MIDDELBURGSCHE COURANT. N°. 260 145° Jaargang, 1002. Dinsdag k A 4 November. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. A BffigSf Advertentjên20 cent por regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2. ML-jgBP* Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Eeclamens 40 cent per regeL Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. THERMOMETER EN VERWACHTING. Tot «je piaat8iflg van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende 3 Nov. 8 u. vm. 45 gr., 12 u. 50 gr., av. 4 n. 49 gr. F. Vervracht: zwakke wind, Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertenitie-SSurewo licht bewolkte lucht. a. BE LA BfAR Ann., N.S. Voorburgwal 366, Amsterdam. Middelburg 3 November. DB HEER TALMA EN 3>E OORLOG. Na eene, in de vorige week te 's Gravenhage gehouden huishoudelijke vergadering van de Nationale Christen-officieren-Vereeniging trad de heer dr A. S. Talma, lid der Tweede kamer in een ook voor genoodigden toegankelijke bjj- eenkomat als spreker op met een referaat over de vraag: »In hoever het leger en de oorlog in overeenstemming kunnen zgn met de Christe- ljjke beginselen". Spreker betreurde, dat hg, die niet midden in het militaire leven staat, slechts theoreti sche beschouwing zou kunnen geven. Hg meent dat er een oorlog is, die wel, en een, die niet in overeenstemming is met de christeljjke be ginselen en evenzoo is het met de legervorming. Spreker behandelde allereerst de vraag: Is oorlogvoering voor een christenvolk gerecht vaardigd Men heeft den oorlog verdedigd op ecsno- mische gronden. Spreker bestrjjdt dit argu ment, omdat het voeren van een oorlog zuiver onproductief is. De oorlog is inteeendeel een last, gelegd op het volk. Men moet het be treuren, dat de kundige mannen, die aan het hoofd van een leger staan, zich moeten geven voor zulk een inproductieven arbeid. Spreker bestreed ook de meening, dat de oorlog het geestelijk leven kunsten en wetenschappen zou doen opleven. Volgens sprekers meening is oorlog een van de meest krachtige, duideljjk sprekendste open baringen van de macht, die de zonde in de wereld uitoefent. Wat is het doel van den oorlog? Een oor log, als aanleiding van eerzucht van een staatsman, is zeker misdadig; evenals een oorlog, ontstaan door winzucht en zelfzucht, ten koste van de onafhankelijkheid van een ander volk. Oorlogen, gevoerd met deze doeleinden, kan men dan ook niet goedkeuren. Het eenige gerechtvaardige doel van een oorlog is volgens sprekers innige overtuiging »de handhaving van het volksleven legen den buitenlandschen en tegen den binnenlandschen vgand." Spreker erkent, dat er menschen zgn, die de handhaving door geweld van ons volks leven in strjjd achten met de Christelijke be ginselen. Er zgn mannen, die voortdurend geld willen geven voor het leger, om dit laatste te ge bruiken bjj wgze van politie, tot handhaving dus van de binnenlandsche rust. Ook spreker kan dit a priori niet afkeuren, maar alleen dan wanneer de geschillen van dien aard zgn, dat er een burgeroorlog kan ontstaan, m. a. w., dat er werkeljjk sprake is van een strooming in bet land, die met geweld optreedt om het volksleven aan te tasten. En wat de koloniale oorlogen betreft, spreker acht deze alleen te rechtvaardigen op dezen grond, dat zjj ons in staat moeten stellen om de verplichtingen, welke wjj tegenover die volken in de koloniën op ons nemen, krachtig uit te voeren. Breedvoerig verdedigde spreker voorts de motieven die kunnen gelden voor het voeren van een oorlog, o. a. het motief van het recht, wat een christeljjk motief is. Maar wat in strjjd is met christeljjke beginselen, dat is De Gobelins