IHIDDELBIRGSCHE COURANT.
N°. 107.
145° Jaargang,
1902.
Woensdag
7 Mei.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
6 Mei 8 u. vm. 47 gr., 12 u. 48 gr., av. 4 u. 51 gr. F. Verwacht: matige N. wind,
gedeeltelijk bewolkte lucht, droog weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreftende
Handel, Hp verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE ÜLA MAM Azm.» N.Z. Voorburgwal 268, Amsterdam.
Donderdag. Hemelvaartsdag, ver-
schynt de Middelburgsche Courant niet.
Pogingen tot toenadering.
Het heeft er allen schijn van of sommige
liberalen tot nadenken zijn gekomen, en
pogen willen de gelederen te sluiten met
hen die zich van hen afscheidden.
Laat ons voor wij verder gaan
even nog het licht doen vallen op het feit
hetwelk bij de polemiek, die dezer dagen
wordt gevoerd in de conservatief-liberale
bladen, vaak geheel over het hoofd wordt
gezien, dat de Liberale-Unie-mannen zich
ook positief verklaard hebben voor Grond
wetsherziening om te komen tot eene
betere kiesrechtregeling. Maar dat zij,
tegenover de vrijzinnig-democraten, van de
urgentie dier herziening niet wilden weten.
Toch zijn zij ook overtuigd dat zonder
grondwetsherziening geen goede regeling
van het kiesrecht, nu of later, te bereiken is.
Zij en de van de Unie afgescheiden Vrij
zinnig-democraten zijn het dus omtrent
de kwestie der noodzakelijkheid van de
herziening volkomen eens.
Laat ons dit vooral in het oog houden.
En nu ter zake.
De kwestie van het kiesrecht is thans
wêer meer dan ooit aan de orde.
Dit pleit opnieuw voor de stelling, her
haaldelijk door ons geuit, dat zij ons poli
tiek leven beheerscht en zal blijven be-
heerschen totdat zij definitief is opgelost.
Nu wêer heeft de redactie van het
Algemeen Handelsblad daaraan eene be
schouwing gewijd, waarin zij opnieuw in
gemoede verzekert, dat zij is voor een
verbeterd kiesrecht en o. a. schrijft„En
wij zien zelfs, gelijk trouwens reeds in
1887 onze overtuiging was, geen bezwaar
in een blanco-artikel 80, dat de regeling ge
heel aan den gewonen wetgever overlaat)
behalve de uitsluiting van onwaardigen en
geheel onzelfstandigen."
En dit alles naar aanleiding der bekende
beschouwing in de Prov. Gron. Crt., waar
van als schrijver wordt gedoodverfd een
hooggeleerde te Leiden, die, in een nader
opstel zijne bedoeling nog in een duidelijker
licht stellend, dezelfde opmerkingen maakte
en bijna geheel in denzelfden gedaehtengang
bleef als wjj in onze beschouwingen „W i e
zich aan een ander spiegelt"...
en „In kalme dagen."
Genoemde redactie verzekert zelfs geheel
te onderschrijven wat de Leidsche hoog
leeraar opmerkt:
>De grondwet schijnt aangewezen om daarin
de uitsluitingen van het kiesrecht te bljjven
omschrijven en men behoeft niet te wanhopen
aan de mogelijkheid eener formule, die de
werkeljjke paupers - - zjj die, naar het Montes-
quieusche woord sont reputes n'avoir point de
volonté propre buiten de gelederen houdt;
eene formule, die een sgezond" algemeen
stemrecht binnenleidt. Juist, wpl het onze
meening is dat het kiesrecht niet is een na
tuurlijk recht, waarop door den mensch als
zoodanig aanspraak kan worden gemaakt
dat het moet bljjven een trust, eene in het
algemeen belang toevertrouwde, functie, zoo
dat ook onder het régime van algemeen stem
recht zp, wien iedere schaduw van zelfstandi
gen wil en onafhankelijkheid vreemd is, moe
ten uitgesloten hipven, juist daarom rieden en
raden wjj tot overleg buiten de sociaal-demo
craten om, die op dit punt onverzoenlijk zjjn".
