MIDDELBURGSCHË COUÜAIMT.
N°. 232.
143° Jaargang,
1902.
Donderdag
2 October.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., ƒ2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
1 Oet. 8 u. vm. 51 gr.
O. wind, bewolkte lucht.
THERMOMETER EK VERWACHTING.
12 u. 50 gr., av. 4 u. 49 gr. F. V e r w a o h tmatige tot krachtige
Advertentien20 cent per regel. Geboorte-, dood- on alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Keclamens 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentien en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreftenue
Handel, Njj verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Adverieutio-Bwreraw
A, HE &A MAM Asm., 3J.Z5. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bg deze courant behoort een Bijvoegsel,
dat, voor zoover het niet hierbjj ia gevoegd,
zoo spoedig mogeljjk zal worden nagezonden.
Middelburg 1 October.
Ook onzerzijds een driewerf hartelijk,
welkom aan de beide helden uit den Zuid-
Afrikaanschen oorlog, die thans in ons
midden vertoeven.
Wij weten hetdat welkom klinkt hun
in Zeeland tegen uit duizenden harten.
En bij het aanschouwen van hen die met
een zeldzame volharding, een grooten moed,
een bewonderenswaardig talent, maar ook
met een hoogen eerbied afdwingende mensch-
lievendheid, den strijd voerden, komen als
van zelf al de herinneringen weer bij ons op
uit de dageu toen de oorlog in vollen gang
was.
Welke emoties overmeesterden ons vaak!
Hoe leefden wij mee
Hoe juichten wij bij elke overwinning,
door hen behaald.
Hoe vol vertrouwen verwachtten wij den
uitslag als wjj de namen der Boerenaan
voerders slechts hoorden.
Vergeten wij dan ook thans niet den
derde in het bondgenootschap, den grooten
De Wet, den edelen, sympathieken Steyn,
beiden Vrijstaters, die met eene eerlijkheid
en trouw, boven allen lof verheven, stand
hielden om te vervullen hun belofte
Transvaal hulp en steun te verleenen.
Dien beiden een spoedig herstel met
hnnne krankheid toegewenscht
En den generaals Botha en De la Key
voorspoed op hun tocht en zegen op hun
werk.
«EN ANTWOORD.
Het Centrum vraagt ons nog eens af of de
liberalen in het negende district van Amsterdam
hun beginsel niet zouden verloochend hebben,
wanneer zjj bg de jongste herstemming op
den heer Troelstra hadden gestemd.
Ons dunkt dat het antwoord lag opgesloten
in hetgeen wjj Maandag schreven. Den li
Bjjleveld te stemmen was wel tegen hun
ginsel.
En voor 't overige zg het dien liberalen
overgelaten verder het antwoord te geven.
Ons standpunt kent Het Centrumbeginsel'
verzaking zou het voor ons niet geweest zgn
van twee kwaden den beste te kiezen. En
dit zou nu niet altjjd de socialist geweest zgn,
maar in dit geval wel, omdat Troelstra
een zetel in de Tweede kamer toekomt als
leider van zgn par tg en hg verre staat boven
zgn tegenstander.
De liberalen in Amsterdam moesten zeiven
weten wat zg deden. Zg hadden zich in
elk geval kunnen onthouden, wat voor velen
zeker geen beginselverloochening geweest zou
zgn.
Kameroverzicht.
Zitting van Dinsdag.
Een marine dag in de Kamer maakt sedert
het optreden van het tegenwoordig kabinet
op den toehoorder altgd een indruk, die
moeilik is weder te geven. Onverkwikkelijk
is zg niet te noemen. Daartoe geeft de ma
terie, die behandeld wordt, te weinig aanleiding.
De stof is te kleurloos. In een pantserschip
zit maar heel weinig politiek. Bovendien zgn
de heeren, die op een marine dag in de arena
afdalen om met of tegen den minister zich
lauweren op het parlementaire slagveld te
verwerven, niet de personen, die een onver-
kwikkelgk debat zouden kunne a uitlokken.
Daartoe is ander materiaal noodig.
