MIDDELBIRGSCHE C0URA!\T.
1902.
Donderdag
16 October,
N°. 244.
145" Jaargang»
(Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prij8) por kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
15 Oct. 8 n. vm. 53 gr., 12 u. 57 gr., av. 4 u. 58 gr. F. [Verwacht: krachtige tot storm
achtige Z. W. wind, zwaar bewolkte lucht, regenachtig weer.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Beclamens 40 oent per regel,
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertetttie-Bnreira
A. DB 3LA SCAR lin., N.E. Voorburgwal 360, Amsterdam.
Kookonderwijs opdeherha-
lings-school.
I
Een tweede punt, waarover wij nog een
en ander in het midden wensehen te bren
gen betreft nogmaals het koken als deel
van het program voor het herhalings-on-
derwijs.
Niet alleen dat wij liefst daarop terug
wilden komen in dagen, waarin de belang
stelling voor zulke vraagstukken grooter is
dan in het zomerseizoen, maar sinds wij
onze beschouwing over dit onderwerp lever
den^ in ons nummer van 21 Juli, zijn enkele
feiten voorgekomen, opmerkingen gemaakt,
die onze aandacht trokken en een weder
woord noodig maakten.
Dat wij dit niet eerder deden, had zijne
gegronde reden.
Wij stelden er prijs op onder de oogen
van onze lezers te brengen het oordeel over
dit leervak van eene deskundige, eene be
voegde, die uit ervaring spreken kan.
Wij vroegen daarom aan mejuffrouw S.
Salomons, leerares in kook- en huishoud
kunde aan openbare herhalings-scholen te
's Gravenhage, reeds in onze beschouwing
in Juli genoemd, een en ander uit haar
ervaring ons eeüs te melden en omtrent de
inrichting van dat kookonderwijs iets mee
te deelen.
En zij was zoo beleefd daaraan dezer
dagen te voldoen; vóór dien tijd was haar
dit onmogelijk.
Achteraf beschouwd, verheugen wij ons
over het uitstel dat de behandeling van
dit onderwerp moest ondergaan, omdat in
de laatste dagen wij een krachtigen, open
lijken bondgenoot hebben gekregen in den
heer J. H; Blum, den schoolopziener in het
district Middelburg, wiens, voor ons onver
wachte en onverdachte hulp wij in deze
ten zeerste op pry's stellen.
De regeling van het herhalings-onderwijs
door den gemeenteraad te Middelburg is
dóór hem niet goedgekeurden hij zou ook
gaarne koken op het leerplan zien gebracht.
Óf dit door hem ook in Ylissingen zal
gevraagd worden, weten wij niet.
Acht soms de district-schoolopziener daar
de „plaatselijke behoefte" op dit punt niet
zoo groot als in Middelburg?
Wij kunnen het ons niet voorstellen daar
toch te Ylissingen vooral tal van werk
liedengezinnen worden gevonden, waarvan
dé dochters eene opleiding in het koken
zeker wel zouden behoeven.
In den raad aldaar is die kwestie be
sproken, maar men is in die gemeente even
min tot het invoeren van het koken overge
gaan.
Daar heeft vooral gewogen het bezwaar
dat men op de voor het herhalingsonder-
wijs bestemde uren geen leerares zal kunnen
vinden.
Misschien is dat bezwaar op te lossen als
men in Middelburg besluit het leervak op
het program te brengen. Men kan dan
allicht de handen in elkaar slaan.
In den Amsterdamschen gemeenteraad
heeft het punt ook het onderwerp uitgemaakt
van een ampele discussie. Na een krachtig
pleidooi voor het koken door den heer
Bruinwold Riedel, den algemeenen secretaris
van de Maatschappij tot Nut van Jt algemeen
werd- een voorstel zijnerzijds tot invoering
van kookonderwijs, nadat eerst daarover
de stemmen hadden gestaakt17 tegen
17, verworpen met 18 tegen 15 stemmen.
Men zieteene sterke minderheid was
voor het idee.
