MIDDELBIRCiSCHE COURANT.
16 April,
N°. 89.
148° Jaargang,
1902.
W oensdag
iVlr P. J. TROELSTRA
Deze 'courant; vevschijut^d a g e 1 ij k s, mot uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER RN VERWACHTING.
15 April 8 n. vin. 53 gr., 12 u. 58 gr., av. 4 u. 63 gr. F. Verwacht: matige Z. O.
wind, bewolkte lucht, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andAse familieberichten
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend©
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE I.A MAR Azn., N.Z. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Middelburg 15 April.
BETERE RAAD.
De gezag-hebbende schrgver van politieke
artikelen in de Prov. Groninger Crt. heeft --
de Jecers van dit blad weten het een
beschouwing geleverd over de vraag, of
niet met het oog op de algemeene verkiezin
gen in een nog tamelijk ver verschiet maar
»de organisatie, die aan het inslagorde-brengen
van de troepen moet voorafgaan, is een van
langer adem" orde en eenheid van hande
len is to brengen in den »chaos" van niet-
kerkelgke partgen en fractiën. Een vraag,
waarop hg een bevestigend antwoord zeer
goed mogeljjk acht.
Gezag-hebbend noemden wjj den schrgver.
Wij mogen er bijvoegen, dat degenen, die hem
kennen, stellig niet hem rangschikken onder
de doldriftigen. Daarom verdient het volle
licht te vallen, als op een teeken der tijden,
op zgn voorspelling»het wordt met den dag
duideljjker, dat het bjj de eerstvolgende alge
meene verkiezingen zal gaan om het algemeen
Btemrecht." Licht te vallen ook hierop, dat
hg >een aanzienlijk deel der liberalen, hetwelk
daarover slecht te spreken is," bestempelt als
»dissidenten" dat zijn, volgens het woor
denboek van Van Daledie zich hebben af
gescheiden van de gemeenschappelijke kerk.
Intusschen betwijfelt hg, of die »deze hou
ding zullen blijven aannemen tegenover een
goed uitgewerkt voorstel, dat duidelijk maakt
wat zg, die het algemeen kiesrecht voorstaan
daaronder in de toepassing verstaan, en dat aan
vrouwen-kiesrecht en evenredige vertegenwoor
diging onafscheidelijk gekoppeld wordt". Van
daar dat hg onder herinnering aan Thor-
becke's woord, dat ^hetzelfde denkbeeld, het
welk uit de verte schrik aanjaagt, kan toe
lachen, indien ontwikkeld voor het oog ge
plaatst" pleit voor het opmaken van »een
schema van gezond algemeen, ook vrouwen
kiesrecht met evenredige vertegenwoordiging,
voortgekomen uit de overleggingen van des
kundige mannen uit alle richtingen der anti
kerkelijke fractiën, de sociaal-democratische
uitgezonderd, hetwelk het middel wordt om
uit de duisternis te komen tot het licht, en
hetwelk de brug legt voor hereeniging en
samenwerking."
Reeds heeft Het Vaderland er op gewezen,
dat er geen voldoende reden is om bg voor
baat de sociaal-democraten buiten de bedoelde
overleggingen te houden. »Zjj eischen op dit
stuk" aldus merkte het terecht op in zgn
nommer van 29 dezer »in beginsel hetzelfde
als vrgzinnig-democraten en Unie-liberalen, af
gezien dan (wat de laatstgenoemden aangaat)
van de urgentie-kwestie. Die eisch is een
democratische, geen sociaal-democratische.
Waarom dan samenwerking buiten het parle
ment afgewezen, waar in het parlement hun
stemmen met graagte zullen worden aanvaard
Doch dit daargelaten heeft de schrgver in
de Prov. Groninger een weloverwogen advies
willen geven
Hg spreekt van een schema van »gezond
algemeen kiesrecht". Maar zou bg het overleg
hierover niet alras blgken, dat hetgeen voor
den een gebiedende voorwaarde van gezond
heid iB, door den ander voldingend bewjjs van
ongezondheid wordt gekeurd Zouden zg
dientengevolge niet even snel uiteengaan als
zg bijeengekomen waren
Het verkrjjgen van overeenstemming tusschen
de vrgzinnig-democraten en de Liberale-Unie-
mannen is zeker geenszins onmogelijk. Welis
waar is in dit opzicht niet bemoedigend d9
houding van den heer Goeman Borgesius, die,
in het jongste politieke debat bg de behande
ling der staatsbegrooting met klem verklaarde
het algemeen kiesrecht niet te erkennen als
den meest natuurlijken eisch van elke demo
cratische partg. Doch men vergete niet, dat
die oud-minister na zgn gedragslgn bg de ver
kiezingen zgn draai te nemen had, en dat er
menschen zgn, die zulks liever in twee tempo's
doen, dan in éen enkel. Hg heeft nog den tjjd
tusschen nu en 1905. In allen gevalle wat de
Liberale-Unie-mannen in 'talgemeen betreft:
zg kunnen bg hun weinig-beteekenend "woord
de veel-beteekenende daad voegen, en te ban
nen aanzien is dan als zg het ten minste
doen op ondubbelzinnige wgze, die het wan
trouwen, hetwelk zg verdienen, wegneemt
de zaak gezond.
