MIDDELRURGSCHE COURANT
14Ö5 Jaargang,
1902.
Zaterdag
27 September;
Het Tooneel.
N°. 228,
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- - 0
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg iU voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
8 n. vm, 59 gr., 12 u. 61 gr,, av. 4 u, 61 gr. F. Verwacht: matige wind.
Advertentien20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten "en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel,
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
To We plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen AdveHeutle-Rur«a»
A. D£3 Ï_A MAR Asa., JS.S. Toorbnvgwsl 266, Amsterdam.
Middelburg 26 September.
CHIMIN ALITBIT BIJ KATHOLIEKEN.
De lijd bevat over dit belangrijk vraagstuk
thans een eerste opstel van de hand van
dr Ariens, waarvan de lezing zeer aan te
bevelen is.
Rond en eerlijk legt de eerwaarde schrgver
daarin de hand op eene ernstige wonde, die
gepeild moet worden, wil men haar kunnen
genezen.
Dr Ariens wjjst op het feit hoe de gerech
telijke statistiek over 1901 heeft aan het licht
gebracht, dat de Katholieken alweer!
bet hoogste cjjier in de criminaliteit halen.
Het aantal gerechtelijke veroordeelingen in
1901 beliep op
1Ö0Ö Gereformeerden0.66
Israëlieten1.72
Nederd.-Herv2.77
R. Kath. (en Oud-Biss. Clerezie) 3.27
Derhalve 5 maal meer Katholieken dan slreng-
geloovige Calvinisten en 2 maal zooveel als Isra
ëlieten.
Die verhouding zal iederen Katholiek treurig
stemmen, zegt de schrgver, maar nu het feit
er eenmaal ligt, is het toch gelukkig, dat het
openbaar wordt. Erkenning eener kwaal is
de eerste stap ter genezing. Zjj drjjft* tot
nadenken over oorzaak en geneesmiddel, en
waar die eenmaal gevonden zjjn, daar zgn de
Nederlandsche Katholieken er de menschen
niet naar, om den gewonde van Jericho voorbjj
te loopen.
Hierna gaat de schrgver de oorzaken van
dit verschijnsel na, waarbjj hjj er ook op wjjst
dat bljjkbaar in alle landen, ook ten onzent,
voor zeer vele veroordeelden de weg naar de
gevangenis door de herberg heen loopt. Waar
nu de Katholieken meer dan anderen veroor
deelingen oploopen, daar is zeker de onder
stelling niet al te gewaagd, dat zjj ook meer
dan de anderen de herberg bezocht zullen
hebben.
Het drankmisbruik verslindt het grootste
deel van de offergaven der Katholieke liefda
digheid.
Wellicht vinden wjj aanleiding om uit de
nog volgende artikelen van den heer Ariens
iets onder de oogen van onze lezers te brengen.
Maar de lezing dier opstellen zjj hun zeer
aanbevolen, omdat zjj vloeien uit de pen van
een bekwaam, eerljjk, eerbiedwaardig man, die
toont het ernstig te meenen met het welzjjn
van zgn geloofsgenoten.
En vooral bevelen wjj die lezing aan bjj de
redactie der Maasbode, die meer dan eens
wellicht herinneren zich dit onze lezers
eene polemiek onzerzjjds uitlokte door hare
aanvallen op de openbare school en hare on
gemotiveerde beweringen dat sedert de scholen
vermeerderd zgn en het onderwgs was uitge
breid, de gevangenissen voller waren geworden.
zgn op pensioen gesteld de kap. P. J. H. A.
Janssen, pi. adj. te Amsterdam, ad 1500, de
kap. C. Hoekwater van het 3e regt vest. art.,
ad f 1141, jhr H. Laman Trip, gen. maj. der
inf., l»d van het Hoog mil. gerechtsh., ad
f 2700 's jaars
is aan den directeur van het postkantoor te
Arnhem, N. J. A. C. Swellengrebel, op zjjn
verzoek, eervol ontslag verleend uit 's Rjjks
dienst
zgn benoemd tot adspirant-ingenieur van den
Rijkswaterstaat F. L. Schlingemann en J. J.