En onder de tegenstemmers was er nog
menigeen die wel in beginsel ervoor was
maar meende dat in de uitvoering groote
moeilijkheden zouden ontstaan, wanneer bij
scholen met een beperkt leerplan, als het
hier geldt, 48 uren van de 96 per jaar
moesten worden gewijd aan kookles.
Ons dunktin deze is wel een middenweg
te vinden, wanneer men b. v. slechts een
uur iu de week daaraan wijdt. Bovendien
wat nuttig is voor het practische leven,
moet het zwaarst wegen.
En nuttig, practisch dunkt ons het geven
van kookles ontegenzeggelijk.
Men zie ons nommer van 1 Sept. 11.
Men heeft, gebruikelijker wijze, de be
doeling van ons en andere voorstanders van
het door ons aangeprezen idee in een ver
keerd daglicht gesteld. Dit ging uit van een
zijde, waar men steeds begint met te velde
te trekken tegen allerlei nieuwigheden, zoo
lang tot men bemerkt den stroom toch niet
te kunnen keeren.
Dan moet men mee en exploiteert men
ook zulke nuttige en noodige zaken in het
belang van eigen partij.
In ons vorig nommer deelden wij daar
van nog een sprekend staaltje mee en wij
hebben hetzelfde aanschouwd bij de ambachts
scholen, bij comité's tot wering van school
verzuim, bij muziekgezelschappen en aller
lei instellingen of vereenigingen, die men
eerst bestreed om later die aan te pry zen,
alsof men ze steeds had voorgestaan, en ze
als middelen voor eigen propaganda aan te
wenden.
Toen die ambachtsscholen werden opge
richt, herinneren wij ons nog dat zij van
anti-revolutïonnaire zijde werden bestreden
als uit den booze, cn de bladen van die
richting zich met alle krachten er tegen
verzetten.
De tijden zijn veranderd.
En daarmee is ook de houding dier tegen
standers gekeerd.
Nu doet men het voorkomen alsof er
nooit van bestrijding kwestie is geweest;
alsof men aan die zijde voor dergelijke
volksbelangen, voor het nut van zulke
scholen steeds een open oog had.
En zoo is het ook thans bij velen aan
die zijde, waar het geldt het koken op
herhalingsscholen.
Gelukkig niet bij allen. Dit bleek in den
Middelburgschen gemeenteraad, waar wel
degelijk een antï-revolutionnair, de beer
Verhage, eèn voorbeeld gaf ook aaneenige
liberale collega's.
En thans heeft de heer Blum, een erkend
lid der anti-revolutionnaire partij, ook het
bewijs geleverd de zaken met ruimen blik
te beschouwen en de practische zijde van
het onderwijs zeer goed in te zien.
Waarom ook niet?
Aan alle zijden, uit alle partijen gaat de
roepstem opmaak toch ons onderwijs
practisch en leerzaam voor het dageïijksch
leven.
In deze toch is wezenlijk wel. alle par
tijstrijd uitgesloten.
En daarom is juist zoo verkeerd eene
eenzijdige, partijdige bestrijding van het
geen door de voorstanders van het onder
wijs in het koken op de herhalings-scholen
wordt gewenschteene bestrijding, waarvan
kort na onze beschouwing in Juli weer in
onze omgeving een staaltje is gegeven.
Men gaf van onze meenïng een geheel
scheeve voorstelling.
Het iB hierbij toch niet de hoofdkwestie
of deze of gene mevrouw een goede keu
kenmeid kan krijgen of mevrouw hare
dochter al of niet moet leeren kóken. Die
dochter kan wel les nemen op eene kook
school of van hare moeder onderricht
verkrijgen.
Neen de kwestie is deze moet op dit
punt niet iets gedaan worden voor de
practische opleiding van meisjes uit de
volksklasse, opdat zij meer waard worden
als dienstbode of ten minste iets leeren,
nuttig voor haar volgend leven als huis
vrouw en als bestuurster van het huis
houden, waar men van een niet groot,
vaak karig, inkomen moet levenen de
voedingsvraag eene zeer belangrijke mag
heeten
En zie op die vraag geven niet alleen wij
een stellig bevestigend antwoord.