De overigen echter?
Om van een Van Karnebeek en van een
Van Houten, van een Roëll en van een Tyde-
man te zwjjgenverwacht de schrgver in de
Prov. Gron. Crt heusch, dat in zake het kies
recht mr Drucker en mr Eerdgk het eens
zouden worden met dr Mees, die bg voren
genoemde gelegenheid nadrukkolgk »zich vol
komen vereenigde met het beginsel, dat het
kiesrecht niet is te beschouwen als een inherent
recht van den burger, maar als een recht,
hetwelk alléén gegeven moet worden in het
belang van den staat?" Gelooft lig ingemoede,
dat de N. Rotterd. Crt te vinden zou zgn voor
een buiteling, als nöodig ware tot bevrediging
van de vrijzinnig democraten Gelooft hg
soms anderzijds aan een buiteling in omge
keerde richting van deze laatsten, omtrent wie
kg zelf getuigt, dat zg hun program hebben
vastgesteld zon der achterdeurtjes, waardoor
weifelaars en halve hervormisgsgezinden kun
nen binnenkomen?"
Hg moge, hetgeen kg wenscht, een sideaal",
achtendichter bg de waarheid zou hg zgn,
indien kg het, met ons, een droombeeld ging
noemen.
En naar 't ons voorkomt, zou hg zgn inkt
en zgn tjjd beter hebben besteed, zoo hg het
punt, hetwelk de eerstvolgende verkiezingen
waarschgnljjk bekeerscken zal, nauwkeuriger
had aangegeven, en zoo hg daarvoor het
samengaan van alle anti-kerkelgke partgen
(met een deel van de kerkelijke partgen erbjj)
had gepredikt.
Bg die verkiezingen toch zal het niet be
hoeven te gaan (en zal het eigenlijk ook niet
kunnen gaan) om de regeling zelve van het
kiesreeht, noch om een bepaald stelsel van
evenredige vertegenwoordiging. Gaan zal het
om een grondwetsherziening, die de invoering
dezer laatste boven eiken twjjfel mogelijk maakt,
en die voor den gewonen wetgever ieder staketsel
wegneemtbelemmerend de kiesrechtregeling,
die hg noodig of geraden oordeelt.
Natuurljjk zullen de voorstanders van alge
meen kiesrecht allerminst verbergen, dat zg
de deur geopend begeeren te zien ten einde
hun kiesrecht-eisch vervuld te krjjgen. Maar
de tegenstanders ervan kunnen, zonder hun
beginsel te verzaken of hun inzicht prgs te
geven, medewerken tot opening van de deur
al leggen zjj er klem op, dat zg later op den
drempel stand zullen houden om te weren wat
hun verwerpelijk schgnt. Grondwetsherziening
heeft voor hen ten deze niets anders te be-
teekenen, dan dat zg afstand doen van den
voorsprong, welken thans de grondwet hun
geeft.
Medewerking hunnerzijds daarvoor achten
wg niet bg voorbaat onbereikbaar. Al was het
maar, omdat zjj, haar weigerend, zouden moe
ten toegeven, hun kracht louter te zoeken in
de kunstmatige moeilijkheid, welke aan her
vorming van het kiesrecht, zoolang de rege
ling ervan in hoofdzaak grondwettelijk is vast
gesteld, in den weg staaten omdat zg zei ven
wel zullen inzien, dat een standpunt, hetwelk
dermate eigen zwakheid verraadt, op den
duur toch nÏ9t houdbaar is.
