MIDDELBIIRGSCHE COURANT.
N°. 10o.
14Se Jaargang,
1902.
Maandag
5 Mei
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- on Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
TBERHOHETEB KJ* VERWACHTING.
3 Mei 8 n. vin. 51 gr., 12 n. 59 gr., av. 4 u. 56 gr. F.-Yerwacht: zwakke tot matige W.
wind, gedeeltelik bewolkte lucht, geringe neerslag, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten on
Dankbetuigingen van 1—7 regels ƒ1.50; elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Njjverkeid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Ru rettu
A. DB tA HAR Azn., N.Z, Voorburgwal 366, Amsterdam.
By deze courant behoort een
Middelburg 3 Mei.
TOESTAND DER KONINGIN.
Heden seint men ons
Het Loo 's morgens te negen
uur.
»H. M. de Koningin bracht den nacht
rustig door. De laatste dagen verliepen zon
der koorts. De voedselopname big ft voldoende.
De krachten nemen toe.
Dr Roessingh.
J. Pot, arts."
Nader wordt van daar gemeld dat dr. Roes
singh heden naar de residentie terugkeert om
de directie over het ziekenhuis te hervatten.
Nu en dan zal hg voor een avond naar Het
Loo gaan.
Morgen (Zondag) zal waarschgnlgk geen
bulletin worden uitgegeven.
Zooals door ons is gemeld, worden, ter
vermijding van noodelooze vermoeienis van de
Koningin, bjj het onderteekenen van stukken,
die geen uitstel kunnen lgden, verschillende
stukken onder één rubriek samengebracht.
Dit is nu ook geschied met de Koninklijke
boodschappen ten geleide van wetsontwerpen.
By éen boodschap zjjn acht wetsontwerpen
ingediend, zoodat H. M. in dit geval slechts
eenmaal Haar handteekening had te stellen.
Kameroverzicht.
Zitting van Vrgdag.
Veronderstel: van daag bekroop een land
bouwer of buitenman, dié in Den Haag op
bezoek is, toevallig de lust om ook eens een
kijkje te nemen in 's Lands vergaderzaal. Hjj
moet, dit stellen wjj voorop, nog van het
goede, degeljjke ras zgn als door wglen den
braven dichter Poot bezongen. Zjjn leven moet
dus op den akker «genoegelgk heen rollen'"
Verder moet zgn opmerkingsgave de frisehheid
hebben, die het voortdurend medeleven met
de natuur als van zelf mede brengt, flg maf
zgn menschenkennis niet uit de boeken" ge
haald hebben. Het zenuwachtige stadsleven,
dat zoovelen werktuigelijk doet handelen
denken, mag op z'n denken en voelen nog
geen invloed, uitgeoefend hebben. Kortom,
in de stad moet hg elke minuut versche in
drukken krggenvoor alles wat anders is dan
op zgn dorp of op zgn boerderg moet hg
blgven staan, er naar kgken, zich afvragen,
wat dit of dat wel kan beteekenen, waar dit
of dat wel voor dient de menschen van
buiten zgn geboren utilisten hierover in
voortdurend overleg treden met moeder de
vrouw, die misschien nog nieuwsgieriger is
uitgevallen. Een type dus zooals wg er reeds
meermalen op onzen weg naar de Kamer op
het Binnenhof tegenkwamen, en wier opmer
kingen ons altgd overtuigen, dat deze menschen
veel meer zien, dan wg, residentiebewoners,
vermogen te zien, wier indrukken ons dikwgls
blgk gaven van een scherpzinnigheid, die wg
eenigen tgd later helaas tevergeefs zochten
in de lange redevoeringen, welke wg van »ge-
sehoolde" volkstribunes hadden aan te hooren.
Welnu, veronderstelt: een dergelgk buiten
man T- van het goede soort dus wel te ver
staan liefst onbekend met de «politiek,"
zgn afgevaardigde alleen uit de courant ken
nende, was het heden gelukt opdeeere
der tribune een plaatsje te veroveren, dan had
hg zeker, als hg den heer Theo Heemskerk
«aan den gang" had gezien, wel eens aan z'n
buurman gevraagd «wat is dat voor een mgn-
heer Want indruk had die afgevaardigde
zeker op den bezoeker gemaakt. En als deze
dan nog aandachtig geluisterd had, zou hg
zeker den afgevaardigde voor Amsterdam ge
houden hebben voor iemand, die erg boos was
op den minister, tevens met den heer Lohman
over hoop lag in de figuurlgke beteekenis
van ket woord natuurlgk kortom, erg
Jantje Contrarie" deed.