Is de indruk, dien men ontvangt, dus niet
onverkwikkelijk, absoluut vervelend is zg
evenmin. In minister Krujjs, voor zooverre
hg kenbaar is, steekt iets va» een droog
komiek, wiens mopjes, juist omdat zg in den
uurtjes van droge verveling vallen, des
te meer indruk maken. En behalve dat wekt
zgn bgna vriendeljjk optimisme over den toe
stand onzer marine, zelfs zonder grappige toe-
veeging, alleen reeds door den ernst, waarmede
hg die zienswjjze voordraagt, al op de lach
spieren van iedereen, die maar eenigen zin voor
humor heeft. Is het bv. niet kostelijk Z.Ex.
zoo langs zgn neus leuk weg te hooren be
weren, dat van alle naties bg onze marine het
best voor de logies van de mannen wordt
gezorgd.
En zoo juist had de heer Hugenholtz een
bepaald doorwrochte voordracht gehouden over
kooien, kastjes, kombuizen, badgelegenheden
aan boord der schepen, waarvoor blijkbaar
verschillende specialiteiten aan den geachten
afgevaardigde van advies hadden gediend, en als
eenig antwoord op die grieven, wenschen, ver
zoeken, enz., enzhoort men den minister
zeggen, dat de menschen, die het met die on
volmaakte kooien, kastjes en kombuizen moe
ten doen, het nergens ter wereld beter hebben
dan bg onze marine
En zoo kruidt de minister het debat, al is
het op indirecte manier, met mopjes en grapjes,
wat den indruk van absolute verveling verdrjjft
Maar al is de indruk nooh onverkwikkelijk,
noch een van saaie verveling, bevredigend is
hg allerminst te noemen. Wel heeft de minis
ter met 50 tegen 34 stemmen zgn pantserschip
gekregen, maar uit de gedachtenwisseling, die
hierover door voor- en tegenstanders gevoerd
werd, konden wg onmogelijk den indruk ver
krijgen, dat deze uitgave van circa 5 millioen
absoluut noodzakelijk was.
De tegenstanders, onder wie in de eerste
plaats de heer Goedkoop moet gerekend wor
den, vroegen den ministerwaar is uw alge
meen plan van defensie P waarop de minister
antwoordde, dat hg met de dtnkbeelden van
zgn ambtsvoorgangers, de ministers Van der
Wgck en Röell, geheel medeging. Maar dat was
nog geen antwoord op de vraag naar het plan-
Krujjs, Z Ex. ging dan ook maar niet diep op dit
argument in. Bg voorkeur hield hg zich op
technisch terrein, deelde hg het een en ander
over den bouw van het schip, wat na-
natuurljjk de kern van de zaak niet raakte.
was en bleetde urgentie van den bouw
van een dergelijk schip.
Behalve de minister waren daarvan ook ten
zeerste overtuigd de heeren De Visser en Van
Vlgmen. Vooral de heer De Visser was éen
al vuur vóór het pantserschip. En er
school veel waarheid in hetgeen hg zeide over
het argument, door den heer Goedkoop te
berde gebracht»Minister, geef mg eerst uw
algemeen plan van defensie, en laten wg dan
eens gaan praten over den aanbouw van
schepen." De heer dominé De Visser, die
dat de minister u in deze materie zich
een brevet van ernst" had gegeven, noemde
dat plan-argument er »een van min of meer
verouderd allooi." Hg beweerde, dat vroeger
deze Kamer van een vlootwet, of een plan dat
daarop geleek, niet had willen weten. De
wilde zich niet voor jaren binden. Ging
het dus aan, vroeg de afgevaardigde van Am
sterdam, om nu eerst een plan te eiBchen en
dan een minister zgn schip al of niet toe te
lan Volgens hem was dat onbillijk.
Ook de heer Van Vlgmen steunde Z.Ex. in
n lang betoog, waarvan de voorlezing niet
erg vlot ging, misschien wel door de aanha
ling van Engelsche citaten, uit, als wg ons
niet vergissen, Engelsche Naval Reviews, die, te
zamen met een uitspraak van »den gezagheb-
benden generaal Berbard van Saxen Weimar",
moesten aantoonen, dat minister Kruijs zgn
schip noodzakelgk hebben moest. Wellicht
dat de redevoering van den kundigen volks
vertegenwoordiger bjj de lezing in de Handle
lingen dit effect zal te weeg brengen, maar van
onder het gehoor van den kolonel
ontsnapte ons telkens het verband, dat de
spreker toch ongetwijfeld zal hebben gelegd
tusschen het pantserschip, type Koningin
Regentes, en zgn historische studiën op
marine gebied.