Bg de grondwetsherziening in 1887 werd in
de Tweede Kamer, ondanks de deftigheid van
de beraadslaging, herinnerd aan den raad van
dien vader, die tot zgn dochter, aarzelend bg
een huwelgksaanvraag, zeidei:
Want ik zeg maar, lieve Keetje,
Wat je hebt, mijn kind, dat weet je
Maar wat je krijgt dat weet je niet.
Als de behoudsgezinden onder de liberalen
zich big ven verzetten tegen het wegnemen van
de grondwettelijke beletselen inzake het kies
recht, zou het te duidelgk zgn, dat zg het
sléchts doen, omdat zg den raad inditrgmpje
voor politieke wgsheid houden. Laat de schrg
ver in de 'Prov. Groninger een volgende keer
zgn pen scherpen om hun, voorzoover noodig,
aan het verstand te brengen, hoe onwgs het
integendeel wezen zou. Dan zal zgn raad een
betere zgn. V. D.
EEN ERNSTIG WOORD.
In de Februari-aflevering van De Tijdspiegel
komt eene beschouwing voor van den heer J.
H. Maronier over De inquisitie in de Middel
eeuwen.
Hg beschrjjft daarin het ontstaan en de in
richting van die vreeseljjke rechtbank, van die
ontzettende macht die eeuwen lang het kerke
lijk en het maatschappelijk leven beheerscht
heeft.
Hg doet dit aan de hand van een werk van
den Amerikaan H. C. Lea: Geschiedenis der
Inquisitie in de Middeleeuwen, door hem zeiven
herzien en verbeterd, en waaraan de bekende
professor Paul Frédericq, hoogleeraar aan de
Gentsche Hoogeschool, o. a. bekend door
zjjne Geschiedenis der Inquisitie in de Nederlan
den, eene belangrjjke inleiding over de
Historiographie der Inquisitie heeft toegevoegd.
De heer Maronier besluit zgne zeer lezens
waardige beschouwing als volgt:
De treurige gevolgen van deze heerschappij
der Inquisitie warenvoor de Kerk, dat zg
doordrongen werd van een geest van onbarm
hartigheid. en wreedheid en daardoor steeds
verder afweek van den geest der zachtmoe
digheid en liefde, die het kenmerk is van het
ware Christendom. Én voor den 'Staat, ware a
de gevolgen niet minder nadeelïg; want deze
nam in alle lande», waar de Inquisitie heerschte,
hare rechtspleging over. En zoo heeft eeuwen
lang de Christelijke Maatschappij gezucht on
der eene dwingelandij, waarvan duizenden
onsohuldigen het slachtoffer zgn geworden,
tot dat in het eind der 18de eeuw een nieuwe
tjjd aanbrak, waarin de Kerk van hare opper
macht werd beroofd en in den Staat de rech
ten der menschelgkheid op den troon werden
verheven.
Eerst iu 1859 werd de rechtbank der Inqui
sitie voor goed opgeheven, niet uit eigen
beweging maar door den drang der omstandig
heden want nadat de eerste Napoleon aan
haar bestaan in Italië reeds in 1808 een eind
bad gemaakt, werd zg daar opnieuw door Paus
Pius YII in 1814 hersteld. En de geest, die
haar bezielde, leeft nog altoos voort in de
Kerk van Rome, zooals zes jaren geleden nog
werd uitgesproken in een Ièaliaanseh tjjdsehrift
onder redactie van een man, die denzelfden
eeretitel als dr Schaepman draagthuisprelaat
van den Paus. Al bestaat er nu geen vrees,
dat de wensch van dien grootwaardigheids-
bekleeder naar het herleven der brandstapels
in onze dagen vervuld zal worden, toch heb
ben wg voor dien verderfelgken geest, die
onder ons rondwaart, op onze hoede te zgn.
