van de bepalingen der ordonnantie, volgens welke hg zioh voor zekeren tjjd «ver bindt" en «is hg met de bepalingen der ordon nantie tevreden ?"s Wat het eerste punt aangaat, kan als vast staand worden aangenomen, dat de Chineesche werknemers de bepalingen der ordonnantie zeer goed kennen. Zg vormen het over- groote deel der werklieden. Dat een deel der Javaansche werklieden somtgds minder goed ingelicht bleek, mag niet aan de Deli-planters worden verweten. De werving op Java, en zg alleen, draagt daar de schuld van. In den laatsten tgd is dan ook bg de regeering op verbetering der werving op Java aangedrongen. Wat het tweede punt aangaat, kannen wg ten volle met ja beantwoorden. Dit bewgzen de tallooze Chineesche en Javaansche werklieden, die, na eenigen tgd naar hun land te zgn teruggekeerd, zich weder voor Deli laten aan werven. Dikwgls brengen deze oudgasten nieuwelingen mee. üit de cgfers van het immigranten bureau blgkt dat in 1889 uit vrgen wil 262 man naar Deli terugkwamen. In 1891 bedroeg dit aantal 689 man, in 1893 reeds 1136 man, in 1895 3910 man, in 1898 4479 man. Velen hunner vestigen zioh na afloop van het contract in Deli zelf en beginnen met de op gespaarde gelden een kleinen haudel of koopen zich een aandeel in een der talrjjke Ghineesche groentetuinen en varkensfokkergen. Velen ook zenden geld aan hun familie, velen nemen het zelf mee naar China. Van deze laatsten maakt een deel alweder gebruik van de hulp, welke het Immigranten-bureau hun geeft. Welke sommen, hoewel slechts een deel van het totaal, op die wgze naar China gaan, bswgst een door de Mercuur medegedeelde staat van money- orders en wissels op China aan daarheen terug- keerende Chineesche arbeiders van Deli tegen hunne spaarpenningen door de agenten van het Immigratie-bureau uitbetaald Die staat loopt over de jaren 1888—1899. In laatstge noemd jaar werd op die wgze totaal 260.124. dollar aan spaarpenningen overgemaakt, en over de genoemde 12jaar beliep dit 1.697.533.42 dollar. En dez9 som vertegenwoordigt slechts een klein deel van de opgespaarde gelden der ar beiders. Slot volgt). Deze week bracht in de verzending van oesters geen verandering. De handel was eer slapper dan drukker. In de prgzen kwamen ook geen verandering. In de week van 4—11 Dec. zgn van I e r s e k e verzonden 460.000 leverbare oesters, tegen de volgende prgzen: lesoortfr.85—95; 2e soort fr. 35—45 3e 30ort fr. 20—30. Bovenstaand cgfer van 460.000 rechtvaardigt de algeraeene en luide klachten over zwakte iu den oesterhaudel. Overvloed van Franache oesters blgft men als de oorzaak noemen. De vorst speelt vooral den werkman parten- 't Is treurig zooveel menschen er leegloopen. Dé armbesturen krggen handen vol werk. Dooi 't algem. armbestuur werden 30 nieuwe gezinnen bedeeld. (Iers. en Ih. Crt.) Door den raad van Cats is aan den heer J. Sturm, sedert 1866 hoofd der school aldaar, op diens verzoek, met ingang van 1 April a.s., eervol ontslag verleend, onder dankbetuiging voor de vele in die betrekking aan de gemeente bewezen diensten. Aan de dames J. Ch. L. Sturm en N. J. Sturm werd op haar verzoek mede eervol ontslag ver leend, aan de eerste als kantoorhoudster en waarnemend kantoorhoudster, aan de laatste als waarnemend kantoor houdster, beiden tegen 1 Maart a. s. Ten slotte werd nog eene verordening op de brandweer vastgesteld. Vrgdag avond werd voor het Nuts,depar tement te N o o r d g o u w e eene voordracht gehouden door den heer mr L. J. Huber, uit Veendam, die eerst zgn gehoor aangenaam bezig hield, sprekend over sprookjes en sagen, na de pauze een deel van