Zoo ongeveer zal hg wel gedacht hebben
en zoo ook komt ons de houding voor, die de
heer Heemskerk bg het voortgezet doodstraf
debat heden aannam. Wg twgfelen geenszins
aan den ernst van den heer Heemskerk. Vooral
niet nu er over zoo'n ernstig, van ernstigheid
bgna luguber te noemen, onderwerp te debat-
teeren viel. Maar toch een heel klein beetje
pose kwam er bg hem wel bg. Blgkbaar was
het hem niet te doen pourvu que le geste soit beau
zgn zwaaien met de armen, pennenhouders,
boekjes, vellen papieren, potlooden, enz. enz,
was alles behalve mooi deze bewegïngei
werden door den regeeringscommissaris veel
magistraler uitgevoerd, maar toch scheen het
ons toe dat hg wel eens zal gedacht hebben
pouruue que le geste y est. Ons boertje op de tri
bune zou hem ongetwgfeld gehouden hebben
voor een advocaat. Als zoodanig weerde hg
zich dan ook geweldig. En tegenover den
minister èn den regeeringscommissaris, èn tegen
over den heer Lohman.
Van het art. 9 wilde hg niets weten.
Immers daarin stond toch dat, ook wanneer
op het gepleegde misdrgf de doodstraf is ge
steld, de rechter die alleen behoeft uit te
spreken wanneer hg overtuigd is, dat het be
lang van den Staat dit vereiscbt. Nu dit be-
t» den Staat was een doorn in het oog
van den Amsterdamschen afgevaardigde. Het
was een nagel in de kist, waarin de doodstraf
theorie van de regeering zou worden begraven.
Moest de doodstraf uitgesproken en uitgevoerd
worden, dan moest het criterium in het mis
drgf zelve gezocht worden. Op deze tegen
stelling was dan ook het geheele debat van
heden gebouwd, waarbg alle sprekers nog eens
herhaalden wat zg gisteren reeds in het midden
hadden gebracht. En zooals het in een debat
over een dergelgke zaak altgd gaat, overtuigen
deed men elkander niet.
De heer Lohman, de minister, de regeerings
commissaris, de heer Willinge, waren het met
redactie van art. 9 eens, de heeren De
Ridder en Theo Heemskerk betuigden, dat die
heeren het heele maal aan het verkeerde eind
hadden. En niets hielp om den heer Theo
Heemskerk weder wat water in zgn wgn te
laten doen. Hg bleef stokstgf Btaan bg zgn
stelling, dat het «belang van den Staat" niet
rechtsgrond voor de doodstraf mocht
gelden. Zelfs een gemoedelgke toespraak van
den minister van justitie had geen uitwerking.
Deze verklaarde dat hg verwacht had, dat dit
wetsontwerp, uit den liberalen boedel over
genomen, nu niet zou beoordeeld worden naar
een maatstaf als ware het door deze regeering
ingediend. Hg wilde het status quo inzake de
doodstraf handhaven, sprak van een compromis
op den bestaanden grondslag, van een strgd
«niet ter goeder ure"maar waartoe diende
dit allea, vroegen wg ons af, als de heer
Heemskerk in de »contrarie" is, als hg »ge-
tuigen" moet
Ook tegen den regeeringscommissaris, die
van daag goed op dreef was, trok hg te velde.
Waar deze zich in het debat mengde, deed hg
dit weer op de, zooals 't in jongenstaal heet
«leuke manier," die wg gisteren hebben kun
nen genieten. Hg vertelde ons weder het een
en ander van artikels, die »verdwenen waren,"
«verhuisd," «weder terug waren gekomen,"
«iets medegebracht hadden uit het Tweede
huis" dit belang van den Staat was o. a.
in art. 9 ook uit zoo'n vroegere woning
komen, en ten slotte zeide hg, als dat nu niet
bg toeval" was geschied, dan had er
•geen haan naar gekraaid."