Buitendien is voor ons de kennis van het
ontstaan en de praktijken der Inquisitie uiterst
leerzaam. Wg zien ernit, waartoe eene ver
keerde opvatting van het Christendom en van
de roeping der berk onder de macht van
dweepzucht en hebzucht, kan leiden. Men
verhaalt dat de beruchte Inquisiteur Torque-
mada, die duizenden heeft ten vure gedoemd,
bg de onderteekening van ieder vonnis tranen
storte. Dat is zeker overdreven of een loutere
fabel. Toch waren er onder die mannen die
in hun dageljjksch leven en in hun huis de
vriendelgkste en zachtzinnigste menschen
ware», maar zoodra, zg op den rechter
stoel zaten, in boelen bloede, uit volle over
tuiging de vreeseljjkste straffen oplegden aan
onschuldigen wier eenige misdaad was dat
zg in hunne opvatting van den godsdienst van
de RoomBohe berk verschilden of daarvan
werden verdacht. In de maatschappij en
het huisgezin lieten zjj zich beheerschen door
hunne menscheljjbe natuur, die door het
Chistendom geheiligd wordt. Op den rechter
stoel verbeeldden zg zich handlangers te zgn
van een god der wraak, dien het Christendom
niet kent. En als hunne menschelgke natuur
zich tegenover de martelingen, door hen op
gelegd, deed gelden, dan achtten zg zich ver
plicht die natuur, zooals het heette, te over
winnen door de genade.
Gelukkig dat de verlichting en beschaving
ons van dat afschuwelijk stelsel heeft verlost.
Die verlichting en beschaving te waardeeren,
haar voortgang, te midden der duisternis van
onkunde, bjjgeloof en dweepzucht, te bevorderen,
het ia de heilige plicht van elk, die op den
naam van Christen aanspraak maakt.
RICHTING 1895.
Naar aanleiding van de beweging die op
't getouw wordt gezet tegen de oproeping der
lichting 1895, heeft de Haagsche correspondent
van het Hbld. zich tot den minister van oorlog
gewend met het verzoek te willen mede-
deelen of Zijne Excellentie voornemens was op
eenigerlei wgzè aan de geopperde bezwaren
tegemoet te komen.
De minister die zoo juist van eene korte
afwezigheid buiten Den Haag was terugge
keerd en dus nog geen tjjd had gehad om de
kwestie op zgn gemak en in alle onderdeelen
te beschouwen, antwoordde dat de last
waarover men zich beklaagde, voortvloeide uit
de wet zelve, maar dat de middelen om dien
last te verlichten, ook in die wet waren te
vinden, namelijk in het vierde en in het laat
ste lid van artikel 113. Het lag voor de hand
dat van de hier bedoelde bepalingen',in 't bijzon
der jegens de lichting 1895 een royaal gebruik
zou worden gemaakt. Over de kwestie of
wellicht ook door eene bgzondere interpretatie
de bezwaren zouden kunnen worden opgeheven,
wenschte de minister zich nog niet uit te laten.
u
In het N. v. d. D. verdedigt Mavors, de
militaire medewerker, het voornemen van den
minister van oorlog.
Hem komt het alleszins gewenscht voor de
lichting 1895, alvorens tot de Landweer over
te gaan, nog eens voor herhalingsoefening te
doen opkomen. Reeds verscheidene jaren zon
der eigenlgke militaire oefening geweest zjjnde,
is een verfrissching voor de komende 7 jaren
Landweerdienst zeer noodig, om aan de bruik
baarheid van de Landweer eenige waarde te
kunnen hechten. Werd nu dit jaar de lichting
'95 niet voor oefening opgeroepen, dan zou
zoo schrijft Mavors voor haar de gele
genheid voor die oefening geheel ontbreken,
en zou men tegenover de jongere lichtingen,
die in dezelfde teleurstelling deelen, zeer on
rechtvaardig worden. Wordt die maatregel,
waartoe de Wet verplicht, niet onmiddeligk
toegepast op de oudste lichting, dan zullen
alle volgende lichtingen zich terecht op dit
precedent beroepen en zou een Landweer ver
kregen worden, die in de eerste zes jaren niet
voldoet aan de eischen, die men in billgkheid
mag stellen.
Wel bestaat de bevoegdheid om de Land
weer gedurende enkele dagen onder de wape
nen te doen komen, maar die tjjd is voor
eigenlgke oefening te kort en zal alleen van
die bevoegdheid gebruik gemaakt worden,
indien zulks door wgziging van bewapening
of andere belangrijke wg igingan noodig wordt
geoordeeld.
Nu de Wet voor de Militie herhalingsoefe
ningen van hoogstens 12 weken over 3 perio
den vaststelt, zouden wjj het van het meeste
belang achten om de laatste periode zoo dicht
mogelgk bg den overgang tot de Landweer
te stellen, al erkennen wg, dat daardoor ook
van de militieplichtigen raeer gevorderd wordt
dan tot nu toe, omdat de bezwaren om de
miliciens aan de maatschappg en wellicht aan
hun gezin te ontrekken, vermeerderen met
den leeftjjd. Zal echter onze weerbaarheid
geen doode letter zgn, dan zoo meenen wg
is die maatregel beslist noodig.
