MIDDELBliRGSCHE COURANT.
N°. 117.
145° -Jaargang,
1902
Woensdag
21 Mei.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon-
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.
i nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
20 Mei 8 n. vm. 46 gr., 12 u. 53 gr., av. 4 u. 50 gr. P. V e r w a c h t s matige N. wind,
opklarend weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing' van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bnrenu
A. DE LA MAR Azn., N.Z. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Middelburg 20 Mei.
Vrijzinnig-democraten en
Sociaal-democraten
I.
Misverstanden zgn spoediger in dan uit de
wereld.
De ervaring leert dit dagelyks op elk gebied,
maar zeker niet het minst op dat der alge-
meene politiek.
En het is een niet minder bekend feit dat
juist op dat terrein velen er zich met voor
dacht op toeleggen omtrent hunne tegenstan
ders verkeerde begrippen in omloop te brengen,
vast overtuigd als zg zgn dat, hebben die
ideeën eenmaal post gevat, ze niet spoedig
weer worden losgelaten en daarom juist zoo
moeilgk te bestrijden zgn.
En op zulke misverstanden, verkeerde voor
stellingen berusten dan allerlei oordeelvellingen,
die vaak kant noch wal raken terwjjl aldus
van zelf vooroordeelen en parti-pris ontstaan.
Een persoon, die daarvan het slachtoffer
wordt, kan volstaan - - en handelt, dit doende,
meestal het verstandigst met zich van een en
ander weinig of niets aan te trekken. Eene
politieke party, vooral eene in wording, wier
doel het is instemming te vinden bg het al
gemeen, heeft er echter belang bg goed
begrepen, in elk geval niet misverstaan te
worden.
Dit geldt dus ook van de Yryzinnig-demo-
cratische partg.
Hoe men over haar ook moge denkenof
men haar gunstig of niet gunstig gestemd zy
in elk geval dient men haar, hare beginselen,
haar standpunt, en haar pogen goed te
kennen voor men haar beoordeelt.
Vooral onder hen die zich van haar afwen
den zjjn er echter velen die geheel verkeerde
begrippen daaromtrent koesteren.
En een der vooral door hare tegenstanders,
de anti-vrgzinnigen meest verspreide praatjes
is wel dat zg op éen lgn staat met de Soci
aal-democraten, terwjjl zg juist tegenover
in vele opzichten krachtig front maaktdat
zg uitsluitend een werkmanspartjj is, wat
eveneens onwaar mag heeten.
Aan de hand van een pas verschenen werkje
wenschen wjj onzen lezers het verkeerde van
zulke redeneeringen duidelijk aan te toonen,
in de hoop dat geen partydig standpunt of
vastgeworteld vooroordeel hen zal weerhouden
van die bestrijding van zulke dwaalbegrippen
kennis te nemen.
Het is wezenlijk een verdienstelijk vlug
schrift dat de heer L. van Oeveren schreef
over het Ontstaan, beginselen en program der
Vrijzinnig democratische partij.
Voor hen, die de partg van het begin van
haar ontstaan tot heden hebben gevolgd, bevat
de brochure veel dat men al weet, maar
daarom is het toch nog de moeite waard daar
van kennis te nemen, zg het ook tot opwekking
van betgeen allicht is ontgaan.
De schrijver begint met eene herinnering
aan de overheidszorg in de 17e en 18e eeuw,
om aan te toonen dat staatszorg, staatsbe
moeiing in ons staatkundig leven volstrekt
geen nieuw verschijnsel is.
In die eeuwen deinsde de overheid volstrekt
niet terug voor krasse maatregelen ter bevor
dering van het stoffelijk welzjjn des volks.
Dan is een hoofdstuk gewijd aan staatsont
houding, een leer, steunende op de stelling
van Adam Smith, dat het algemeen belang
het best bevorderd werd, als men ieder vrjj
liet in het najagen van zgn eigen welzjjn
een leer onbarmhartig voor de stoffelijk mis-
deelden.
