MIDDELBURtiSCHE COURANT. Nu. 213. W oensdag 10 September, Middelburg 9 September. 143" Jaargang, Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- Prijs, por kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THBR9I09I1TEB EN VERWACHTING. 9 Sept. 8 u. vm. 60 gr., 12 n. 62 gr., av. 4 n, 69 gr. F. Verwacht: zwakke wind, licht bewolkte lucht, droog weer. Advorienfciën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel, Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentle-Bureno A. 1>E LA MAR Ann., N.X. Voorburgwal 266, Amsterdam. Jhr int' T. A. J. VAN ASCH VAN WI.TCK. Met leedwezen vernemen wjj heden het overlyden van den minister van koloniën. Reeds meer dan eenmaal betuigden wjj onze deelneming met den toestand van dezen bewindsman, waarvan, naar onze meening, geen beterschap was te wachten. Tragisch is zeker het einde van den heer Van Asch van Wjjck, die, nog zoo kort gele den geroepen tot de hooge betrekking, welke hij met zooveel toewjjding en lust vervulde, te midden van zjjn werk zich gedrongen zag dit te staken. De heer Van Asch van Wjjck behoorde niet tot- onze medestanders op politiek gebied maar hg was een eerljjk, een achtenswaardig man, die zich ook kenmerkte door een ruimen blik in politieke zaken. Daarvan getuigde nog onlangs de benoeming van den heer Lely tot gouverneur van Suriname, eene betrekking die de overledene zelf ver vulde van 1891 tot 1896, toen mr W. Ton- kons J.Lzn. hem opvolgde. Al was vooruit te zien dat deze benoeming vele zjjner partjjgenooten zou teleurstellen, hg liet zich daardoor niet weerhouden om, waar de practische belangen der kolonie dit vor derden, naar West-Indië een liberaal man te zenden die daar, naar hg meende, op zjjn plaats zjjn zal. De heer Van Asch werd 29 Augustus 1849 te Utrecht geboren en studeerde aldaar in de rechten. In 1875 werd hg benoemd tot secretaris van den Lekdgk Bovendams en in 1880 tot adjunct commies bjj het departement van oorlog. In 1881 opende zioh voor hem de politieke loopbaan door zjjne verkiezing, in het dis trict Zwolle, tot lid der Tweede kamerlater werd lift dit voor Kampen. In 1883 werd hg benoemd tot burgemeester van Amersfoort, welke betrekking hg vervulde tot 1891, toen hg naar Suriname vertrok. Daarvan in 1896 teruggekeerd, werd hg door de Provinciale Staten van Zeeland ge kozen tot lid der Eerste kamer, waarin hg zitting had tot verleden jaar. toen het dis trict Amersfoort hem ter Tweede kamer af vaardigde. Kort daarop, 1 Augustus van dat jaar, werd hjj echter geroepen tot het ambt van minister. Men verwachtte van hem veel goeds voor onze koloniën. Het heeft echter niet zoo mogen zjjn Een ernstige kwaal: kanker in de maag maakte het hem onmogeljjk te arbeiden zooals hg wilde, en, na voor de tweede maal geope reerd te zjjn, overleed heden een man, die zeker bjj alle party en hoog aangeschreven staat om zjjne werkzaamheid, zjjn goeden wil en zjjn beuiinneljjk karakter. Kameroverzicht. Zitting van Maandag. De zitting van heden middag deed ons in menig opzicht denken aan die van Vrjjdag j.l. Wjj waren n.l. getuige van een even vermoeiend, dik wjj ls verward debat als Vrjjdag werd ge voerd verder kwamen er telkens, evenals Vrjjdag, tal van ingewikkelde amendementen in behandeling, waarvan de voorstellers weten konden, dat hunne producten van wetsverbe- tering toch nooit aangenomen zouden worden vervolgens was, evenals in de zitting van Vrjjdag, ook in die van heden het element van booze heeren aanwezig, die grimmig deden, voornameljjk tegen den premier, die zich leuk van den domme hield, en ten slotte scheen de stemming