In Nieuw Leven een kerkelijk modern1
blaadje wijdde Y. d. M. niet lang!
geleden daaraan ook een opstel, waarin hij,I
naar aanleiding van hetgeen in -zekeren
gemeenteraad daarover was gezegd, o. m.
het volgende opmerkte
„Wat het onnoodige van zulk onderwijs
in het koken aangaat, 't is waar, dat dit
argument dikwijls ingebracht wordt; maar
wij meenen toch op goede gronden te mo
gen beweren, dat zij, die zoo oordeelen,
niet op de hoogte zijn, zoomin van het
karakter van het kookonderwijs, als van
hetgeen gewoonlijk onder het volk gegeten
wordt.
Men kan gemakkelijk van de kookcur
sussen een karikatuur teekenen en vertellen,
dat daar niets anders dan snoeperijtjes
worden klaargemaaktmaar wie wat beter
op de hoogte is, weet dat onze meisjes en
vrouwen over het algemeen weinig ver
stand hebben van de voedingswaarde van
allerlei spijzen en van de beste wijze van
bereiding. Het kookonderwijs bedoelt nu
juist haar deze gewichtige kennis te ver
schaffen, Immers het meisje, dat goed
leerde koken, is als dienstbode meer waard
de jonge vrouw, die haar man, en straks
llaar kinderen, een niet alleen goedkoop,
maar ook een smakelijk en voedzaam maal
weet voor te zetten, bezit een kostelijk
middel, om de haren aan huis te binden
en daardoor het geluk van haar gezin te
verzekeren.
Daarom spotte men met het kookonder
wijs niet, maar bevordere het overal,
waar dit maar eenigzins mogelijk is. En
als het in uw woonplaats gegeven wordt,
laat dan toch niet, moeders! uw meisjes
er van verstoken. Denkt ook vooral niet,
dat gij zelf haar het best deze dingen
leeren kunt. Wilt ge een goeden raad
hebben, gaat dan, eer ge zoo spreekt, eens
naar een goed ingerichten kookcursus
kijken. En als ge daar dan ziet en hoort
allerlei, waarvan gij tevoren nog nimmer
iets hadt vernomen, erkent dan nederig dat
ook in dit opzicht de wereld niet stil staat,
en waardeert zelfs dankbaar de gelegenheid,
die aan uw kinderen gegeven wordt, om
dat alles te leeren.
„De voeding van een volk is van groot
belang voor de lichamelijke en geestelijke
ontwikkeling van het tegenwoordige en het
toekomstige geslacht", heeft eens een ver
standig man gezegd. Wezenlijk, het is meer
dan tijd, dat alle verstandige mannen hem
dit nazeggen en dat alle verstandige vrou
wen in dien geest handelen
En thans geven wij, in ons volgend
nommer, het woord aan mej. Salomons^
haar tevens dankend voor haar helder
betoog.
Make zij vele bekeerlingen, vooral onder
leden van den gemeenteraad te Mid
delburg!
Middelburg 15 October.
Verplichte verzekering van
werklieden.
Verschenen is het Rapport, omtrent ver
plichte verzekering van werklieden tegen de
geldelgke gevolgen van invaliditeit en ouder
dom, op verzoek van het bestuur van den
Vrijzinnig Democratischen Bond uitgebracht door
de heer en mr E. Fokker, mr W. L. P. A. Mo-
lengraaff, dr W. A. Poort en J. W. C. Tellegen.