Maar al was hier zelfs geen verband te ont
dekken, in de eindstemming zou dit toch geen
verandering gebracht hebben. De rechterzijde
was alB éen man opgekomen, en stemde ook,
met uitzondering van den steeds in de contra
mine big venden heer Staalman, vóór, terwjjl
de linkerzijde, op de heeren Cremer, Den Her
tog, Karnebeek, Cremer, Verhey en MeeB na,
allen hun stem aan het wetsontwerp onthielden.
Morgen de speet-wet.
BMOE8HH»M ENZ.
Bg kon. besluit iB de heer mr W. C.
Veenstra, oud-procureur-generaal bg het Hoog
gerechtshof van Nederlandsch-Indië, benoemd
tot lid der Staatscommissie tot het doen van
voorstellen omtrent de wijzigingen of voor
zieningen die in de wetgeving van Nederlandsch-
Indië op privaat-rechterlijk gebied noodig zgn.
A. Vrjjdag verleent de minister van Marine
geene audiëntie.
KORTE MBDBDEELINGEN
Zondag is te Zwolle het reorganiBatie-con-
gres der Sociaal Democratische Arbeiderspartij
gehouden.
Aangenomen werd, dat de partjj haar doel
zal trachten te bereiken door:
a. het deelnemen aan verkiezingen voor
alle openbare, besturende en vertegenwoordi
gende lichamen
het bevorderen en steunen der vakorga
nisatie
het bevorderen en steunen der door het
Congres aan te wjjzen vormen van arbeiders
coöperatie
d. het uitgeven van dag-, week- en andere
bladen
het uitgeven, verspreiden en verkoopen
van boeken, brochures en vlugschriften, en
het handeldreven daarin, ook als zg niet door
de par tg uitgegeven zgn
f. het beleggen van openbare, cursus- en
andere vergaderingen, het doen houden van
lezingen en voordrachten, benevens het be
vorderen der volksontwikkeling met alle
daartoe dienstige middelen
het richten van verzoekschriften aan
vertegenwoordigende en besturende lichamen
h. het gebruik maken van bg de Grondwet
bg de overige wetten aan de Nederland-
sehe burgers toegekende rechten.
Maandag had te Eindhoven de algemeene
vergadering van de Ned, Heidemaatschappij
plaats.
De voorzitter mr. C. J. Sickesz heette allen
welkom en wijdde een woord van hulde aan
wjjlen de heeren Sohober en Biersma Oosting.
Ook werd hulde gebracht aan den afgetreden
directeur der maatschappij. Aangedrongen werd
op het toetreden van meer leden, opdat de
maatschappij Ü0S beter dan tot dusverre aa»
haar roeping, kunne beantwoorden ook door
oprichting van een wetenschappelijke afdeeling
en een eigen laboratorium.
Aan het verslag over het afgeloopen jaar
ontleenen wg het volgende
Totaal zgn thans in dienst 74 personen,
tegen 54 in het vorige jaar. Het ledental nam
aanmerkelijk toe. Op 15 September 1902 be
stond dit uit231 begunstigers en 2550 leden,
tegen 226 begunstigers en 2360 leden in 1901.
Te Alkmaar werd een nieuwe afdeeling op
gericht. In het afgeloopen jaar werden afge
leverd 3856 Kg. zaden vau) verschillende naald-
loof houtboomen, vertegenwoordigende
waarde van f 7210 en pl. m. 17,000 Kg. gras
klaverzaden ter waarde van 10,794.
Bovendien werden 1800 Kg. serradellazaad
verstrekt. De waarde van geleverd plantsoen
bedraagt f 4989, van geleverde kunstmest
14,084totaal werd dus uitgegeven pl. m.