ons in de Kamer van even wan- hopigen aard toe als Vrjjdag in het late mid daguur kon geconstateerd worden. Daardoor wordt dan ook de heden middag gevallen beslissing, n. 1. de aanneming van dr Kuyper's »kaarten systeem" met 65 tegen 8 stemmen, verklaard. Een andere dan deze verklaring schjjnt ons zeer moeiljjk te zjjn. Immers nog Vrjjdag bleek de Kamer in hare meerderheid van dit zonderlinge >kaarten systeem" niets te willen weten. Noch van rechts noch van links wilde men er iets van hoorenen dr Kuyper zelf kon er ook niet veel meer van vertellen dan dat het nog het beate »systeem" was van de verschillende »systema" die hy in de Kamer had hooren uitleggen. Wel is waar is het niet meer het oorspron kelijk systeem-Kuyper, dat aangenomen is, maar een gewjjzigd naar vrjjzinnig democra- tischen vorm-Drucker ik hoorde zeggen, dat dr Kuyper het s-kaartengebouw" met patent- Drucker afgesloten had maar in elk geval is het dan toch, al is het slechts tjjdeljjk, een stelsel in de wet opgenomen, dat Vrjjdag bjjna in de geheele Kamer afkeuring vond. En dat is een beslissing, die zeker niet toe gejuicht kan worden. Omtrent de beraadslaging, die aan deze stemming voorafging, kunnen wjj volstaan met de mededeeling, dat de meeste sprekers, die er aan deelnamen, herhaalden wat reeds Vrjjdag over de punten in discussie was te berde gebracht. De heer Fock begon met de Vrjjdag door den heer Lobman ingetrokken motie van orde in amendement-vorm in te dienen, waarbjj hjj een lange speech hield, waarop dr Kuyper en de heer Röell repli ceerden met het resultaat dat de heer Fock zjjn amendement introk. Vervolgens kwam de heer De Savornin Lohman met een spiksplinter nieuw amen dement op art 185, dat bjj aanneming alles op losse schroeven zou gezet hebben, en dus sterk door dr Kuyper bestreden werd, die ook van de amendementen-Helsdingen-Schaper niets wilde weten. Eerst tegen vier uur kon er met de stem mingen over de artikels en amendementen een aanvang genomen worden, en het was zeker niet zonder een zucht van verlichting, dat na 6 hoofdeljjke stemmingen de discussie over de artt. 9 tot 185 de voorzitter had liefst 9 artikelen tegeljjk in behandeling ge- bricht een einde nam. Morgen voortzetting van de beraadslaging over de Beroepswet. SEDBRLAND EN Ï>E ALLIANTIE. De Haagsche correspondent van de 7emps zet zjjn reeks interviews met Nederlandsche parlementsleden voort met een onderhoud met mr E. Fokker, wiens qualificat'e van vrjjzinnig-democraat door hem, in overleg met den heer Fokker, vertaald wordt als radical- democrat. De heer Fokker zou het een dwaasheid vin den als wjj deel gingen uitmaken van het drievoudig verbond. A1b ik eens een boosaar dige veronderstelling zou mogen maken, zei hjj, dan zou ik zeggen, dat al die geruchten voort komen uit den militairistischen hoek. Die heeren ik bljjf boosaardig veronderstellen spreken ons aan den eenen kant van de gevaren, die ons dreigen, en aan den anderen kant van de noodzakeljjkheid ons te dekken door de een of andere politieke combinatie; en zoo hopen zjj aan de Kamers te ontwringen waar het hun om te doen isvergrooting van de troepenmacht onder de wapenen, aanbouw van oorlogsschepen en dergeljjke meer. In geval van een aanval zouden wjj onze strjjd- krachten moeten versterkeningeval van een bondgenootschap moeten wjj onze strjjdkracb- ten eveneens versterken, want in ruil voor de bescherming, die de bondgenoot ors verleenen zou, zou deze offers van ons eiachen op mili tair gebied. De heer Fokker hield zich overtuigd, dat de mogendheid, waarmede wjj ons zouden ver binden Duitschland zou