en de nieuwe schilderijen in 't gebouw der Staten. Wanneer de leden der Provinciale Staten van dit gewest Dinsdag weer bijeenkomen, kunnen zjj hun oogen den kost geven. Hun vergaderlokalen in de Abdjj-gebouwen, die door de restauratie in den ouden stjjl reeds zoo interessant waren geworden, zgn dat nu nog meer door de. prachtige wandversieringen. Ze zjjn >aangekleed", ten deele door wederopban- ging der gobelins, ten deele door een viertal enorme schilderstukken van Ferdinand Bol (1616-1680). Er zgn thans zeven gobelins, allen oorspron kelijk op last derAdmiraliteit van Zeeland in het laatst der 16e eeuw vervaardigd in de fabriek van Jan de Maeght te Middelburg, ter versie ring van baar lokalen. Vier ervan waren ook vóór de restauratie in het gebouw aanwezig, doch hebben intusschen een deskundige behandeling ondergaan. Ze zjjn naar Parjjs geweest om daar te worden gerestaureerdgroote gaten, die er in den loop der tjjden in waren gekomen, zgn gemaakt, heele stukken "zgn weer bggewerkt, zóó fraai dat men het verschil slechts bg zeer scherp toekijken en zeer helder licht kan zien. dat in een oorlog het eene volk het andere zou vernietigen. Wat Engeland deed met Transvaal was dan ook onchristelijk en een beleediging van de menachelgkheid. En spreker zou dan ook een tusschenkomst van een volk met het zwaard, gerechtvaardigd hebben geacht. Ten slotte sprak de heer Talma over het leger. Het is zgn bepaalde meening, dat het leger zooveel mogeljjk moet zgn het gewapende volk. Het militaire leger uit christelgk oogpunt) houdt spreker voor een hoogst gevaarljjk ele ment in het volksleven, waarmede hg niet wilde zeggen dat iemand, die volkomen mili tair is, niet tegelgk een goed Christen zou kunnen zgn. Maar het eigenlgke militaire leger, dat dus aan militaire eischen voldoet, acht spreker niet alleen niot bevorderlijk maar zeer schadelijk voor de zedeljjke belangen van het volk. Voorts verwierp spreker het argu ment, dat een militair leger het voordeel biedt van een mobiel leger te zgn. Spreker voorzag, dat wjj nooit met de men schen in onze koloniën in Atjeh op goeden voet zullen komen, zoolang wjj onze eigen zonen niet voor den strjjd afstaan. Het kazerneleven achtte spr. zeer schadeljjk voor het zedelgk leven onzer mindere militai ren. Men kan daaraan niet tegemoet komen door verbetering van de kazerne toestanden. Het systeem deugt niet. Resumeerende, meende spreker uiteen gezet te hebben dat een oorlog krachtens zgn doel en zgn motieven in overeenstemming kan zgn met de christelijke beginselen. Wanneer wg den weg opgaan van ons volk te willen maken een gewapend volk, dan zal naar sprekers overtuiging vanzelf de vraag wegvallen in hoeverre het leger en de oorlog jn overeenstemming zgn met de christelijke beginselen. Bg bet debat werd door verschillende spre kers, o.a. het Kamerlid Dnymaer van Twist, het kazerneleven verdedigd. Deze laatste noemde als gerechtvaardigde motieven voor het voeren van een oorlog naast die van recht en trouw, door de heer Talma genoemd,ook vader landsliefde. Deze spreker gaf den heer Talma de verzekering, dat in het leger meerderen ge vonden worden die het volksleger voorstaan. De heer Talma antwoordde, dat hg bleef hand haven zgn meening dat de kazernes niet te verbeteren zgn en gaf den heer Van Twist te kennen, dat hg met opzet vermeden had te spreken van vaderlandsliefde, omdat hg beter acht te spreken trouw aan het vaderland". Die trouw aan het vaderland, hg erkende dit en meende dit ook in zgn rede te hebben- uiteengezet, kan een motief zgn en geoorloofd voor het voeren van een oorlog. Al klinkt het door den heer Talma nu ge