De nadeelen, die daaruit voortvloeien, be
wogen anderen weer om terug te keeren op
het verlaten padstaatstusschenkomst.
Zg wenschten echter niet, zooals de socia
listen, volslagen omkeer in de bestaande maat
schappelijke orde, maar drongen er toch op aan
dat de Staat zou ingrjjpen in de betrekkingen
tusBchen kapitaal en arbeid.
Verschenen in Wier da's boekhandel Corns Van
der Vtn te Leiden).
Van huis uit waren zg liberalen geweest,
maar toen bleek dat vele leden dier partg
niet den weg opgingen, noodig om ten alge-
me e n e n nutte werkzaam te zgn, waren zg
er op uit, eene nieuwe partg te stichten.
Zg kwamen telkens in botsing met die be
houdende fractie der liberalen.
»De in 1885 opgerichte Liberale Unie bleek
zoo schrjjft de heer Van Oeveren on
machtig de eenheid in de inwendig verdeelde
partg te herstellen. Op den duur was het den
voorstanders van ingrgpende sociale hervor
ming onmogelgk onder éen dak te big ven
met mannen, die zoo gansch anders dan zg
over het maatschappelgk vraagstuk dachten.
Een gevolg van dat verschil in opvatting was
de oprichting van de radicale partg (1888), die
evenwel geen vertakkingen over het geheele
land had. Haar invloed bepaalde zich voorna-
melgk tot Amsterdam, waar zg op gemeente-
Iyk gebied diepe sporen heeft achtergelaten.
Intusschen bleef het de Liberale Ume aan
innerlgke kracht ontbreken, al verloor zg
langzamerhand haar meest remmende elemen
ten. Naar het uiterlgk vooruitstrevend, bevatte
nog te veel behoudende bestanddeelen, om
een doortastende politiek te kunnen voor
staan".
De aanleiding tot de scheiding van die Unie
i kwestie der urgentie voor grondwetsher
ziening met het oog op eene verbetering van
ons kiesrecht, ligt nog versch in het geheugen.
Zoo ontstond de Vrijzinnig democratische partij.
Haar doel en haar programma zgn indertgd
uitvoerig meegedeeld; evenals het onderscheid
tusschen haar en de liberalen, die bg de Liberale
Unie nog zgn aangesloten.
Wel mag hier er vooral aan herinnerd wor
den, dat die nieuwe partg zich, evenals de
liberalen en de sociaal-democraten, stelt tegen
over hen, die den Staat dienstbaar willen
maken aan kerkelyke doeleinden, of die hun
staatkundige inzichten ontleenen aan een god
delijke openbaring. Naar oorsprong en doel
van hun streven verschillen de Vrijzinnig
democraten dus hemelsbreed van de Katholieken
en de Anti-revolutionairen.
Maar ook de grens, die er tusschen Vryzin-
nig-democraten en Sociaal-democraten bestaat,
dient wel eens duidelgk in het licht gesteld
te worden; want daaromtrent heerschen wg
schreven het reeds allerlei verkeerde be
grippen, welke met voorlieide gevoed worden
door hen die uit vrees of uit partybelang
den invloed der nieuwe partg gaarne zagen'
gefnuikt.
Die grens juist aangeven, doen wg in onze
volgende nommers aan de hand der brochure
van den heer L. van Oeveren.
TOESTAND DER KONINGIN.
Het L o o Dinsdag morgen te negen uur.
»De toestand van Hare Majesteit de Konin
gin blgft zeer bevredigend. De toename der
krachten veroorloofde eergisteren voor het
eerst sedert het begin der ziekte dat Hare
Majesteit nu dagelgks gedurende korten tgd
het bed verwisselt voor een rustbank.
L. Pot, arts."
LICHTING 1805.