dat dan allicht zjjn, want wjj zjjn Germanen en niet van het Latjjnsche of Slavische ras ons nog wel wat anders zou vragen dan een vergrooting van onze strijdkrachten. En dat andere zou slechts kunnen gegeven worden in de koloniën, waarschjjnljjk in den vorm van een of meer zeehavens. Hoe men het ook draait, het is 't begin van het einde voor de onafhankelijkheid onzer natie. Een onmiddelljjk gevaar achtte hg ook niet voor Nederland voorhanden, tenminste wat Engelands veroveringszucht betreft. Maar hjj zag een ander gevaar. Het staat voor hem vast, dat op een gegeven oogenblik Australië zich zal losmaken van het moederland. Op zjjn beurt zal Australië imperialistisch gaan worden en onzen archipel gaarne inpalmen en de Philippjjnen, mogelgk ook Japan. Op de vraag of hg dan het einde van de rol van Nederland als koloniale mogendheid voor spelde, antwoordde de heer Fokker Voorspellen, voorspellen, dat is zoo'n dik woord. Laten we zeggen, dat ik veronder stellingen opper. Stellig, ik spreek hier niet over Australiërs om slapende honden wakker te maken. Hg wist trouwens een zeer eenvou dig middel om hen te verhinderen zich te ver- grjjpen aan onze bezittingen, nl.Geen legers in lndië, geen forten maar banden van sym pathie leggen tuaschen de Nederlanders en de inl. bevolking. Java alleen telt 28 millioen inwoners. Een verstandige administratie zou veel kunnen doen, en deze bevolking is de eenige steun, die ons in tjjd van nood zou kunnen helpen. Dit is, in één woord, het programma van de vrjjzinnig-democratische party. Van Duitschland achtte de heer Fokker het gevaar voor inpalmen niet groot, al willen de AHdeutschen dat ook, En annexatie van 5 mil lioen ontevredenen zou voor Duitschland een dwaasheid zjjn, en in tjjd van oorlog zouden wjj als neutralen nuttiger zijn voor Duitschland dan als een deel van hst Duitsehe rjjk. Een tolunie met Duitschland achtte de heer Fokker den dood voor onze ngverheid, terwjjl zjj de eerste stap zou zjjn voor het verlies van onze onafhankeljjkheid. Wat Frankrjjk betreft, ons land heeft daar wel sympathie voor, maar het zou toch nooit meer dan sympathie van onaf hankeljjke staten kunnen zijn. En wat Rusland betreft, uw b.ondgenoot alles wat u wilt, maar dat nooit WAAROM DE HEER GERRITSEN GEEN WETHOUDER WIL ZIJN. Ter weerlegging van allerlei verkeerde voor stellingen, die de ronde doen en, vooral met het oog op de verkiezing voor een lid der Tweede kamer te Amsterdam, worden geëx ploiteerd ten nadeele van den heer Gerritsen, geeft de Arnh Ct. de volgende duideljjke ver klaring omtrent de reden waarom genoemde heer voor het wethouderschap bedankte en dit, trots zjjne herbenoeming, ook niet meer wenschte te aanvaarden. Hg heeft zegt het blad als lid van het college van dageljjksch bestuur door de ervaring bevestigd gezien, wat hem in 1901 eene candidatuur voor de Kamer deed weigeren, dat eene nauwgezette waarneming van het ambt van wethouder niet mogelgk is als men telkens en telkens weer wegens de zittingen der Kamer afwezig moet zjjnvan deze over tuiging heeft hjj tegenover zjjne medeloden van den Raad geen geheim gemaakt, die wis ten dat, als mr Heemskerk herkozen en dus opnieuw in de gelegenheid gesteld werd de beide betrekkingen in zich te vereenigen, hjj weigeren zou langer de verantwoordelijkheid te dragen voor hetgeen andere leden van het dageljjksch bestuur in hun beheer doen o f nalaten te doen". »Onder de gegeven omstandigheden", d. w. z. nu de Raad door mr Heemskerk te herkiezen den in zjjn oogen onhoudbaren toestand gehandhaafd heeft en het beheer der in dezen tjjd juist