sprokene in vele opzichten anders dan het geen door hem indertjjd in de Tweede kamer is gezegd, op zulk een verslag alleen het Vad. gaf het willen wg niet afgaan om een oordeel uit te spreken. Zou het daarom niet goed zgn, dat de rede, door hem gehouden, in druk verse heen Men kan dan juister oordeelen. En wellicht is er dan aanleiding om terug De andere drie waren reeds langen tjjd af genomen en opgeborgen, waren later naar Amsterdam verzeild geraakt, en vertoefden daar in het Rijksmuseum Maar nu hangen ze weer op de plaats waar ze wezen moeten. Zooals bekend is, stellen de meesten zeeslagen voor, een bijzonderheid, want gobelins met schepen zgn zeldzaam. Aan den grooten wand van de statenzaal hangen de drie grootsten. Links hangt de afbeelding van den slag bjj Bergen op Zoom (31 Januari 1874, onder Romers en Boisot). Dan volgt achter den zetel van den voorzitter de slag bg Lillo, waar door de Zeeuwen een overwinning werd bevochten op 23 Spaansche oorlogsschepen, en rechts hangt de zeeslag op 't Sloe, waarop men de kust van Walcheren met Veere en het fort Rammekens ziet. De kleuren van het middenstuk zgn veel helder der dan die der beide andere, waarschijnlijk een gevolg ervan, dat het zoo langen tjjd op geborgen bleef en dus niet aan het licht was blootgesteld. Het schoorsteenstuk aan den wand bg den ingang geeft het portret van Willem den Zwjj- ger te zien, met het wapen van Zeeland en die van verschillende steden uit deze provincie eromheen. Daarnaast hangt de afbeelding van 't z.g. admiraalschip, een gobelin dat één geheel vormt met een ander, waarvoor echter geen plaats was in deze zaal, zoodat het met het te komen op een vroeger tegenover hem uit gesproken meening. ONDERSCHEID HAKEN. Wg maakten onlangs melding van het schrij ven van Gedeputeerde Stalen van Friesland aan de gemeentebesturen van Friesland, waarin zjj wezen op het gevaar, waaraan onderwijzers, die als agent van een of andere maatschappij wenschen op te treden, zich blootstellen, daar nu in hoogste instantie is uitgemaakt, dat het agentschap eener dergelijke maatschappij een bediening is volgens artikel 35 en 36 der wet op het lager onderwjjs, waarvoor dus vrijstel ling moet worden gevraagd, terwijl Gedep. Staten het bekleeden dier bediening in strjjd achten met den goeden gang van het onderwgs. Naar aanleiding daarvan schreef de Am- hemsche Ct het volgende De Regeering schgnt in dezen verschil te maken tusschen slager" en smiddelbaar" onderwgs, want tal van leeraren bg het laatst genoemde onderwgs zgn agent, hoofdagent, adviseur enz. bg levensverzekering-maatschap pijen en tot dusver werd nog niet vernomen dat het bekleeden dier betrekkingen »den goeden gang van het onderwgs schaadt." Het geldt hier dus weer sde kleine luyden" de onderwijzers, die, door hun'schraal frak- tementje gedrongen, nog probeeren er iets bjj te verdienen, door verzekeringen af te sluiten onder de kleinere burgerij, wat zeker op zich zelf een verblijdend verschijnsel is. Wg zeggen skleinere burgerjj", want de groote posteni daarvoor zorgen wel de hoofdagenten als leeraren bjj het hooger en middelbaar onder wgs, ambtenaren van en bg de justitie (de hoogere ambtenaren wel te verstaan), officie ren enz. Dit geval doet denken aan hetgeen vóór een paar jaren geschiedde: Een klerk ter griffie van een rechtbank trad op als agent eener Levensverzekering-maat schappij, wat hem kwaljjb genomen werd. Hjj, in dienst der justitie, ofschoon geen Rijks ambtenaar, moest oen dergeljjke betrekking niet bekleeden, die aan rijksveldwachters zelfs verboden is. En de officier van justitie bg die zelfde rechtbank was hoofdagent eener