Canter Cremers
is de met verlof in Europa aanwezige mil.
apotheker 1ste kl. van het leger in N.-I. H
van Os, op verzoek, eervol uit den militairen
dienst ontslagen, met toekenning van pensioen
is mejuffrouw M. M. E. C. Tgdeman, laat
ste lgk directrice, tevens leerares aan de H. B.
S. met driejarigen cursus voor meisjes te
Batavia, thans met verlof hier te lande, op
verzoek, eervol uit 's lands dienst ontslagen,
met toekenning van pensioen.
Bljjkens een telegram van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indië, van 25 Sep
tember 1902, wordt de gouvernements-koffie-
oogst op Java voor dit jaar thans geraamd op
215.000 pikols.
KORTE MEIIEDEHLINGEIfi
THRflADESIÜfflBN.
BEHuisareGM M2.
Bjj kon. besluit:
is aan dr W. A. Versluys, op verzoek, eer
vol ontslag verleend als leeraar aan de R. H.
B. S. te Heerenveen
is een pensioen van 3000 verleend aan J.
A. Molhuysen, laatstelijk directeur der regi
stratie en domeinen
Enthousiasten, men vindt ze in onze schouw
burgen het meest heel in de hoogte.
Daar durft men nog eens uit den band
springen; daar gevoelt men zich vrjjer en
losser van de etikette; daar laat men meer
het gevoel werken en gêneert men zich niet
om hieraan uiting te geven op spontane wgze.
Als de verrader erg verraderljjk isals
onsehuid door hem wordt belaagd de »eni
len" daarboven zullen haar waarschuwen of
juichen als de toeleg mislukt. De oude Velt-
man te Amsterdam kan ervan getuigen hoe
menigmaal van uit de hoogte verwenschm-
gen hem zgn toegevoegd als hjj in zijn kracht
was.
Maar ook voor ridderlijkheid toont
daar gevoel.
Gejuicht en gejubeld wordt er
heldendaad.
In 't kortdaar boven leeft men meedaar
geeft men van zjjne ingenomenheid bljjk.
Of men dat dan niet doet op de beneden
rangen
Zeker. Maar men is daar meer gereserveerd.
Alleen bjj zg. »eereavonden" uit men zich
h&rteijjker.
En daarom ta meer was het voor ons een
Donderdagmiddag is te 's Gravenhage de
algemeene vergadering gehouden van de Veree-
niging in het belang van lijdende Nederlanders te
Gheel {België).
Bljjkens het door den voorzitter, den heer
E. J. F. van Dissel, uitgebracht jaarverslag
bleek dat er 180 verpleegden waren16 ver
lieten de inrichting, waarvan 6 genezen of
veel verbeterd.
De ontvangsten en uitgaven bedroegen
5780 196, met een batig saldo van f 1394.05.
Aan giften werd ontvangen f 2519.88*. Bo
vendien ontving de voorzitter f 420, terwjjl
het Belgische gouvernement ten behoeve van
het ameublement 500 francs beschikbaar stelde.
Tot eere-leden werden benoemd de heeren
Van Wjjk te Amsterdam, Van den Broek te
Zutphen en Nonhebei te Hilversum.
DIT STAD EN PROVINCIE.
Van de onlangs benoemde surnumerairs
der directe belastingen, invoerrechten en
accjjnzen zgn bjj de directie te Middel
burg ingedeeld de heeren J. van Koningsdaal
en M. L. de Haan, zulks met ingang van 1
November a-s.
- Maandag a. s., des avonds zeven uur, zal
door het muziekkorps der dd. schutterjj van
Middelburg, luitenant-directeur de heer Jan
Morks, op het Molenwater het volgende pro
gramma worden uitgevoerdAvec Aplomb
Marche, Vollstedt, Koraalouverture, Morks, Ga
votte uit Venus auf Erden, Lincke, lout en
Rose, Valse, Waldteufel, Einzug der Gladiatoren,
Hongaarsche Triumph Marsch, Fucik, Bruids
koor uit Roméo et Juliette, Gounod, Sans Souci,
Gavotte, Czibulka, en Fantasie over Hongaar
sche liederen, Morks.
