MIDDELRURtiSUHE COURANT.
Zaterdag
22 November,
UIT STAD EN PROVINCIE.
Mlddtlburg 21 Novembtr.
N°, 276.
148e Jaargang,
1902.
Doze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THBRHOHETBB EN VERWACHTING.
21 Nov. 8 u. vm. 26 gr., 12 u. 31 gr., av. 4 u. 31 gr. F. Verwaoht: zwakke N O. wind,
bewolkte lucht, geringe toename in temperatuur.
Advertentiën20 cent por regol, Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent, Eeclamens 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-I
A. DB JLA MAK Aan., M.S. Voerbargwsl 3fl
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Ergerlijke toestanden.
iï.
(Slot.)
Ook over de rechtspraak in Deli laat
mr Van den Brand een zeer treurig licht
opgaan.
Wij wijzen daarop in de tweede plaats.
Ergerlijke koelietoeatanden of mishande
lingen, wie kan ze onpartijdig onderzoeken
en goed berechten
Men hangt niet gaarne schandelijke dingen
aan de groote klokmen heeft er maar
al te dikwijls belang bij getuigen te ver
duisteren.
Dit is, evenals het toetoepen of in den
doofpot stoppen van zaken, aan de orde
van den dag.
Volgens mr Van den Brand zijn in
Deli geen rechters. Ten minste niet voor
Europeanen. De rechter, die den Europeaan
zal straffen ingeval van gepleegd misdrijf,
zetelt te Batavia. De kleinste kleinigheid
sedert ruim een jaar met een geringe uit
zondering moet voor den raad van
justitie te Batavia behandeld worden. Dat
is ongeveer hetzelfde, of een misdrijf, ge
pleegd in Amsterdam, zou worden berecht
in Madrid.- Daardoor worden de kosten
buiten verhouding hoog.
Er wordt in Deli geen Rechtgesproken;
er worden vonnissen geveld waar het geldt
de berechting van overtredingen der koelie
ordonnantie door koelies.
Mr Van den Brand geeft een proeve van
rechtspraak in deze door den magistraat.
En hoe zulke personen ook in andere
zaken recht spreken, blijkt uit de geschie
denis van Goh Tjau Hin, overgenomen uit
de Javabode van 31 December 1901, waarin
zij aldus werd verhaald
»Het doorhakken, of dreigen met doorbakken
van kwesties, waarmee men geen raad weet,
beeft reeds sedert over-oude tjjden als een
teeken van groote knapheid gegolden.
Men denke slechts aan Alexander den Grooten
met zjjn gordiaanscben knoop en aan Salomo
in het kinderproces. Om bet eobter met succes
te doen, moet men, en wel niet uitsluitend in
eigen verbeelding, onbeperkt autoeraat zgn en
tevens bezitter van Salomonische wjjsheid of
Alexandrinisch talent.
Is dit niet het geval en is men, bjjvoor
beeld, modern controleur B. B. in plaats van
antiek despoot, dan wil het wel eens gebeuren
bjj het toepassen der doorhakmetbode, dat men
zich m de vingers bakt, wat niet zoo heel
öïj! ia, of in de rechtsbedoeling, wat wel erg is.
ZöA^n-ontroleur heet dan bjj sommigen net
zoo latig. een flink magistraat, die er van
houdt, spoedig te decideeren, totdat die som
migen zelve eens ees Salomonisoh onrecht
matige veeg uit de pan krjjgen.
Onlangs bad een Chinees, Goh Tjau Hin,
groot rjjsthandelaar te Bindjey, eon geschil
met de bg vrouw van zgn overleden vader. Zjj
verlangde de uitlevering van een paar gouden
armbanden, haar door haren man geschonken
en, naar haar zeggen, vóór zgn dood hem door
haar weder in bewaring gegeveD. Hg beweerde
die niet in zgn bezit te hebben. Goed, dan
maar samen naar den kapitein Chinees en hem
de zaak voorgedragen. Deze dignitaris legde
Goh Tjau Hin een eed op, waarin deze moest
verklaren, dat hg de armbanden niet had.