der gelijke Maatschappij, waarop nooit eenige aan merking gemaakt werd van hooger hand. De »kleine luyden" vonden dit wel onbillijk, maar daaraan stoorde men zich niet. Jtar mr J. W. H. RUTGERS VAN ROZBNRURG, van wiens overigden te Amsterdam wg de vorige week reeds melding maakten, was op 20 Augustus 1830 te Amsterdam geboren en begon zgn loopbaan in 1854 als advocaat in zjjne geboorteplaats. Na korten tgd in Indië te hebben vertoefd, werd hjj secretaris (later directeur-secretaris) van de Amsterdamsche Kanaal-maatschappij. In 1869 werd hg in het kiesdistrict Haarlem mermeer tot lid der Tweede Kamer gekozen. Bg de verkiezing in 1875 leed hg m dat district de nederlaag, doch twee jaar later vaardigde het kiesdistrict Amsterdam hem af. Met een paar tusschenpoozen bleef bg tot het jaar 1897 in de Tweede Kamer zitting houden. Toen legde hg zgn mandaat neer, om in datzelfde jaar door de Staten van Noord-Holland te worden afgevaardigd naar de Eerste kamer. De overledene was een eigenaardig persoon, van wien men niet kon zeggen dat hg met zevende gobelin is gehangen in de voorkamer die leidt naar een van de sectiekamers boven. Misschien dat de nadere inrichting en op siering dezer kamer nog wjjziging brengt in de plaatsing der gobelins, maar er is nu reeds door verkregen, dat de lokalen een warm en deftig uiterljjk hebben gekregen, een groot verschil vergeleken met de kale muren. Vooral de Statenzaal ziet er voornaam uit. Den grootsten indruk maakten echter op ons de vier kolossale doeken van Ferdinand Bol, welke zgn aangebracht in de beide sectie kamers, die boven de vergaderzaal zgn gelegen. Ze zgn oorspronkelijk geschilderd als wand versieringen voor een heerenhuis te Utrecht, en zjjn voor eenigen tgd door de bezitters, de familie Rooyaards, geschonken aan het rjjk. Ze vertoefden in het Rijksmuseum, doch konden daar door hun groote afmetingen geen geschikte plaats krjjgen, zoodat ze geborgen waren in den doorgang van het hoofdgebouw naar het fragmentengebouw, waar bjjna niemand ze zag. De minister van binnenlandsche zaken, dr A. Kuyper, heeft verlof gegeven ze hier op, te hangen, en alle hulde dient zeker te worden gebracht voor dit besluit. Het heeit nu reeds langen tgd geduurd dat uit alle deelen van ons land de producten van onze oude kunst werden samengetrokken in een enkel centrum in Amsterdamen het gevolg was dat men daar een waar magazijn van zgn tgd meeging. Trouwens hjj stak dit niet onder stoelen en banken. In de Tweede Kamer kon hg zeldzaam scherp voor den dag komen tegen de aanhangers van anti-liberale partgen, maar hg spaarde ook anderen niet. Men vergeleek hem, om de scherpte en het aanhoudende van zjjn critiek te kenschetsen, wel eens bg een knaagdier. Menig geestig woord werd daarbjj ook uit zgn mond vernomen. Toen de radicale partjj meer naar voren kwam, was Rutgers een der vurigste bestrgders en de sociaal-democratische voormannen hebben oök menig heftig woord van hem te hooren gekregen. Yan hem is ook de uitdrukking »stemvee", toen hg sprak over den uitslag van sommige verkiezingen, een uitdrukking waarvoor hg nog eens te Amsterdam last heeft gehad door een relletje voor zgn huis. De heer Rutgers heeft altjjd met grooten jjver gepleit voor Amsterdam, en het is aan hem te danken dat van het kanaal van Am sterdam tot nabjj Utrecht, dat tot zgn zeer grooten spjjt in de plaats kwam van het kanaal door de Hollandsche Vallei, nog wat beters terecht is gekomen dan eerst was aangenomen. VERHOOGING YAN DEN ACCIJNS OP GEDISTILLEERD. Het dageljjksch bestuur der vereeniging Vergunning te Amsterdam heeft zich met een adres gewend tot de Tweede Kamer ter