zooveel zorg eischende gemeentefinanciën en der gemeente bedrijven (gas, telefoon, waterleiding enz.) bljjft toevertrouwen aan iemand, die vaak weken achtereen 4 van de 6 werkdagen in Den Haag is, althans als afgevaardigde der hoofdstad en als invloedrjjk lid der regeerings- partjj aldaar behoort te zijn, onder die omstandigheden kon de heer Gerritsen zjjne herbenoeming niet aannemen. Voor wie ver staan wil, is dit zoo duideljjk mogelgk. Deze wenk mocht menigeen, die verschil lende betrekkingen op zich neemt, wat altjjd bjjna ten nadeele van eene richtige vervulling van de eene of de andere, ja, meestal van beide is, wel eens ter harte nemen. TWEEDE KAMER. Beroepswet. Zooals nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer is gemeld, heeft de Kamer Maandag, na intrekking of verwerping der verschillende amendementen ten aanzien der samenstelling van beroepsraden aangenomen het gewjjzigd stelsel der regeering om, met behoud in de wet van het beginsel der mede werking van werkgevers en werklieden, gedu rende drie jaren de benoeming aan Gedepu teerde Staten over te laten en binnen twee jaren wetteljjk dit onderwerp te regelen op den grondslag van den voorloopig te maken bestuursmaatregel. Het amendement-Bos c. s. betrekkelijk de deelneming van vrouwen aan de verkiezing voor gemachtigden werd verworpen met 44 tegen 30 stemmen. Voor stemden de heeren Ferf, Smidt, Mees, Schaper, Bos, Melchers, Roessingh, Drucker, Goeman Borgesius, Willinge, Ketelaar, Nol ting, Hugenholfcz, De Boer, Van Styrum, Smeenge, Helsdingen, Lieftinck, Talma, Fokker, Pjjn- acker Hordjjk, Fock, Van Raalte, Van Vliet, Den Tex, Tydeman, De Klerk, Marchant, Van Gjjn en Cremer. Het amendement-Helsdmgen c. s,, gelijk stelling van de eischen voor werkgevers en werklieden, werd ook verworpen en wel met 48 tegen 26 stemmen. Eveneens werd, met 68 tegen 6 stemmen verworpen het amendement-Schaper c. s. op art. 12 betrekkeljjk het rechtstreeksch kiesrecht voor de voordracht van werklieden en werkgevers. Voor stemden de heeren Ferf, Schaper, Mel chers, Hugenholtz, Helsdingen en Tydeman. Daarentegen werd, met 43 tegen 32 stemmeD, aangenomen het amendement-Bos c, s. op art. 12 bepalende de vrouwen bevoegd om te machtigen tot benoeming of om gemachtigd te worden. Art. 12, aangevende het gewjjzigde (kaarten- stelsel), werd eveneens aangenomen met 65 tegen 8 stemmen. Tegen stemden de heeren Fock, Travaglino, Van Wjjck, Den Tex, Tydeman, Ferf, Meesen Van Styrum. Het amendement-Lobman op art. 18a, wets herziening voor de bepaling van den maatstaf voor het aantal dergenen die mogen voordra gen en van het aantal gemachtigden, ver wierp de Kamer met 49 tegen 24 stemmen. Verder verwjjzen wjj naar het Kamerover zicht. Nieuw sohip. De minister heeft voldaan aan het verlangen van de Commissie van rapporteurs om de Kamer in de gelegenheid te stellen kennis te nemen van de plannen en teekeningen van het in aanbouw te brengen pantserschip. Belangrjjke verandering der ljjnen had niet plaats. Ook aan het nieuwe schip wordt eene vaart van 16 mjjl verzekerd. Alle mogeljjke verbeteringen zullen nog wor den aangebracht welke strekken kunnen om de ruimten te vermeerderen en hoogere tem peraturen in betere conditie te brengen. Aan het verlangen der Comm. v. Rapp. dat de leden der Kamer een afdruk zullen ont vangen van het rapport der commissie aan gaande de organisatie van het machinekamer- personeel, zal door den minister zoo spoedig doenljjk worden voldaan. BMUESIIIKGM MÜ. Bjj kon. besluit is aan jhr J. E. C. van der Willige von Schmidt auf Altenstadt, op verzoek, eervol