Goh Tjau Hin zeide echter, dat die arm
banden niet door hem in den boedel waren
aangetroffen, dat ze ook niet aan hem in be
waring gegeven waren, dat hg zo in elk geval
niet had en er vriendelijk voor bedankte, om
in deze zaak een eed ai te leggen.
Een beetje later werd hg geroepen bjj den
controleur van Bindjey, die onmiddellijk in de
volheid zjjner macht aan het knoopon door
hakken ging. Goh moest öf den eed zweren,
die dus nu door den controleur werd opgelegd,
öf de armbanden aan de vrouw geven, öf
hjj ging den pot in. Hg had ze niet en wilde
niet zweren Nu, dan maar in den kerker
En Goh werd afgevoerd naar de gevangenis.
Nadat hjj hierin een paar uren had doorge
bracht, om na te denken over de dwalingen
zjjns weegs en over het ongepaste, dat er
stak een machtigen mandargn van het zilve
ren passement niet onmiddellijk zgn zin te
geven, werd hg in vrgheid gesteld, daar een
aantal andere Chineesche handelaren voor hem
instonden. Invrijheidstelling onder borgtocht
is, geloof ik, iets nieuws in onze wetgeving]
Maar voor welke doortastendheden staat
Alexander
De controleur gaf hem vier en twintig uur
tjjd, om tot inkeer te komen. Als hg dan nog
niet zoo ver was, zou hjj weder in de doos
gestopt worden.
De geplaagde Goh spoedde zich naar Medan
en vroeg raad aan Mr Van den Brand, wien
zjjne zaak voorlegde. Het liefst wilde hg
maar, om van de zaak af te zgn, de waarde
der armbanden, die hg inderdaad niet had,
betalen, want hjj vreesde voor de bedreiging
van den controleur, voor benadeeling in zjjne
zaken, voor zjjne vrgheid, ja zelfs voor zgn leven.
Voor zgn leven
Och, volgens een dwaas gerucht zou het
eens zgn voorgekomen, dat in de gevangenis
te Bindjey een gevangene door andere gevan
genen geworgd is. En zoo'n domme Chinees
maakt daaiuit natuurlgk. de dolste gevolg
trekkingen
Onder den invloed van al die angsten en
vreozen betaalde dan ook onze Goh den vol
genden dag, na nogmaals voor de omineuze
keus gesteld te zgn, in handen van den con
troleur van Bindjey 530 dollars, de waarde
der armbanden, af te geven of in de gevange
nis te worden geworpen. De dingen zelf had
bjj dus bljjkbaar werkeljjk niet.
En hiermede was de zaak uit Niet naar
de meening van mr Van den Brand, die van
oordeel was, dat men, ook tèn opzichte van
Chinees, niet maar roughshod, over de
rechtsbedoeling mocht heenrgden en iemand
door onwettige bedreigingen intimideeren dat
de zaak eene zniver burgerljjke was, leopende
over een bedrag hooger dan 250, en dus niet
behoorende tot de competentie van den con
troleur, die niets anders had mogen doen, dan
voor de eischeres een introductief rekest aan
den landraad opmaken en zeer zeker niet mir
nichts dir niehts den Chinees in de gevange
nis had mogen stoppen dat de controleur eene
jammerljjke begripsverwarring getoondhad om
trent burgerljjke en strafrechterlijke zaken, daar,
wanneer hier aanleiding ware geweest tot eene
strafrechterlijke vervolging, het ongehoord on
zinnig was den verdachte, onder bedreiging nog
wel, 8en eed op te leggen en dat de contro
leur in dat geval de zask had moeten instru-
voor den landraad brengen en anders
nietszoodat hg met zgn zonderlinge »be-
rechting" in elk geval buiten zjjne bevoegd-
was gegaan en misbruik had gemaakt
van zgn gezag.
Om deze redenen vestigde mr Van den
Brand de aandacht van den resident, als hulp
officier van justitie, op de zaak en verzocht
tegen den controleur van Bindjey
strafrechterlgke vervolging in te stellen.
