N'. 277,
148" Jaargang,
Maandag
24 November,
Uit liefde voor de kunst.
1002.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THBRMOHRTBR KN VERWACHTING.
22 Nov. 8 u. vm. 27 gr., 12 u. 38 gr- av. 4 u. 34 gr. F. Verwacht: zwakke O wind,
nevelig weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regeh
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advartenlia-Sarwv
A. BR LA MAR Au., N.X. Veerbnrgwnl 360, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 22 November.
Kameroverzicht.
Zitting van Vrgdag.
De algemeene beschouwingen over de In
dische begrooting, die reeds met de koffiepau
zen werden gesloten, gaven aan de sprekers, die
hierovar Donderdag aan het woord waren ge
weest, aanleiding om nog eens enkele door hen
in het debat gebrachte punten te onderstrepen
Zoo kwamen de heer Fock, Pgnacker Hordgk en
Van Kol terug op de verklaring, den vorigen
dag door den minister afgelegd inzake den.
fioantieelen steun, welke Nederland aan Indië
zal verleenen.
De heer Fock nam gaarne acte van deze
verklaring, maar was niet heèl gerust door
de reserve, waarmede de minister toen gespro
ken had.
Beteekende die »tgdelgke tegemoetkoming"
aan de Indische behoeften om »verdere inzin
king" te voorkomen, alleen een renteloos voor-
sohot
Of was de bedoeling er van om de rente
last der beide Indische leeningen van '85 en
'96 van de Indische bègrooting op de Neder-
lansche begrooting te brengen
Ook de heer Pgnacker Hordgk, voor zoover
verstaanbaar, vroeg, den minister om nadere
uiededeelingen daaromtrent.
ITit het antwoord van den minister op deze
vragen bleek, 4$ ^8 bereid was aan het ver-
angen dezer keeren te voldoen, een nota zou
overleggen, maar eerst hierover met den mi
nister van financiën moest raadplegen. Verder
liet kg over deze zaak niets los. In welken
vorm, wanneer, en hoe groot het bedrag zal
zijn, dat de berooide Indische financiën wederom
op de been zal moeten helpen, blijft dus alsnog
een verrassing.
-
Was de heer Idenburg op dit punt zeer ge
reserveerd, een houding, die hem blijkbaar
zeer slecht afgaat, over de onderwerpen, die
verder door hem aangeroerd werden, gaf hg,
evenals Donderdag, in onomwonden taal zgn
meening te kennen. Imperialisme en militai-
risme in de slechte beteekenis van het woord,
niet van hem te verwachten. NogmaalB
werd dit door hem nadrukkelijk geconstateerd
Wat Atjeh betreft, is hg vast besloten den
sedert '96 gevolgden weg niet te verlaten.
Ten opzichte der Indo's verklaarde hg
dat deze personen zich niet over de Indische
regeerjng beklagen maar over de vaders, die
hun tfbt levenslicht schonken, en zich verder
van hun lot niets aantrokken. En, vroeg de
minister zou het voor deze verlaten Indo's nu
zoo verkeerd zgn, indien zg in de kazerne een
eeriyk stuk brood trachten te verdienen? De
heer Van Kol zeide gisteren wel, dat de Indo's
daar heele slechte dingen leerden, maar de
minister refateerde deze bewering met er op
tflt, wyeen, dat zjj daar ten minste orde en
tucht leeren. Met verheffing van stem kwam
dit orde en tucht" er uit, en tevens werd een
zgdelirgsche blik naar den heer Van Kol gewor
pen, die van die hooggeroemde militaire »orde
en tocht" maar een zeer \aag begrip scheen
te hebben. Generaal Bergansius had den heer
Idenburg dit niet kunnen verbeteren. De ex
kapitein van den generalen staf kwam hier
voor een oogenblik duidelgk te voorschgn.