ontslag verleend als eerste-klerk bg het kabi net der Koningin is benoemd tot directeur van het post- en telegraafkantoor te Goor C. N. de Vos, thans commies der telegraphie 2de kl. is aan den directeur van het post- en tele graafkantoor te Oudenbosch, W. Geerke, op zjjn verzoek, eervol ontslag verleend uit 's rjjks dienst is dr L van Itallie, gemeente-apotheker te Rotterdam, benoemd tot leeraar aan 's rjjks veeartsenijschool te Utrecht is aan den directeur van het post- en tele graafkantoor te Monster, P. J. P. Hardenbarg, op zjjn verzoek, eervol ontslag verleend uit 's rjjks dienst. De minister van marine verleent deze week geen audiëntie. De St. Ct. bevat het programma voor de opening van de vergadering der Staten-Gene- raal te 'a-Gravenhage, op Dinsdag den 16den September. De Koningin zal te éen uur met den gewo nen stoet van het paleis afrjjden. H. Mvergezeld van hare moeder en den prins der Nederlanden, zal gezeten zjjn in een statiekoeta, met acht paarden bespannen, gaande een koetsier naast elk paard en vier lakeien naast elk portier. De statiekoets zal, naar in de Hollandsche bladen wordt beweerd, de Gouden Koets zjjn. UIT STAD EN PROVINCIE. Zooals nog in een groot deel der oplaag van ons vorig nommer werd gemeld, zjjn her benoemd als burgemeester van A x e 1 D. J. Oggel, Borssele J. Rottier en O o s t k a- p e 11 e W. Z. van Teylingen, tevens secre taris dier gemeente. Verder is, zooals ook nog in de tweede editie van het vorig nummer is medegedeeld, herbenoemd tot schoolopziener in het arron dissement Goes L. van Bruggen te Goes. Bjj kon. besluit is beslist, dat de ge meente Zuiddorpe haar recht oponderwjjs subsidie over 1902 heeft verloren, omdat niet binnen vier maanden na 15 Jan. een vierde onderwjjzer was aangesteld. Geheel te goeder trouw had de raad een onderwjjzeres benoemd tegen 15 Mei, terwjjl nu bljjkt dat 14 Mei de uiterste termjjn is. Vrjjdag avond te zeven uren zal het muziekkorps der dd. schutterjj alhier op het Molenwater het volgende programma uit voeren Semper Fidelis marsch, Sousaouver ture van de opera Joseph, MéhulEspana, dprès le Rhapsodie de Chabrier, Waldteufel; Suite uit het ballet Coppélia, DelibesVéloci- pède-tnarsch, Coldewejj; Concert polka voor li- cornets a pistons, Godard; In Kaïro, Orienta- lischer Zugv. Blon en Groote fantasie uit de opera Faust, Gounod. Volgens door ons verkregen mededeeling moest op het concert in het Schuttershof Zon dagavond de Introduction et capricevoor kleine fluit, van Damaré, achterwege big ven, omdat de fluitiBt, die van 1 Juni lot sleohts 1 Sept. bg ons muziekkorps en in het winterseizoen bg de Nederlqndsche Opera verbonden is, eerst Zondagmorgen bericht zond dat de directie dier opera hem het eerst toegestane verlof om dien dag naar Middelburg te gaan, weigerde. In het overzicht, dat wjj in ons vorig nom mer gaven van wat in de derde atdeelmg van het Congres van den middenstand te Am sterdam inzake Zondagsrust was gesproken, werd de naam Montjjn genoemd als die van een der sprekers. Dat was onjuist, het was de beer Jos. Fontejjn uit Middelburg die namens de vereenigmg Handelsbelang aldaar zich verklaarde tegen wetteljjk geregelde Zondagsrust. Daarbjj vermeldde hjj ook de pogingen hier indertgd aangewend ten op zichte der bedienden van de firma Van Gend en Loos, die, zooals men weet, een negatief resultaat haddon. Maandagavond werd in de groote zaal van bet Schuttershof alhier esne meeting gehouden inzake het algemeen kiesrecht. De opkomst was, vergeleken bjj die der in eenige andere plaatsen gehouden vergaderin gen, nog al talrjjk te