Goede hemel, welke minutieuze onderschei
dingen "Wie lette nu in de dagen van Salomo
of Alexander op zulke kleinigheden Het
moest eenvoudig verboden zgn om »een flink
magistraat, die er van houdt om spoedig te
decideeren", zoo op de vingers te kjjken.
En de sberechte" was maar een Chinees.
In eene noot voegt de schrjjver hieraan nog
het volgende toe
»Het verloop dezer zaak is te eigenaardig, te
teekenend om het den lezer te onthouden.
Ziehier dan, wat het gevolg was van mjjne
aanklacht
le de resident gaf bevel tot vervolging van...
Goh Tjau Hin
2e het onderzoek toonde de volkomen on
schuld aan van den Chinees;
Goh Tjau Hin zag zgn 530 dollars nooit
terug
4e de controleur H. E. Muller bleef gehand
haafd ea spreekt nog recht te Bindjey
5e Goh Tjau Hin verkocht zjjne bezittingen
i vluchtte naar China, naar hjj sijj zeide,
omdat hjj vreesde, dat de controleur hem zou
zoeken en hg zich niet opgewassen voelde
tegen zoo'n groot heer;
69 het vertrouwen der bevolking in de recht
spraak van dezen magistraat... wat dunkt
lezer
Aan dat zoeken door controleurs en de
daaruit volgende misbruiken wjjdt mr Van
den Brand een paar hoofdstukkenen het
was ons bij het lezen daarvan of wij hoor
den spreken een ambtenaar, thans overledeu
die jaren lang in Indië verkeerde en ons
ook wist te vertellen van allerlei cadeau's,
tot zelfs geheele ameublementen, die ambte
naren van het binnenlandsch bestuur ont
vingen, en van hooge sommen die bij
venduties hun goed opbracht.
Een controleur maakte daarvan handig
gebruik door vendutie te houden en
tevens te blijven. Hij verhuisde slechts
van het eene hnis naar het andere.
Zoo weten planters en andere belang
hebbenden indruk te maken op zulke
ambtenaren, de eersten ten koste der con
tract-koelies, waar zij bij de toepassing der
koelie-ordonnantie belang hebbende Chi
neesche hoofden, omdat zjj de opiumpacht,
de pandhuispaeht en de spoelpacht in
handen hebben en eigenaren zijn van bijna
alle huizen van ontucht.
En tal van controleurs zijn voor atten
ties van zulke personen gevoelig
V
.,Rechtsveiligheid is, voor al wat mensch
heet en ónder elke hemelstreek, de eerste
en onmisbare voorwaarde voor de verede
ling van karakter en de ontwikkeling van
kracht.
Ontbreekt die, dan wordt de machtige
tot knevelarij verlokt en zet zich in het
hart van den mindere een wrok, die nijd
baart en óf kruipend maakt óf verwildert.
De rechtspraak moet er op zijn
ingericht, om aan eiken inlander tegen
onbillijke ambtenaren en aan den minderen
man tegen zijn sociale verdrukkers, recht:
te verschaffen."
Mr Yan den Brand herinnert aan deze
uitspraak van dr A. Kuyper, in zijn Ons
Program.
Met de feiten, door hem geschetst, voor
is de verzuchting zeker gewettigd
hoe ver zijn wij in Deli en in andere deelen
van Indië van deze eerste onmisbare voor
waarde voor de veredeling van karakter en,
de ontwikkeling van kracht van het volk
verwijderd
Wanneer zal in die richting de eerste
schrede tot verbetering gezet worden
Mr Yan den Brand noemt in zijn bro
chure een heel zondenregister op van de
Delische maatschappij.
Deze is volgens hem afgeweken van de
orde eener Christelijke maatschappij, waar
van daar niet hét minste uiterlijke bewijs
i te vinden.