De wensch van den voorzitter der ver-
niging Uit het volk Voor het volk, Woensdag
avond bjj de prjjsuitdeeling van Floralia uit
gesproken, dat het feest op Donderdagavond
door goed weder zou worden begunstigd, is
vervuld. Het was. met het jaargetijde rekenend,
een mooie avond.
In den Schuttershof tuin was het zeer diuk,
al leek het ons of er ditmaal minder menschen
waren dan gewoonlijk bjj het •blommetjes
concert."
Onze schutterjj muziek kweet zich weer
dapper en bracht een voor een volksconcert
uitgezocht programma ten gehoore, met als
eerste nommer voor on na de pauz6 een
marsch van den marschkoning Sousa.
Tjjdens de muziekuitvoering werd nu en dan
Bengaalsch vuur afgestoken, wat tusscheu het
groen der boomen een mooi effect maakte.
Onder de aanwezigen merkten wg weder op
de weezen. Het goede voorbeeld, Woensdag
door een van Hr Ms schepelingen gegeven,
vond thans van andere zjjde navolging. Er
werd voor gezorgd dat de gasten niet »op een
droogje" zaten.
Toen de laatste toonen van het soldatenkoor
uit de opera Faust waren weggestorven, kon
digde een sissende, hoog in de lucht gaande,
vuurpjjl het begin aan van het door de Ant-
werpsche firma Eug. Hendricks en Cie ver
vaardigde vuurwerk.
Die vuurpjjl werd door meerdere gevolgd,
ook door luchtmoordslagen, zwermpotten,
saucissons en ander luchtvuurwerk. Daarna
trokken achtereenvolgens de onverdeelde aan
dacht draaiende zonnen, spiralen, triangel
molens, cascades en andere pyrotechnische
stukken in verschillende vuren en onderscheidene
kleuren. Zeer fraai waren 0. a. de twee bloem
vazen in schitterend vuur. Eindelijk werd het
slotstuk ontstoken, een bouquet met tal van
Romeinsche kaarsen, die gekleurde sterren uit
wierpen, zwermpotten en donderde salvo's;
't was een waardig slot van 't klein maar
rein vuurwerk.
Toen de kruitdamp was opgetrokken, kwam
het schutterij-muziekkorps weer op 't orkest
terwjji de muziek de Hongaarsche triomf-
marsch Einzug der Gladiatoren speelde, begon
de «uittocht".
Het Floraliafeest behoort voor dit jaar weer
tot de geschiedenishel is in alle opzichten
goed geslaagd en de schrijver van de historie
van Uit het volkVoor het volk kan aan de
gedenkschriften dier vereeniging op nieuw een
waardeerende bladzjjde toevoegen.
Uit Vlissingen.
De nachtboot Koningin Regentes, die van
eene nieuwe krukas is voorzien en heden bg
het proefstoomen heeft voldaan, komt Zaterdag
in geregelden dienst.
Deze week bemerkten eenige arbeiders
te Kruiningen een ouden otter met 4
jongen. Ze hadden het geluk hiervan 1 levend
en I dood machtig te worden.
Naar gemeld wordt, zou het plan bestaan
het politietoezicht ep de Schelde en
Zeeuwsche stroomen met een drietal
vaartuigen uit te breiden. Het wordt thans
uitgeoefend door één stoomschip, Argus, één
boeier, zes botters, en één hoogaartsdit
laatste is in 1901 in de vaart gebracht. Men
beweert dat er nog drie hoogaartsen bijkomen
zullen.
Een landbouwer onder Boschkapelle
moest, zooals men zegt, een varken in den
put steken. Het dier was al een paar dagen
in den grond, toen hjj bezoek ontving van eenige
Belgische arbeiders, die op eene naburige hof
stede werkten, en beleefd kwamen vragen of
zjj het doode dier mochten opgraven en voor
gebruik mochten gereed maken of anders ten
minste de »hespen" er af snjjden die zouden
een smakeljjk brokje zgn, zooals zg niet dik
wijls tusschen de tanden kregen. Met het
oog op nadeelige gevolgen voor de gezondheid
werd het verzoek geweigerd, en zeer onvol
daan moesten onze Vlamingen vertrekken.
