MIDDELBURGSCHE COURANT.
N°, 69.
143° Jaargang,
1902.
Zaterdag
22 Maart,
FEUILLETON.
DE VEERTIEN HEILIGEN.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THBRNOHETEB EK VERWACHTING.
21 Maart 8 u. vm. 45 gr., 12 n. 49 gr., av. 4 n. 49 gr. F. Verwacht:
bewolkte lucht, regenachtig weer, weinig verandering in temperatuur.
natige W. wind,
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andore familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclamens 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Burean
A. DE LA MAR Azn., N.Z. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Middelburg 21 Maart.
OOK RBKE HERDENKING.
Het was Woensdag tweehonderd jaar geleden
dat Willem III, koning van Engeland, stad
houder der Vereenigde Gewesten, overleed.
Prof. P. L. Mulder heeft dezen Oranjevorst
herdacht in Onze Eeuw.
Hg bespreekt in zgn artikel Willem III
achtereenvolgens als staatsman en als krjjgsman.
Wat het eerste betreft, Willem III is er door
zjjn geheele opvoeding op aangelegd, die eigen
aardige plaats onder de machthebbenden in
Europa in te nemen, die van zoo grooten in
vloed op den gang van zaken in dit werelddeel
zjjn geweest. Van zjjn vroegste jeugd af om
ringd door vjjanden, leerde hjj zich beheerschen
en hield door alles heen dit doel in het oog,
het doel van alle OraDjegezinden, dat hjj een
maal mocht komen tot de waardigheden zjjner
voorvaderen. Hiertoe gesterkt door een krachtig
geloof, hjj was streng Calvinistisch opgevoed,
zag hjj in elke overwinning, die zjjn party
behaalde op de staatsgezmden, Gods hand en
kon hjj met krachtigen, rustigen moed de taak
aanvaarden, die Nederland hem opdroeg, toen
het van hem alleen redding verwachte.
Van nu af tot zjjn dood was het doel van
zjjn leven Frankrjjk te stuiten in zjjn ver
overingspolitiek. Hjj begreep meer dan iemand
anders, hjj doorzag het streven van Lodewjjk
XIValle middelen moesten aangewend wor
den, om dezen hierin te dwarsboomen. Dit
doel van zjjn leven is geslaagd, al heeft hjj
het zelf niet mogen aanschouwen.
Door ae omstandigheden heeft hjj grooten
invloed geoefend op den gang van zaken in
Engeland. Geroepen om in dat land het pro
testantisme en den constitutioneelen regeermgs-
vorm te herstellen, heeft hjj die taak met den
meesten jj ver volvoerd»in en door zjjn regee
ring is de traditie gevestigd, welke het En-
gelsche koningschap beheersoht."
Hem wordt dikwijls verweten, niet van zjjn
macht in Nederland gebruik gemaakt te heb
ben, om de staatsregeling, waarvan de feilen
en leemten zich meer en meer deden gevoelen,
te doen herzien. Dit evenwel, meent de schrjj ver,
mag hem niet aangerekend wordenhet doel
dat hjj zich gesteld had, was reeds genoeg voor
éen mensch. Verantwoordeljjk is hjj evenwel
voor de middelen, die hjj gebruikte, om tot
zjjn doel te geraken, en deze middelen waren
dikwerf verkeerd. Was hem in 1674 er was
sprake van de souvereiniteit aangeboden
hg had op betere wjjze zjjn doel, n.l.indienst-
stelling van de krachten van Nederland tegen
de overheersching van Frankrjjk, kunnen be
reiken. Toen dit plan evenwel niet doorging)
beproefde hjj het op een andere wjjze van
daar de invoering der beruchte regeerings-
reglementen in de door Frankrjjk overheerde
streken, en de aanwending van allerlei kwade
praktjjken, om de stadhouder in de andere
gewesten de meerderheid te verschaffen. De
aanwending van zulke middelen werpen een
schaduw op het beeld van den werkeljjk
grooten man.
Willem III is een van de weinige vorsten
geweest, die zelf hun leger aanvoeren en den
strgd niet van uit hun Kabinet leiden. Als
1 Novelle, uit het Fransch.
VAN
w. A. EIEHL.