Het bestuur doet daaraan het volgende
voorafgaan
Het bestuur van den Vrijzinnig-Democratischen
Bond ofschoon begrjjpend, dat met het op
treden van het tegenwoordige ministerie de
door den minister Lely ontworpen proeve van
een wetsontwerp tot verplichte verzekering
van werklieden tegen de geldelgke gevolgen
van invaliditeit en ouderdom van de baan was
geraakt oordeelde het nochtans van belang*
dat die proeve van wetteljjke regeling, althans
voor zooveel betreft de daarin beoogde uit-
keeringen en de hiervoor op te brengen mid
delen, werd onderworpen aan een deskundig
en nauwgezet onderzoek. Het meende toch,
dat zulk een onderzoek zou blijken waarde te
hebben voor het verkrjjgen van de meest
deugdelijke oplossing van het vraagstuk.
Voor zoodanig onderzoek waren aangewezen
degenen, die vroeger het bekende rapport aan
de Liberale Unie hadden bewerkt. Het bestuur
vond hen behalve den heer mr J. Kruseman
bereid, aan het te dien einde tot hen gerichte
verzoek te voldoen, Het is thans in staat de
vrucht van hun arbeid den belangstellenden
lezer aan te bieden, onder dankbetuiging voor
de belanglooze welwillendheid, waarmede zg
andermaal van de hun verstrekte opdracht'
zich gekweten hebben.
Mocht hun werk er toe bjjdragen, dat einde
lijk binnen korten tgd een regeling tot stand
kome, die in een dringende behoefte moet
voorzien 1
De rapporteurs komen na breeae beschou
wingen tot de volgende conclusie r
De ontwerper der Proeve, hoogstwaarschijn
lijk bevreesd, dat hem hetzelfde lot zou deel
achtig wordsn als der Staatscommissie, heeft
klaarbljjkelgk vóór alles gestreefd naar het
verkrjjgen van een lage Staatsbgdrage. Zelfs
is er reden te veronderstellen, dat het werk
der deskundigen zooveel mogelijk pasklaar is
gemaakt op een te voren voor de Staatsbg
drage vastgesteld maximumcgfer. Het trekt
o. a. de aandacht, dat, niettegenstaande de
uitkomst van de berekening der deskundigen
Voor het bedrag der Staatsbgdrage een som
aanwijst, iets grooter dan ƒ2.000.000, ditcgfer
toch in de Proeve is aangehouden, hoewel het
meer voor de hand ligt een dergelijk in de wet
Vast te leggen bedrag af te ronden aan den hoo-
gen kant. Hoe dit echter ook zgwg gelooven, dat
op den ontwerper der Proeve het»van Scylla in
Charibdis" van toepassing is. De klip van een te
hooge staatsbgdrage willende ontgaan, heeft hg
de belangen van de verzekeringsplichtigen niet
genoegzaam in het oog weten te houden. De
door hem berekende besparing voor den staat
wordt toch voor de verzekeringsplichtigen te
duur gekocht. Te duur met het oog op het
bedrag der te betalen premiën, te duur ook
met het oog op de voorwaarden waaronder de
pensioenen zullen worden verleend. Hoe on
derscheiden zwaar het belang van de schat
kist en dat van de verzekeringsplichtigen bg
den ontwerper der Proeve gewogen hebben,
blgkt wel het beste hieruit, dat voor eene
verhooging van de Staatsbgdrage en eene ver
laging der premiën de medewerking van den
wetgever vereischt wordt, terwijl verhooging der
premiën bij algemeenen maatregel van bestuur kan
geschieden. En dat in een Proeve, die voor
verandering in de kleur van de plakzegelB
wetswijziging eischt
Afgescheiden van de geldelgke regeling
dient de Proeve ook uit anderen hoofde ingrij
pende wjjzigingen en vooral vereenvoudigingen
te ondergaan.
Wanneer iets ten slotte als vaststaand kan
worden aangenomen, dan is het wel dit, dat
Voor eene eenigszins bevredigende oplossing
van dit vraagstuk niet met eene mindere
Staatsbgdrage kan worden volstaan, dan voor
de uitvoering van het stelsel B II der Wis
kundige Nota vereischt wordt, zjjnde 5 tot 6
millioen gulden per jaar. Wg bljjven van
joordeel, dat onoverkomelijk bezwaar niet be
staat tegen oplegging aan de schatkist van
idit offer, en meenen dat deze uitspraak thans
met nog meer beslistheid kan worden gedaan,
dan toen het Rapport aan de Liberale Unie
werd uitgebracht.