„Dat zijn, zoo laaf de redactie van het
Amsterdamsche blad hierop volgen, „dat
zijn woorden die wij geheel onderschrijven.
"Wat daar als grondwettige grens wordt
gesteld, zou naar ons gevoelen ook in geen
enkele kieswet mogen ontbreken, namelijk
de uitsluiting der „werkelijke paupers."
Ligt echter niet juist hier de moeielijk-
heid, het geschilpunt Zal wat de schrijver
ten gevolge dier uitsluiting een „gezond"
algemeen stemrecht zou noemen, door
menigen radicaal niet voor een zeer zieke-
lijk-aristocratisch kiesrecht worden uitge
maakt
Dit laatste vreezen of liever gelooven
wij ook.
En niet zonder reden.
Als nu dit de grondslag moet worden
voor een compromis, laat men dan alle
gedachten aan samenwerking maar laten
varen, en de Leidsche schrijver maar niet
Men zie de Midd. Crt. van 18 en 23 April.
trachten te voldoen aan de uitnoodiging
van het meergenoemde blad om „zijne
krachten te beproeven aan het formuleeren
van een kiesrecht, dat, naar zijn gevoelen,
alle fractiën der linkerzijde zou kunnen
bevredigen."
Want reeds dadelijk zou hij in botsing
komen met hem, die hem dezen wenk gaf.
Deze toch wil een blanco artikel 80,
maar zoo blanco dat het toch uitsluitingen
aangeeft, terwijl nog eens in de wet zelve
de uitsluiting der „werkelijke paupers" niet
zou mogen ontbreken.
Een dubbele deur dus vóór het algemeen
kiesrecht binnen wordt gelaten.
Dit is een liefde voor dat recht die be
denkelijk wordt, waarbij bét algemeen
kiesrecht ten slotte zou doodgedrukt worden.
Wij hebben geen bezwaar tegen uitslui
tingen maar men neme die niet op in de
grondwet.
In de gewone wet is zulk eene opname
al meer dan voldoendemen heeft dan
altijd gelegenheid al gaat dit in ons land
ook voor den gewonen wetgever niet zoo
gemakkelijk zulke uitzonderingen in te
krimpen of, zoo het hoog noodig mocht
wezen, uit te breiden, maar een blanco
artikel 80 houdt op blanco te zijn en blijft dus
hinderlijk voor den gewonen wetgever,
wanneer men toch weer daarin beperkende
bepalingen gaat opnemen.
Hoe iemand, die zich zooveel mogelijk
tegen grondwetsherziening verzet en slechts
noode daartoe wil overgaan, zulk een oor-
stel kan doen, is ons een raadsel. Als men
die voor altijd, ten minste wat het kiesrecht
betreft, wil onnoodig maken, dan moet
men niet bewandelen den weg, dien hij
aanwijst.
En daarom te meer verwonderen wij ons
over den raad, dien, zooals wij reeds
zeiden, de redactie van het Hbld tevens
geeft aan den schrijver van het Gro-
ningsche blad om zijne krachten te be
proeven aan het formuleeren van een
kiesrecht in dien geest, dat alle fractiën
der linkerzijde daardoor worden bevredigd,
en dit dan te onderwerpen aan het oordeel
der Liberale Unie. Zij die op den voor
grond stellen dat kiesrecht te verlangen,
maar, om dat te verkrijgen, herziening
der grondwet noodzakelijk achten, zij 't
ook in een kort of-ver, of te wel in een
niet aangegeven verschiet, kunnen onmoge
lijk meegaan met, ja zelfs in geen geval
overleg plegen over een voorstel waarin
zulk een zonderling blanco artikel 80 dei-
grondwet als eïsch wordt gesteld.
