MIDDELBURGSCHE COURANT.
143" Jaargang,
Dinsdag
10 Juni,
N°. 134.
1902.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en e eestaagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING,
9 Juni 8 u. vm. 56 gr., 12 n. 63 gr., av. 4 u. 61 gr. F.Verwacht: matige N, wind,
opklarend weer, geringe toename in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot^ de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njjverkeid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bnrenn
A. DE] IiA MAR Azn., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Middelburg 9 Juni.
Een ernstige griel
i« dezer dagen geuit tegenover dr. Kuyper in
verband met zjjn bekend pogen tot bemidde
ling tusschen Engeland en de Boeren.
Laat ona nog even herhalen zonder voor
de waarheid van het verhaal eenigszins in te
staan wat Daily News verleden week wist
te vertellen omtrent de manier waarop dr.
Kuyper's tusschenkomst door Engeland werd
verkregen.
De heer F. W. Fox, een kwaker, bracht
verleden jaar een bezoek aan den Nederlana-
achen premier, en verzocht hem dat hjj zou
optreden ala friendly negotiator (als vriend
schappelijke onderhandelaar) tusschen beide
oorlogvoerende partyen. Dr. Kuyper beloofde
het voorstel te overwegen en de heer Fox
bracht verslag van zyn zending aan lord Sa
lisbury en den heer Chamberlain.
Zoo gunstig werd dit door hen ontvangen,
dat dr. Kuyper werd aangespoord de bekende
nota te zenden.
Nu heeft zich, men weet het, de heer Char
les Boissevain destyds in vrjj krasse woorden
verzet tegen den lof, door vele bladen, vooral
door De Standaard in overdreven termen, dr.
Kuyper gebracht voor zyn optreden in deze.
De hoofdredacteur van het Hbld. toonde zich
daarmee alles behalve ingenomenen later
volgden andere organen hem in deze.
Volgens hem werd door de tusschenkomst
van dr. Kuyper alleen een dienst be-
wezen aan de Engelschen die snak
ten naar de onderwerping der Boeren.
Die meening vond ook zyn grond in uitla
tingen destyds van een tweetal Engelsche
bladen: The Manchester Guardian en Ihe' West
minster Ganette, beide organen die de. Regeering
van den beginne af bestreden in hunne oorlogs
politiek. Zjj begroetten de poging van dr
Kuyper ook met ingenomenheiden het laatst
genoemde blad schreef o. a.»Het moet onge
twijfeld van invloed zyn op de strjjdende Boeren
dat de Nederlandse he regeering, geljjk haar nota
openbaart, van meening is dat hun onafhan
kelijkheid een verloren zaak is."
De heer Gharlea Boissevain komt thans op
een en ander terug om, wyzende op de voor
waarden waarop de vrede is tot stand gekomen
met gemis van de onafhankelijkheid der Boeren,
aan te toonen dat hjj volkomen gelyk heeft
gehad.
In de mededeeling van Daily News ziet hjj
oen juist weergegeven feit; enhjj beroept zich
op de jongste gebeurtenissen om aan te toonen,
dat letterljjk uitgekomen is wat hjj voorspelde.
»Met zoo groote bezorgdheid zag ik zoo
schrjjft hy in het nommer van Vrjjdag 11. van
zyn blad dr Kuyper's optreden, omdat, ge
lyk ik zeide;
»Alleen den Engelschen, die naar het in
onderwerping komen der Boeren snakken, een
dienst is gedaan."
En welke indirecte gevolgen verkreeg dr
Kuyper nog meer vroeg ik
»De regeering en da gedelegeerden der Boeren
in Europa zjjn openlijk ter zjjde geschoven."
was myn antwoord, en ik voegde er aan toe:
»Het Britsche gouvernement wil de repu
blieken niet behandelen als een Staat, waar
mede men vrede sluit, ook al annexeert men
een deel van zyn grondgebied. Neen, het wil
den Staat voorgoed vernietigen, het geheele
volk, tegen zyn wil, inly ven in hetBritsche rjjk."