UITSTEE GEEN AFSTEL.
In de Prov. Gron. Crl. worden door den be
kenden sehrjjver van hoofdartikelen in dat
blad in herinnering gebracht de woorden van
den minister Kuyper bg de behandeling der
Speetwet»In elk geval zal ik geen Bteeple
chase aangaan noch met de Sociaal-Democraten,
noch met de Vrijzinnig-Democraten op het stuk
van de sociale wetgeving."
De schrgver, die geen Vrjjzmnig-Democraat
is, laat de Sociaal-Democraten daar. Dat hun
paden onbegaanbaar zjjn voor de andere par
tgen vindt hg duideljjk. Maar de Yrgzinnig-
Demooraten De linkervleugel der liberale
partg
»Is zoo vraagt hg verder is wat zg
op het gebied der sociale wetgeving verlaDgen
zoo verschrikkelijk, zoo roekeloos of verregaand
dat ook hun het Kabinet het gezelschap een
voudig moet opzeggen Is het zoo gevaarljjk
dat zg verdere ontwikkeling door den wetge
ver van den verzekeringsplicht verlangen
Dat zg de pensionneerihg tegen ouderdom en
invaliditeit niet los latende arbeids- en
rusttijden ook van volwassen mannen willen
zien geregeld; verbetering van den rechtstoe
stand der vrouw plaatsen op hun program en
de arbeidsovèreenkomst aan beperkenderegels
willen binden. Maar als dr Kuyper van dit
alles niets wil; als hg zelfs aan de Vrijzinnig-
Democraten den oorlog verklaart, hoe staat het
dan. geschapen met het program waarmede hg
optradmet de wijziging van toestanden, die
destgds ingetreden heette op geesteljjk en
stoffeljjk gebied en »die meer dan tot dus- er
de overheid zoude noodzaken tot het geven
van leiding en het verleenen van steun Of
is het program, dat in de eerste troonrede
werd ontrold, ook al weeroude plunje en gaan
wg langzaam maar regelreoht den weg op der
reactie
De schrgver brengt verder in herinnering
dat de heer Drucker deze allerwonderlijkste
uitlating der Regeering in petto heeft gehouden
en zegt hg de afgevaardigde voor Gro
ningen is er zeker de man niet naar om van
uitstel afstel te laten worden. De schrgver
verwacht dus er bg het begrootingsdebat wel
meer van te hooren. In schoon hg, lettende
op Jhetgeen in den laatsten tjjd in sommige
kringen der Jinkerzgde is geschreven, geraden
en gedaan, minder gerust is dan te voren
op de kansen der zoo noodige vereeniging
onder éene banier van de verstrooide deelen
der liberale partij, gseft hg nog niet gansch
en al de hoop op dat de uitlating, den presi
dent-minister ontvallen bg de behandeling van
het Speetontwerp, de oogen zal openen en ten
goede zal werken voor den opbloei van het
liberalisme. Wel vindt hg zelf dat maar >een
stroohalm", maar aldus eindigt hg »zelfs
daaraan houdt men zich vast, als het leven er
'mede is gemoeid."
DE RIJKSMIDDELEN.
Drie kwart van het jaar is verstreken en
tbt dusver is de opbrengst niet onbevredigend.
Nog slechts ruim drie ton zjjta' we thank bg
9/ls der raming ten achteren en meer data 4
millioen de opbrengst van de eerste drie
kwartalen van 1901 vóór.
De opbrengst der Septembermaand heeft
daartoe haar bescheiden deel bjjgedragen, bgna
zeven ton avaus boven 1901 om dezen tgd.
Ruim een half millioen hebben nu de pos
tergen meer opgebracht dan aan de entree van
October van 't vorig jaar, maar nog een halVe
ton scheidt ze van drie kwart der raming.