In hetzelfde blad geeft »Een Hoofdofficier
in dezen een middenweg aan.
Hg acht de oproeping stellig in 's lands
belang.
Die laatste lichting nog eens flink te oefe
nen, te kleeden, te wapenen, schenkt de over
tuiging, dat zg bg opkomend oorlogsgevaar
onmiddeliyk voor den militairen dienst geschikt
is. Deze geschiktheid brengt zg mede Öjj de
landweer en komt deze ten goede. Anders
hadden we de schutterg wel kunnen behouden
Dat zjj de hun medegegeven uitrustingstuk
ken verbocht of van de hand gedaan hebben,
is juist een reden om zo op te roepen even
goed als de wenschelgkheid om na te gaan,
of de kleeding enz., die voor hen opgelegd is,
nog past.
Toch kan die hoofdofficier de belangen van
de miliciens niet uit het oog verliezen en hg
zegtZeker, het is voor de lichting 1895 hoogst
bezwarend, vooral omdat zg er niet op gere
kend heeft. Het is de eerste maal, dat deze
verstandige maatregel in het vooruitzicht ge
steld wordt. Terecht wekt hjj echter ontstel
tenis, zooals alles wat onverwacht komt. Dra
conische maatregelen zgn in ons land terecht
onwelkom, al zouden ze, zooals deze, in 's lands
belang zgn.
De Minister van Oorlog korne daarom van
zgn voornemen terug, maar bepale, dat voor
taan, binnen de perken der Militiewet, elke
lichting, in het laatste jaar vóór zjj tot de
Landweer overgaat, gedurende eenige weken
onder de wapenen zal worden geroepen.
En laten wjj dan hopen, dat un homme averli
en vaut deux in lust en opgewektheid om, ter
wille van 's lands verdediging, door een zuren
appel te bjjten.
BEHUEamiGM MZ.
Bg kon. besluit
zgn benoemd tot on tv. der dir. bel. en acc.
te Montfoort c. a. P. Ie Poole, ontvanger te
Leek c. a.te Maastricht (buitengemeenten)
L. J. Smeets, ontv. te Aaltente Menaldum
c. a. J. A. Bjjlsma, ontv. te Tornaard c. a.
te Zuidhom c. a. A. Potjer, ontv. te Stads
kanaal c. a.van het derde kantoor te Am
sterdam H. E. Hulsebos, ontvanger van het
vierde kantoor aldaar
is de kap. W. F. K. Klercq van het instruc
tiebataljon, op zgn aanvrage, op pensioen
gesteld ad 1544 en aan dien kapitein de
rang verleend van majoor.
ÜIT STAD EN PROVINCIE.
Bg kon. besluit zgn benoemd tot ont
vanger der belastingen te D o m b u r g P. C.
Labrjjn, thans te Hattemen te 's G r a-
venpolder P. J. J. Motké, thans te
Tubbergen.
Verder is belast met de tgdolgke waarne
ming van het belastingkantoor te H o n t e-
n i s s e J. M. C. Meuwissen, verificateur tweede
categorie te Arnhem.
Deze benoemingen zgn nog medegedeeld in
een groot deel der oplaag van ons vorig
nommer.
Door burg. en weth. van Middelburg
wordt aan den gemeenteraad voorgedragen een
wgziging der gemeente-begrooting voor 1902.
Onder de ontvangsten is gebracht een be
drag van 2500 als bgdrage van het rjjk in
de kosten van herstelling van den voorgevel
van het raadhuis. De bedoeling is hiermede
jaarlijks voort te gaan tot de herstelling van
den voorgevel overeenkomstig de deswege ge
maakte begrooting is voltooid.
Dezelfde som is ook onder de uitgaven uit
getrokken.
Het eindcijfer der begrooting vermeerdert
door de voorgesteldewgzigingen met ƒ22.345.83.
De heer L. Vogel, fabrikant alhier,
die in ons vorig nommer zgn winkelbediende
L. W. de Bree, die heden den dag herdenkt
waarop bg vóór 25 jaar als zoodanig in dienst
trad, in het openbaar huldigde voor zgn eer
lijkheid, trouw en werkzaamheid, liet het
niet daarbjj. Ook door stoffelgke blgken toonde
de patroon de langdurige dienstvervulling en
goede eigenschappen van zgn bediende te waar
deeren. Hg schonk hem een zeer nuttig stuk
in zgn huishouding en bovendien nog een
fraai cadeau waarvan de jubilaris persoonlgk
nog lang pleizier kan hebben, terwjjl hg hem
overigens dezen dag nog op andere manier tot
een feestdag maakte.