163,000 tegen 126,000 in het vorige
dienstjaar.
Het door de afdeeling »boschwezen" uitge
brachte aantal schriiteljjke adviezen bedroeg
terwgl bovendien vele mondelinge adviezen
werden verstrekt.
Het door de afdeeling >Bevloeiing en grond
verbetering" aantal uitgebrachte adviezen be
draagt pl. m. 500 tegen pl. m. 300 in het
vorige jaar.
De belangstelling voor de afdeeling zoet-
watervisscherjj nam ook voortdurend toe, 't
welk bljjkt uit de vele adviezen, die aange
vraagd werden, alsook uit de meerdere vraag
naar jonge pootvischhet vorig jaar waren
36,000 stuks 1-jarige en 1800 stuks 2-jarige
edelkarpers disponibel.
Aan alle aanvragen om pootvisch kon dit
jaar niet worden voldaan, vandaar dat het
bestuur besloot de teelvjjyers belangrgk uitte
breiden. Voor zooverre thans is na te gaan,
zal de oogst over 1902 goed zgn.
Verblijdend is het verschjjnsel dat ook ver
schillende landbouwmaatschappgen in ons
land zich voor de visschergbelangen beginnen
interesseeren. Het denkbeeld, dat de
een nevenbedrgf van den landbouw
moet zgn, wint dan ook meer en meer veld.
UIT STAD EN PROVINCIE.
De totale som, heden den Boeren-generaals
.overhandigd in de Nieuwe kerk alhier als
bjjdrage van nog slechts eenige gemeenten in
Walcheren, Schouwen en Duiveland en de
Zeeuwsche Vlaanderen bedraagt tien
duizend gulden.
Eene specifieke opgaaf der opbrengst van
5 collecten in de verschillende
hopen wg binnen enkele dagen te geven.
Aan den maaltjjd, die heden avond in het
Grand Hotel Verseput plaats heeft, nemen een
twintig tal personen deel.
Voor de bijeenkomst in het Schuttershof, ter
begroeting van de generaals, zgn ruim 1300
kaarten afgegeven.
Dr Leyds, de gewezen gezant van de
Zuid-Afrikaansche republiek, heeft heden nacht
alhier gelogeerd in het hotel De Niewve
Doelen,
Gisterenavond aangekomen, vertrok hg heden
morgen weer met den trein van ongeveer tien
uren.
Het doel van zgn bezoek is onbekend.
De commissaris van politie te G o e s, de
heer R. A. Holsheimer, herdenkt heden zgn
dertigjarige loopbaan bjj de politie, waarvan
bgna tien jaren te GoeB.
Eene commissie, op eene vroegere gehouden
bgeenkomst benoemd, bestaande uit de heeren
S. van der Pejjl, J. Buisrogge, A. Sehrjjver Cz.
en J. C. de Beste Az., wisten vrijwillige bij
dragen ia te zamelen bg de burgerg om dien
dag voor den commissaris en zgn gezin onver
getelijk te maken, want ook zjjn dertigjarige
bruiloft viel hierbjj samen.
De commissie bood den jubilaris een noten
houten buffet aan, voor beide echtgenooten
beBtemd; terwgl den commissaris persoonlijk
werd aangeboden een gouden remontoir hor-
met de inscriptie 1872—1 October1902
Hulde der Burgerij van Goes.
Maandag hield het waterschapsbestuur
van Schouwen zgn eerste algemeene vergade
ring in een nieuw aangekocht fraai heerenhuis
op de Oude Haven te Zierikzee.
Boven de deur prjjkt het wapen van Schou-
3nen treedt men binnen, dan wordt het oog
aangenaam gestreeld door het beeldhouwwerk,
dat den rechterzgmuur van den gang siert, en
hetartistiek houtsnjjwerk, dat op den eiken
houten wand links van den gang is aangebracht.
Op een marmeren gedenkplaat boven de
tweede gangdeur is in gulden letteren een
opschrift aangebracht, vermeldende dat met
1902 dit gebouw is betrokken en de
namen van de leden van het dageljjksch
bestuur.
De bestuurskamer is in den stijl Louis XV
eenvoudig maar smaakvol geschilderd en ge
meubeld.