Moet dit tot grondslag dienen voor nader
overleg, men zegge dan maar gerust dat
daarvan niets komt en zoeke in eigen
isolement weêr zijne kracht.
Hoe moeilijk het trouwens is anderen te
bekeeren, blijkt wel uit hetgeen aan het
slot van haar betoog de redactie van het
Hbld schrijft„dat de bitterste ervaring van
het laatste jaar wel geweest is, dat de kans
op het verkrijgen van hervormingen zeer
is gedaald juist door den haastigen spoed,
welken een deel der vrijzinnigengemeend
heeft er achter te moeten zettenDaar
door is het vorig Kabinet afgebroken, de
kracht der vrijzinnigen verlamd en zijn vele
kiezers in de armen der rechterzijde
gedreven."
Zoo schrijft men historie
Wij zouden juist de redeneering willen
omkeerenomdat een groot deel der libe
ralen geen spoed wilden zetten bij het
pogen om te voldoen aan den billijken eisch
om kiesrechthervorming mogelijk temaken,
en sociale hervormingen niet voldoende of
niet goed werden ingevoerd, hebben velen
zich van hen afgewend.
En al waren de liberalen niet gescheiden
geweest trouwens op tal van plaatsen
waren zij, vooral bij herstemmingen, een,
toch zou de uitslag der verkiezingen dezelfde
geweest zijn.
Ten eerste hebben vele liberale werk
gevers en de protectionistische liberale
heeren zich tegen het ministerie Pierson-
Borgesius gesteld omdat de door dit kabinet
in het leven geroepen sociale hervormingen,
o. a. de arbeidswet, de ongevallenwet, niet
naar hun zin waren.
Ten tweede was een zeer groot, zelfs
zich noemend liberaal deel van ons volk
sterk gekant tegen de leerplichtwet, en was
ook dit onder vele partijen een wapen waar
mee met vrucht het ministerie-Pierson
werd bestreden.
Het genoemd kabinet is dus wij heb
ben het reeds dadelijk gezegd na den
uitslag der verkiezingen, gevallen, o. a. ook
als slaehtoffer van zijn eigen goede werken
en door de schuld van vele liberalen die van
sociale hervormingen alleen willen weten
als deze maar niet in strijd zijn met hunne
behoudende ideeën en belangen.
En dan vooral verlieze men niet uit het
oog dat de macht der tegenpartjj sterk
was toegenomen door de nieuwe taktiek
die zij volgde, om, met voorbijzien van alle
veten, door dik en dun met elkaar samen
te werken, hand aan hand te gaan, al
haatte men in het hart elkaar nog zoo.
De Ghristelijk-Historischen vooral werkten
daartoe mee door de treurige, beginsellooze
houding die zij aannamen tegenover de
Roomsch-Katholieken, eertijds door hen
met zooveel felheid bestreden.
De schrijver in het Hbld mag dus nog
wel eens goed zijne historische kennis van
de politieke geschiedenis der laatste jaren
herzien, voor hij zijn licht laat schijnen op
de oorzaken van den nu bestaanden toestaud.
Nu is dat licht, wij kunnen niet anders
zeggen bijzonder valsch.
En daarom vreezen wij te meer dat bij
en de zijnen ons niet zullen voeren op den
weg der toenadering die deze en gene zoo
gewenscht acht.
Middelburg 6 Mei.
TOESTAND DER KONINGIN.
Heden seint men ons
Het L o o 's morgens te negen
uur.
Gisteren avond vertoonde zicli bjj H. M. de
Koningin wederom eenige verhooging van
temperatuur.
Da nacht werd rustig en voor een groot
gedeelte slapende doorgebracht.
Daar dezen morgen de temperatuur normaal
is, kan op dit oogenblik de toestand vrjj be
vredigend worden genoemd, terwjjl deze steeds
nog in alle opzichten de volle aandacht en
zorg bljjft eischen.