zake van het voornemen van den minister van financiën om den accjjns op het gedistilleerd van 63 op 70 per hectoliter te verhoogen. O. a. wordt aangevoerd dat een verhooging van 7 per hectoliter, dus van 7 cent per liter gedistilleerd, beteekent een verzwaring van lasten voor den verkoop van sterken drank in het kleindat immerB die zeven cent per liter niet bg den verkoop per glas berekend kunnen worden en dus de reeds langs alle kanten zoo zwaar gedrukte vergunninghouders opnieuw een offer zullen moeten brengen, dat hun geheel onmogelijk is. Een verhooging van accjjns zal daarom slechts den verkoop van sterken drank van mindere en schadeljjke qualiteit, zelfs van brandspiri tus zooals nu reeds geschiedt, in de hand werken, terwjjl het juist in de bedoeling van den wetgever moest liggen het te verkoopen gedistilleerd zoo zuiver mogeljjk te houden, waardoor de slechte gevolgen van het drank misbruik tot een minimum beperkt zouden worden. Ten slotte willen adressanten nog zeggen dat alle strjjd van den staat tegen drankmis bruik belachelijk zal zgn, zoolang de wetgever zal voortgaan de inkomsten van den staat al meer en meer afhankeljjk te stellen van dit drankmisbruik. BKA OJEMXN GEI ÏSBÏ2L Bjj kon. besluit is aan den ontv. der dir. bel. enz. J. A. Beusen, te Boxmeer c. a., op zgn verzoek, eervol ontslag uit 's Rjjks dienst verleend. DIT STAD EN PROVINCIE. In verband met hetgeen wg vroeger schreven, het laatst naar aanleiding van de hier gehouden tentoonstelling van borduur werk, op de Singemaaimacbines vervaardigd, vestigen wjj de aandacht onzer lezeressen er op dat de Singermaatschappjj binnenkort in oude kunst kreeg, zóó overladen, dat bet meeste onder de groote massa verloren ging. Het kan dan ook niet anders dan instemming vinden, dat de provincie ook weer haar deel krjjgt van deze schatten, —'tenminste wanneer men er daar een passende plaats voor heeft, zooals .hier zeer zeker het geval is. Men heeft hier gelegenheid de schilderjjen te zien op een plaats en in een omgeving waarvoor ze bestemd zgn. Ze staan tegen de zjjwanden en krjjgen door de ramen mooi zjjlicht uit het Westen. Ze reiken alle vier van de zoldering tot aan den vloer, en vullen ieder bjjna een wand. Het grootste, dat, op 't oog geschat, de af metingen van De Nachtwacht waarschjjnljjk overtreft, stelt vobr De vinding van Mozes, een landschap met de Egyptische prinseB en haar gevolg, die bg het baden het biezen kistje vinden drjjven. Bgzonder mooi is de linkerhoek waar de schilder, (zooals men weet een leer ling van Rembrandt), over een tweetal vrouwen figuren rood licht Iaat gig den, als weerschgn van een rooden doek die een van baar half bedekt. Rechts wordt alles beheerscht door de rjjzige, blanke gestalte van de prinses, om ringd door de andere hofjuffers. Het is nu maar te hopen dat de leden zich door deze sohilderjj niet te veel laten afleiden van dorre provinciale zaken. Aan den overkant staat een schilderjj van iets kleiner afmetingen Benjamins valsche be- onze gemeente weder een volledigon cursus in het moderne borduren zal doen houden. In dezen cursus zullen geheel gratis de meest verschillende soorten van borduurwerken onderwezen worden, zooals bjjv. platsteek, puntBteek, koordborduren, monogram-borduren, Smyrna-borduren, enz. Dat velen gebruik zullen maken vaH deze gelegenheid om zich in het moderne borduren en stoppen te bekwamen, en zoodoende meer nut te trekken van de naaimachine, staat zeker vast. Om den cursus te kunnen volgen, moet men zich aanmelden ten kantore der Singermaat- schappjj alhier. Met ingang van 1 November 1902 zgn in Zeeland bevorderd de volgende kom