De indirectë belastingen maken met haar
cgfers nog steeds een mooi figuurbgna 191/*
millioen, tegen ruim 16 millioen als drie kwart
des vorigenj aars tegen ruim 16 l/s millioen
als drie kwart der geraamde opbrengst. Aan
de maand September ligt dit maar zeer ten
deele. Alleen zegel- en regis tratierechtón
brachten het hier verder dan een jaar geleden
en da successierechten brachten het minder vér.
Anders staat het met de accgnzéta, die zoo
wel in September als in het afgeloopen negen-
maandBbeBtek de raming sloegen en de op
brengst van verleden jaar. Loffelijke vermel
ding verdienen uit dit tweeledig oogpunt met
name de suiker- en de geslachtacejjns
En zoo staat het ook met de invoerrechten
geschapen, die nu reeds over de 77, millioen
zgn, terwijl het vorig jaar om dézen tgd daar
aan nog een ton ontbrak, terwjjl 9/12 der ra
ming amper hooger komt dan 72 ton.
De directe belastingen eindelijk kweten zioh
nog niet voldoende van haar taak. Noch de
[vorige opbrengst, noch het geraamd bedrag
hebben ze gehaald. Beneden 9/12 der raming
bleven ze nog alle en boven de opbrengst van
jde 9 eerste maanden van 1901 schoot alleen
|de grondbelasting, grootendeels tengevolge van
jde September-opbrengst, die ruim 6 ton in-
Istede van ruim 3 ton een jaar geleden, be-
jdraagt. Vad.)
EERSTE KAMER»
In de Dinsdagavond gehouden zitting wjjdde
de voorzitter eenige waardeerende woorden
aan het overleden lid, den heer mr F. J. P„
M. Coenen, een der jongste leden.
Heden (Woensdag) zullen de leden in de
afdeelingen bg eenbomen tot onderzoek van
eenige wetsontwerpen en Vrgdag te elf uren
eene openbare vergadering houden.
BMO£MlA«M ËNZ.
Bg kon. besluit is aan den ontvanger der
dir. bel. enz. te Enschedé c. a. Th. A. Motké,
op zgn verzoek, eervol ontBlag uit 's rjjks
dienst verleend.
DIT STAD EN PROVINCIE.
Bg kon. besluit is, zooals nog in een
groot deel der oplaag van ons vorig nommer
werd vermeld, met 1 November, op zjjn
verzoek, eervol ontslagen als notaris te Mid
delburg de heer O. J. Huvers.
Het goedkeuringsmerk, gedurende het
jaar 1903 te bezigen, zal zgn hg den gk en
herjjk van maten en gewichten, de letter n
in den gewonen schrjjfvorm en bg den gk en
hergk van gasmeters de Koninkljjke kroon.
Als merk bg eerste stempeling wordt aan het
jjkkantoor te Middelburg gebezigd het
cjjfer 12.
Benoemd in Zeeland tegen 22 dezer tot
kommies 4 klasse bg 's rgks belastingenA.
H. Wemmerslager, sergt. tit. 3e reg. Inf. te
Vlissingen, J. van Keulen, mil. sergt. 3e reg.
Inf. te Middelburg en I. Bodderjj, te Sluis.
Hun zgn als tgdelgke standplaatsen aange
wezen resp. Hontenisse, Breakens en Oostburg,
doch eerstgenoemde is voorioopig te Sluis, de
beide anderen zgn te Sas van Gent gedetacheerd.
De heer L. C. van Splunter, gepaspor-
teerd sergeant-tit. te Poortvliet, is be
noemd tot commieB bjj 's rgks directe belas
tingen, stand- plaats Nispen bg Kosendaal.
Er zgn waarheden die niet bewezen be
hoeven te worden en zoo een is dat in elk
huisgezin een naaimachine dient te worden
gevonden. Het nut, het gemak en het voor
deel dat zjj geeft behoeft niet meer in 't licht
gesteld, evenmin als al wat men met dat inge-