I.
Conrad Lens, geboren in 1513, overleden
in 1590, leerling van Christoffel Amberger,
beroemd om zjjn warmen toon van zjjn kolo
riet, schilderde op houten paneelen, in klein
formaat, legenden en geschiedkundige onder
werpen, somtjjds ook mythologische. Zjjn
stukken zjjn zeldzaam."
Dit was ongeveer alles wat ik over dezen
schilder vond in den catalogus van een galerjj,
waarvan ik den naam vergeten ben. Hjj was
een zonderling, die gewoon was te zeggen
»De schilderkunst zou de schoonste van alle
kunsten zjjn, als men zjjne schildergen niet
behoefde af te maken."
Hjj schilderde gemakkelgk en met lust, maar
alleen wanneer hjj er zich toe gestemd gevoelde
en dat gebeurde slechts eens in de week of in
het geheel niet. Hjj kon zich niet aan tgd binden
voor een bestelling, en als hjj beloofd had iets
met Kerstmis te leveren, begon hjj er dikwjjls
pas aan tegen Pinksteren van het volgende
jaar. Hjj schaamde zich volstrekt niet over
veldheer had hjj zeker zulke goede eigenschap
pen, dat [hjj zich met de besten van zjjn tgd
kon meten. Wel heeft hjj eigenljjk nooit een
slag gewonnen, maar lijj liet den overwinnaar
ook nooit de gelegenheid, van zjjn overwinning
partg te trekken. Nog meer deed hg evenwel
voor de organisatie van het leger aan hem
is het te danken, dat de Nederlandsche troepen
in den Spaanschen successie-oorlog de kern
van het leger der bondgenooten uitmaakten
»Zoo heeft dan ook in dit opzicht", zegt'prof.
Muller, »Willem III aanspraak op onze ver
eering. En als wg dan alles samenvatten, dan
mogen wg wel zeggenWillem III is bg alle
fouten en tekortkomingen een man geweest,
groot door wat hg beoogd en groot door wat
hg volbracht heeft, groot in het veld en groot
in het Kabinet, een man ten volle waardig om
de rg te besluiten der Oranje-vorsten, welke
aanvangt met den grooten Willem I".
BEN OJEMUGM ENZ.
Bg kon. besluit
ia aan W. J. Brederode, op verzoek, eervol
ontslag verleend uit zgne betrekking van
adjunct-verificateur met den rang van commies
bg de directie van de Grootboeken der Nationale
Schuld
is benoemd tot leeraar aan de Rgksland-
bouwschool te Wageningen dr D. van Gulik,
te Apeldoorn
is de heer J. M. Knipscheer, arts, benoemd
en aangesteld tot off. van gezondh. 2de kl. by
het pers. van den genees k. dienst van het
leger in N.-I.
In de St. Crt. van heden is opgenomen een
kon. besluit van 26 Febr. 1902, houdende
nadere wgziging van het reglement voor de
Koninklgke Militaire Academie.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Sedert Donderdag middag wordt hier
ter stede vermist een negenjarig knaapje,
dat :s middags de school verzuimde en na vier
uren niet meer gezien is.
De ouders, die geen enkele reden weten,
waarom het ventje niet op den gewonen tgd
is thuis gekomen, hebben Donderdagavonden
heden overal zonder resultaat gezocht en ook
de politie, die in den arm genomen is, slaagde
tot nu toe niet in de opsporing.
Het knaapje, Jacques VerdaaBdonk, is niet
groot van stuk en vrg gezet, is blond, draagt
een paarsche fietspet, een grgs gestreepte kiel,
een korte broek en laarzen met knoopjes. Zgn
ouders wonen op het Hofplein. Wie dus iets
kan meedeelen, doe het hun.
In het jaar 1902 zullen wederom schiet
oefeningen worden gehouden in de legerplaats
bg Harskamp o. a. door het 4e bataljon 3e
reg. inf., van V1 i s s i n g e n, in de 2e serie)
van 26 Juni —5 Juli, en door het 2e bataljon,
van Middelburg, in de 5e serie, van 28
Juli—5 Augustus d. a. v.
it Y lissingen.
