MIDDELRIRGSCHE COURANT
m an,
1902
Maandag
8 September,
148* Jaargang,
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
wind, bewolkte lucht.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
gr., 12 u. 66 gr., av. 4 n. 02 gr. F. Verwscht: zwakke tot matige
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreöende
Handel, Njj verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentle-Barenu
A. HE II MAR Ara., JS.X. Voorbuvgvrml 366, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel
Wat Zeeuwsch-Vlaanderen
noodig heeft.
ii.
(Slot.)
2e. Het Onderwijs.
In alle gemeenten van Oost- en West
Zeeuwsch-Ylaanderen vindt men het door
de wet vereischte aantal openbare lagere
scholen een zevental met uitgebreid leer
plan.
Inrichtingen voor rijksnormaallessen be
staan te Axel en te Oostburg.
Voorts kloosterscholen, Roomsch-Katho-
lieke, Christelijke en bijzondere scholen enz.,
sommige met uitgebreid leerplan.
Van middelbaar onderwijs echter
geen sprake.
Het overige deel vair de Provincie Zee
land, met 2/3 der bevolking, bezit Hoogere
Burgerscholen, te Middelburg, te Hoes en
te Zierikzee.
Een vierde, te Bergen op Zoom, is
voor een deel gemakkelijk te bereiken.
Zeeuwsch-Vlaanderen daarentegen is en
blijft nog steeds verstoken van het middel
baar onderwijs, hoeveel aanspraak het daarop
ook moge kunnen doen gelden, hoe drin
gend men daar er naar verlangt en hoe
dikwijls bij de regeering daarop ook aange
drongen is.
3o. Handelsbeweging en Scheep
vaartverkeer.
In 't eerste deel hebben wij aangetoond
hoe snel deze zich in weinige jaren hebben
ontwikkeld en hoe dit het gevolg is ge
weest van de energie van enkele mannen,
wien de uitnemend gunstige ligging vau
Terneuzen, voor deze bedrijven, onbetwist
baar was gebleken.
Maar al spoedig deden zich moeilijk
heden en bezwaren voor van verschil
lenden aard, die zij wel konden openbaren,
maar niet wegruimen, omdat dit tot de
bevoegdheid van anderen behoorde.
Daardoor ontstonden menigmaal opont
houd en groot nadeel.
Wij laten, ter verduidelijking, nog een
en ander volgen.
Met de los- en ladingplaatsen, de handels
kaden te Terneuzen is het inderdaad
treurig gesteld. Oorspronkelijk, en naar wij
meenen nog, behoorende aan den Rijks-Wa
terstaat, zijn ze door dezen gesteld onder
beheer van de directie van de Spoorweg-
Maatschappij Mechelen—Terneuzen, welke
daarvoor de verplichting op zich nam die
handelskaden te onderhouden.
Yoor die Spoorweg-Maatschappij treedt
op de stationchef te Terneuzen.
Met de meeste bescheidenheid mag hier
gevraagd wordenhoe is men ooit op de
onzinnige gedachte gekomen om Ne-
derlandsch gebied, bestemd voor den han
del, dus ook Nederlandsehe belangen, te
stellen onder beheer van eene particuliere
Belgische Maatschappij
Het bekende gouverner c'est
heeft toch die gedachte niet kunnen doen
ontstaan.
Wat daa
Intusschen, de slechte vruchten van
deze vreemdsoortige verhoudingen bleven
niet uit. Het onderhoud is hoogst gebrek
kig. De z. g. nieuwe kade, waaraan door
schepen, bestemd voor Gent, herhaalde
malen averij was toegebracht, bleef maan
den lang in dien toestand en werd eerst
onlangs hersteld. Waar planken verrot en
gaten ontstaan zijn, worden deze gestopt,
zoolang mogelijk, met een paar „plan-
chetjes."
Zooals bekend, zijn er daar twee spoor
weg-maatschappijen, die van Mechelen
Terneuzen en die van Gent—Terneuzen.
welke voortdurend met elkander op gespan
nen voet verkeeren. De stationchef van de
(beheerende) Maatschappij MechelenTer
neuzen kan, met den besten wil, niet o n-
p a r t ij d i g zijnwanneer er dus booten
komen, wier lading over die lijn verzonden
moet worden, is het volkomen begrijpelijk
dat deze, wat plaats en ligging betreft,
door hem worden bevoordeeld.