Ook aan het calvinisme van den minister
werden wg nog even herinnerd. Maar geluk
kig web het een praktisch calvinisme, dat in
Indië dé orde en rust niet zal verstoren. Over
het concubinaat sprekende, bleef hg dit ver-
oordeelen, maar tevens ei kennen dat aan deze
zonde niet eensklaps een einde kan gemaakt
worden. Daarvoor was hg te lang in Indië
geweest, om dat niet te weten.
Ten slotte wederlegde hg den heerVan Kol
tg op enkele punten, welke door dien afgevaar
digde als zijn progam waren genoemd. Ter
dege had de minister een program, maar daarin
stond heel iets anders dan de heer Van
Kol er in las. Wat hg hieromtrent nader uiteen
zette, ook in verband met zjjn denkbeelen over
zending, scheen ons echter heel iets anders
toe, dan het calvinisme, door dr Kuyper voor
Indië pasklaar gemaakt. Wel onderschatte de
minister de punten niet, door den Meester in
;gn Program aangegeven, maar men moest die
niet lezen alB de heer Van Kol gedaan had.
Men moestenfin wg dachten in een
liberaal kabinet had de heer Idenburg ook
best een plaats kunnen innemen.
Maakte het op ons den indruk dat de mi
nister by de beantwoording der sprekers, die
algemeene beschouwingen het woord
hadden gevoerd, z°er gelukkig was, vast in
zgn schoenen stond, bg de behandeling der
artikelen, waarmede na de pauze een aanvang
werd gemaakt bleek hg herhaaldelgk minder
zeker van zgn zaak te zgn. Ter verontschul
diging mag echter dienen, dat hg natuurlgk
niet van alle zaken op de hoogte kan zgn, die
daarbg te berde werden gebracht.
Als het meest helangrgke onderwerp, waar
over bg het debat over de artikelen werd
gesproken, vermelden wg de quaestie der koelie
ordonnantiën inDeli. Èn de heer Meichers èn
de heer Van Kol wgdden over deze zaak uit.
De heer Meichers wees er op aan de hand van
de bekende brochure van mr Van den Brand
dat de toestanden aldaar alles te wenachen
laten, en vroeg den minister die koelie-ordon
nantiën hier af te schaffen, en er vrgen
arbeid voor in de plaats te stellen.
Dezelfde meening werd ook door den heer
Van Kol geuit, dié hierbg opmerkte, dat hg
bg zgn bezoek aan Deli echter gezien had, dat
niet op alle ondernemingen de koelies be
handeld worden als beschreven in de brochure
van mr. Van den Brand. Op de groote onder
nemingen, dit erkende de heer Van Kol, werd
behoorlgk voor de koelies gezorgd. Toch was
hg echter ook voor de afschaffing der ordon
nanties èn daar hg toegaf, dat dit niet in eens
kon geschieden vroeg hg althans om de mis
bruiken, die daarbg plaats hadden, ferm tegen
te gaan.
Uit het antwoord van den minister bleek,
dat de regeering ook niet dweept met die
ordonnantiën. Er waren zeker misstanden ge
constateerd het rapport van den heer Hoeting,
Jammer dat het publiek zoo weinig talrijk
was. Mij dunkt dat dergelijke concerten grooter
belangstelling verdienen.
Aldus onze muzikale verslaggever, de heer
Jan Morks, in zgn verslag over het concert,
Donderdagavond gegeven door de Vereeniging
voor instrumentale muziek te Middelburg.
En wg zeggen het hem volmondig na
ie jammer, zeer jammer.
Maar dit niet alleen.
Pleit het feit, dat niet op zich zelf staat,
niet tegen de kunstliefde van hen, die de mu
ziek in onze goede stad beoefenen
Wy dachten daarover toen we huiswaarts
keerdenna op het concert zooveel genoten
te hebben.