En nu vraag ik ten slotte of ik niet met
volle recht eiachte, dat men zich toch niet
zou verheffen hier te lande op wat »het kleine
Nederland" in deze »durfde" doen
Vaderlandsche ydelheid mag toch waarachtig
in dit ontzettende drama van de vernietiging
van een vry volk niet in aanmerking komen
meende ik.
Alleen en uitsluitend mogen wjj denken aan
de strjjders daar ginds, by al wat wy doen.
De eenige vraag is: hebben wy iets gedaan,
om hun kans te geven een eer vollen vrede te
sluiten? Hebben wy gezorgd dat hun regee
ring, hun gedelegeerden in Europa erkend
blijven
Hierop antwoordden wy neen 1
En toch, wy in Nederland hadden Blechta aan
Aéne zaak te denken by alles wat we zeiden
en deden in deze we hadden uitsluitend
te denken aan do belangen van lien die daar
ginds streden.
Wie iets in deze deed om in de eerste
plaats te toonen dat Nederland nog bestaat,
handelde verkeerd.
Alle zelfzucht moest ons in deze vreemd zyn.
Ons is door onze ligging aan de andere zjjde
van twee zeeën belet geworden de stamge-
nooten krachtdadig te helpen. Wat we deden
is nagenoeg niets. Wy moeten ten minste
zorgen hun geen nadeel te doen. En het
schynt ons zeer verre van ^eker te zyn dat wy
dit niet op zeer grievende wjjze gedaan hebben.
Dit zeide ik in Februari en herhaal ik met
bitter smartgevoel in Juni.
Ook zonder onze tusschenkomst hadden de
Boerenaanvoerders juist een jaar geleden met
lord Kitchener onderhandeld.
Als Engeland's Koning en regeering, dor
stende naar het einde van den strjjd, hen in
de gelegenheid hadden wilLen stellcu die onder
handelingen te hervatten, dan ware het beter
geweest dat wjj door de Engelschen recht
streeks dien wensch hadden laten te kennen
geven aan de regeering der Republieken
Waartoe ter wereld moesten wjj ons daarin
op gevaar af dat geschieden zou wat
Wy vernemen niets van wat daar ginds
gebeurt zonder Britsche tusschenkomst. In
hetzelfde geval verkeeren de Boeren.
Welk misbruik kan in Zuid-Afrika niet ge
maakt zyn van dr Kuypers optreden
Wjj moeten gissen wat gebeurd is.
We weten slechts dit, dat de Hoofden der
Boeren hun onderwerping den Engelschen aan
boden, zoodra de briefwisseling hun ter hand
was gesteld. De laatste berichte» van het
oorlogstooneel, in Utrecht ontvangen,waren vol
strekt niet by zonder slecht. Hoe is nu eens
klaps de overgave der Boeren verkregen door de
Engelschen op voorwaarden, den helden zoo
ongunstig? De burgers der republieken voor
onbepaalden tijd onder den dwang van Britsch
militair bestuur, zonder stemrecht of zelf-
regeering geen amnestie voor de Kaapsche
broeders bedongen in 't officieele stuk waarin
de Boerenafgevaardigden 't geheele volk over
geven 5
Wy staan hier voor raadsels.
De telegrammen uit Zuid-Afrika zeggen ons
niets dat vertrouwen verdient.
Niet één van de berichten, dat de Boeren
thans deemoedig en dankbaar de hand kussen
die hun vrouwen en kinderen in concentratie
kampen opsloot, geloof ik.
Maar ik geloof helaas wel dat de tusschen
komst van Nederland'sminister den Engel
schen van buitengewoon nut ge
weest is by het verkrjjgen der onderwerping
van de moedige mannen, die daar ginds van
de wereld afgesloten zyn."
Wy spatieerden met opzet de woorden »den
Engelschenvan buitengewoon nut"
om het licht te doen vallen op de ernstige
grief, die daarin tegen dr Kuyper ligt opge
sloten.
Ook andere bladen wezen vroeger reeds op
het bedenkelijk oordeel, in die nota uitgespro
ken over den stand van zaken in Zuid-Afrika.