Professor's armen gingen hierbg de luoht in.
de Kamer proeste het uit van het lachen, en
de heer Heemskerk had dolle pret. En niet
minder amusant was het bg deze doodstraf
debatten is heel wat afgelachende pro
fessor over zgn taak te hooren uitwgden.
Hierbg liet hg duidelgk het gewicht van de
regeering en de Kamer uitkomen en »ik - - zoo
verklaarde hg zink in het niet". Wederom
algemeene hilariteit, want lo. overwege men
dat de professor minstens een vgf A zes voet
lang is, en een stevige 150 pond weegt en 2o.
dat 's professors kennis van deze wet dit in
het niet zinken', geenszins wettigt.
Nu, Dinsdag zal er dan eindelgk over de
verschillende amendementen en artikels
stemd wordenvoorts gaat dien zelfden dag
de Kamer in de afdeelingen, Woensdag nomi
natie Hoogen Raad, en Donderdag en Vrgdag
Hemelvaartsdag-vacantie.
Stokerij tegen den leerplicht.
let zeer scherpe stukje, door mr A. Kerdgk
onder dit opschrift geschreven in het Sociaal
Weekblad van heden vóór acht dagen, en door
ons Dinsdag daarop, in ons nommer van
Woensdag, overgenomen, heeft natuurlgk pro
testen uitgelokt.
Men weet: de aanval was gericht tegen de
oprichters van anti-leerplichtvereenigingen te
Middelharnis, Sommelsdgk en in verscheidene
andere plaatsen op Overflakkee, die mr Kerdgk
»een waardige sluitsteen" noemde van de
beweging, in die streek van stonden aan tegen
den leerplicht op touw gezet.
De Nederlander, orgaan van jhr mr A. F. de
Savornin Lohman, verdedigde de oprichting
van zulke vereenigingen en schreef
«Lgdelgke tegenstand is niet altgd af te
keuren, doch slechts als laatste redmiddel
zaken, die het geweten raken.
Dat men elkander helpt om de lasten
dus ook de boeten te dragen die het gevolg
zgn van de bedoelde wet, is zeer begrgpelgk
en verdedigbaar, mits dan ook gezorgd worde,
dat men slechts hen helpe, die niet opzettelgk
hun plicht verwaarloozen.
Aan die laatste voorwaarde nu voldoet de
vereeniging van Middelharnis, waarover men
klaagt."
De Standaard verklaarde niet te verstaan het
bezwaar van een humaan man, als waarvoor
de heer Kerdgk bekend stn-_t.
Is 't hem dan onbekend zoo schreef de
redactie van het anti-revolutionnair blad
dat de Leerplichtwet zeer hard drukt in land
bouwstreken Is hg vergeten, dat bg de be
handeling der Leerplichtwet in de Kamer die
wet herhaaldelgk is genoemd een straf op de
armoedeen dat die qualificatie, voor zoover
we weten, niet door de heeren Kerdgk c. s. is
gewraakt
Waar het vast staat, dat de Leerplichtwet
zich niet aansluit aan de economische toe
standen en verhoudingen in landbouwende
streken, waardoor van zelf boeten in legio
moeten worden opgelegd bg strikte toepassing
der wet, begrgpen wg niet wat kwaad er in
steekt, zoo vereenigingen worden opgericht
om de boeten te betalen in gevallen, als de
ouders w e z e n 1 g k onmachtig zgn hun kin
deren geregeld naar school te zenden."
Integendeel komt hun, die daartoe het
initiatief nemen, naar het oordeel van De
Standaard, lof toe.
In het Sociaal Weekblad van heden, Zaterdag
3 Mei, schrgft mr Kerdgk, onder het opschrift
OVERFLAKKERSCHE DINGEN
het volgende
In De Standaard van Dinsdag schreef de heer
H. Chr. Vegtel, naar aanleiding van mgn
stukje verleden week over dingen op Over
flakkee, voor zooveel hg persoonlgk daar
betrokken was
«Ik stel er prga op te verklaren, dat
het den heer Kerdgk door »men" ver
zekerde van a tot z gephantaseerd is.