De vergaderzaal der Hoofdingelanden, stem
mig en 8rnstig, maakt een frappanten indruk.
De Hoofd-Ingelanden zgn op met leêren
kussens bekleede banken gezeten, zooals men
die in onze Tweede kamer aantreft, terwgl de
Heemraden op eikenhouten stoelen zitten. Op
den rug van den stoel des Voorzitters prjjkt
Schouwen's bekend wapen. De fraai beschil
derde ruiten zgn een geschenk van den Voor
zitter, den heer mr A. J. F. Fokker. In '1
middenvenster merkt men op het wapen van
Schouwen. Het wordt geflankeerd door de
wapens der tien gemeenten van het waterschap.
Boven den schoorsteenmantel ontwaart men
een oud schilderstuk, voorstellend de door
braak van den zeedjjk onder Zierikzee. Aan de
wanden hangen kaarten op het Waterschap
betrekking hebbende. (Z Z.Nbde).
LANDBOUW.
Dat verwisseling van pootaardappels soms
aanbeveling verdient, kan voldoende uit het
volgende big ken.
Verschillende landbouwers te Waarde
hebben dit voorjaar blauwe en bonte poot-
aardappels van Wemeldinge betrokken.
Zg, die ze reeds gedolven hebben, wijzen op
het gunstige resultaat van bedoelde verwis
seling.
De opbrengst is per geruet van 15 tot 25
HL. meer dan van de gewone soorten.
Maandagavond weigerde de vrouw van
een bierhuishouder in de Donze-Visserstraat
te Terneuzen van een aldaar wonenden
Belg Belgisch geld in betaling aan te nemen-
Na eenige woordenwisseling vertrok hg toen
zonder betalen en bracht den hem op straat
achtervolgenden kastelein een paar messteken
in hoofd en rug toe, tengevolge waarvan d
waarschijnlijk door bloedverlies uitgeput n
zeeg.
Terstond werd voor dezen geneeskundige
hulp ingeroepen, waarbjj bleek dat de wonden
niet van ernstigen aard waren.
De Belg was echter hoe schjjnt men niet
juist te weten ook verwond geraakt en
daarvoor zelf geneeskundige hulp gaan inroepen-
Natuurljjk is van een en ander aangifte ge
daan bjj de politie, die een nader onderzoek
instelt.
Te Oostburg overleed de laatst over
gebleven oud-strjjder van 1830, Willem Koe-
kenberg, geboren te 's Gravenhage 26 Juni
1812.
te
Uit "Vlissingen.
In het afgeloopen seizoen werden aldaar*
ondanks het slechte weder, 5530 zeebaden ge
nomen.
ONDERWIJS.
Tot onderwijzeres aan de O. L. school
Kerkwerve is benoemd mej. C. P. Vorst-
heuvel la Brand te Zierikzee met 4 stemmen.
Mej. C. Riefcdjjk verkreeg 3 stemmen, terwgl
met beiden op de voordracht nog voorkwam
mej. J. van Houten te Nieuw- en St. Joosland.
Tot onderwijzer in Ned. Indië is be
noemd de heer W. v. d. Sluis, vroeger te
G r o e d e.
Herplaatsing wegens een zetfout in ons
vorig nommer.
Bjj beschikking van den minister van
Binnenl. Zaken, is mr B. L. Ph. van Lier,
advocaat en procureur te Utrecht, tot weder
opzegging toegelaten als privaat docent in de
faculteit der rechtsgeleerdheid aan de Rjjks
universiteit te Utrecht, om onderwgs te
in de toepassing van het Nederlandsch bur
gerlijk procesrecht.
Van de dertien sollicitanten naar de be
trekking van hoofdleeraar aan de academie van
beeldende kunsten en technische wetenschap
pen, afd. B bouwkunst, is benoemd de heer
3. C. van Dorsser te Parjjs, architecte diplome
par le gouvernement francais.
Bezoek
van de Boerengeneraals aan
Middelburg.
WOENSDAG 1 OCTOBER.