!g het afdeelingsonderzoek in de Tweede
kamer van het wetsvoorstel der heeren De
Savornin Lohman c. s. tot aanvulling
van de Militiewet 1901 betuigden
vele leden der Tweede kamer hunne ingeno
menheid met de indiening van dit voorstel van
wet en brachten hulde aan de voorstellers,
Men begroette de voorgestelde regeling als
eene gelukkige oplossing, waardoor aan recht
matige grieven op wettige wyze wordt
tegemoetgekomen. Aan de tegemoetkomende
houding van den minister knoopte men de
verwachting vast, dat, moeht de Kamer zich
met het voorstel vereenigen, dit door de
regeering niet onaannemelyk zal worden ver
klaard.
Sommige leden betreurden dat niet van de
regeering zelve een voorstel tot aanvalling
der Militiewet op de wyze als hier bedoeld,
is uitgegaan, omdat zg vreesden dat thans
eenigermate afbreuk zal worden gedaan aan
het uitvoerend gezag.
Andere leden achten de houding der regee
ring correct.
Verder werden, zooals gewoonlgk, verschil
lende opmerkingen gemaakt voor en tegen het
ontwerp.
ONGEVALLENWET 1901.
De minister van binnenlandsche zaken, ge
let op de mededeeling van het bestuur der
Rgksverzekeringsbank, dat vele werkgevers
nog geen aangiften hebben gedaan van de
door hen uitgeoefende verzekeringsplichtige
bedrgvenbrengt in de St. Crt. (no 115) dien
werkgevers het navolgende in herinnering
Ten aanzien van de verzekeringsplichtige
ondernemingen, waarin het bedrgf vóór of den
16den Mei 1902 is aangevangen, eindigt
de termgn, waarbinnen d9 aangifte moet ge
schieden, den 31sten Mei 190 2. Ten
aanzien van de verzekeringsplichtige onderne
mingen, waarin het bedrgf na den 16den Mei
aangevangen, moet de aangifte geschieden
binnen 14 dagen, te rekenen van den
dag, waarop het bedrgf is aangevangen.
agevolge de artikelen 32 en 34 der Onge
vallenwet 1901 moet de aangifte in duplo
geschieden ten kantore der postergen, binnen
welks kring de werkgever zgne woonplaats
heeft, of indien deze hier te lande geene
woonplaats heeft, ten kantore der postergen
te Amsterdam.
De aangifte geschiedt door de inlevering
m door den werkgever ingevulde formulieren.
Deze formulieren zgn ten kantore der poste
rgen kosteloos verkrggbaar. Bg elk dubbel
formulier wordt eene lyst afgegeven, waarop
de verzekeringsplichtige bedrgven zgn vermeld.
Ook de werkgevers, die hunne
werkliden r.eeds verzekerd heb
ben, of die wenschenzelvenhet
risico te dragen der verzekering
of dit risico over te dragen aan'
a verzekeringsmaatschappy of vereeniging,
zgn tot aangifte verplicht.
Zg die hunne verplichting tot aangifte
niet of niet tgdig nakomen, zullen
trafbaar zgn volgens de wet.
BMUEMmGM MZ.
Bg kon. besluit:
is opnieuw benoemd tot schoolopziener in
it arr. Wageningen J. C. Jansen te Arnhem;
is aan G. J. Vrg, te Rotterdam, eervol ont
slag verleend als hulphavenmeester voor de
vaart in de Nieuwe Maas en Koningshaven
is voor een jaar benoemd tot rgkslandbouw-'
leeraar B. A. H. Lips, thans als zoodanig tg-
delgk werkzaam te 's Hertogenbosch.
Door de arr.-rechtbank te 'a Hertogenboach
is, ter vervulling der vacature van kanton
rechter te Heusden, opgemaakt de navolgende
alphabetische lgBt van aanbeveling: mr Th.:
Evekink, advocaat en procureur te Zutphen,
tevens rechter-plv. in de arr.-rechtbank aldaar;
mr K. N. Hengeveld, griffier bg het kanton
gerecht te Oirachot; mr W. C. 3. A. Peper
kamp, ambt. van het O. M. bg de kantonge
rechten in het arr. 's Gravenhage, voor de
kantons 's Gravenhage en Delft, ter stand
plaats 's Gravenhage.
Donderdag a. verleent de minister van oor
log geene audiëntie.