De bazaar voor de Boeren heeft groot suc
ces iederen dag stroomen bezoekers toe en
de ontvangsten bewgzen dat de kgkers ook
koopers zgn. Het comité heeft alzoo voldoe
ning van zgn arbeid.
Misschien dat de expositie ook Zaterdag nog
geopend blgft.
dit gebrek, dat ongetwgfeld in verband stond
met den grilligen aard van de planeet, waar
onder hg geboren was. Hg vergenoegde zich
met de schouders op te halen en te zeggen
•Ik heb wel Ieeren schilderen de anderen
moeten maar liever wachten."
Die zorgelooze kunstenaar was pas vier en
twintig jaar oud, toen hg een gewichtige op
dracht kreeg. Op veertien smalle houten pa
neelen moest hg de veertien kwaadafwendende
heiligen schilderen, met verklarende tooneelen
van hun legenden, doch op een bepaalde voor
waarde, dat alles gereed moest zyn op St. Le
onard, 6 November 1538. Op dien dag zou
hg de aanzienlgke som van honderd guldens
ontvangen.
Ridder Hans van Kallenberg, die de bestel
ling deed, was kort te voren op een reis van
Genua naar Napels door Tunesisohe zeeroovers
gevangen genomen. Gedurende zgn gevangen
schap riep hg de hulp der veertien heiligen
in, en beloofde elk hunner tegen St. Leonard
1538 een mooie schilderg in de kapel van
zgn kasteel, indien zg hem binnen twee maan
den uit de gevangenis verlosten. Zgn gebed
werd verhoord. Weldra herkreeg hg de vrg-
heid, en het eerste wat hg deed, zoodra hg
in zyn vaderland terugkeerde, was de bestel
ling der veertien schildergen, en hg zorgde
goed dat hg het geweten van den schilder
prikkelde, opdat de heiligen op tgd bediend
zouden worden.
Dezer dagen deed in verschillende bla
den het bericht de ronde dat een lid der be
kende familie B. te V'lissingen sedert
eenigen tgd afwezig was. Men maakte daarbjj
de gevolgtrekking dat haar een ongeluk zou
zgn overkomen.
Waar het hierbg eene intieme familiezaak
betrof, vonden wg een dergelgke mededeehng
vrg ongepast; te meer daar bg eenige infor
matie gebleken zou zgn dat er van een on
geval geen sprake is.
Nu men toch zulk een onrustbarend bericht
in de wereld zond, meenen wg wel te mogen
melden dat de betrokken persoon zich, naar
wg vernemen, aan een dames-"kapel in Duitsch-
land verbonden heeft.
Met 1 April a.s. worden de adspirant-machi-
nisten D. W. Claasen, L. A. A. Weeda, W. J.
M. Savalle, W. G. M. Brouwer, L. K. Thomas,
M. H. v. d. Hoeven en H. L. E. van Gelder,
geplaatst bg de fabriek van de koninklijke
mg. De Schelde aldaar.
De St. Ct. van heden bevat een koninklgke
goedkeuring van de gewgzigde statuten van de
sociëteit Nederlandsch Loodswezen te V1 i s-
singen.
De inwoners van Biggekerke be
leefden Donderdag een onrustigen avond.
Door een zekeren H., iemand, die niet wel
bg het hoofd moet zgn, werden in een drietal
woningen, midden in de gemeente, verschei
dene ruiten ingeslagen, waardoor bg een tweetal
neeringdoenden het voor het raam uitgestalde
suikergoed enz. door den winkel vloog.
In verdere vernieling werd hg verhinderd
doordat de gemeenteveldwachter hem, met
behulp van twee ingezetenen, boeide en ver
volgens naar zgn huis bracht.
Onderwgl werd brand ontdekt in een hooi-
stapel bg 'den landbouwer Koene, even buiten
de gemeente, wiens knecht, die van de stad
kwam, dit het eerst opmerkte, waarna hg in
allergl zgn baas waarschuwde.
Spoedig was de brandspuit ook ter plaatse,
evenals het hoofd der gemeente, die tot het
einde toe bleef.