Toen de tg ding ons bereikte dat de Boeren
generaals aan de verschillende provinciale
hoofdsteden, dus ook aan Middelburg, eon be
zoek brengen zouden, was het allerminst te
vermoeden dat dit zoo spoedig aanstaande was
als het geval bleek te zgn.
De tgd van voorbereiding, om de helden uit
Zuid-Afrika een hunner waardige ontvangst
te bereiden, was zeer kort, maar het comité
van ontvangst, dat zich hier ter stede vormde,
stak flink de handen uit de mouwen en wiBt
een programma samen te stellen dat den dag
volkomen vult, onzen gasten, naar is te ver
moeden, aangenaam zal wezen en ook aan den
wensch van het publiek zal tegemoet komen,
om de Boerengeneraals, over wie zg al zooveel
gehoord hebben en gelezen, van aangezicht
tot aangezicht te zien, hen te hooren spreken
hun de hulde te brengen die zg zoozeer
verdienen.
Het zal zeker velen leed doen dat Christiaan
de Wet, de »generaal der verrassingen," de
>inspecteur-generaal der spoorwegen," de held
der helden, door ongesteldheid verhinderd is
de generaals Botha en De la Rey naar hier te
vergezellen, maar men moet zich in het onver-*
ke schikken en men heeft daarom niet
minder zgn sympathie te doen bljjken voor Louis
Botha, den man van Colenso, die bg dat dorp
15 Dee. 1899 een zoo schitterende zegepraal
op de Engelschen behaalde, dat de president,
toen hg de bg zonderheden van den Blag ver
nam, uitriep; »dat is niet mensen zgn werk
nieen voor Jacobus Hercules de la Rey,
den ridderljjken overwinnaar van lord Methuen,
die een reeks van schitterende wapenfeiten
volbracht in het laatst van den oorlog.
En hen huldigend, doet men het tevens het
volk, zoo mannen als vrouwen, dat, klein in
aantal, met ongeevenaarde dapperheid streed
tegen een groote overmacht om de banier van
vrjjheid en onafhankelijkheid hoog te houden.
Helaas het heeft niet mogen zgn zooals wg
gehoopt hadden.
Na een strjjd van tweo jaar en acht maan
den hebben de Boeren, door hongersnood en
uitputting gedreven, en moetende kiezen tus
schen onafhankelijkheid en hun volksbestaan,
het hoofd in den schoot gelegd en vrede ge
sloten.
Zjj zgn overwonnen, doch op een wjjze, die
zoowel vriend als vgand noopt hun een eere-
salut te brengen.
Echter niet om dat te ontvangen, niet om
persoonlijk gevierd te worden, zgn de Boeren
generaals naar Europa en naar ons land ge
komen.
Hun eenig doel ia geld te verzamelen voor
de weduwen en weëzen in Zuid-Afrika, om de
groote, onbeschrijfelijke ellende, die daar
heerscht, zooveel mogelgk te lenigen.
En dat doel zal bg de ontvangst onzer hoog
gewaardeerde gasten allereerst in het oog
worden gehouden.
Men zal de dapperen van sympathie doen
bljjken op onomwonden wjjsmen zal toonen
hen te eeren, maar men zal ook zorgen dat
zg bjj hun vertrek uit Zealand's hoofdstad het
bewjja meenemen dat die sympathie niet alleen
in woorden haar uitdrukking vindt, maar dat de
Zeeuwen ook daadwerkelijk bljjk geven willen
van hun medegevoel met het zoo zwaar ge
troffen sts mverwante volk, daar ver over de zee.
Het lag voor de hand dat velen den wensch
zouden koesteren om van de inkomst der
Boerengeneraals getuige te wezen. Wjj had
den niet anders verwacht dan dat half Mid
delburg, velen uit Vlissingen en tal van be
woners van Walcherens platteland zich daar
voor zouden opmaken we vermoedden ook
wel dat andere deelen van Zeeland een be
duidend contigent zouden leveren, maar dat
de belangstelling zoo groot zou zgn als het
geval bleek, dat hadden wg niet kunnen
denken.
Reeds gedurende den morgen die, wgl het
vrg hard woei en vrjj gestadig regende, niet
zoo'n mooien herftdag beloofde als door velen