Bg het bespreken van de redenen,
waarom de leerplichtwet nog niet ge-
wgzigd kon worden, neb ik er mg tot
bepaald aan te halen de woorden van den
minister van binnenlandsche zaken in de
zitting van 31 Jan. II. (Handelingen. Eerste
kamer, bl. 190). De uitdrukking «vuile
liberalen" is niet over mgne lippen ge
komen."
Van zgn kant melde mg degeen, die mg
had voorgelicht
»De heer Vegtel ontkent gesproken te
hebben, alsof de leerplichtwet gehand
haafd werd, »om eens goed te doen gevoelem
wat men te danken had aan de liberalen."
Uw berichtgever blgft bg zgn mededee-
ling te deze» opzichte. Den dag, nadat
de heer V. te Nieuwe Tonge had gespro
ken, is hem door eenige ingezetenen al
daar beslist verzekerd, dat de heer V. wel
degelgk heeft gezegd en in elk geval zeer
zeker bg velen, die zgn lezing bgwoonden,
door zgn woorden den indruk heeft ge
wekt, dat de leerplichtwet alleen werd
gehandhaafd om te doen gevoelen wat
men te danken heeft aan de liberalen.
Het woordje »vuile", als adjectief bg
liberalen gevoegd, had uw berichtgever
meer gebruikt ala epitheton, dan als
letterlgk van den heer Vegtel af komatig."
Hg erkent dus het leelgke woord er een
voudig te hebben «bggevoegd", ofschoon hg
den indruk gat, dat het gesproken was door
den heer Vegtel. Dientengevolge heb ik dezen
nadrukkelgk mgn leedwezen te betuigen, dat
ik gebruik maakte van de ontvangen mede-
deeling, en betreur ik dit te meer, omdat ik
nu ook voor de rest de betrouwbaarheid van
mgn berichtgever niet mag staande houden.
haar gecursiveerde woordenin zaken, die de
consciëntie zaken''' Dan merk ik vooreerst op
(trouwens voor de zooveelste maal), dat daar
mede het hek van den dam wordt genomen
stem van «het geweten" is bg uitstek
subjectief, en hetgeen zg aan onzen buurman
zegt, vermogen wg niet teoordeelen. Boven
dien heeft immers naar aller erkentenis de
leerplichtwetgever angstvallig en bevredigend
voor het ontzien van beweerde gewetensbe
zwaren gezorgd. Eindelgk, gesteld dat hem
dit niet ten volle is gelukt, dan toch zou nog
duidelgk dienen te worden gemaakt, dat er
van zoodanige bezwaren sprake kan zgn bg
betrekkelgk schoolverzuim, waarover het in
van de 100 gevallen van overtreding der
leerplichtwet loopt.
Men lette ook nog op dat «elkander helpen
om de lasten dus ook de boeten te dra-
Met andere «lasten" worden aldus gelgb
gesteld boeten, die door de rechterlgke over
heid worden opgelegd als straf. En dat doet
De Nederlander
Hebben niet 'velen mèt mg integendeel ver
wacht, dat inzonderheid zij over het bedrgf
van die vereeniging op Overflakkee den staf
zou breken
Naar aanleiding van het door De Nederlan
der geschrevene en hiervoren aangehaalde
merkt mr Kerdgk op
Reeds dit laatste (dat de vereeniging te
Middelharnis slechts hen helpt die niet op
zettelgk hun plicht verwaarloozen) betwist ik.
In de statuten wordt gesproken van «oj:
telgke verwaarloozing" [van het kind] als «de
oorzaak van veroordeeling", wat iets anders
is dan verwaarloozing van hun [der ouderen]
plicht" jegens de wet. Uit de geschiedenis van
de leerplichtwet weet men, dat door anti
revolutionairen tegen haar ook juist daarom
oppositie is gevoerd, omdat zg huns inziens
veel verder ging, dan het keeren van «ver
waarloozing" van het kind.