Met ingang van 28 September a. s. wordt
de diensttijd op Zon- en feestdagen van het
telegraafkantoor van den internationalen spoor
weg Mecbelen—Terneuzen, te A x e 1, geregeld
als volgtvan 7.30 tot 8.30 uur voor-, 12,30
tot 1.30 en 6.30 tot 7 30 uur namiddags
(Green wichtjjd).
De öiensttjjd op werkdagen big ft onveranderd.
In den tjjd van enkele dagen verloor de
landbouwer A. D. te Z a a m s 1 a g twee flinke
paarden, die een waarde van ruim f 1100 be
zaten. Gelukkig waren de dieren verzekerd,
zoodat de schade niet groot is. Als gewoon
lgk hoort men nu, in't najaar, ook in die streek
weer van sterfte onder 't vee en van gebarste
koeien, tengevolge van het eten van natte klavers.
De bekende Spaansche schatgraver zoekt
thans zgn slachtoffers onder gegoede ingezete
nen van dorpen in Oostelijk Zeeuwse h-
Vlaanderen. Enkelen hunner hebben de
meermalen besproken brieven ontvangen. Hoe
dikwjjl reeds tegen dezen oplichter is gewaar
schuwd, toch schjjnen er nog steeds licht ge-
loovige menschen te zgn die geld sturen,
anders zou immers het zenden van brieven
reeds lang hebben opgehouden.
Men schrjjlt uitZeeuwsch Vlaan
deren aan de Maasbode.
In deze streken wordt veel werk gemaakt
van het spelen met postduiven. Vooral in de
grensgemeenten kan men bjjna geen huis
voorbijgaan of men ziet op het dak één of
meer uitleiders.
Dat met dit spelen nog al geld gewaagd
wordt, bljjkt uit het volgende
Zondag 22 September zgn de prjjsvluchten
voor dit jaar gesloten en noen hield Brussel
haar 612e prjjsvlucht' Men berekent, dat al
leen in Brussel 500.000 duiven dit jaar naar
Frankrijk gezonden zgn, om daar opgelaten te
worden.
Gewoonlgk rekent men in België voor iedere
duif 3 francs inleg, terwjjl bovendien voor de
zoogenaamde poelen soms op één duif nog 50
a 60 frans wordt gezet, zoodat iedere duif, die
vliegt, gerust 8 frans door elkander mag
rekenen. Dat zou dan voor Brussel alleen
maken een som van 4 millioen frans.
Bedenkt men bovendien, dat gedurende den
geheelen zomer geen Zondag voorby gaat, of
in alle plaatsen van eenig belang worden
prjjsvluchten gehouden, dan kan men zoowat
uitrekenen, welk een kapitaal jaarljjks in
België met het spelen van reisduiven verhandeld
wordt.
opmerkelijk verschjjnBe! dat Zondag aan het
slot der voorstelling van Cyrano de Bergerac
in den Stadsschouwburg te Amsterdam van uit
stalles en parterre met hoeden werd gezwaaid.
Zulk een uiting van bewondering behoort
tot de hooge zeldzaamhedenen daarom is
zg het meedeelen waard.
Het zgn gelukkige dagen die Het Nederlandsch
loaned beleeft; September-dagen zooals de
Vereeniging in de laatste jaren zeker niet
heeft gekend.
Volle of zeer goed bezette zalen en een
enthousiast publiek ziedaar een gebeurtenis.
En de Vereeniging verdient dit voorzeker
om de hoogst artistieke wgze waarop het
heerljjke werk van Edmond Rostand is verzorgd-
Reeds dadeljjk in het eerste bedrjjf treft het
fraaie tooneel dat wg te zien krjjgen; wordt
ons oog bekoord door de keurige costumes, de
levendige tooneelen, die worden afgespeeld.
De eenige schaduwzijde is dat dikwjjls door
die levendigheid, die afwisseling veel van het
gesprokene te loor gaat.