KORTE MBDEDE ELINGEN
VERGADERINGEN.
In een dezer dagen te Rotterdam door de
Vereeniging tol behartiging van de belangen der jonge
meisjes, de Nederlandsche afdeeling van de
Union internationale des Amies de la jeune jille,
gehouden vergadsring bleek uit de verslagen
dat de aideelingen Amsterdam, Den Haag,
Arnhem en Groningen bgzonder de aandacht
verdienen. Amsterdam gaf verslag van zgn
avonden voor Hollandsche en buitenlandsche
meisjes, zgn bibliotheek en zgn informatie
bureau in het Tehuis Koningin Wïlhelmina,
Prinsengracht 675, en van het logeertehui
Prinsengracht 439.
In verband met den handel in jonge meisjes
is te Amsterdam, Groningen en Harlingen een
begin gemaakt met het stationswerk.
De meisjesbond, uitgaande van de vereeni
ging, telt thans ruim 900 leden, heeft een
eigen blad Onze Jonge Meisjes, met een oplaag
van 3000 exemplaren, bezit een eigen biblio
theek van ruim 1000 deelen in 4 talen, en
21/a-cts fonds Zusterhulp tot verleenen van
bgstand aan jonge meisjes die dit behoeven.
Door de vergadering werd aangenomen een
motie, waarbg het hoofdbestuur werd opge
dragen eene commissie samen te stellen met
het doel de vorming van een Bend tot dienst-
bodenpensioneering in studie te nemen.
Op da Maandag te Amsterdam gehouden
bondsdag van den Ned. Bond van Horlogemakers
bleek uit het jaarverslag dat het aantal
afdeelingen met 6 was toegenomen, zoodat nu
16 afdeelingen waren aangesloten met 343
leden.
Het onderwys aan de ambachtsscholen voor
horlogemakers werd onvoldoende genoemd.
Besloten werd te bepalen dat de Bondsvoor
zitter nooit tegelykertgd voorzitter zal kunnen
zgn van de afdeeling Amsterdam en om mede
te werken aan de beweging voor wettelgke
bepaling tot vervroegde winkelsluiting. Het
bondsbestuur zal later beslissen of men zich
zal aansluiten bg het comité dat reeds gvert
voor wettelgke bepaling in deze.
Ter gelegenheid van dezen bondsdag werd
een tentoonstelling gehouden van uurwerken
en uurwerkmakerskunst, die tot 26 dezer ge
opend blgft.
Tgdena de Pinksterdagen zgn hier te lande
nog verschillende congressen en algemeene
vergaderingen gehouden.
Te Rotterdam kwam byeen het congres van
den Landelijken bond van gemeentewerklieden, te
's Hage had een vredesbg eenkomst plaats, ter
herdenking van den openingsdag der vredes
conferentie, te Haarlem werd het 40jarig be
staan gevierd der Vereeniging van gym,
onderwijzers in Nederland, te Amsterdam hield
de Algemeene Nederlandsche Typografenbond
algemeene vergadering, te Arnhem werd het
congres gehouden van den Algemeenen Neder-
landschen Bond van Textielarbeiders, te Utrecht
hield de Nederlandsche Bond van post- en
telegr aafbeambten De Post zgn 9o algemeene
vergadering en in dezelfde plaats werd een
congres gehouden van den Algemeenen Meubel-
Oost-Indië.
Uit Batavia seinde men Zaterdag dat té
Priok Tjahoe gedood is de kapitein Van Kes-
teren, vermoedelgk de kapitein der infanteriej
H. G. van Kesteren.
De genoemde officier bereikte den leeftgd
van 42 jaar.
Den 24n November 1882 werd hg tot 2de
luitenant by het Indische leger benoemdhg
werd tot Iste luitenant bevorderd 5 Septem
ber 1887, tot kapitein 15 Juli 1895. Hg droeg
onderscheidingsteeken voor buitengewone
krygsbedrgven met den gesp Atjeh 1873—1901
en het officierskruis voor 15-jarigen dienst.
