MIDDELRIRGSCHE COURANT.
(P. 38.
14os Jaargang.
1902.
Vrijdag
14 Februari.
Deze eourant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
js, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor aile plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent5
THERMOMETER EN VERWACHTING.
18 Febr. 8 n. vm. 30 gr., 12 n. 89 gr., av. 4 u. 38 gr. F. Verwacht: zwakke wind,
bewolkte lucht, mist, geringe toename in temperatuur.
y
A-dverientiên20 oent per regel. Geboorte-, dood- ©s alle andere faBiilieberiohtsn en
Dankbetuigingen van 1—7 regelB 1.50; elke regel mee? 20 sent. Reclames 40 cant por regel
Slroote letters naar da plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betrefiewde
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Aïg©S3a®a A«ËW0S?8«ïaM©-lStai,®iaa
HE I/A SUB Ans., BLS. ¥e@rS»sïgw»ï 866, AaurteïAaaB,
Een schoolopziener aan het woord.
Br zijn reeds eenige dagen voorbij ge
gaan sedert te Middelburg de eerste Zeeuw-
sche schooldag is gehouden, waarop de
heer J. H. Blum, districts-schoolopziener,
een referaat hield over „Ons Volksonder
wijs," dat bij zijne hoorders instemming
maar bij velen buiten de vergadering zeker
verbazing en ergernis heeft gewekt.
Ook op ons maakte het door hem ge
sprokene geen aangenamen indruk en wij
zouden reeds vroeger daartegen eenige be
denkingen hebben geopperd, een woord van
protest hebben doen hooren, zoo niet de
voorzichtigheid ons had geboden nog eenigen
tijd na Woensdag 29 Januari te laten
voorbij gaan.
De mogelijkheid toch was niet uitgesloten
dat de spreker opkwam tegen deze of gene
uitdrukking of dit of dat beweren, hem in
verslagen in den mond gelegd.
En juist toen wij de pen opnamen om
onze meening over zijn referaat te zeggen,
werd de voordracht van den heer Talma
aangekondigd, op wiens strijd in de Tweede
kamer met de heeren Melchers c. s. over
het militairisme de heer Blum zinspeelde.
Allicht werd op die vergadering van den
Ghristelvjken Volksbond nog naar dat debat
verwezen en iets gezegd dat een ander licht
wierp op de beweringen van genoemd ka
merlid of op die van den heer Blum.
Dit is echter niet geschied.
Maar evenmin is eenig protest van den
districts-schoolopziener tegen het hem in
den mond gelegde vernomen.
Wij mogen dus aannemen dat wat om
trent het door hem gesprokene in verschil
lende bladen werd gemeld, juist is.
Eigenaardig dat de heer Blum zijn refe
raat begon met het Onvergankelijk van De
Genestet, een man des twijfels genoemd,
maar wiens woorden den spreker toch uit
het hart waren gegrepen.
Dit reeds bewijst zonneklaar hoe mannen,
verschillend denkend op het gebied van den
godsdienst, elkaar vinden kunnen.
En tevens dat een fijngevoelig man als
De Genestet, die in menig pittig woord
het uiterlijke geloof zoo kon geeselen
men d enke o.a. aan het geestige versjeOver
wegende argumenteneen man die stellig
-de openbare school een goed hart toedroeg
in zijn tijd kende men dien scherpen
strijd daarover nog niet zoo menig
woord kon zeggen dat zelfs orthodox ge-
loovigen kon stichten.
Hij predikte de verdraagzaamheidhij
wilde de menschen brengen tot elkaar; hij
ging uit van hetzelfde idee, dat aan de
openbare school ten grondslag ligt, waar
men reeds vroeg de jeugd wil inprenten
leer elkaar verdragen en elkanders mee
ningen eerbiedigen
De heer Blum heeft gesproken zooals
gedaan is in de dagen van den vurigsten
strijd tusschen de openbare en de christe
lijke school. Hij heeft tevens weer voor
de zooveelste maal de stelling verkondigd
dat de wetenschap bankroet heeft gemaakt.
De aardigheid gaat van die bewering af;
vooral nu wij meer en meer zien dat zelts
de meest orthodox geloovige, de grootste
voorstander van de christelijke school de
vruchten der wetenschap niet versmaadt
en gaarne voordeel trekt van hare uitvin
dingen en hare werken.
Wat wil men toch met dat afgeven op
de wetenschap
Wil men daarmee het staatsonderwijs
bestrijden, dat ingericht moet zijn voor
allen, Protestanten, Katholieken, Israëlieten,
van allerlei schakeeringdat niemand af-
stooten mag en ook niet behoeft P
De heer Blum heeft, op het voetspoor
van anderen, heel wat, zij het ook niets
nieuws, gezegd over het neutrale karakter
dat die school en zijne onderwijzers moe
ten hebben.