En van de latere toon9elen dienen genoemd
het derde en het vierde bedrjjf. - De bale
scène, met de fraaie lichteffecten, het slagveld
met zgn Gascoonsche kadettenhet maakte
alles een goed, een heerljjk effect.
Maar wat zon de prachtigste inonteoring
HOOGWATER.
Vlimlngen.
Zaterdag 27 Sept. vm. 9,18
Zondag 28 10,35
Maandag 29 11,35
Dinsdag. .30 nm. 12,06
Domburg.
vm. 9,27
10,44
11,44
nm. 12,15
Stukken voor den gemeenteraad
van Middelburg.
Door burg. en weth. wordt, naar aanleiding
van het in hunne handen om advies gesteld
baten wanneer het ontbrak aan goede ver
tolkers, vooral van de titelrol
Daarop komt het vooral aan bjj een werk
als Cyrano de Bergerac, dat zoo ontzaglijk
veel eischt van den hoofdpersoon. En zie,
ook hierin is Het Nederlandsch loaned ge
lukkig geweest. Het vond een waardig ver
tolker in Hubert Laroche, sedert 1 September
aan dat gezelschap verbonden.
Hg, die in Middelburg ook niet onbekend
is, heeft zeer veel gaven.
In 1893, bg gelegenheid der kermis, toen het
gezelschap van den Nederlandschen schouw
burg te Antwerpen, onder directie van den
heer F. van Doeselaar, voorstellingen gaf in
eene tent op de Balans, maakten wg voor
het eerst kennis met hem. Laroche was
destjjds, meenen wg, aaa het begin van zgn
loopbaan en toen reeds werden wij getroffen
door zgn talent.
Bg latere gelegenheden, 0. a. in Antwerpen
zelf, werden wg versterkt in onze gunstige
meening omtrent hem.
Antwerpen zag hem met leedwezen ver
trekken, en mannen als Max Rooses, Jan van
Rjjswjjk, de elite van de burgerjj der groote
koop- en kunststad toonden bjj zgn heen;
op welsprekende wgze hunne waardeering voor
dezen tooneelspeler.
Laroche is een man in de kracht van zgn
leven, die op kunstgebied reeds zeer veel
Geen wonder dat hg zich voelde aangetrok
ken tot de comedie van Rostand, waarin hjj zoo
zeer gelegenheid heeft zich te toonen in zjji
volle kracht.
Wie Cyrano de Bergerac kent, weet welke
heerljjke gedachten daarin liggen opgesloten.
Henri Dekking stelde een paar jaar geleden
te Middelburg de schoonheden er van in het
licht. Maar wie het ten volle wil leeren
kennen, hjj ga zoo hg daartoe in de gele
genheid is het zien opvoeren in Amsterdam
of in Rotterdam, waar het Donderdag 2 Oc
tober wordt gegeven. De litterarische waarde
moge door de vertaling van den Vlaming
Moortgat geleden hebben, de inhoud komt door
de vertolking weer tot zgn recht.
Men zal bjj het aanschouwen komen onder
den indruk van de poëtische waarde van deze
comedie, waarin de hoogste deugd wordt
predikt.
Wie het geluk van haar die hg zelf aanbidt
zoo bevordert als Cyranowie zgn medemin,
naar helpt om het hart van de aangebedene
te veroveren, geeft een heerlijk bljjk van zelf
verloochening.
En hoe schoon is de gedachte, neergelegd
in de woorden, waarmee Roxane haar echtgenoot
de bekentenis aflegt dat zg hem eerst heeft
I" lief gehad om zgn persoon maar na zjjne
dichtersgaven te hebben leeren kennen, hem
nader adres van S. van Os, betreffende grond
aan de Goesche korenmarkt, voorgesteld P.
Sonius en S. van Os, gedurende een maand in
de gelegenheid te stellen het bewuste terrein
bg inscbrjjving te koopen, met dien verstande
dat of, en wie van beiden kooper zal worden
nader door den raad zal worden beslist.
n
Verder stellen burg. en weth. voor aan D.
Loner te verhuren het terrein en het gebouw
der gemeente in het Armeniaansch Schuitvlot
Q no 304 voor een jaar, ingaande 1 Maart
102, tegen een huurprgs van 100 'sjaars.