Men heeft daar, behalve een heel klein
rotestantseh kerkje, geen kerkenmen
viert den dag des Heeren nietmen rekent
er niet bij weken en dagen maar bij bloote
datumsmen viert er geen Christelijke
feestdagenmen viert er het Chineesche
Nieuwjaar en de Chineesche heiligen dagen.
Dit alles nu noemt den heer Van den
Brand „de triomf der revolutie. De natio
nalisten van 1789 zouden niet meer kunnen
verlangen."
Wij zijn dit natuurlijk niet met I
In een maatschappij waar de Chineezen
den boventoon voeren, evenals in die waar
de Mahomedanen of de Javanen de meer
derheid der bevolking uitmaken, gaat het
niet aan om de Christelijke leer hun op te
dringen en de maatschappij daarnaar in te
richten.
Dit zou onchristelijk, onmenschlievend,
ihandig, onpractisch, ja zelfs bedenkelijk
gevaarlijk zijn.
Hierbij geldt vooral de nog dezer
in de Tweede kamer door den heer Pijnacker
Hordijk tot den minister van koloniën ge
richte waarschuwing om alle propaganda
voor het Christendom te vermijden.
Wij vroegen ons zeiven echter af of juist
door het al te eenzijdig standpunt, dat de
heer Yan den Brand op kerkelijk terrein
inneemt, zijn blik niet te bevangen is
worden en hij daardoor tot overdrijving is
vervallen.
Wij weten het niet.
Maar bij het beoordeelen van zijn aan
klacht dient men dit vooral niet uit het
oog te verliezen.
Ook de adat, de gebruiken, de gewoonten
in die kringen verlieze men bij de beoor
deeling der toestanden niet uit het oog.
Zij verschoonen veel, al wettigen zij
daarom in geen geval al wat
gebeurt.
Wat mr Van den Brand zegt omtrent gru
welen, die in Deli gepleegd worden, kwam ons
voor als herinnering aan reeds lang geleden
door ons gelezen of gehoorde verhalen.
Waar en wanneer ze ons gedaan zgn, wij
weten het niet.
Maar in elk geval weten wij dat mr Yan
den Brand op dit punt niet alleen staat.
En daarom meenden wij het nuttig om.
afgescheiden van het standpunt dat hij en
wij op. godsdienstig gebied innemen een
standpunt dat toch tot een en dezelfde op
vatting leidt van onze belangstelling
voor zijn christelijken,menschlievenden nood
kreet te doen blijken en die van onze lezers
daarvoor op te wekken.
De humaniteit voor mr Yan den Brand
een niet zoo hoog beginsel predikend als
voor ons gebiedt dat men dergelijke
ernstige zaken niet met stilzwijgen voorbijga.
In de Tweede kamer bleven de grieven
van den heer Van den Brand niet onbe
sproken. Ze zgn dan ook te ernstig
om niet overwogen of weerlegd te worden.
In het Voorloopig Verslag omtrent de
Indische begroo ting werd de zaak reeds in-
,d. De minister van Koloniën heeft
het rapport van den heer Hoétink betref
fende de mijnbouw-onderneming Lebong
Soelit ter griffie van de Tweede Kamer
gedeponeerd ter inzage van de leden. En
verder wordt in de Memorie van Antwoord
medegedeeld, dat door de Indische regee
ring maatregelen genomen zijn, en wel
naar aanleiding vaiï dit rapport, om aan
de daarin geconstateerde ernstige misstan
den een einde te maken en aan de con
tractkoelies, bij de onderneming in dienst,
een betere behandeling te verzekeren.
En de heer Yan Kol, die de vergadering
te Medan op .29 Maart II. bijwoonde en
gelegenheid had zich van de toestanden
op Deli op de hoogte te stellen, sprak daar
over reeds Donderdag in de Tweede
Kamer en kan verder zijn medeleden
en den minister van' koloniën zeer goed
voorlichten.