Hij miskende daardoor den geest van
die school en van de wetten die op haar
betrekking hebben.
Noch in art. 192 der grondwet, noch in
onze wet op het lager onderwijs is sprake
van neutraliteit. Iu eerstgenoemde, 2e alinea
wordt gezegd „De inrichting van het open
baar onderwijs wordt, met eerbiedi
ging van ieders godsdienstige
begrippen, door de wet geregeld."
In art. 38 der lager onderwijs-wet heet
het„De onderwijzer onthoudt zich van iets
te leeren, te doen of toe te laten wat strij
dig is met den eerbied verschuldigd aan
de godsdienstige begrippen van de ander
denkenden".
)ie bepaling is wij vinden het eigenlijk
wel wat uit den tijd daarop nog te moeten
wijzen, maar het is noodig in de wet
gebracht op initiatief van den anti-revolu-
tionnairen minister Yan der Bruggen.
Hoe de tijden veranderen kunnen!
Nu heeft men tegen dat wat men neu
traal onderwijs gelieft te noemen bezwaar
omdat daardoor het liberalisme wordt ge
steund en men lette wel op omdat
het catechisatiewerk niet voldoende is de
predikanten te veel werk schijnen te hebben.
Dat alles verkondigde de heer Blum.
Die school moest dus dienstbaar zijn aan
hetgeen eigenlijk de plicht dier leeraars is
te doen.
Volgens den heer Blum is de openbare
school de herberg waar geen plaats is voor
den Christusterwijl juist naar onze
meening diens geest daar domineert.
"Wij zouden zulk eene bewering kunnen
begrijpen, behalve juist van iemand die
schoolopziener is, ambtenaar der regeering
voor wie het openbaar onderwijs een voor
werp van aanhoudende zorg moet wezen.
In onze gedachten kunnen wij niet terug
roepen de herinnering aan een liberaal
schoolopziener die zich in het openbaar
zoo ongunstig uitliet over de christelijke
school en het christelijk onderwijs als de
heer Blum het deed over onze volksschool.
Dit zou ook vrij onhandig zijn geweest.
Wie als ambtenaar geroepen wordt over
het lager onderwijs in 't algemeen toezicht
te houden, doet het best zich als zoodanig
geen partij te stellengeen aanvallen te
richten op inrichtingen waarover hij waken
moet, al dragen ze niet zijn symphatie weg.
Hij betrachte naast en bij de vervulling van
zijn plicht de neutraliteit; en wake voor
het belang van het onderwijs in 't alge-
een.
Men zou eens wat hooren als een liberaal
schoolopziener in het openbaar sprak over
het zenden van kinderen naar eene christe
lijke school, zooals deze schoolopziener
deed over de openbare, toen hij zeide „En
zullen wij aan zoo'n school onze kinderen
kunnen toevertrouwen daardoor dus een
waarschuwing uitsprekende tegen eene in
stelling, voor welker bloei hij krachtens
zijn ambt moet wakeneen zijdelings*
beschuldiging uitende tegen een tak van on
derwijs die aan zijn zorgen is toevertrouwd.
Wij ontzeggen niemand, allerminst den
heer Blum, het recht om sympathie te ge*
voelen voor het christelijk onderwijs; maar
een handhaver van een wet, een die geroe
pen is voor verschillende belangen te waken,
mag niet meewerken om de klove, die er
bestaat tusschen dat en het openbaar onder
wijs, te verbreeden.
Yan hem mag worden verwacht dat hij
niet in het openbaar verwijten zal richten
tegen hen, die bij één tak, en dan toch
altijd een zeer belangrijken n'en deplaise
de voorstanders van het christelijk onder
wijs werkzaam zijn verwijten die, alge
meen gesteld en gegeneraliseerd als ze daar
uitgesproken worden, onbillijk en onver
diend moeten zijn en dus o. i. misplaatst
in den mond van iemand die zoo hoog ge
plaatst is.
Wij zijn in de laatste jaren op weg om
den schoolstrijd te doen verdwijnen, althans
te verzachten. Er is een subsidiestelsel in
gevoerd dat het bijzonder, christelijk onder
wijs ten goede komt. Toen dit ingevoerd
werd, was men als 't ware bevredigd. En
zie: men verlangt nu nog meer.