Burg. en weth. dragen voor een ontwerp
besluit tot wjjziging der gemeente-begrooting
voor 1902 met een ontwerp-besluit tot het
aangaan van een geldleening van 57Ó0. Deze
laatBte is noodig ter voorziening in de kosten
van stichting en inrichting van schoollokalen,
verbouwing der scholen op de Bree en op de
Nieuwe Haven. De rente zal 4 bedragen
en jaarlgks zal, voor het eerst in 1904, ten
minste f 500 worden afgelost.
W. Flink en P. H Knujjt, bruggelieden, op
een salaris van 450 's jaars, vragen verhoo
ging van jaarwedde omdat zg, in aanmerking
genomen den tegenwoordigen levensstandaard,
met dat loon niet of ternauwernood in de be
hoeften van hun gezin kunnen voorzien.
Burg en weth. achten de jaarwedde van
450 met gedeeltelijke kleeding, geraamd op
f 25 voor ieder, voldoende en stellen den raad
voor afwijzend op het verzoek te beslissen.
Van kerkvoogden der Nederduitsch Her
vormde gemeente alhier is een adres ingeko
men om het huis met tuin in de Wagenaar-
straat wjjk D no 78 of anderB een stuk van
den tuin te mogen koopen voor den kosten-
den prjjs.
Van de afdeeling Middelburg van den
Vrouwenbond tot verhooging van het zedelijk -be
wustzijn is een adres ingekomen met verzoek
tot intrekking der verordening op de publieke
huizen.
in dat adres is adhesie betuigd door den
kerkeraad der gereformeerde kerk C, den
kerkeraad der Ned. Herv. en der Eng. Herv.
3ente en de Ned. Vereeniging tegen de
prostitutie.
Van de commissie van financiën is een
rapport ingekomen aangaande het voorstel
van burg. en weth. tot uitgifte van grond aan
den Pottenbakkerssingel in recht van erfpacht
aan D. Alewjjnse.
De commissie heeft daartegen geene beden
kingen. Die heeft ook de commissie van fabri
cage niet.
ONDERWIJS.
ej. A. C. F. de Jonge, die op de voor
dracht ter benoeming van eene onderwijzeres
in het DuitBch aan de meisjesschool te Goes
no. 1 staat, is te Apeldoorn benoemd.
De Donderdag door den raad van Bier
vliet met 4 stemmen benoemde onderwij
zeres aan school A, mejuffrouw J. A. H. van
Rossenberg, is zes jaar werkzaam aan school
B, op Driewegen, en niet in het bezit van een
acte voor de vrjje en orde oefeniDgenmej M.
nog liever kreeg om zgn talent. Niet door
het uiterlijke alleen, ook door het innerljjke
heeft hg haar hart veroverd.
Die bekentenis treft echter dien geliefde
diep om eene bjjzondere reden niet hem maar
Cyrano komt de lof toe van de dichterlijke
uitingen, die de aangebedene zoozeer hebben
getroffen.
Hg, Cyrano, een historische figuur uit de
17e eeuw Cyrano werd in 1602 geboren
de door de natuur misdeelde, wat uiter-
ljjk schoon betreft, maar geadeld door een
dichterljjk talent en een ridderljjk hart.
hjj dichtte de woorden waarmee de aange
bedene werd toegesprokenhg sohreef, ter
wjjl beide mannen in het kamp zjjn, haar
onder den naam van zgn medeminnaar do
brieven vol poëzie die haar bekoorden. En
terwjji beiden strgden tegen de Spanjaarden,
beschermt hjj den man dien Roxane verkoos
boven hem.
En dit alles uit liefde voor haar, om haar
geluk te bevorderen.
Later, nadat Roxané"s man is gesneuveld in
den strjjd en Cyrano doodeljjk getroffen door
een slag, hem, bg ongeluk of moedwil, toege
bracht op het hoofd, laat die held van hot
drama zich meeslepen door oude herinnerin
gen en herhaalt hg wat eens Roxane is ge-
Dan komt het voorwerp zjjner liefde tot de