noemen. Volgens schat ting waren er ongeveer 150 personen aanwezig. D. Bimmel, die de vergadering presideerde, was echter van een andere meening, volgens hem was de opkomst teleuratelLend, tfy had gehoopt dat, in tegenstelling met andere plaat sen in de provincie, het publiek talrgker kou geweest zjjn. Na nog eene enkele meededeeling tot inleiding gaf hg het woord aan den heer K. ter Laan, lid van de Tweede Kamer. Deze besprak het onderwerp in het alge meen, terwjjl mevrouw Versluys—Poelman da zaak van het algemeen kiesrecht zou behan delen meer in betrekking tot de vrouw. De heer Ter Laan trachtte aan te toonen dat het algemeen kiesrecht geëischt mag worden. Het was volgens spreker een toestand, die niet mocht bestaan, dat tegenwoordig van da 100 manneljjke personen boven 25 jaar nog 48 van het kiesrecht waren uitgesloten, want sjj die dit recht missen zjjn ook verstoken van eiken invloed op de regeering. Talrjjke voorbeelden werden door den spreker bjjgebracht om zjjne bewering te staven dat de thans bestaande wetten waren gemaakt in 't belang van de regeerende klassen alleen. Ten slotte gaf de heer Ter Laan een histo risch overzicht van den toestand van het kies recht sedert 1815, den tjjd, dat in de grondwet de verklaring was uitgesproken: »Alle Neder landers zjjn geljjk voor de wet", wat vooral inzake kiesrecht alles behalve het geval was. De verbeteringen, in dien toestand gekomen, werden door den spreker aangewezen, en op ironische wjjze schetste hg hoever het tegen woordig Kiesstelsel volgens de wet-Van Hou ten nog afstaat van het algemeen kiesrecht. Daarop werd het woord verleend aan mevrouw Verslujjs-Poelman. Had de heer Ter Laan trachten aan te too- nen, dat bg het maken der wetten de belangen eener bepaalde maatschappelijke klasBe waren verwaarloosd, des te sterker kwam het volgens spreekster üit, dat de wetten waren gemaakt door mannen en dat hierbjj geen rekening was gehouden met de belangen der vrouw. De spreekster legde er nog den nadruk op, dat zjj geen dames- maar vrouwenkiesrecht wilde en wel om deze reden, dat niet alleen in hoogere maar ook in arbeiderskringen de rechtspositie der vrouw zeer slecht is, "omdat zjj te ljjden heeft van de willekeur der mannen Mevrouw Verslujjs eindigde met allen op te wekken om krachtig deel te nemen aan den strjjd voor het algemeen kiesrecht, zoowel voor vrouwen als voor mannen. Van de gelegenheid tot debat werd geen ge bruik gemaakt. Eer de voorzitter de vergadering sloot, sprak hg, hoewel niet namens het Provinciaal co mité, zjjne afkeuring uit over de houding van den heer D. de Klerk, die op zich had genomen eene spreekbeurt te Goes te vervullen, maar die te vergeefs op zich liet wachten. Ook laakte hg de houding van mej. Drucker, die op denzelfden dag, dat zjj te Ouwerkerk zou spreken, bericht zond, dat zjj om gezondheids redenen was verhinderd spreekbeurten in Zeeland op zich te nemen. Hjj zou daarover niet veel zeggen, maar een woord van zacht protest meende hjj toch te moeten doen hooren. Voor de betrekking van gemeenteont vanger te V 1 i s a i n g e n zjjn 17 sollicitanten. Tot leeraar bjj de Ned. Israelietische ge meente aldaar is benoemd de heer S. Deen to Zevenaar. Uit Oost- en Wes t-S o u b urg schrgft men ons De klacht in uw nommer van heden van een bewoner van Oost-Souburg is in zoo ver waar, dat het laaghangende plantsoen voor voet gangers wel wat hinderljjk is. Wielrjjders kunnen niet klagen; die zjjn op het klinkerpad op verboden terrein. Van een verzoek aan het gemeentebestuur

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1902 | | pagina 1