Volgens telegraphisehe berichten van het
einde der vorige maand waren de vgandeiyk-
lieden in de Boven-Doesoen begonnen. De
operatie-basis voor onze troepen was Priok
Tjahoe in de afdeeling Doesoenlanden, 1± tot
2 uur stoomen boven de hoofdplaats Moeasa
Teweh, gelegen op den linkeroever der Barito.
Daar waB een controleur geplaatst, gesteund
door een militaire macht van 150 man, onder
kapitein Van Kesteren en drie luitenants. Ook
had die controleur een korps gewapende poli
tiedienaren tot zgne beschikking. Met 70 man
werd een tocht gemaakt naar Toembang Nan-
goe, waarbg onzarzgds 2 dooden en 3 gewon-
vielen. Teruggekeerd naar Priok Tjahoe
werd een nieuwe tocht te water gemaakt naar
Bras Koening waar de pretendent-sultan, naar
het heette, verblgf hield. Naar het schgnt is
kapitein Van Kesteren bg dezen tocht ge
sneuveld.
vóór dien tgd ons op zulke gure dagen heeft
voorbereid.
In de drie laatste weken zoo zeida hg
zou Mei koud, naar en regenachtig zgn.
Deze man steekt Falb naar de kroon. Hg
heeft helaas eer gehad van zgne voorspelling.
Als wij nu nog krygen, wat hg zooals
wg in ons nommer van 2 Mei meldden ons
voor deze maand verder voorspelde, dén
moeten wg ons voorbereiden op stormenden
22 en 27sten overdag; den 28, 29 en 30aten
's naehts.
Juni zal echter droog en warm zgn.
Het is te hopen.
Wg hebben van kou, wind en nattigheid
al meer dan genoeg.
Hoe het in onze omgeving, in onze provincie
is geweest, ligt voor de hand.
Alles nat en koud.
Natte menschen, van wie sommigen toch
deden of ze plezier hadden.
Het was er plezier naar.
Enkele zagen wg er die even nat van bin
nen als van buiten waren.
Niet te verdedigen maar allicht tebegrgpen-
Lust om in de openlucht te gaan hooren
naar opwekkingen tot geheel onthouding be
stond onder zulke omstandigheden niet veel.
Of zg bg gunstiger weersgesteldheid, op een
tweeden Pinksterdag, andera wel zou bestaan
hebben, wie zal het zeggen?
Nu viel de openlucht-meeting, onder Sou
burg, door den regen en den wind, in het water.
De aanwezigen verzamelden zich in de Ned.
Hervormde kerk die stampvol was en waar de
heeren Terneden, Slotemaker de Bruyne en
Ruysoh van Dugteren het woord voerden.
Bg het dezer dagen al hier gehouden
examen voor roeier der dranken zgn geslaagd
de volgende kommiezen bg 's rgks belastingen
J. Aarnoudse, Ylissiugen (haven), F. Beun,
Breskens, P. Bauwens, Oostburg, gedetacheerd
te Sluis, A. L. Hameiynck, Sas van Gent, W.
Jansen, Hontenisse, G. Kuiper, Halst, W.
Leeuwenburgh, Sas van Gent, en H. Post, Zuid-
dor pe.
De twee eerste zgn 3e, de laatste 4e klasse.
De kommies 2e klasse J. Boslooper te S a a
van Gent is met ingang van 31 dezer ver
plaatst naar Vlaardincren
UIT STAD EN PROVINCIE.
Algemeen geklaag en beklag
En met reden
Pinksteren heeft het er ook naar gemaakt
In jaren heeft dit feest door allerlei plannen
van uitgaande menschen en door de rekening
van hen die daarvan profiteeren, niet zoo'n
leelgke streep gehaald als in 1902.
Zondag en Maandag waren akelige, koude,
natte dagen.
Wie nog het voorrecht had te kunnen
stoken, mocht van geluk sprekenwie de
schoonmaak heeft gehad met haar onvermy-
delgk wegzetten der kachels, was te beklagen.