Ten Kate's voor te dragen en eenige humoristische bgdragen ten beste te geven. Hg had, naar men ons meldt, veel succes. In plaats van wglen den heer Chr. Groene- veld de Kater werd tot voorzitter van het departement gekozen de heer M. Walraven van de Garde. TOT STAD EN PROVINCIE. Volgens loopend gerucht, waarvoor alle grond bestaat, wordt in onze gemeente een beweging op touw gezet, om ,op te komen tegen het idee het Damplein te bestemmen voor het bouwen van een post- en telegraafkantoor. Dat ruime, fraaie gedeelte der stad zou, ook naar ons gevoelen, ontsierd wordenterwgl een der mooiste stadsgezichten door zulk een gebouw zou te loor gaan. Alle reden dus om daartegen met kracht en klem op te komen. Bg de inschrgving van werkloozen, Don derdag. en Vrgdag alhier gehouden, hebben zioh 131 personen aangemeld. Vrgdagnamiddag is de lgn Hulst; Walsoorden door den Raad van Toezicht gekeurd en goed bevonden. Zondagnamiddag zal door het bestuur een proefrit worden ge houden en Maandag wordt zg, zooals bekend, voor het algemeen verkeer geopend. IJSVERMAAK. Vau wege de Walchersche wielrgdersveree- niging T. A. V. E. N, U. waren tegen Vrg dag avond de te Middelburg bestaande sportver- eenigingen uitgenoodigd saam te komen in het Schuttershofom te trachten uit den boezem der te houden vergadering een commissie te vormen, die zioh belasten zal met het s wenden van pogingen tot het verkrggen van sen of meerdere gsfeeeten te Middelburg. Die uitnoodiging was gericht aan degsolub Walcheren, de Vereeniging tot bevordering van het Vreemdelingenverkeer in WalcherenUit hel volk- Voor hel volk, de schiet vereenigingen PaulKruger, de Flobert Schietvereeniging, Medioburgum en de Schutterij Schietvereenigingde voetbalclubs Olym- pia, die van de kweekelingen, de wielrgders- vergenigiug Scaldis, de gymnastiekvereenigingen MedioburgumAchilles, die van Ons Huts, de dames gymnastiekvereniging, de christelgke dito en de Algemeene Nederlandschc Wielrijders- bond. Aanwezig waren vertegenwoordigers van 7. A. V. E. N. U., de schutterg schietvereeni ging, AchillesOlympia, de kweekelingen Voet balclub, de schietvereeniging Medioburgum, de gymnastiekvereniging van dien naam, de Turn- club Ons Huis, de IJsclub Walcheren, de Ned. Wielrijders Bond en de Chr Gymnastiekvereni ging Excelsior en missohien nog anderein een woord de opkomst was hoogst voldoende. Nadat de voorzittei van 1. A. V. E. N. Ur de heer Jan F. Boutens, het doel der samen komst had uiteengezet, werd de vraag bespro ken hoe een commissie zou worden saamge- eteld, die de leiding van een eventueel feest op zich zou nemen. Daarover werd breed gediscussieerd. Men kon niet direct tot overeenstemming komen; men wilde dat 1. A. V. E. NU., die het initiatief tot de- samenkomst nam, dadelgk opening van zaken deed men vroeg of zg plannen had, men vond het verkeerd dat zg, eene wielrgders-vereeniging, deed wat eigen- lgk buiten haar 'sfeer .ligt. Anderen daarentegen stelden in het licht dat zg, op wier weg het ligt de gesport tot haar recht te brengen, tot dusver niet deden wat van hen werd verwacht. Op te billgken gronden werd dat werkloos blgven tot duBver verdedigd. Eindeljjk werd gevraagd of iemand zich er tegen verklaarde dat, waar anderen achterbleven, de vergadering een comité benoemde dat een of meer gsteesten zou op touw zetten. In principe wzb men dat weldra eens, maar er werden nog heel wat beraadslagingen ge voerd yóor men tot stemming kwam over eene commissie van 9 leden, die zich, des gewenscht. meerdere leden zou kunnen assumeeren. Gekozen werden de heerenJ. van Goozen, Jan