Ligt overigens niet de grens tusschen niet-
revolutionair (laat staan anti-revolutionair) en
revolutionair hier, dat overeenkomstig het
eerste de burgers «opzettelgk hun plicht ver
waarloozen", wanneer zg met opzet ongehoor
zaam zgn aan de wet, die rechtskracht heeft,
ook al mogen zg haar afkeuren? En is het te
loochenen, dat door het doen van een vereeni
ging, als de besprokene, het besef van den
plicht der gehoorzaamheid aan de wet wordt
verzwakt en ondermgnd
Of legt Dt Nederlander klein op de door
UIT STAD EN PROVINCIE.
De militaire gymnastiek- en scherm-
vereeniging Atilla alhier heeft Yrgdagavond
in het Schuttershof de eoirée gegeven, die oor-
spronkelgk op 18 April bepaald was, doch
die toen met het oog op de ziekte der koningin
tgesteld. Men had, naar de voorzitter in
kort welkomstwoord uiteenzette, dien
datum van 18 April gekozen om de uitvoering
te geven als een inleiding tot den verjaardag
van prins Hendrik, een voortzetting van de
oude gewoonte om de uitvoering der vereeni
ging te geven een dag vóór den verjaardag
van den koning. Thans, nu een gelukkige
wending in den toestand van de Koningin is
•men, meende men de soiréa te moeten
laten doorgaan.
De uitvoering werd door een talrgb publiek
van geïntroduceerden en ook door verscheidene
officieren van het garnizoen bggewoond. Met
militaire stiptheid begon zg op den vaatge-
stelden tgd, en met lofwaardigen regelmaat
volgden de nummers vlug achter elkaar.
Wat men het soliede deel van het program
ma zou kunnen noemen, bestond uit een aantal
gymnastische oefeningen, vrg en aan verschil
lende werktuigen.
Er werd flink gewerktde staaf- en vrge-
oefeningen gaven blgk van degelgke voorbe
reiding en die aan de werktuigen, meest
keuroefeningen, lokten herhaaldelgk een luid
applaus uit. Vooral het animeerend volti
en en springen op en over het paard had
veel succes. Is het schermen ook bg deze
militaire vereeniging in ongenade geraakt
Als vroolgke afwisseling van de gymnastiek
werden een aantal voordrachten ten beste
in, die een opgewekte stemming onder bet
publiek brachten.
Het slot van het programma werd gevormd
door een reeks, luid toegejuichte standen, en
door een tableaueen hulde aan het koninklgk
echtpaar.
Daarna volgde natuurlgk een bal, dat veel
liefhebbers op de been bracht en hield tot
een laat uur.
lichaam werd gereden. Zgn toestand is hopeloos
Het kind is van den wagen gesprongen. De
paarden werden m den Poel gevat met het
onderstel van den wagen, waaraan een wiel
ontbrak.
In de week van 24 April1 Mei werden van
Ierseke verzonden 75.000 leverbare oesters
tegen ongeveer de volgende prgzen 70 Kg.
35-38 gld., 65 Kg. 20-22 gld., 50 Kg. 16-1.8
gld., 50 Kg. 8—10 gld. {Iers. en lh. Ct
Omtrent het werk aan de haven aan den
Schelphoek meldt de Zz. Nb.
De aannemers, die niet volgens de voor
schriften wilden werken, zgn in gebreke ge
steld. De borgen zgn toen aangezegd het werk
op te vatten; terwgl de eene borg tal van
bezwaren maakte en voorwaarden stelde, waar
uit duidelgk bleek, dat ook hg de voorschrif
ten niet wilde opvolgen, heeft de andere borg,
zich bereid verklaard het werk uit te voeren
zonder reserve. Het gemeentebestuur heeft
daarom aan dezen de voorkeur gegeven, en
hem met de uitvoering belast. De eerste borg,
met dezen loop van de zaak blgkbaar niet
ingenomen, is toen met de uitvoering aange
vangen en moest met de politie verwgöerd
worden. Er bestaat nu gegronde hoop te ver
wachten, dat de werkzaamheden met kracht
zullen worden hervat.
Voor lid van den raad te Braskens
zgn bg "de verkiezing als candidaten opgege
ven de heeren M. Manneke door 14 en N.
Valk door 59 kiezers.
De stemming heeft Vrgdag 16 Mei plaats.
De postconducteur J. M. heeft, na tien
dagen schorsing, heden zgn functie hervat,
op het traject IJzendgke-Schoondgke.