En wy overwogen nog daarna de oorzaken
van dit treurig versohynsel en tevens de vraag:
welke middelen zouden kunnen leiden tot ^er-
betering van den, laat ons het eeriyk zeggen,
in onze oogen onhoudbaren toestand van eene
zoo goede, zoo nuttige vereeniging als de
•Instrumentale", die zulk eene eervolle plaats
inneemt in ons muzikaal leven
Het is eehter niet alleen uit belangstelling
voor haar zelve dat wg enkele gedachten
daarover ter overweging wiljen geven, maar
ook uit vaste overtuiging dat elke poging,
aangewend om dat muzikale leven te verhoo
gd», om zin on liefde voor de muziek op
o-
t«|
wekken en te doen toenemen, vooral in zulk
een uitstekenden vorm? als zg ons door die
Vereeniging meermalen geboden wordt, het
algemeen ten goede komt.
Instrumentale muziek verheft even goed als
vocale, vooral waar men zich er op toelegt
goede werken te doen hooren. En zg kunnen
zoo heeriyk hand aan hand gaan.
Ditmaal was er nog w el de aandacht op ge
vestigd dat een «ymphonie van een der grootste
meesters zou worden vertolkten toch scheen
dit niet genoeg aantrekkingskracht uit te
oefenen, om allen die een viool of een ander
instrument bespelen, te doen opgaan naar de
concert- en gehoorzaal.
Wg misten er zoovelen
Gevoelen die allen daarvoor dan niets
Wg kunnen het ons niet voorstellen.
Louter uit liefhebberg, om in eigen kringetje
te spelen, beoefent men toch niet in 't alge
meen een instrument.
Er is toch wel zeker feu sacré, hoe gering
ook, daarbg in 't spel, een gevoel van liefde
voor de kunst die men, zg het ook als dilet
tant, beoefent.
Dat feu sacré toch zegt dat men naar het
hoogere, het betere steeds moet strevendat
men niet alleen door eigen studie, kan leeren
maar vooral pok door het hooren van goede
muziek, goed uitgevoerd.
Waar big ven dan allen, die hiervan bewust
zgn, op avonden als de Instrumentale hare uit
voeringen .gepft?
Willen zg niet leeren
Het .moest voor hen een heilige plicht zjjn
dat de minister aan de Kamer overgelegd had,
bevestigde dit. Maar het verkeerde er in lag
meer in het gebrekkig toezicht op de uitvoering
der ordonnantiën, dan in de ordonnantiën zelf.
Daarom beloofde de minister een verscherpt
toezicht en een nader onderzoek over de door
mr J. van den Brand aan het daglicht ge
brachte feiten. En mocht het blgken, dat
vrge arbeid op Deli mogeiyk was, dan wilde
de ordonnantiën afschaffen.
Naar het on? voorkwam, getuigde dit ant
woord wel van goeden wil, maar gaf het
allerminst uitsluitsel op de vraagmoeten de
ordonnantiën gehandhaafd blgven, waar vrije
arbeid mogelgk wordt geacht
UIT STAD EN PROVINCIE.
De strenge winter, dit jaar zooveel vroe
ger gekomen dan hg was verwacht, heeft als
noodzakelgk gevolg gehad dat een aantal per
sonen vroeger dan gewoonlgk buiten werk
geraakten. Buiten werk, dat is buiten ver
dienste, buiten voeding en verwarming, tenzg
op een of andere wgze wordt te hulp geko-
Dat doet zooveel mogelgk de Werkver-
ichaffing van den Christelijken Volksbond a 1-
mits zg daarvoor voldoenden steun ont
vangt van hen die wat missen willen en
kunnen.
Op hen zal dezer dagen een beroep worden
gedaan.
En zeker zullen zy, evenals telken jare,
kan 't zgn ditmaal wat meer dan anders,
geld of voor hen minder bruikbare, kleederen
of meubelen, hqishoudelgke voorwerpen en
dergelgke zaken afstaan, om daarmede het po
gen der werkverschaffingleniging van armoede
door het verstrekken van arbeid, te bevorderen.
Want er is heel wat noodig om veler ge
zinnen daardoor brood te geven.
Tegelgker tgd willen wg ook de aandacht
onzer lezers in de stad vestigen op de hulp,
die de verschillende diaconiebesturen en lief
dadige instellingen nu zou dringend behoeven.