Gelijkstelling van openbaar en bijzonder
onderwijs, hoe volkomen ook, is nog niet
voldoende, beweerde,volgens het anti-revolu-
tionnaire blad te Goes, de heer Blum. De
Yrije school voor heel de natie durft men
aan christelijke zijde niet algemeen aan,
blijkens het zeggen van den heer Heldring
op dezelfde vergadering, omdat dan ook de
socialisten eene school zouden kunnen
krijgen.
Wat men wil, is voldoening louter aan de
eischen, van christelijke zijde te stellen.
De christelijke school is, zoo werd op de
vergadering verder gezegd, een Protestant-
sche, Christelijke, een Calvinistische eiseh.
Zij moet de openbare school verdrijven.
Dat wordt verlangd door hen, die Woens
dag 29 Januari te Middelburg het woord
voerden, en onder wie vooraan staat de heer
Blum, de districts-schoolopziener, die als
zoodanig, wij herhalen het, den bloei van
dat onderwijs mede moet helpen bevorde
ren. Yan de wenschen der Katholieken werd
niet gerept.
Tegen dien eisch tot verdrijving van onze
openbare school komen wij met kracht op.
Al zetelt in Den Haag ook een christelijk
kabinet, dat zich liever een coalitie-kabinet
noemt en tot dusver er hoegenaamd niet
in slaagde zijn positief christelijk karakter
te doen uitkomen, de natie in haar geheel
blijft nog te veel aan de openbare school
:ehecht om haar prijs te geven.
En zij verlangt stellig dat hare opzieners
die school beveiligen en niet afbreken door
aanvallen op het daar gegeven onderwijs
en op de haar dienende onderwijzers, wier
eerlijkheid van overtuiging, wier handhaving
van den eerbied, in de wet voorgeschreven,
juist hun eer en hun kroon is.
Middelburg 13 Februari.
RIJKSMIDDELEN.
De opbrengst van 's rijksmiddelen over de
maand Januari van dit jaar toont, bjj verleden
jaar vergeleken, een ongunstig verschil aan
van bijna 4 ton. Bedroeg zjj in het vorig jaar
ƒ9.704.864.12, nu wjjst Januari op een totaal van
9.832.811.15s.
Deze vermindering is hoofdzakelijk te wjjten
aan de groep der directe belastingen, en
wel aan de belasting op de bedrjjfs- en an
dere inkomsten. Tegenover een ontvangst in
1901 van 766.566.59 staat thans een cjjfer
van 343.664.64. De grondbelasting daaren
tegen was iets hooger 11.000), evenals
het personeel 44.000), en ook de vermogens
belasting 17.000).
De invoerrechten stegen met f 62,000, de
belasting op de gouden en zilveren werken
met j 2700, de indirecte belastingen met bijna
6000, en de postergen alweder met niet
minder dan 75,000waartegenover een
daling viel waar te nemen bjj de accijnzen
van 137,000 (suiker ongeveer 70,000 minder
en gedistilleerd ƒ93,000 minder), de domeinen
van 10,000, de rijkstelegraaf van 4000 en
de loodsgelden van 14,000.
Bjj de overige rubrieken (staatsloterij en
jacht en viascherjj-akten) waren de schomme
lingen in de cjjfers van geringe beteekenis.
Uit bovenstaande bijzonderheden bljjkt, dat
de mindere ontvangst der maand voornameljjk
schuilde bjj de directe belastingen, welker
opbrengst komt voor rekening van het vorige
dienstjaar, zoodat Januari 1902 geen aanleiding
geeft tot bijzondere opmerkingen. Nieuwe Crt.)
CONGRES YAN WINKELIERS.
De beide te Rotterdam bestaande winke-
liers-vereenigingen, de Vereeniging voor Winke
liers- en Handelsbelangen en de Handelsvereni
ging Rotterdam, hebben besloten zoo mogelgk
een nationaal congres van winkeliers voor te
bereiden.
Bjj de voorloopige besprekingen is gebleken,
dat de behandeling van een tal van onder
werpen voor de winkeliers urgent is, o. a.
oneerlijke concurrentie en uitverkoopen, ver
koop onder verkeerde benamingen, ver val -
scbing van levensmiddelen, gefingeerde firma
namen, snel en goedkoop recht, afschaffing van
bet plak zegel voor bedragen tot en met 100,
Zondagsrust, bet beginsel van vervroegde win
kelsluiting, herziening van de wet op de naam-
looze vennootschappen, bet kredietwezen.
Voor 28 Februari kan men' aan den secre
taris der commissie (adresKorte Hoogstraat
10, Rotterdam) adbaesie betuigen met bet plan,
waarna de datum der voorbereidende vergade
ring zal vastgesteld worden.
BEN UEMIN GEN ENZ.