Uit Vlissingen.
Het stoomschip De Koek, in aanbouw bg
de koninklijke maatschappg De Schelde en voor
rekening van de Koninklijke Pakketvaart-Maat
schappij te Amsterdam voor haren dienst in
Ned.-Indië, zal Dinsdag 22 April de kompassen
verifieeren en Woensdag 23 April op de ge
meten mjjl proefvaren, om daarna met be
kwamen spoed te worden afgetimmerd, ten
einde zoo spoedig mogeiyk naar lndië te ver
trekken.
De Goentoer is heden van de raede vertrok
ken tot het houden van een proeftocht en
voorts naar Rotterdam.
De heer A. Hnbregtse, burger van Beth
lehem in den Oranje-Vrg staat, trad Zondag
avond in de kerk te Renesse voor een tal
rijk gehoor op om van zgne ervaringen en
zgn lgden gedurende het beleg en na de in
name van Bethlehem en later in de concen
tratie-kampen het een en ander mee te deelen.
Treurig was het o. a. om aan te hooren
hoe boerenvrouwen, die eertgds rgk moohten
heeten, nu in zoo'n kamp aan het noodigste
gebrek leden. Na de toespraak werd een col
lecte voor de vrouwen en kinderen gehouden
Maandagavond had te Oostburg eene
bg eenkomst plaats van een 25-tal milicien
verlofgangers der lichting 1895 uit die en om
liggende gemeenten. Besloten werd zich aan
te sluiten bg het comité te Middelburg om bg
de Tweede Kamer een verzoekschrift in te
dienen om de oproeping dier lichting te
voorkomen.
Een landbouwersknecht aldaar, dien dag
bezig met bet dresseeren van een jong paard
werd door het dier tegen den grond gewor
pen, waarna hg zulb een schop, ontving op
een zjjner beenen dat het scheenbeen brak.
IN HET
Schuttershof.
Ruim twee uren heeft Maandagavond mr
P. J. Troelstra, de bekende leider der Sociaal-
Democratische Arbeiderspartij, in het Schutters
hof alhier gesproken met een talent en een
warmte, die ons opnieuw versterkten in onze
overtuiging hoezeer het te betreuren valt dat
hg geen lid der Tweede kamer meer is.
Hoewel was aangekondigd dat hg spreken
zou over »De brandkast beschermd met bgbel
en wierookvat", schilderde hg dit eigenlgk
eerst tot slot, bg wgze van apotheose, ons
voor oogen.
En ons dunkt dat dit menigeen, die was
opgekomen, heeft teleurgesteld. Tal van hoor
ders hadden hoogst waarschijnlijk den spre
ker veel meer op dit aambeeld willen hooren
slaan. Dat prikkelt en wekt meer de belang
stelling.
Nu gaf mr Troelstra een overzicht van den
politieken toestand in ons land na de verkie
zingen in het vorig jaarom aan te toon en
hoe van de christelijke partijen, die de over
winning behaalden, bitter weinig te wachten
is en hoe dezen de bg de verkiezingen gedane
beloften niet houden.
De door haar behaalde overwinning werd
geschilderd als eene van Gods naam, van de
christelijke beginselen over het ongeloof; als
een bewgs dat ons volk godsdienstiger is ge
worden.
De onwaarheid van die bewering toonde mr
Troelstra in de allereerste plaats aan.
Dat ons volk meer dan vroeger tot het po
sitieve christendom zich heeft gewend, moet
blgken uit den toestand der christelijke kerk
genootschappen. En die is er volstrekt niet
op vooruitgegaan. Dit wgst de statistiek aan.
Terwjjl onze bevolking in het tienjarig tgdvab
1889—1899 met 13'/io percent is toegenomen,
bedroeg die vermeerdering in aantal laden bg
de Ned. Hervormde kerk 126/ioj kg de Roomsch
Katholieke kerk slechts 122/io» tyj de christe-
lgke kerken slechts 12'/io 5 terwgl daarentegen
de Remonstrantsche broederschap, wier leden
zoowat als verkapte atheïsten worden gebrand
merkt, haar ledental met 82 zag toenemen