Laten zjj, wanneer hun de collecte-bussen
worden aangeboden, nu het^zoo fel koud is en
de behoetten groot zgn, eens wat dieper in
de beurs tasten dan gewoonlgk. Er is veel
behoefte.
Maandag houden daarvoor de Nederlandsche
Hervormde gemeente alhier hun rondgang.
Uit Vlissingen.
Naar wg vernemen, zal aan het reeds lang
gekoesterde plan van de Kon. Maatschappij
De Schelde, om over te gaan tot het bouwen
van 400 arbeiderswoningen, ten behoeve harer
werklieden, binnen kort uitvoering worden ge
geven.
Er zgn onderhandelingen aangeknoopt, die
uitzicht geven op succes.
Voor de vele werklieden, die thanB te Mid
delburg an Souburg wonen en door het heen
weer trekken heel wat tgd verliezen, ware
het, zegt onze berichtgever, zeker wenscheiyk
dat spoedig tot den bouw kon worden over-
de vacature, ontstaan doorheb vei$ek van den
heer W. Rooze naar Middelburg, zgn Vrgdag
twee candidatenlgsten ingeleverd waarop zjjn
geplaatst de heeren A. Francke en L. Melse.
De stemming zal plaats hebben Vrydag 5
December a ,s.
Van verschillende zgden komen zeer
ernstige klachten over de schade, di« de vorst
aan aardappelen en suikerbieten heeft veroor
zaakt.
Alleen in Z u i d-B v e 1 a n d wordt het ver
lies door de landbouwers, die niet tydig hun
bieten rooiden of hun aardappelen lieten staan
of met te weinig bedekking inkuilden, op vele
duizenden gpschat.
Van I e r s e k e zgn in de weet van
13 —20 Nov. verzonden 730.000 leverbare oesters
tegen de volgende prjjz9nle soort fr 85—95;
2e soort fr. 35—45; 3e soort fr. 2030.
IJS EN KOUDE.
Den liefhebbers van schaatsenrijders al
hier deeleu wg mede dat het gs op de vesten
nog zeer broos is eh een door de politie in
gesteld onderzoek nog niet heeft geleid bat
machtiging aan de baanvegers om op de ge
stolde wateren hun bedryf uit te oefenen.
Waar de Zondag velen uitlokt om de
schaatsen aan te binden, als het gs maar
eenigszins vertrouwbaar schynt, ineenen wg
goed te doen de rjjders te waarschuwen „veoc
Te Oud-Vossemeer is een com
missie van vgf personen benoemd, die trach
ten zal voldoende middelen-te verzamelen voor
de stichting van een nieuw kerkgebouw voor
de Ned. Horv. gemeente
- Bg den heer J. K. te S t Maartensdgk
legde een kip een ei, op welks schaal in zeer
duidelgken vorm in bloed is afgeteekend de
volledige gedaante eener musch.
Zou er zoo vraagt onze berichtgever
ook eene wetenschappelijke verklaring voor
dit zeldzame geval te vinden zgn
Dat op een eierschaal bloedstrepen voor
komen is niets zeldzaams dat die strepen
toevallig een zekeren, op eenig voórwerp ge-
lykenden vorm hebben, is ook zeer gewoon.
Al is de gelgkenis ook niet volkome», een
weinig verbeeldingskracht is voldoende om te
zien wat men gaarne wil zien.
De wetenschappelgke verklaring komt o. i.
neer op eene kleine verwonding in dat ge
deelte van den eierleider, waar de eierschaal
gevormd wordt.
Naby Dinteloord is in het Schaar van
Oude-Tongen het beurtschip van schipper O.
Verstraate te T h o 1 e n aan den grond ge
ren. De opvarenden, schipper en knecht,
zgn gered.
In de Vrgdag te A a r d e n b u r g gehou
den raadszitting was de heer Eekhout afwezig.
Na de mededeeling van enkele ingekomen
stukken werden eenige voorstellen van burg.
en weth betreffende de comptabiliteit van de
gemeente, het weeshuiB en het gasthuis aan
genomen.