Dank zg het beleidvol optreden, zoowel door
de brandweer als door eenige particulieren,
werd het grootste gedeelte van den stapel, die
op geen grooten afstand eenor schuur bestond,
behouden.
Ongeveer middernacht kon de brandspuit
inrukken, nadat de brandweer, bg monde van
den burgemeester namens Koene, dank gezegd
was voor het zoo spoedig aanwezig zgn en de
verdere hulp.
Het vermoeden wordt geopperd dat deze
brand ook eene krankzinnige daad was van H.,
die 's middags bg den hooistapel was gezien
door den knecht van Koene, die hem op het
voetpad liet passeeren.
H., die 41 jaar is, was 's morgens nog naar
Middelburg geweest.
Donderdagmiddag is de^ Duitsche zeeboot
Apollo, kapt. Fahlblusch ledig, van Gent naar
Antwerpen - op de Brouwerplaat vóór
Hoedekens kerke omhoog gevaren aoch
door de sleepboot Hansweert II zonder schade
vlot gebracht.
Te Hansweert kwam met gebroken
zwaard binnen de hengst Jonge Jan, schipper
Griep.
Conrad toog met koortsachtigen gver aan het
werk. De drie vrouwen van de groe p kwaad-
afwenders St. Catherine, St. Margaretha en
St. Barbara werden in veertien dagen geschil
derd en vielen zeer naar wensch uit. Toen
begon hg aan St. Pantraleon, St. Vitus en St.
Eustaciusmaar nu was zgn gver al wat be
koeld; hg werkte slechts af en toe en had
voor elk drie weken noodig.
Voor St. Blasius keerde al zgn vuur terug
maar St Gregorius wilde in het geheel niet
lukken. Gedurende twee maanden werkte hg
er onophoudelgk aan. Hg klemde de tanden
op elkaar en riep luidkeels: »Het moet gaan,"
greep woedend naar palet en penseel, en
maakte het eindeigk in een paar dagen af.
Maai die inspanning had hem bjjna ziek ge
maakt. Hg had nog zes heiligen te sohilderen.
Zes is wel de kleinste helft van veertien, maar
nu leek dit getal hem reusachtig, en hg durfde
er zelf niet aan denken, uit vrees voor een
nieuwen aanval van koorts.
Hg bracht dus de voltooide schildergen naar
den zolder, voegde er de zes leege paneelen
bg, om ze niet meer onder de oogen te hebben,
en voerde weken lang niets uit, alsof er geen
heiligen te schilderen waren.
De ridder, die nu en dan in de stad kwam,
om naar het werk te zien, merkte met schrik
deze werkeloosheid op.
De eerste maal toen hg het atelier betrad,
zat Conrad voor het Olavincebaal dansjes te
Woensdagavond trad in het departement
Noordgouwe der Maatschappy tot Nul van
't algemeen als spreker op de heer A. L. van
Hoorn, van Winschoten.
In eene zeer boeiende en leerzame rede, ge
titeld De grondslagen van het huiselijk geluk, be
sprak hg al wat aan dat geluk bevorderlgk
kan zgn of wat het schaden kan. Vooral
wees hjj op de voorname taak, die de vrouw
en moeder daarbg heeft te vervullen.
Als toegift vergastte de spreker zgn vrg tal-
rgk gehoor op een keurige voordracht van
Het jurkje, uit het Fransch vertaald door
Wertheim.
De heer Wortman, fungeerend voorzitter,
bracht in zgn overzicht van het afgeloopen
winterseizoen den spreker dank en hulde en
riep hem, namens allen, een welgemeend tot
weerzienstoe.
Donderdag herdacht het muziekgezelschap
Harmonie te Hulst zgn honderdjarig onaf
gebroken bestaan. De feestviering droeg thans
meer een intiem karakter. De eigenlgke feest
viering zal in Juli gehouden worden en bestaan
in een groot internationaal festival, waarvoor
reeds van verschillende vereenigingen, ook uit
het buitenland, toezegging is ontvangen.
In de, op Woensdag te Hontenisse
gehouden vergadering werd o. m. tot telepho-
niate te Kloosterzande benoemd mej. C. van
Braband aldaar.