Dr Roessingh,
L. Pot, arts."
Een later bericht uit Hel Loo luidt
De gedrukte stemming is nog niet geweken.
Stelden de berichten Maandagmiddag eenigszins
gerust, het bulletin van heden ochtend gaf
den indruk dat niets nog met eenige zekerheid
omtrent den toestand der Koningin of den
loop der ziekte valt te zeggen. H. M. moet
uitteraard zeer zwak zpn.
Schier alle regeerende vorsten lieten inlich
tingen inwinnen.
Het middag bulletin van heden luidt:
»Tot op heden bljjft de temperatuur normaal,
terw|jl de overige verschijnselen geen redenen
geven tot bijzondere opmerkingen.
Dr Roessingh,
L. Pot, arts."
Omtrent den ernstigen loop, dien de ziekte
van H. M, Zondag nam, ontvingen wjj Maan
dag nog de volgende bg zonderheden, die wjj
in een groot deel der oplaag van ons vorig
nommer vermeldden
Met 't oog op de acute ziekte, waarvan de
Koningin hersteld is, dreigde Zondag inder
daad levensgevaar. Eene noodwendige operatie
werd zonder moeilijkheden volbracht; de al-
gemeene verschijnselen big ven op afwezigheid
van onmiddellijk levensgevaar wgzen.
Tot dusver gelukkig geen koortsverschjjn-
selen.
Dr Roessingh en prot, Houwer waren tjj-
dig gewaarschuwd en voorbereid op de opera
tie, nadat de eerste verschijnselen zekerheid
hadden gegeven van de naderende complicatie.
De operatie liep af zonder de bezwaren die
zich vaak daarbjj voordoen.
Dr Roessingh heeft weer zjjn intrek genomen
in het Paleis.
Dien dag kwam eene verpleegster uit Utrecht
aan.
Prof. Kouwer was weer naar Utrecht terug
gekeerd, wat een gunBtig teeken werd genoemd.
s»
Velen, zeer velen in den lande zullen zeker
door de Maandag ontvangen tg dingen terneer
geslagen zjjn.
Op haar huwelgkspad ontbreekt het onze
lieve koningin niet aan teleurstelling;
Haar ljjden is in de laatste dagen groot.
Maar gelukkig: zjj is jong en sterk zg
kan en wie hoopt het niet I ook dit te
boven komen.
En waar wetenschap, zorg en li aide alle
krachten inspannen tot haar herstel en heil,
is ei voor die hoop alle grond.
Zg worde vervuld
Het middag-bulletin geeft weêr reden tot
meerdere gerustheid.
Tal van buitenlandsche bladen, vooral Duit-
sohe en Fransche, wjj den, van groote belang
stelling en waardeering getuigende regelen
aan den toestand van onze vorstin.
Ook Engelsche bladen bljjven in dit opzicht
niet achter.
BEA UE9HH UM MZ.
Bg kon. besluit
zjjn benoemd bg het wapen der inf., bg den
staf van het wapen, tot luit.-gen., inspect, van
het wapen, de generaal-majoor W. G. F.
Snjjders, comm. der 3de divisie inf.
bg het wapen der art., bg den staf van het
wapen, tot luit.-generaal, inspect, van het
wapen, de generaal-majoor F. G. A. van Ermel
Scherer, comm. der vest.-art. en gouverneur
der residentie
bg het 4de reg. vest.-art., tot kolonel, comm.
van het korps, de luit.-kol. G. J. V. Vinkhuizen,
tot dusver belast met het bevel over dat reg.;
bg den plaatselgken stat, tot kol., de luit.-
kol. met tit. rang van kol., H. A. Calkoen,
plaats, comm. te 's-Gravenhagetot plaats.-
commandant te Amsterdam, de luit.-kol. K. F.