miezen bg 's rjjks belastingen tot de lste klasse J. Bazen Az. te Cortgcne en A. B. de Meulemeester te Hansweert, bei den tweede klasse tot de 2de klasse L. A. Pieters te Hansweert, H. Jansen te Vlissingen (haven) en A. van der Welle te Terneuzen, allen 3de klasseen tot de 3de klasse W. Jansen te Hontenisse, 4de klasse. De tuinbouw vereeniging Walcheren besloot over te gaan in eene afdeeling der Nederland- sche Maatschappij voor tuinbouw en plantkunde. Vooral met het oog op het toetreden van meer leden en om krachtiger naar buiten te kunnen werken, is zjj tot dien stap overgegaan. Zaterdag en Zondag is in het Café Rot terdam alhier, vanwege de koninklijke schermvereeniging Koningin Wühelmina te Mid delburg, ter gelegenheid van haar zeejarig be staan, een internationale en nationale scherm- wedatrjjd gehouden. Daaraan namen deel vjjf vereenigingen, waarvan drie uit België. De deelnemers werden door den voorzitter der jubileerende vereeniging, den heer 1. van der Sluis, welkom geheeten en daarna nam de strjjd een aanvang. Prjjswinners waren de volgende heeren voor degen (Hollandsche methode) J. F. Groenewegen van St. Lodewijk IX te Rotter dam, le pr., groote zilveren medaille, en C. F. Lawende van Eendracht te Dordrecht, 2e pr., medaille, Belgisch model op sabel van den len prjjs, groote zilv. medaille, P. N. van Leeuwen van St. Lodewijk IX, en van den 2en, medaille Belgisoh model, G. J. Schouten van Eendracht op langen stok van den len prjjs, groote zilveren medaille, J. v. d. Holst van Eendracht, en van den 2en, medaille Belgisch model, A. Bug ing van St. Lodemjk IX in den korpswedstrjjd degen (Qoll. meth.) van den len prjjs, verguld zilveren medaille, geschonken door de Vereeniging voor Vreemde lingen verkeer alhier, St. Lodewijk IX (waarvan werkers waren C. C. Berg, J. F. Groenewegen en P. N. van Leeuwen) en van den 2en, groote zilveren medaille, geschonken door de vereeni ging Weerbaarheid, De Koningin Wühelmina te Middelburg) (werkers I. van der Sluis, J. Munter en A. J. H. de Zeeuw); op degen (Fransche methode) van den len prjjs, groote verguld zilveren medaille, J. Housiaux van St. Joris te Gent, van den 2en, zilveren medaille, J. W. G. L. Smit van Haar lem, van den 3en, kleine verguld zilveren medaille, geschonken door de vereeniging Uit schuldiging, een stuk dat minder licht-effect geeft, maar dat vooral indruk maakt door de levendige groepeering. De man met den mand op den voorgrond is treffend van leven en be weging. In de andere zaal staat aan de eene zjj Achilles en Ihetis. Achilles, de held ontvangt van zgn moeder Thetis zgn wapenrusting. Zjj heeft zgn helm in de hand en op den achter grond ziet men in fantastisch licht eenige mannen bezig met het smeden van de wapens. Daartegenover is geplaatst Amazia en de man Gods, een schilderjj waarvan de twee meer dan levensgroote figuren de mt bjjna geheel doen vergeten. Prachtig is het roode kleed van den man Gods, en de schittering van het harnas van Amazia, en mooi is ook de uitdruk king van bang ontzag op het gels at van den krjjgsman die zich eensklaps door den man GodB in zgn daden ziet gestuit. Ten slotte een woord van erkentelijkheid aan den persoon die zeker het meest heeft bij gedragen tot deze gelukkige verrjjking van de kunstschatten in onze stad: den heer J. A. Frederiks, den architect van de rijksgebouwen. Voer ieder die weet met welk een doorzet tingskracht hg weet te verkrggen wat hg voor het hem toevertrouwde noodig acht, zal het duidelgk zgn dat hem een groot deel de eer toekomt voor het hier brengen der schildergen.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1902 | | pagina 1