Men schrgft ons uit Terneuzen:
Donderdagmiddag voeren zes jongelui met
een rank bootje de haven uit, om een zeil
tochtje te maken op de Schelde. Nauwelgks
buiten de haven, kantelde het bootje, doordat
een rukwind in 't zeil sloeg, zoodat allen te
water geraakten en zich deels zwemmende,
deels zich aan de boot vastklampende, (die
steeds door de onstuimige golven werd om en
om geworpen) boven water hielden, zoodat zg
in een hachelgke positie verkeerden.
Hun toestand werd gelukkig spoedig op
gemerkt van uit de Hollandsche loodsenwacht,
door den roeier A. Geensen, die den wachhebben-
den loods I. Gazan en zyn makkers J. Jonkman,
J. Harms en P. de Meger terstond waarschuwde,
waarop allen naar hun boot snelden en naar
de plaats des onheils roeiden. Inmiddels ver
trok ook de sloep van 't Belgisch loedswezen,
eene van het alhier gedetacheerde korps tor-
pedisten, benevens eenige particuliere sloepen
doch eer deze laataten goed en wel de haven
uit waren, waren de drenkelingen, dank zg
het beleid van den loods Gazan, reeds uit het
natte element opgevischt.
't Was ook hoog tgd dat zg gered werden,
want in hun strgd om 't leven met het kille,
onstuimige water begonnen hun de krachten
reeds te begeven.
Zg werden verkleund aan land gezet, en
nadat zg zich in hunne woningen van droge
kleeren hadden voorzien, bleek dat geen hunner
verdere gevolgen van het koude bad ondervond.
Dank zg het personeel van 't Hollandsche
loodswezen zgn de waaghalzen dus aan een
groot gevaar ontkomen.
Alhier zullen pogingen worden aangewend
tot het houden van een festival van muziekj
en zanggezelschappen op 15 Augustus a.s.
In de jaarvergadering der vereeniging
Hulp in Nood te Zaamslag bleek dat de
inkomsten waren 1717.35 en de uitgaven
spelenzgn ezel stond leeg en de marmeren
plaat, waarop hy zgne kleuren wreef, was met
een dikken stoflaag bedekt.
»Terwgl ik muziek maak, krgg ik de
schoonste ingevingen," riep Conrad vroolgk uit.
•Daarna komen de kleuren van zelf."
En hg was heel verbaasd dat de oude heer
de zaak zoo ernstig opnam. Hg verzocht hem
nog een paar walsjes aan te hooren, hem ver
zekerende dat er niets beters bestond om iemand
op te vroolgken.
Een ander maal had Conrad den heelen dag
in het bosch gedwaald, verscheiden mglen van
de stad, toen hg door de deuren heen, op
eenigen afstand den ridder met zyn hond zag
loopen. Hg had zich best uit de voeten
kunnen maken, zonder gezien te worden. Maar
dat kwam niet in hem op hg ging onversaagd
op den ridder toe, groette hem beleefd en zei
•Gg jaagt herten na en ik zoek woordendie
gonzen mg in 't hoofd, als bgen in een korf
en behoeven slechts gevangen te worden. Van
van morgen vroeg af dwaal ik doer de bos-
schen en maak de mooiste verzen. Nergens
rijmt men beter dan in bet bosch."
De ridder vroeg of men in het bosch ook
het best schilderde
»Sehilderen vroeg Conrad verbaasd,
•maak u niet ongerust, dat gaat later des te
beter."
Maar Sire van Hellenberg was daarmede
niet voldaan. Hg greep Conrad bg den arm;
1141.91, welk bedrag bgna uitsluitend tot
steun bg ziekte is gebruikt. Er was dus over
den dienst 1901—02 een batig saldo van
575.44, zoodat er thans een bedrag van
f 3796.10 in kas is.
Het aantal gewone leden is 262, dat der
begunstigers 68.
Men schrgft ons uit Sas van Gent:
De kanaalwerken kunnen als begonnen wor
den beschouwd. Reeds is men aan het heien.