A. van de Wall, van het reg. gien. en jagers;
en is de titulaire rang van kol. verleend
aan den luit.-kol. Van de Wall voornoemd;
is de commies der posterijen 3de kl. C. R.
van Griethuysen uit 's rjjks dienst ontslagen.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Het bestuur van de zangvereeniging lot
Oefening en Uitspanning is er in geslaagd als
solisten voor de a. s. derde uitvoering van dit
seizoen (Donderdag 15 Mei) te engageeren Fr.
Dietz uit Frankfurt, sopraan, en den heer
Strakosch uit Wiesbaden, bariton.
Zooals de lezers weten, wordt het grootste
deel van het programma ingenomen door het
Canticum Canticorum van Bossier zullen voorts
nog worden gegeven Wotan's Abschied von Brunn-
hilde uit de Walkure van Wagner (bariton-solo),
en eenige fragmenten uit die Meister singer, éen
voor koor en orkest, de andere voor orkest.
Aan de Turfkade alhier is heden aan
gekomen het tentoonstellingaachip, waarin een
reuzen-walvisch het publiek te zien wordt ge
geven.
De inrichting ervan is uitstekend en geeit
gelegenheid om het zeemonster goed van alle
zjjden te bezichtigen.
Het is een kolossaal dier, dat 22 meter
lengte heeft, in volkomen gaven staat verkeert
en zoodanig geprepareerd is dat het volstrekt
geen lucht afgeeft.
Bg het dier worden ook eenige voorwerpen,
bg de walvischvangst gebezigd, en, in een af
zonderljjk lokaaltje, nog eenige bewoners der
groote wateren te kjjk gesteldverschillende
soorten haaien, een zaagvisch, een zeëengel,
een igolvisch enz.
Waar slechts eene kleine entree wordt ge
vraagd, vertrouwen wjj dat aan deze eigen
aardige tentoonstelling een druk bezoek zal
worden gebracht, hetgeen zg ten volle ver
dient. Wat hier toch te zien wordt gegeven
mag met recht zeldzaam genoemd worden en
het meerendeel van het publiek, dat herhaal
delijk van en over walvischen las, kan zich
van die reusachtige dieren alleen door afbeel
dingen een, uit den aard der zaak onvolkomen
denbeeld vormen.
Zeer vele jaren geleden werd hier ter stede
aan den Dam, ter hoogte waar thans het veel
besproken pleintje ligt, in het ruim van een
tjalk8chip ook een walviBch tentoongesteld,
maar die was niet geprepareerd en was lang
niet zoo goed te zien.
v
Ook Maandagavond is de te Middel
burg aangekondigde lezing van den heer J.
W. Gunning voor de afdeeling Middelburg—
Vlissingen van het Nederlandsch Zendelinggenoot
schap niet kunnen doorgaan. De spreker was
door plotselinge herhaling van zjjne keelaan
doening niet in staat te komen.
Heden middag te half drie werd op het
Molenwater alhier door den majoor J. H.
P. de Lille Hogerwaard, commandant van het
2e bat. 3e reg. inf., aan den sergeant-majoor-
titulair W. J. Braber, de zilveren medalje
voor trouwen dienst met een hartelijke toe
spraak en vóór het front van het bataljon,
uitgereikt.
Na afloop van de uitreiking werd voor den
gedecoreerde gedefileerd.
Heden middag werd, in den Langedelft
alhier een aanvallig vier en een halfjarig
knaapje door een wielrjjder aangereden. De
kleine werd aan het hoofdje eenigszins ver
wond en aan de bovenlip, die gespleten is.
Het ongeval gebeurde doordat het knaapje,
dat onder geleide was maar een oogenblik
los liep, door veykeerd uit te wjjken voor de
vélocipede kwam en de rjjder niet meer kon
stoppen. De laatste heeft geen schuld. HQ
haastte zich bjj de ouders van het kind zjjn
excuus te maken en zjjne deelneming te be
tuigen.