Bovendien heeft elk dier Maatschappijen
haar eigen „routes" naar en over die han
delskaden, waar de wagens der andere
Maatschappij niet mogen komen. Daar
door ontstaat menigmaal groot ongerief
voor de cargadoors en andere belangheb
benden; zij zijn vaak verplicht stellages
enz. te doen oprichten om over de „route"
van de andere Maatschappij te komen, wat
natuurlijk tijdverlies en geldelijk nadeel
ten gevolge heeft.
Dikwijls, vooral in den tijd van het sui
kerbieten-vervoer, gebeurt het dat geen
der Maatschappijen genoegzaam rollend
materieel beschikbaar heeft, zeer teii na-
deele van den handel.
De ruimte der bestaande handelskaden is
veel te gering. Alle terreinen in de om
geving worden doorgaans gebruikt als
opslagplaats voor ruw ijzer, hout (papier-,
mijn- en klompenmakershout, planchetten
enz.) enz., dat in groote hoeveelheden wordt
aangevoerd en niet altijd dadelijk kan wor
den verzonden.
Er ontbreken bepaald een paar kranen.
Yan de aanwezige, vijf stuks, behooren
er 4 aan de Maatschappij MechelenTerneu
zen en 1 aan die van GentTerneuzen.
De stoomschepen, door den handel gebe-
jd, worden steeds van grooter afmeting.
De ondiepte van het kanaal langs de kaden
verplicht velen dier schepen om 5 of 6 M.
van den wal te blijven, tengevolge waar
van de los- en ladingskosten vermeerderen
en veel tijd verloren gaat.
Wordt dan gewezen op de noodzakelijk
heid van het wegnemen der ondiepten, dan
hoort men de vrees opperen dat door vol
doende uitbaggering de kaden zouden kun
nen bezwijken.
De stoomschepen voor Gent hebben
natuurlijk geen last van dien ellendigen
toestand, alleen die, bestemd voor Terneuzen.
Die toestand is soms zóo, dat booten,
voor deze plaats bestemd, te Gent moeten
gaan lossen. Dit gebeurde nog onlangs
met de Elsa, waarvoor geen plaats be
schikbaar was, niettegenstaande er slechts
één stoomboot aanwezig was. Zulke geval
len benadeelen niet slechts de daarbij be
trokken handelsfirma's, maar berokkenen
ook aan de vele bootwerkers verlies van
loon, geven aanleiding tot ontevredenheid
bij allen.
De nieuwe haven- en sluiswerken te
Terneuzen worden mooi en groot, zoodat
de grootste schepen dan naar Gent kunnen
komen. Na afloop der werkzaamheden zal
het kanaal, naar gezegd wordt, wat grootte
en diepte betreft, de derde plaats innemen
van alle bestaande kanalen.
Wat zal Terneuzen daaraan
hebben?
Zal de Nederlandsehe regeering in tijds
zorgen, dat deze Nederlandsehe havenplaats
rechtmatig deel krijge aan de voordeelen.
welke door hare welwillende medewerking
aan België worden verleend, of moet Ter
neuzen, na getoond te hebben wat het zou
kunnen worden, worden opgeofferd aan
mogelijk is om te behouden wat verkregen
is. Wanneer de warme belangstelling der
regeering onverhoopt achterwege blijft,
wordt de toekomst van Terneuzen, die de
laatste 25 jaren zoo schoon bleek, door de
hulp, aan België gegeven, duister.
Niet tegen dit laatste, die hulp, willen
wij opkomenmaar wèl tegen de mogelijk
heid, dat daardoor Nederlandsehe belangen
voor goed geschaad en talloos velen broo
deloos en arm gemaakt kunnen worden.
Daarvoor behoede ons de Nederlandsehe
regeering. Zij moge vriend-, nabuurschap-
pelijk den Belgen genoegen geven, zoo
veel als dit kan en mag, maar dit
mag nooit geschieden ten koste
van Nederlanders of Neder
landsehe belangen.
Wij meenen dat in 1900, tengevolge
van de klachten over de bestaande onvol
doende toestanden, door den Minister van
Waterstaat, Handel en Nijverheid, eene
commissie is benoemd om te onderzoeken:
of met het oog op de handels- en
nijverheidsbelangen van Terneuzen en van
de overige aan of nabij de spoorwegen
naar Mechelen en naar Gent, in Nederland
gelegen plaatsen, de tegenwoordige exploi
tatie van deze spoorwegen voldoet; en zoo
i, welke veranderingen in die exploi
tatie behooren te worden gebracht; en
b. of voor de behoeften van den handel
te Terneuzen uitbreiding van de haven
werken aldaar noodig is.