En thans, na de jongste openbaringen omtrent
de vredesvoorwaarden, even raadselachtig als
nadeelig voor de Boeren, laat men nogmaals
duideljjk doorschemeren de mogelykheid dat dr
Kuyper door zyn nota daartoe heeft meegewerkt.
Het verlies der onafhankelijkheid van de
Boeren zou een direct of indirect gevolg zyn
van diens optreden.
Dit zou een treurig feit zyn.
En au moge Het Centrumhet orgaan van
dr Schaepman, die tegenwoordig als schild
knaap dienst doet, en, om bekende redenen,
steeds direct gereed staat om dr Kuyper tegen
zjjne aanvallers te beschermen, ook in deze
zyn party opnemen, en hem een »onzer emi-
nentste staatslieden" noemen; dit is nog geen
argument dat de heer Boissevain ongeljjk
heeft, maar wel een bewjjs dat de groote ka
tholieke leider den calvinistisch en leidsman
door dik en dun volgt, en met louter egoïsti
sche party bedoelingen zich blyft bejj veren zyn
bondgenoot in de hoogte te steken.
Als bewindsman heeft de premier nog vol
strekt niets gedaan dat hem recht geeft op
zooveel lof.
Eerst dient nu ten opzichte van zyn optre
den tusschen Engeland en de Boeren wat
hy deed buiten zyn werkkring, met voorbjj-
gang van den minister van buitenlandsche
zaken uitgemaakt of hot gevoelen van den
heer Boissevain juist is.
i Daarvoor nu valt zeer veel te zeggen.
Engeland heeft waarsebjjuljjk, en hiertoe
had het volle recht, gebruik, zoo niet misbruik
gemaakt van dr Kuyper's nota om den Boeren
te doen gelooven dat, naar de meening van
de Nederlandsche regeering, de strjjd voor
hunne onafhankelijkheid moest worden opge-
Dr Kuyper, aan wiens goede bedoeling wy
ook nu niet te kort willen doen, wjj heb
ben hem destyds geprezen om zyn initiatief
zou dan eene onhandigheid hebben begaan, te
verschoonen, omdat hy een vreemdeling is op
het glibberig en gevaarlyk pad der diplomatie,
maar daarom niet te vergeven.
Heeft hjj dit kunnen voorzien
Dit zy den diplomaten van professie ter
beoordeeling gelaten.
Bljjken die deze meening te deelen, dan heeft
dr Kuyper door zy» optreden schuld dat de
Boeren hunne onafhankelijkheid verloren.
Wy onthouden ons van een bepaald oordeel,
zoolang de Boerenleiders zeiven, die den vrede
onderteekenden, nog niet hebben gesproken;
zoolang wy niet weten al wat aan die onder-
teekening vooraf ging. Nog altyd blyft toch
de mogelykheid bestaan dat de Boeren niet
ontmoedigd werden door dr. Kuyper's nota,
maar aangemoedigd werden tot onderhandelen
door de toevoeging in Engeland's antwoord
dat de Britsche regeering wèl wilde onder
handelen met de Boeren te velde. Daarmee
verliet Engeland het standpunt van de onvoor
waardelijke overgave, dat het weer had inge
nomen na de mislukking van de onderhande
lingen met Kitchener in Maart 1901.
Maar vooralsnog temperen de party- en de
bondgenooten hunne lofzangen op dr Kuyper's
beleiden staken zy alle reclames, o. a. by
verkiezingen zooals bjj de jongste Staten-stein-
mingen in Zuid-Holland, "om hem den volte
voor te stellen als een eminent man, die »overal
in Europa met bewondering ontvangen en
begroet is."
Dat zoeken van de ygrooten der aarde" door
den premier stuitte ons al tegen de borst in
een christen-staatsman, die eenvoudig zyn
moet trouwens aan zulk een ydelheid gaan
tal van voorgangers en christenbeljjders mank
maar als nu blykt dat de Boeren hun hoogste
schat verloren door de handeling van dr Kuyper,
dan zou hy een daad op zyn geweten hebben,
die hem zwaar zou toegerekend worden door
de Boeren en al hunne vrienden in Nederland
en in de gansche wereld.
TOESTAND DER KONINGIN.