Palen van 17 a 20 Meter lengte worden in den
bodem geduwd. Natuurlgk vereischt zoo één
paal verschillende werkkrachten. Als men hu
weet dat aan den eersten paal, die er inge
slagen is, door tien man ruim een dag is ge
werkt en als men verder weet dat onder de
fundeeringen der sluis alleen verscheidene
honderden palen moeten komen, zal men ook
wel eenigzins een idéé krggen van den om
vang van die afdeeling op zich zelve.
Overigens valt op het terrein nog niet veel
drukte te bespeuren.
Enkele keetjes zgn reeds gebouwd, terwgl
ook een aantal personen aan het graven zgn.
Daarentegen worden aan de overzgde van
het kanaal ongeveer tien huizen opgetrokken,
eveneens voor rekening der aannemers van
het kanaal, de heeren Medaets en De Clercq.
Deze huizen worden, in tegenstelling met an
dere van dien aard, na de werken niet omver
gehaald, doch zullen dan hetzg verkocht of
verhuurd worden. Alhoewel dit aanvankelgk
niet de bedoeling der aannemers was, beslo
ten zg hiertoe op aandringen van burgemees
ter en wethouders, wien ze om grond in erf
pacht vroegen.
Begroeten de Sassenaars over het algemeen
de kanaalwerken met veel vreugde, minder
gezind zgn een aantal eigenaars van eenige
huizen, die staan iu de onmiddellgke naby-
heid van het te graven kanaal. Deze huizen
werden vóór enkele jaren op rgksgrond ge
bouwd, doch de waterstaat had ten allen tgde
het recht deze huizen zonder eenige vergoe
ding te doen afbreken. En dit bevel ontvin
gen de eigenaars dezer dagenDat door hen
de werken nu verwenscht w. rden, ligt voor
de hand.
Morgen (Zaterdag) wordt te 's Hertogen
bosch, door den kommandant der divisie, aan
de marechaussées Cortvriendt en Beun plech
tig uitgereikt de bronzen medaille der orde
van Oranje Nassau, hun geschonken voor hunne
houding bg het betrappen van visohBtroopers te
Sas van Gent.
Ter bg woning van die plechtigheid zyn ook
geneodigd een aantal manschappen, van de
divisie in Zeeland bg eengetrokken.
Door ingelanden van den Paulinapolder
onder Biervliet is, naar men ons meldt,
in hunne vergadering van Donderdag j.l. be
sloten een haven aan te leggen, waarvan de
kosten door hen die het initiatief daar toe
genomen hebben, de heeren J. A. van Rompu,
F. van Hoeve en Ph. van Dixhoorn, worden
begroot op 14000, te dekken door eene
4 pet leening, aflosbaar in paaien van 250,
of zooveel meer als de finantiën van den pol
der jaarlgks zullen gedoogen.
De aanbesteding zal reeds in de volgende
maand plaats hebben.
zag hem met zgn levendige oogjes doordrin-
gend aan, alsof hg hem door en door wilde
zien, verweet hem zgn lichtzinnigheid, die
niet alleen hem booa maakte, maar waardoor
hg bovendien gevaar liep de veertien heiligen
te vertoornen.
»En gelooft gjj dat een schilder hun hulp
kan ontberen Zg zullen u in het gevaar in
den steek laten, evenals gg mg thans in den
steek laat."
Conrad zag den ouden heer met zyn groote
blauwe oogen aan, als een verbaasd kind,
daarop werd hg vuurrood, liet het hoofd zak
ken en riep »Op mgn woord, gjj hebt gelgk
Mjjn onbegrgpelgke 'lichtvaardigheid kon ons
het grootste onheil berokkenen."
En hg beloofde dienzelfden dag weer aan
bet werk te gaan. Hg keerde terstond huis
waarts en bracht de laatste uren van den dag
aan zgn ezel door.
II
Conrad Lenz had zich inderdaad weer aan
het werk gezet, met een gver, die goed deed
om aan te zien. Zgn penseel vloog onver
moeid van den ochtend tot den avond over
het paneel. Binnen enkele dagen was St.
Nicolaas klaar om vernist te worden, St.
Erasmus ver gevorderd, St. Gilles geteekend
en St. Joris met den draak in het ruw geschetst.
Het waa een heerlgke zomermorgen de zon
scheen vroolgk op de daken aan den overkant,