Yan eenige voorstellen dier Commissie,
hebben wij, tot ons leedwezen, nog niets
Moet het verarmen en eene
„doode stad" worden?
Aan onze regeering, waarop wij een krach
tig beroep doen, de beslissing.
Gent zit niet stil, in afwachting van de
in-gebruik-stelling van de nieuwe haven
en sluiswerken en de te verwachten uit
breiding der scheepvaart. Die stad ver
groot tijdig hare handelsruimte en laat
nieuwe dokken maken. Zij doet verstandig.
Maar wanneer daér dan alles zoo goed zal
zijn en groote ruimte daarenboven, is er
dan geen gevaar, dat de Handelsbeweging
en het scheepvaartverkeer, dat thans in
Terneuzen bestaat, zich naar Gent ver
plaatst
Zullen de geregelde vaste lijnen voor
transito-verkeer, die aan vele werklieden
geregeld werk verschaffen, niet ook daar
heen gaan?
Onze regeering overwege al deze vragen.
Eene dergelijke wijziging in den bestaan-
den plaatselijken toestand zou geheele ver
arming beteekenen, zou voor Terneuzen en
hare inwoners eene verschrikkelijke
ramp zijn.
De cargadoors en expediteurs aldaar
doen, met de meeste inspanning, allee wat
peil van kennis en beschaving aan de
andere zijde der grens als niet zeer hoog
staande mag beschouwd worden.
3o. Hare krachtige en onmisbare mede
werking en steun te willen geven aan den
haudel en het scheepvaartverkeer te Ter
neuzen, door uitbreiding van de haven
werken en handelskaden voor ijzer, hout,
steen enz.
Alleen daardoor kan die gemeente, de
grootste in Zeeuwsch-Vlaanderen, zich
handhaven, ook bij den te verwachten groo
teren bloei van Belgische steden, tenge
volge van de in aanbouw zijnde schutsluis.
De bloei van Terneuzen heeft op het overig
deel van Zeeuwsch-Vlaanderen onmisken
baar grooten invloed, en niet minder ook
haar achteruitgang.
Eindigende, spreken wij de hoop uit dat
meer bevoegden dan wij, in dit opstel aan
leiding zullen vinden, ook hunne stem in
deze te doen hooren, en dat de Regeering
welwillend gehoor zal geven aan ons ver-
om door gepaste middelen den weg
te banen Zeéuwsch-Vlaanderen en Terneuzen
tot hoogeren bloei te brengen.
Van Y.
Mochten ze bestaan, waarom worden ze
dan niet openbaar gemaakt De onderwer
waarover die vragen loopen, zijn
inderdaad belangrijk genoeg.
Met gespannen verwachting hoopt men
op eene degelijke, praotisohe oplossing dooi
de regeering.
Veel meer zouden wij aan het vooraf
gaande kunnen toevoegenvoorshands hou
den wij dit in de pen.
Wij hebben thans slechts tot doel de
aandacht van alle belangstellenden, maar
inzonderheid van onze regeering, te ves
tigen op dezen wel var enden, maar afge
zonderden hoek van den staat; op de be
hoeften die daar bestaan, op het verlangen
naar verbetering, dat daar rechtmatig ge
koesterd wordt.
Wij hebben getracht, door te wijzen op
de toestanden in Zeeuwsch-Vlaanderen, de
overtuiging te vestigen, dat het een dank
bare taak is voor onze regeering om voor
dit schoone, vruchtbare deel des lands veel
meer te doen dan tot heden gedaan is.
Wij vertrouwen dat ons werk niet nut
teloos zal blijken.
Onze beschouwingen samenvattende, hou
den wij ons overtuigd de wenschen uit te
spreken van de ongeveer 75.000 inwoners
van Zeeuwsch-Vlaanderen, wanneer wij
onze regeering met den meesten aandrang
verzoeken
lo. Afdoende bescherming te willen
verleenen aan de belangen van dat deel
van Nederland, in 't bijzonder die van den
landbouw, vooral in verband tot de, langs
de uitgestrekte Belgische grens, steeds in
aantal toenemende brutale aanslagen op
de veiligheid van Nederlanders en hunne
eigendommen.
Dit, zoo mogelijk, reeds vóór den aan
staanden winter.
2o. De oprichting te willen bevorderen,
binnen een niet te lang tijdsbestek, van
Rijks-Hoogere Burgerschool
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Van die scholen te Middelburg, Goes en
Zierikzee kan slechts gebruik worden' ge
maakt door enkelen. Behalve de hooge
kosten, is de afstand te groot en de over
tocht over de Schelde een beletsel. Na
twee uur van Terneuzen en na half vier van
Vlissingen, 's namiddags, varen gedurende
den winter geen booten meer.