Het volgend bulletin is heden ochtend ver
soms kleine waarheden verzwygen om de
groote waarheden, die hjj in 't oog houdt, te
dienen. Het is een handel van waarheid
en gros, van onwaarheid, Boms, en détail.
De rondborstigheid van professor Van der
Hoeven, een van zijn meest sprekende quali-
teiten, had, zonder groote schade voor de"
eerlykheid-in-'t groot, wat kunnen zyn be
snoeid. Zy was nu somtyds wat gewaagd.
Zy gaf soms dezen of ge-en handigen debater
een houvast dat hy anders niet zou hebben
gekregen. De waarheid, niets dan de waar
heid dat kan er in de politiek mee door
'tniet onhandig gaat. Maar >de geheele
waarheid" nog op den koop toe, de waarheid
zoodat zelfs het kleinste waarheid] e niet onge-
zwegen blyft dat geeft den tegenstander
te veel gelegenheid tot verdraaien van de
waarheid, nl. van de waarhexd-en-pros.
Maar die fout in den parleinentspreker
strekt den hoogleeraar in 't recht juist nog tot
meerdere eer.
En aan den anderen kant dankt professor
Van der Hoeven aan de openhartigheid van
zjjn optreden toch zeker ook wel een deel van
zyn Kamersucces.
In de Eerste kamer, waar minder veelzjjdige
debaters-ervaring dan in de Tweede noodig
is, maakt deze Regeeringscommissaris zeker
een niet minder goed figuur.
BESOHHEfOM MZ.
Bjj kon. besluit zyn benoemd:
tot vertegenwoordiger van de regeering op
het in de maand Juni 1902 te Diisseldorf te
houden internatiaal congres over »goedkoope
woningen" mr H. Goeman Borgesius, lid van
de Tweede Kamer der StatenGeneraal. te
's-Gravenhage
tot vertegenwoordigers van de regeering op
de in de maand September 1902 te Brussel te
houden 2de internationale conferentie over be
strijding der syphilis en der venerische ziek
ten jhr mr A. J. Rethaan Macaré, adv.-gen.
jj den Hoogen Raad te 's-Gravenhageds. H.
Pierson, president-directeur der Heldringge
stichten te Zetten, en dr S. B. Selhorst, arts
te 's-Gravenhage
tot vertegenwoordigers van de regeering op
de in de maand September 1902 te Brussel te
houden internationale conferentie voor d?
unificatie van de samenstelling der sterkwer-
kende geneesmiddelen, dr B. J. Stokvis, hoog
leeraar te Amsterdam dr L. van Itallie, apo
theker te Rotterdam, en dr M. Greshoff,
directeur van het Kol. Museum te Haarlem,
allen leden van de Pharmacopee-commissie.
A. Donderdag verleent de minister van oorlog
geen audiëntie.
Hel Loo, 9 Juni.
»Het herstel van Hare Majesteit de Koningin
zoover gevorderd dat de reis naar Schaumburg
bepaald is op Dinsdag a. s.
Dr Roessingh.
L. Pot, arts."
DB REGEERINGSCOMMISSARIS
VAN DER HOEVEN.
Aan dezen verdienstelijken geleerde, die in
de Tweede Kamer de ontwerp-wetboeken op het
Militair strafrecht en de Krijgstucht verdedigde,
wordt in het Handelsblad een opstel gewyd,
een van die goed geschreven, lezenswaardige
beschouwingen, die er in dat blad zoovele,
meer dan in eenig ander blad, voorkomen.
Groote lof wordt daarin gebracht aan den
professor voor het talent, de opgewektheid en
het goed humeur waarmee hjj zjjne moeiljjke
taak heeft vervuld. Het slot daarvan luidt als
volgt
Het optreden van dezen Regeeringscom
missaris is een groot succes geweest. De
constellatie stond dan ook wel gunstig, met
een De Savornin Lohman als Voorzitter
der Commissie van Voorbereiding, om de lei
ding te geven aan de Kamer, en een Van der
Hoeven als hoofdorgaan der Regeering.