Met belangstelling zien wij dé gedachten-
wisseling daarover tegemoet, evenals elke
poging van bevoegde zijde om over de
beweringen van den heer Yan den Brand
een juist, een onpartijdig licht te doen
opgaan,
En voegen wjj er bjj
Dit verklaart een kabinet en een eerste
minister, wier volgelingen in 1901 bjj de alge-
meene verkiezingen de leerplicht-wot uitspeel
den tegen de liberalen en daaraan grootondeela
de overwinning te danken hebben. Zoo wordt
elk middel tot bestrijding aan die zgde ge
bruikt of liever misbruikt.
Als het doel maar bereikt wordt
De heer B. J. C. Rjjnders van Middel-
burg heeft aan de universiteit te Utrecht met
goed gevolg het candidaats-examen in de
theologie 1ste gedeelte afgelegd.
De Staatscourant van heden (Vrjjdag) be
vat de gewjjzigde statuten der vereenigicg
voor bg zonder lager onderwgs op gereformeer
den grondslag te Arnemuiden
Ook heden kwam de be- of liever mis
handeling der koelies ter sprake. De heer
Melchers drong aan op intrekking van
koelie-ordonnBntie.
Men zie Tweede Kamer onder Laatste
berichten.
BB EIROOM OP BBN GOBD WBRK.
Wat heeft men indertjjd getoornd tegen hen,
die de wenschelgkheid van den leerplicht voor
stonden zoo roept Het Centrum, het katholieke
blad, uit.
Om nog maar te z wjj gen van de ontzettende
gevolgen, welke daarvan werden voorspeld
op zedeljjk en ander gebied, van de schending,
welke het recht der ouders bedreigde enz. enz;,
werd dag aan dag verzekerd, dat een wettelijke
regeling van deze materie niet uaodig was.
Het schoolverzuim was zoo groot niet; h
nam gestadig af; dwang om ouders en voog
den hun plicht te doen betrachten, was be
paald overbodig, onnatuurlijk, onrechtvaardig.
Intusschen is de leerplichtwet in werking
getreden, en al zgn de donkere voorspellingen
van vroeger niet uitgekomen, de administra
tieve en minder practische omhaal dier wet
gaf toch haren tegenstanders aanleiding, orü,
zoodra het nieuwe ministerie was opgetreden,
de intrekking te verzoeken.
Het kabinet beloofde een onderzoek naar
de werking der wet en ia daarmede ook ter
stond begonnen.
Dit onderzoek is nog niet afgeloopen. Maar
in antwoord aan de leden der Tweede Kamer,
bg de algemeene beschouwingen over de
begrooting van 1903 op deze zaak terugkwamen,
verklaart- de regeering toch reeds het volgende
»Eerst na volledige kennis van den teestand
te hebben gekregen, zal de rogeering kunnen
overwegen, wat ten deze geraden zal zgn.
nu echter wenscht zjj uit te spreken,
dat zjj in geen geval tot den toestand van
veelvuldige verwaarloozing der opvoeding ön
van ongeregeld schoolbezoek, die voor de i;
voering van de Leerplichtwet bestond, wenscht
terug te keeren. Indien tot intrekking moest
worden overgegaan, zou dit slechts kunnen
geschieden na of bg de aanneming van een
ontwerp, dat bedoeld kwaad, doch naar een
ander stelsel, kon fnuiken."
Dit citaatje spreekt voor zich-zelf.
De regeering wenscht in geen geva
terug te keeren tot den toestand van veel
vuldige verwaarloozing der op
voeding envanongeregeld school
bezoek, die voor de invoerin
de leerplichtwet bestond.
Dit verklaart een kabinet, welks leden men
allerminst van Prinzipienreiterei te dezen op
zichte kan verdenken.
Of leerplicht ook noodig was
En of de wet, ondanks hare gebreken, ook
lioilzaam heeft gewerkt
In de Donderdagavond te Goes ge
houden raadsvergadering, die bijgewoond werd
door 11 leden, terwgl de heer L. Duvekot af
wezig was, werden door den voorzitter, den
nieuwen burgemeester, de reeds gemelde leden
van de gezondheids commissie meegedeeld en,
in verband daarmee, ingetrokken de verorde
ning op de openbare gezondheids commissie.