De behandeling van een adres van den ge
meenteontvanger tot nadere regaling zgner
jaarwedde, door Ged. Staten in handen van
burg. en weth. gesteld, teneinde den raad te
hooren, werd aangehouden tot eene volgende
zitting.
Ook voor de Vlissingsche winkeliers is de
zaak van groot belang.
Voor de verkiezing van een lid van den
raad van S t. La ii'r e n s, ter voorziening in
<jlan op te gaan, in de zekerheid iets zeer goeds
te hooren, onder leiding van een, van wien
uien zal en moet getuigen dat hg hoog staat
in kennis maar ook hoog in zgne liefde, in
zgne toéwgding voor de kunst.
Wat is de reden dat het begrip van eene
leerschool, die concerten als dat van Donder
dagavond kunnen zgn, behalve een bron van
het heerlgkste genot, nog niet gendeg is door
gedrongen
Enge opvattingen op dit punt laten wg
liefst rusten.
De kunst is voor allenen votjral de groote
werken van genieën zgn gemeen goed geworden.
Schuilt de oorzaak soms ook aan de andere
jde bg hen die niet ruim genoeg de poorten
van den muzikalen tempel open zetten
Ook die vraag kwam bg ons op.
Wg dachten daarbg o. a. aan de vele
jeugdige beoefenaars der muziek, aan hen, die
in andere orkesten bg eene zangvereeniging
meespelen.
Is voor hen de contributie der •Instrumen
tale" te hoog?
Zeer stellig, meenen wg.
En nu zal men ons tegenwerpen dat die
allen de repetities kunnen bywonen of de
Populaire concerten.
Maar daartegenover stellen wjj dat de eerste
niet bijzonder uitlokken, omdat daarbg zoo
dikwgls herhalingen plaats hebben en bg de
tweede het orkest niet versterkt is zooals op
de gewone uitvoeringen, zoodat men hierdoor
beperkt is in de keuze van de uit te voeren
instrumentale werken.
Zondag
Maandag.
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrgdag
Zaterdag
HOOGWATER.
Tliaslngen.
23 November vm.
24
25
7.40
8 84
9.51
10 53
11.41
nam. 12.21
12.57
Heden middag viel daar reeds bg het brug
getje aan de Koepoort <en meisje door het
yshet werd door twee mannen uit het water
gehaald.
Als men dan toch ihet kracht en geweld
van de yssport wil genieten, vergenoege men
zich met de plassen of plasjeB die rond de stad
gevonden worden, o. a. aan den Ouden Veer-
schen weg.
Wg weten wel dat is 't ware nietmaar
een nat pak, zoo niet erger, is ook alles be
halve aangenaam.
Het is de gewoonte dat bg het voorkomen
van groote hitte, buitengewone droogte, strenge
of vroege vorst allerlei herinneringen uit »den
ouden" of den jongeren tgd worden opgehaald
en het courantenlezend publiek voorgezet.
Wg willen, nu wg reeds herinnerden aan
den winter van 1890 en 91, die gewoonte ook
eens volgen, maar slechts om even te herin
neren aan den winter van 1854.
In het nommer van 7 Januari 1854 der Mid -
delburgsche Courant lezen wg dat in die dagen
de communicatie door de voortdurende vorst
de ontzaggelgke massa sneeuw belahgrQke
bezwaren ondervond.
De posten kwamen 48 uren te laat aan en
de post tusschen Middelburg en VlissiBgen
moest een ongeloofelgken tgd besteden om
zich een weg te banen. De sneeuw lag op
den weg tusschen die gemeenten een meter
hoog.
Te Vlissingen heerschte groote leven
digheid, door het grcot aantal schepen dat
zich in de dokhavens bevond.
Behalve 4 ryksschepen lagen daar een Rus
sische oorlogskorvet benevens enkele kanon-
neerbooten voorts 25 koopvaardgschepen van
verschillende natiën, welke allen genoodzaakt
waren, daar te overwinteren. Buitendien lagen
nog op de reede verscheidene brikken en
;ers en in de Wester haven ook nog
een vgf en twintigtal kleinere zeeschepen.