Hjj had maar één fout in 't debatte groote
eerljjkheid. Zooals hy zich niet bekreunde
om de meeidere of mindere bednidenis van
zyn tegenstander, zoo dacht hy ook niet om
't gebruik of misbruik dat de tegen
stander er wellicht van maken kon. Hy zei
zyn meening, simpel en ronduit.
Nu is het een verkeerd pessimisme, te
denken, zooals sommigen wel doen, dat de
politiek aan mekaar hangt van leugen, bedrog,
ontrouw en draaierjj. Men moet onderscheiden
tusschen groot en klein. Er zyn zeker politici
die in 't groote zoowel als in 't kleine oneer-
ljjk worden, en de politiek is daarvoor mis
schien ook wel verleidelijk. Maar een eerljjk
staatsman houdt op den duur toch den
meesten invloed. Zoo iemand echler moet
De tentoonstelling geeft te zien meubelen in
allerlei genres, naaimachines, rjjwielen, muziek
instrumenten, prachtige vloer- en tafelkleeden,
hang en zakuurwerken, en alle denkbare zaken
voor huishoudelijk gebruik. Voorts groote
verscheidenheid op landbouwgebied, machines
om te maaien, te zaaien en voeder te malen,
ploegen, eggen, wanmolens, karnen, ontromers
enz., voor zoover wy konden nagaan van dege
lijke fabrieken en van nette afwerking. Na-
tuurlyk trekt de hofstede te Kapelle de groot
ste aandacht, maar de overige hoofdprijzen,
een stuk bouwgrond, een span paarden met
Utrechtach wagentje, tilbury met paard, vier
jonge paarden en evenzooveel veulens zyn
prachtige prjjzen en voornamelyk gestald by
een landbouwer te Goes. Meest alles is in
Zeeland aangekocht. De tentoonstelling, die
van 7 tot 14 Juni duurt, had reeds veel
bezoek.
Te Heinkenszand werd Zondag door
de leden van handboogschuttery Soranus het
gewone koningschieten gehouden. Voor de
derde maal werd Job van den Dries Pz koning,
waardoor hy thans tot keizer werd geprocla
meerd, terwjjl hem bovendien een herinnerings
medaille werd aangeboden.
Vrydag jl. kreeg de wisselwachter C. T.
onder Krabbend jke bjj bet slachten van
een konyn een wondje aan den duim die den
anderen dag zoodanig was opgezwollen dat
geneeskundige hulp moest worden ingeroepen.
De man kan thans het bed niet verlaten.
UIT STAD EN PROVINCIE,
De Zondag middag in het Schuttershof
alhier gehouden meeting voor algeme
werkstaking was slechts middelmatig bezocht.
Als sprekers traden op de heeren F. Domela
Nieuwenhuis en T. Luitjes, wier stellingen
bestreden werden door M. L. Hermans, wien
;jj echter niet van repliek dienden.
Benoemd met 1 Aug. a. s. tot hoofdver
pleegster in het stedelyk Ziekenhuis te Kam
pen, mej. C. J. Hulsenboom, gediplomeerd
verpleegster Witte kruis te Middelburg.
Den 31 Mei moeten op den Kanaaldijk
onder Koudekerk e door iemand met een
paar jeugdige meisjes uit Middelburg, zooals
deze beweren, onzedeljjke handelingen gepleegd
in.
De kinderen vertelden het gebeurde thuis
en deelden mede dat zy Zaterdag jl. den be
doelden persoon op dezelfde plaats weder
zouden ontmoeten.
De ouders lieten de kinderen gaan, doch
hielden een oog in 't zeil en vonden den man
op de aangegeven plaats.
Het gevolg was dat hy, zekere M., een 50-
jarige particulier te Vlissingen, aan de politie
werd aangewezen en als verdacht is aange
houden.
Naar men beweert, is een der kinderen on
der geneeskundige behandeling.
Uit Vlissingen.
Ondanks het gure weder brachten Zondag
de Telegraaf en de sleepboot Ludwig van Ant
werpen een groot aantal pleizierreizigers alhier
aan, vergezeld van een muziekgezelschap dat
spelende stadwaarts toog. Van de zeebaden,
by een temperatuur van 54 graden Fahrenheit,
werd toch nog door enkelen gebruik gemaakt
Te Zoutelande is* opgericht een
Bchietvereeniging onder den naam van Prins
Hendrik der Nederlanden.