Wanneer de Regeering zelf dergelijke
school niet vestigt in Zeeuwsch-Vlaanderen,
dan zou dit deel des lands steeds moeten
verstoken blijven van Middelbaar onder
wijs, wat in dit grensland zeker te betreu
ren zou zijn, te meer, omdat het algemeen
Middelburg 6 September.
Kameroverzicht.
Zitting van Vrjjdag.
Van daag dan is het tot een uitbarsting ge
komen en wie de zittingen van Woensdag en
Donderdag bg woonden, vermoedde al half, dat
er iets broeide, dat de Beroepswet er zóó nooit
zou doorgaan, en dat er iets gebeuren moest
dat aan al dat gehaspel een einde moest maken.
Nu, de oplossing is er nog niet, maar de
richting, waarin zjj te zoeken valt, is duideljjk
genoeg door den loop der discussion aangege
ven, n.l. in de aanneming van het amendement-
Drucker: Gedeputeerde Staten benoemen voor
de eerste maal en gedurende drie jaar de leden
van de Raden van Beroep. Is binnen dien
termijn nog geen ander wetsontwerp ingediend,
dan treedt de wet in werking zooals zjj thans
luidt.
Minister Kuyper bleek niet ongenegen deze
oplossing te aanvaarden, en da.ar de heer
Talma zgn amendement, liever gezegd: >zjjn
systeem" óm de Raden van Beroep samen te
stellen, introk, en ook het denkbeeld Drucker
toejuichte, zal het er wel van komen, dat
de Kamer in dien geest zich uit-
's Ministers kaarten systeem," waar
van niemand iets weten wilde, geraakt dan
netjeB van de baan, en de ongevallen-wet
kan dan toch m volle werking treden. Zooals
dr Kuyper ons heden uitlegde, was dat het
hoofdmotief, waarom het wetsontwerp inge
diend was. Zyn systeem om tot de samen
stelling en benoeming van de Raden van Be
roep te geraken, vond hg natuurlgk het mooist
van alle ;>systemen", die hg Donderdag had
hooren uiteenzetten, maar volmaakt was het ook
niet. Dat erkende hg zelf. Telkens stelde
hg echter wederom de gedachte op den voor
grond: »Wenschtde Kamer mjjn systeem niet,
welnu, dat zg dan een anderen uitweg aangeve.
Maar intrekken doe ik de wet niet, en even
min denk ik er aan het beginsel van de mode-
werking van werkgevers en werklieden aan
de voordracht van benoembaren van de R. v.
B. prjjs te geven."
In een schitterende redevoering, zooals wjj
die dan ook wel van dr Kuyper" mochten ver
wachten, en die ons anderhalf uur bezighield,
werd èn het standpunt der regeering aan
gegeven, èn, wat niet minder goed gelukte,
werden de schaapjes, die uit den band dreigden
te springen, één voor één wederom netjes,
onder toevoeging van eene herderlijke beris
ping, in de schaapskooi gedreven, ging de
sleutel in het slot, en bleef de herder-redenaar
na deze operatie nog een weinig napraten om
de linkerzjjde der Kamer te toonen dat doe ik
nu op die manier. Laat één van uw groote
mannen dat nu ook eenB zóó doen
En het moet gezegd wordende discipline
rechts wordt er door zulke oefeningen als van
daag ingehouden. De Idsinga's, de Talma's.
de Lohman's, allen begrepen dat het nu mee-
nens was geworden. Gisteren had van regeerings-
wege alleen minister Loeff het woord gevoerd:
nu kwam de directeur zelf aan het woord, en
zou hg in den chaos van »syatema" en femi
nistische neigingen en aspiraties eens een
weinig orde brengen. Nu, alleen de heer
Lohman liet zich Biecht gezeggen. Dominé
Talma natuurlgk beter. Deze heer trok zgn
amendement, na een lange verdediging van
de voortreffelijkheid zjjner denkbeelden, in,
Ook de heer ldsinga was er makker op
worden. Alleen de heer Lohman stribbelde
tegen. Tot ieder's verbazing kwam hg met
een motie van orde aan, om de regeering uit
te noodigen, de bepalingen omtrent de mede
werking van werkgevers en werklieden aan de
voordracht van benoembaren in de Raden van
Beroep terug te nemen, en daarvoor in de
plaats een artikel op te nemen, voorschrgvendej
binnen twee jaar na het inwerking treden
dezer wet, deze zaak we tfceljjk te regelen.