Hg kon gevoegelgk zitten bibberen van de kou.
Van wandelen was geen sprake; althans
voor zen plezier deed men het niet, want
men was beter binnen dan buiten's huis.
Gelegenheden, die anders met zulke dagen
druk bezocht worden, konden hare bezoekers
wel tellenwat op de winst van een geheel
jaar een zeer slechten invloed uitoefent. Zulke
en zgn anders oogstdagen en de geleden
schade wordt niet meer ingehaald, zegt men.
Dat is zeker treurig voor zulke personen
maar het slechte weer was ook niet minder
jammer voor hen die een jaar lang hadden
gespaard om met Pinksteren in eigen omge
ving of elders genot te smaken, en ditmaal
zoo deerlyk werden teleurgesteld.
Al heeft Pinksteren nu geen al te goeden
naam, die dagen van 1902 kan men in het
boek der historie met bgzondere letters op-
schrgven om hunne narigheid, hun kou, hun
onaangenaamheid, waardoor de lentetgd
werd bedorven.
Men noemde als oorzaak dat dit feest vroeg
was dit jaar; maar de Meimaand zelve was
toch op haar tgd.
Anderen beweren dat de uitbarstingen op
Martinique haar invloed deden gelden.
In hoever dit waar is, weten wg niet. Maar
wel mag er op gewezen worden dat de
Fransohe weervoorspeller, Jules Oapré, reeds
Uit Vlissingen.
Zaterdag namiddag en avond werden door
de kommiezen bg de plaatselgke belastingen
aldaar twee partytjjes gedistilleerd aangehou
den, die per tram en per barge frauduleus
waren ingevoerd.
Tegen de overtreders werd proces-verbaal
opgemaakt, terwgl het ingevoerde in beslag
genomen is.
Thans is ook de tweede der onlangs aldaar
geboren drielingen overleden.
In de Zaterdag te D omTiurg gehouden
raadsvergadering werd, op voorstel van den
burgemeester, bg acclamatie besloten aan prins
Hendrik der Nederlanden en aan H. M. de
Koningin-Moeder telegrammen te zenden van
gelukwensching met het aanvankelgk herstel
van H. M. de Koningin.
Daarop werden van Het Loo, eveneens per
telegraaf, de gewone dankbetuigingen ont-
van gen.
De Duitsche zeeboot Doris liep Zondag
morgen nabg Hoedekonskerke aan den
grond, doch kwam na eenigen fcjjd zonder
hulp vlot en vervolgde hare reis.
De gemeente Zierikzee heeft, naar
men ons van daar meldt, een groot verlies
geleden.
Een harer meest vermogende en geachtste
ingezetenen, de heer F. 0. van der Vliet, lid
der kassiersfirma R. Koole en Zoon, werd haar
Zondag, na een maandenlang smartvol ljjden,
op 41jarigen leeftgd, door den dood ontnomen.
Algemeen is dan ook de deelneming en droef
heid over den vroegtgdigen dood van dezen
verdienstelgken, hulpvaardigen man.
De betrekkingen, die hg bekleedde, waren
velerlei. Hy was kommandant der brandweer
regent van het burgerweeshuis, lid der plaat
selgke schoolcommissie, secretaris der Maat
schappij tot Nut en Genoegencommissaris der
Zeeuiusche Spoorbootmaatschappij, hoofdingeland
van het waterschap Schouioen enz. Ook in het
kerkeiyk leven stelde hg groot belang. Tot
1901 was hg een aantal jaren president van
het Hervormd diaconie armbestuur, Voor aTmen
en hulp of raad behoevenden was hg een
helper en raadsman; niet alleen met woorden
maar ook met daden. Geen wonder duB, dat
reeds in de dagen zgner ziekte gedurig werd
betuigd: »Er zal veel aan hem verloren wor
den." Voor zgn familieleden en vrienden is
zgn heengaan vooral smartelgk en wel het
meeBt voor zgne hooggeachte echtnoote, zyne
eenige dochter en xjjne teerbeminde moeder.