Maandagavond werd in een der 'lokalen
van de sociëteit T)e Vergenoeging alhier eene
departements-vergadering gehouden van het
Nut, die, behalve door vier bestuursleden,
door drie gewone leden werd bggewoond.
Mededeeling werd gedaan dat de heer Looyen
heeft bedankt voor de benoeming als lid der
commissie voor de hulpbank.
Ook werd bericht dat door de spaarbank-
commissie goedgevonden was het tekort der
badinrichting over 1900 te dekken. Haar werd
daarvoor door den voorzitter dank gezegd.
Van de commissie voor de Volksbibliotheek
was een verzoek ingekomen om verhooging
der gewone subsidie van 40 tot 80.
Het verzoek werd ingewilligd.
Achtereenvolgens werd mededeeling gedaan
van de verslagen, rekeningen en verant-
woordigingen van de verschillende commission.
De rekeningen werden goedgekeurd.
Uit de rekening van de badinrichting bleek
dat waren genomen le kl. kuipbaden 604, le
kl. regenbaden 834, 2e klasse regenbaden 6009.
Verder waren genomen abonnementen le kl.
kuipbaden 24 a 25, 31 a 10 le kl. regenbaden
113 a 25 en 40 a 10 en 2e kl. dito 337.
In de commissie voor de hulpbank werd, ter
voorziening in de bestaande vacature, met alge-
meene stemmen benoemd de heer J. J. H»
Doorenbos, met wien de heer W. Chr. Noske
was aanbevolen.
Aan de orde was voorts de benoeming van
een lid van het departementsbestuur, vacature-
W. H. Hasselbach,
Daarvoor werden aanbevolen mej. E. D. van
den Broecke en de heeren W. Frederiks, dr R.
van der Laan en J. J. M. de Borst Verdoorn.
De voorzitter sprak zjjn leedgevoel uit dat
op die aanbeveling gemist werd de naam van
den heer Hasselbach, die sedert 7 jaren in het
bestuur zitting had.
De heer Hasselbach had gemeend om voor
hem overwegende redenen voor een vernieu
wing van zjjn mandaat te moeten bedanken en
was niet te bewegen geweest daarop terug te
komen.
De secretaris deelde mede dat van al de
aanbevolenen bericht was ingekomen dat zg
eene eventueels benoeming niet zouden kun
nen aannemen, met uitzondering van den heer
dr R. van der Laan.
Waar alzoo slechts een candidaat op de aan
bevelingslijst overblijft, vroeg de voorzitter of
het wel gewenscht is nu tot de benoeming
over te gaan en of het niet beter ware die
aan te houden.
Dit scheen minder gewenscht te worden
geacht, waarom de voorzitter, de heer L. K.
van der Harst J.Jz., voorstelde de aanbeveling
aan te vullen met den naam van den heer
W. H. Hasselbach, te meer omdat het niet
geldt de keuze van een secretaris, maar van
een bestuurslid.
Een der leden achtte dit niet noodig er is
een aanbeveling en daaruit kan worden ge
kozen.
Daarop werd tot de benoeming overgegaan.
De heer Hasselbach werd met algemeene
stemmen op een na, die op den heer Van der
Laan was uitgebracht, benoemd.
De heer Hasselbach nam die benoeming aan,
maar verklaarde beslist met 1 Sept. de functie
van secretaris te zullen overdragen.
In een bestuursvergadering zal nu worden
getracht een secretaris te benoemen.
Vervolgens had de benoeming plaats van
een afgevaardigde ter algemeene vergadering.
Aanbevolen werden de heeren mr F. N. van
der Bilt, W. Frederiks, mr J. A. Hejjse, P. W.
H. de Kan, dr R. van der Laan en P. Dumon Tak.
De heeren Van der Bilt en Frederiks ver
zochten niet voor eene benoeming in aanmer
king te komen.
Benoemd werd tot afgevaardigde de heer
mr J. A. Hejjse met 5 stemmen, tegen 2 op
den heer Van der Laan, en tot plaatsvervan-