Volgens den heer Lohman was deze zaak
nog lang niet rjjp gebleken voor de openbare
behandeling een bewering die wel wat laat
kwam, al is zg misschien volkomen juist.
De voorzitter zette een leelijk gezicht bjj
deze motie van orde, maar hoewel hg er aan
herinnerde, dat zoo sterk ingrgpende motie's
van orde tegen de bepalingen van het Regle
ment van Orde indruischten, werd de motie
toch in behandeling genomen. En behoorlgk
lang werd er over gepraat ook. De heer
Hugenholtz voelde er niet veel vóór, dr Kuyper
wees haar beslist af, de heer Lohman nog eens
aan het uitleggen wat hg er nu eigenlgk mee
bedoeldedaarna wederom dr Kuyper om nog
s »neei>" te zeggen, en toen eindelijk
plechtige intrekking van de motie door den
voorsteller hetgeen alles behalve met een
vriendelijk gezicht ging.
Ten slotte nog een heele reeks sprekers, die
precies herhaalden, wat zg vroeger al gezegd
hadden, en waaruit alleen dit praktisch resul
taat voortvloeide, dat het hier boven reeds
gegeven amendement-Drucker de wet
Maandag moet redden. Door het vele en
onnoodige praten moet de Kamer Maandag
middag, in stede van, zooals gebruikelijk.
Dinsdag morgen bgeen komen. Waarschgnlgk
zal dan het is ten minste te wenschen
het amendement Drucker zoo spoedig mogeljjk
in stemming komen. In dat geval zgn wg
dan een flink stuk opgeschoten.
DIT STAD EN PROVINCIE,
Uit Den Haag ontvingen wg heden de vol-
het vlaggen op jl. Zondag ia
uitgelegd als gebrek aan eerbied voor de
Koningin, zg gemeld dat ook op het Paleis
der Koningin-Moeder alléén Zondag en
niet Maandag gevlagd werd."
Als men nu nog weet dat dien zelfden Zon
dag te Apeldoorn, in de onmiddelljjke nabjj-
heid van H. M., druk gevlagd werd en onze
Koninginneh met Prins Hendrik een rjjtoer
door het dorp maakten, wat toch zeker een
bewjjs was dat zg zich niet ergerden aan düt
vreugdebetoon op dien dagdan kunnen wg
niet anders dan onze verbazing uitspreken
over de daarover in den Middelburgschen ge
meenteraad gemaakte opmerkingen.
Het bljjkt nu toch dat men beter had ge
daan onze Koningin in deze geheel buiten be
spreking te latenen alleen te gewagen van
een liefhebberg-stukje van dr A. Kuyper.
Voor heden volstaan wg met deze opmer
king om later wellicht hierop nader terug
te komen.
W jj mogen zeker de aandacht onzer lezers
nog wel eens vestigen op de tentoonstelling
van reclame-middelen en van de bjj den wecl-
strjjd voor eene reclameprent en eene reclame
plaat voor het eiland Walcheren ingekomen
eningen, die morgen, (Zondag) voor het
laatst geopend is in de Concert- en gehoorzaal
alhier.
Dan is zjj te bezichtigen van 11 tot 5 uren,
tegen den lagen toegangsprijs van slechts
10 cents.
Na hetgeen wg reeds omtrent deze expositie
mededeelden, achten wg het niet noodig nog
een opwekking te schrjjven voor een druk
Van Donderdag tot heden kwamen er een
vier honderdtal kjjkers.
Inzender van het reclamebiljet motto Rood,
op de tentoonstelling alhier met een ver
guld zilveren medaille bekroond, is de heer
H. Schut te Groningen.
Dit is nog medegedeeld in de tweede editie
van ons vorig nommer.
[et 2e bataljon, 3e regiment infanterie
zal Woensdag a. s. om een uur n. m. (stads-
tjjd) te Middelburg per extra-trein terug-
keeren.
Vrjjdag middag is aan boord van een,
aan den Kinderdjjk alhier in lading lig
gend beurtschip een 21-jarige jonge man, door
dat de trap uitgleed, daarvan in het ruim ge
vallen Ernstig gekwetst, vooral aan het ge
laat, werd hg, nadat hem de eerste genees
kundige hulp was verleend, per rjjtuig naar
de woning zjjner moeder vervoerd. Heden
i was zgn toestand bevredigend.