F, Boutens, C. A. Schulte, C. J. Stomps, Van Heusden,I. P. J. de Groot, J. van Groot heest, W, Bosman en M. S. de Zeeuw. Alle heeren namen de benoeming aan met uitzondering van laatstgenoemde. In diens plaats werd benoemd de heer W« K. Hering. De commissie ging dadelgk in comité om overwegen wat kan gedaan worden om tot stand te brengen wat de vergaderden van haar wachten. Tot voorzitter der commissie werd benoemd de heer Jan F. Boutens. De commissie heeft heden een beroep ge daan op de liefhebbers van de schaatsensport om de ziel van een feest te willen verschaffen. Zelf heeft zg reeds een garantiefonds gevormd. Wanneer het weder het toelaat, bestaat het plan om Dinsdagavond een gsfeest te geven. De baan, voor het feest aangewezen, zal worden versierd en verlicht, terwgl uit den aard der zaak muziek niet zal ontbreken. Wat het feestprogramma betreft, werd ons het volgende verluid Men wil den avond openen met een polo naise met giorno's, dan zal een giorno- en transparantwedstrgd gehouden worden terwgl men liefhebbers hoopt te vinden voor een gecostumeerden rit langs de baan. Voor de mooiste of aardigste costumes, personen of groepen, zullen prgzen worden uitgeloofd. Eindelgk bestaat het voornemen' gedurende den avond verschillende vermakelgkheden te organiseeren. De commissie heeft bg den burgemeester aanvraag gedaan om, wanneer zg haar gsfeest geeft, de beschikking te mogen hebben over gedeelte vest en aangrenzend terrein. Dat is voorloopig toegestaan. Mocht het weder de plannen tegenhouden, dan blgft de oom missie permanent, om zoodra ijs en weder dienen haar mandaat uit to voeren. Ook op het kanaal van Sluis naar Brugge is druk schaatsen gereden. RE30LAMHS. 40 cent per regel. Een dreigend gewaar. De bloedarmoede of de bleekzucht zgn bei den wel de wreedaardigste vganden voor het opkomend geslacht. Jeugdige personen, door deze ziekte aangetast, verliezen op zekeren dag hunne kleuren, worden treurig en stil- zwggend, vermgden het gezelschap hunner kameraden en vervolgens doen zich kleine ongemakken voor, zooals hoofdpgn, duizelig heid en steken in de zgde. De eetlust en slaap verdwgnen en eene doodelgke kwgning is de gewone toestand van den bloedarmoedige bg een meer gevorderde periode. THEODOOR VAN ZELST, volgens portret. Zie hier een treffend geval dat ons door de ouders van den jeugdigen Theodoor van Zeist, 60 Kuiperswal, te 's Hertogenbosch, werd me degedeeld en aan onzen verslaggever bg zgn bezoek aldaar werd bevestigd. Zgn vader schreef onsmgn zoon was door een sterken groei zeer verzwakt. De ziekte ia begonnen met een gevoel van vermoeidheid, verder deden zich voor gebrek aan eetluBt, Blechte spgsverteering, steken in de zgde, duizeligheid, oorsuizingen en veel last van koude voeten; wg begonnen ons bepaald ongerust te maken over de toekomst van ons geliefd kind, doeh na zoovele malen in de dagbladen de wondervolle genezingen, door de Pink Pillen van Dr Williams teweegge bracht, gelezen te hebben, besloten wg ook tot het gebruik derzelve over te gaan, en kan ik U thans naar waarheid verklaren, dat hg veel in krachten beeft gewonnen, hg met smaak eet, de spgzen goed verteert en er flink uitziet. Steeds zal ik een ieder die lg- dend iB Dwe beroemde Pink Pillen aanbe velen, en blgf ten hoogste dankbaar voor Uw uitstekend middel. Wg kunnen er echter niet genoeg op aan dringen, dat men wel aoht geve de echte Pink Pillen van Dr WilliamB te bekomen, want, gelgk alle goede produkten, worden ook de Pink Pillen reeds op eene grove maaier

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1902 | | pagina 1