Uit Goes schryft men ons
Gevolg gevende aan de tot ons gerichte uit-
noodiging van het bestuur der Zeeuwsche ver
loting, tot bevordering van landbouw, handel
en nijverheid, namen wjj een kijkje in de ver
sierde zaal in den Prins van Oranje waar de
prjjzen zyn uitgestald.
Te Arnhem is men eindelyk zoo ver
standig geweest het klokkenspel, dat nog altyd
Dat vrijt volk zijn wij liet hooren, stil te zetten
om het te veranderen.
Zou men ook in Zierikzee niet goeddoen
het Transvaalsche volkslied, dat thans zoo
droevig klinkt, van de klok af te nemen
Op de internationale hondententOGnstel-
üng te Utrecht zyn uit onze provincie o. a.
bekroond de heerenTh. Lange te Renesse
voor langharige St. Bernards met eerste prjj
zen in de open klasse voor reuen, in de limite
klasse en voor kortharige dito in de open
klasse voor reuenverder kreeg die inzender
een tweeden prjjs in de open klasse voor teven
en een derden in de limite klasse; en Th. v. d.
Lek de Clercq te Zierikzee voor Gordon
Setters met tweeden prjjs in de nieuwelings-
klasse en eerBten prjjs in de nationale klasse
in de open klasse voor retrievers bekwam deze
inzender een tweeden prjjs.
Door ingelanden van de polders Groot
Cambron en St. Paulus onder Hulst is besloten
gedurende 20 jaren een subsidie, groot f 85
en f 110, te verleenen aan het comité voor
den aanleg eener stoomtramljjn Hontenisse—
Selzaete. De subsidies zyn gegeven onder
voorwaarde, dat het comité een zjjtak naar
Sas van Gent moet leggen, zoodra de brugge»
dit mogeljjk maken.
Uit Terneuzen
schryft men ons
Als men weet dat de talrjjke arbeiders hier
steen en been klagen over gebrek aan werk
en terecht daar de scheepvaart buitengewoon
slap is, dan is het bedroevend te vernemen dat
een stoomboot, voor hier bestemd, en waaraan
een flinke duit zou te verdienen geweest zyn,
weer moest doorvaren omdat er geen geschikte
losplaats was. De eenige voor het lossen van
boomen geschikte plaats is door éene firma
ingenomen en op andere plaatsen moet zoo'n
schip, wegens den diepgang, tè ver uit den wal
blyven liggen.
Meermalen komt het voor dat Terneuzen
om dergeljjke redenen of ook om andere oor
zaken werk en daarmee brood z'n neus
ziet voorbjjgaan, waarom bjj de regeering met
niet te veel nadruk om hulp voor verbetering
der kaden kan worden aangeklopt. Mogen wjj
hopen ten slotte met succes.
Uit het verslag van de Industriëele Maat
schappij te Amsterdam over 1901 blykt omtrent
de Electrische verlichting te Terneuzendat
bjj den aanvang der exploitaie op 15 Febr.
1901, gereduceerd tot 16 normaalkaarsen,
waren aangesloten 479 lampen, op 31 Dec.
d. a. v, 716 en op 1 Mei jl. 770, waarvan een
groot percentage kan worden aangenomen als
eiken avond brandende.
De ontvangsten voor stroomlevering en meter-
huur van af 15 Februari 1901 tot 31 Decem
ber 1901 overtroffen de exploitatiekosten,
zoodat met toevoeging van de winst op de
binnenleidingen, recognitie dienstleidingen enz.
door deze onderneming over de eerste 101 s
maand der exploitatie-winst werd gemaakt.
Behoudens dat enkele onderdeelen der wer
ken door den betrokken leverancier nog niet
geheel voldoende zyn opgeleverd, werken de
inrichtiugen geheel naar wensch.
Wegens onvoldoende inrichting en minder
gunstige ligging van de tegenwoordige, is
reeds een onderzoek ingesteld naar de moge-