Op de Maas voor Rotterdam begint zich
eenig zeer licht dryfys te vertoonen, wat voor
de kleine vaartuigen hinderlyk is, doch de
buitenlandsche scheepvaart niet bemoeilgkt.
Voor Slikkerveer en Bolnes was veel drjjfjja
op dezelfde rivier. Hetzelfde wordt uit Den
Bosch gemeld.
Op de Lek en de Merwede is eveneens veel
drgfys.
Te Alfen is een 18-jarige jongen en te Ou-
dega een 14-jarige jongen, die het ga wilde
probeeren, door het gs gezakt en verdronken
Donderdag zgn drie kinderen te Buiksloot
door het gs gezakt. Dit werd door een man
die er met zgn hondenkar langs reed opge-
Is het voor de uitvoerenden niet aangena
mer te spelen voor een goed gevalde zaal van
belangstellenden, dan voor zoovele ledige
stoelen als Donderdagavond?
En daarom vragen wg
Is er niet 9ene regeling te maken in dien
geest dat, naaBt de tegenwoordige leden en
donateurs, een tweede catagorie van zulke
leden in het leven worde geroepen die minder
contributie, b. van f 1.50 èf f 1 in het
jaar betalen, en die, evenals nu de werkende
leden, gewone leden en donateurs, overeen'
komstig art. 6 van het reglement der Vereeni
ging, het recht hebben om bg uitvoeringen
dame te introducesren tegen betaling van
den halven entree-prgs.
Zouden daardoor niet velen, nu reeds aan
gelokt door de Populaire uitvoeringen, opge
wekt worden, dan ook de gewone concerten te
izoeken
Vóór men tot zulk een maatregel overga,
zou het van de Vereen-ging voor instrumentale
muziek verstandig zgn poolshoogte te n<
of het idee voldoenden steun zou vinden,
Men zou tot een bepaalden dag de gelegen'
heid tot aanmelding voor zulk een lidmaat
schap kunnen openstellen, om daarna te be
slissen of men in dien geest art. 3 van het
reglement al of niet zal wgzigen.
Een ander middel zou kunnen zgn bg de
uitvoeringen in $e zaal een tweeden rang te
scheppen, waar men toegang zou kunnen
krygen tegen minder prgs dan den nu geldende.
Men zou dit by wgze van proef een paar
maal kunnen toepassende ervaring zou dan
spoedig leeren of het middel aan het doel
beantwoordt.
Wg zouden het betreuren wanneer de door
ons aangegeven [middelen bg de toepassing
faalden: èn voor de Vereeniging zelve, wier
bestaan wg zoo gaarne op een goeden, stevi-
gen grondslag zagen gevestigd, maar ook voor
onze stad, waar toch wezenlgk eene vereeni
ging als die voor instrumentale muziek geen
overtollige weelde mag heeten.
Niet alleen uit belangstelling voor haar, zoo
schreven wg aan het begin van deze korte
beschouwing, geven wg een en ander ter over
weging, maar toch wel voor een groot dee
uit ingenomenheid met haar en uit dankbaar
heid. voor de vele avonden van genot die zg
ons bood.
Liefde voor de kunst bestuurde daarby
onze pen*
Wie dezelfde gevoelens tegenover de •Instru
mentale" zgn toegedaan en soms ook een mid
del mochten weten in haar belang, schromen
niet dit mee te deelen.
Als het practisch en uitvoerbaar ons toe
schijnt, deelen wg dit gaarne mee.
En ten slotte, gedachtig aan het bekende
«aangeboden diensten zgn zelden aangenaam,"
de wensch onzerzyds dat wg door onze op
merkingen niet handelen tegen den zin van
het bestuur eener Vereeniging, die verdient
veel meer gewaardeerd en krachtiger gesteund
te worden dan tot nu too het geval is.