Het verzoek der herbergiers en bierhuis
houders te B i e r v li e t om bg de kermis in
Juli a. s. de danstenten te weren is door den
raad met algemeene stemmen van de hand
Uit Vlissingen.
De inbrekers in het kantoor van den heer
F. H. J. Wibaut aldaar zgn gevat.
Het zgn twee bg politie én justitie ongun
stig bekend staande jongens, F. X. G., oud 21
jaar en J. C. S., oud 18 jaar.
Zg hebben bekend en zgn in arrest gesteld.
RECHTSZAKEN.
Arrondissements-Bechtbank te Middelburg.
Heden (Zaterdag) deed bovengenoemde recht
bank uitspraak in de, in ona nommer van 19
April 11. breedvoerig vermelde zaak tegen H.
d. V., oud 42 j., gewezen onderwgzer te Zoute-
lande, thans alhier in hechtenis. Beklaagde
werd ter zake van verduistering en valschhcid in
geschriften veroordeeld tot eene gevangenisstraf
van negen maanden, met mindering van den
tgd, voorloopig in verzekerde bewaring door
gebracht.
De eisch van het openbaar ministerie was
1 jaar en 6 maanden gevangeniBBtraf met min
dering der preventieve hechtenis.
Tot buitengewoon opzichter bg den pro
vincialen Waterstaat in Groningen zgn
benoemd de heeren W. Flipse te W e s t k a-
p e 11 e en J. Maljers te Aagtekerke.
- Naar aanleiding van het arbeidersadres,
gezonden aan de landbouwers te Koude-
kerke, is door een groot aantal boeren over
eengekomen den arbeidsdag te verkorten en te
bepalen van 'a morgens 6 tot 's avonds half
acht, alleen des Zaterdags tot zeven uur. Het
loon zal hetzelfde blgven als voorheen, zal
derhalve voor het meerendeel 1 daags be
dragen; van overwerk en daarvoor extra loon
willen ze nog niet hooien.
De arbeiders hebben derhalve eemg succes op
hun pogenaan hun verzoek is wel niet ge
heel voldaan, doch er is eene eerste schrede
gezet op het pad van lotsverbetering.
Naar de G. Crt. meldt is de afdeeling
Goes van het Groene Kruis geconstitueerd en
zgn reeds 216 ingezetenen ala lid toegetreden-
Toen Vrgdagmiddag een landbouwer uit
Kloetinge met een vierjarig jongetje naar
het Jland wilde rgden, schrikten zgn paarden
en sloegen op hol met het ongelukkig gevolg,
dat hg onder den wagen geraakte en over het
Het Middelburgsche Dames-co
mité heeft voor de Boeren krygsgevangenen
en de vrouwen en kinderen in de concentra
tiekampen sedert da vorige opgave ontvangen
aan gelden
1 Apr. Van L, C. te Zutphen voor
de concentratiekampen 4.—
2 «Van het lid van het
Dames-comité te Vlissin
gen voor de krygsgevan-
gen Boeren en hunne
vrouwen 2.67, 2.45,
4.60 en 0.857, 10.574
3 Van M. en P. J. de B. te
Middelburg opbrengst
hondententoonstelling 8.
Van X. X. tgdelgk te
's Hage voor Boerenkrygs-
gevangenen 5.
4 Van DrA.K. te Maastricht
opbrengst collecte voor de
concentratiekampen 31.80
7 Van B. te Middelburg van
een feestavond 2.50
Van C. P. C. te Assen
collecte op een kinderpar-
tg voor de concentratie
kampen 1.58
Uit Hengelo Jubileum
voor de concentratiekam
pen 1.75
Van H. J. G., predikant te
Scharwoude bg Hoorn,van
't plaatselgk Nut voor de
concentratiekampen 5.—
Van A. R. J. te 's Hage
voor de Boerenkrygsge-
vangenen vrouwen en
kinderen 60.—
Van mevr. H. v. d. B. te
Wissekerke opbrengst
loterg 147.50
Van M. D. te Kralingen
door tusschenkomst van
de Vr. en Cote Amsterdam
voor de krggsgevangenen 10.
Transporteer 287.70*