Tot toelating van den heer Joh. Pilaar, het
nieuw gekozen raadslid; werd besloten.
Den heer J. C. V. d. Pejjl, die 20 arbeiders
woningen wenscht te bouwen op een perceel
grond, gelegen tusschen Paralal- en Poelw.eg,
werd, behalve het door hem gevraagde omtrent
en rooil|jn, toegestaan een brug voor uitweg
aan den Poelweg te leggen tegen eene retributie
van f 2 'sjaars, onder enkele voorwaarden.
De vereeniging Ijsvermaak werd op haar
verzoek, evenals het vorig jaar, de beschikking
over de Westvest gegeven, onder'nadere goed
keuring, van af 1 December 1902 tot 1 Maart
1903.
Ter vervulling der vacature, ontstaan door
het vertrek van het lid der commissie van
toezicht op het M. U., den heer J. Pb. Wesselink,
werd benoemd de heer J. P. van Vlissiagea
met wien de heer G, G. A. Meuwissen was
aanbevolen.
De heer J. Bujjse, had voorgesteld wgziging
van art. 12 der verordening betrekkelijk de
straten enz., en wel om dat-te lezen »Het
verboden, anders dan des voormiddags
tusschen 6 en 12 uur en des Zaterdags avonds
tusschen 101/, en lll/s uur op óf aan de Open
bare straat vloer- of andere kleeden uit te
kloppen, of te doen uitkloppen
In beginsel vereenigden zich B. en W. met
dit voorstel maar zg wenschten, evenals de
commissie voor de strafverordening, den tjjd
bepaald te zien des Zaterdagsavonds van 10—11
uur, omdat ll'/t wat j®-. Tevens
wenschten zjj den tjjd overdag ook zoo te wjjzi-
gen dat vergunning wordt verleend voor het uit
kloppen van kleeden van 68 én van 911
uren, met het oog op het aan- en uitgaan der
scholen en kantoren.
Aldus werd besloten.
Nog werd ten slotte gunstig beschikt om
trent verzoeken om ontheffing van den aanslag
in den hoofdeljjken omslag en werden nog
andere zaken van ondergeschikt belang béhan-
deld.
Ter hoogte van Bath, aan de roodó
boei 37, heeft in den nacht van Woensdag op
Donderdag de Eogelsche stoomboot Shieldrake,
kapitein Frazier, die den gewonen dienst doet
tusschen Manchester en Antwerpen, toen zjj
naar laatstgenoemde stad opvoer, de stoom
boot Utrecht in den grond.geloopen.
De Utrecht, toebehoorende aan de firma
Braekman Codoet geregelden dienst tus-
m Antwerpen en Rotterdam, en was na
op weg naar deze laatste stad.
j werd, zoo meldt het Bbld. van Antiu
recht in de zgde getroffen en in een oogea-
blik was de machienkamer gevuld met water.
De boot zonk bjjna oogenblikkelgk. De Shield'
rake zette aanstonds een paar booten uit
de schipbreukelingen te rédden. Dit ge
lukte. Twee mannen waren reeds te water.
Zg werden opgenomen aan boord van de
Shieldrake, die er mede naar Antwerpen voer.
De Utrecht was, zooals gewoonljjk, met
stukgoederen geladen.
Nu van verschillende zgde» de verschu
iling eener bolide in de nieuwsbladen bespro
ken wordt, en daarbjj bljjkt dat omtrent den
tjjd der waarneming en de schijnbare grootte
nogal versohil bestaat, bericht men ons uit
Zierikzee dat aldaar de verschjjning en
uiteenspatting van het hemellichaam, in het
Oosten werd opgemerkt te 4 uren 43 minuten
in den middag van jl. Zondag, terwgl de
schgnbare grootte geschat wordt op ±1 d. M.
middelljjn. Deze tijdsbepaling lean niet, of
weinig van de ware verschillen, doordat do
tram, die te 4.44 van 't station Sas airjjdt.