Bjj kon. besluit:
is aan W. A. Gooien, op zjjn verzoek, eervol
ontslag verleend als notaris te Helvoirt.
De minister van marine brengt in deSt. Ct.
van beden ter kennis van belanghebbenden,
dat in dit jaar bjj bet Koninkljjk Instituut
voor de marine te Willemsoord, na vergeljj-
kend examen, kunnen worden geplaatst vjjf
en twintig jongelingen als adelborst voor de
marine (zeedienst.)
Voor nadere bijzonderheden verwijzen wjj
naar die courant.
UIT STAD EN PROVINCIE,
Tot böwaarder Sen rang in de strafge
vangenis te Goes, in de plaats van G. Rot
tier, die naar Haarlem vertrok, is door regen
ten benoemd C. de Korte, melkverkooper te
Wilhelminadorp.
Te Wissekerke zjjn, in de vacature-
De Regt voor lid van den raad, bij de verkie
zing candidaat gesteld de heeren A. Abrabamse,
W. Du Claux, J. L. Marcusse Mz. en J. J. Mar-
cus8e Jakz. De eerste, derde en vierde wonen
te Camperland.
Woensdag avond hield kapitein Geill
uit Middelburg te Oostburg eene lezing
over Volksweerbaarheid, Scbietvereenigingen
enz., enz., welke door een talrjjk publiek
werd bijgewoond, waaronder personen uit
Zuidzande. Staande de vergadering traden
nog een 30-tal ingezetenen als lid toe, zoodat
bet ledental thans ruim 100 bedraagt.
Als bestuur cler afdeeling werden gekozen
de heeren P. de Hullu Hz., voorzitter, P. M-
Klerck, secretaris, W. Verplanke, penning
meester, J. van Male en P. ZonnevjjUe, com
missarissen.
Een scbietvereeniging zal worden opgericht,
en zoo spoedig mogelgk zal aangevangen
worden met schietoefeningen met marga-
patroon.
Een der dorpsstraten, de Oude stad, te
i e r v 1 i e t was Woensdag geheel in vlag-
gentooi, daar een der bewoners zjjn 50-jarige
eebtvereeniging herdacht. Het zeer behoeftig
ir was van verschillende zjjden instaat
gesteld zjjn gouden bruiloft feestelijk te vieren.
Des avonds bracht de harmonie bjj fakkellicht
serenade, waarbjj twee stoelen aange
boden werden, een namens de directie en een
namen de muzikanten.
Een der kinderen uitte namens de tamilie
zjjn dank voor het passende geschenk, de
harteljjke felecitatie van den voorzitter, en
de muzikale hulde van bet muziekgezelschap.
Stukken voor den gemeenteraad
van Middelburg-
SOHOOLOELI).
Naar aanleiding van bet besluit van den
raad van 23 Oct. jl., waarbjj burg. en weth.
werden uitgenoodigd ook een evenredige
scboolgeldbeffing voor de scholen G. A en C
te ontwerpen, biedt dat college thans den raad
nieuwe ontwerpverordeningen aan op de beffing
en invordering van schoolgeld op de lagere
scholen.
In de toelichting ervan wjjzen burg. en
weth. erop dat in de verordening onder on-
vermogenden zjj worden verstaan, die niet in
de belasting naar bet geschatte inkomen wor
den aangeslagen, doch dat niettemin voor
dezulken toch de gelegenheid geopend wordt
de verschillende scholen te bezoeken, indien
zjj maar genegen zjjn 3 schoolgeld te betalen.
Het schoolgeld wordt geheven over bet
schooljaar.
Burg. en weth. teekenen nog aan dat over
eenkomstig bet ontwerp voor ongeveer 340
leerlingen der scholen A en Cf 3 schoolgeld
zou te betalen zjjn, voor 38 leerlingen 4,20,
voor 25 leerlingen 5.40, voor 11 leerlingen
6.60, voor 4 leerlingen 7.80, voor 9 leer
lingen 9 en op school G voor ongeveer 5
leerlingen f 30, voor 1 leerling 40, voor 2
leerlingen f 50, voor 3 leerlingen ƒ60, voor 12
leerlingen 70, voor 1 leerling 80, voor 3
leerlingen 90, voor 10 leerlingen 100, voor
2 leerlingen 110, voor 6 leerlingen (waarvan
2 van buiten de gemeente) 120 een en ander
behoudens de eventueele 25% korting krach
tens art. 7 der ontwerp-beffingsverordening,
zoodat het gemiddeld bedrag van bet school
geld per leerling, bepaaldeljjk van school G,
toch beneden de 80 zal bljjven.
Volgens de verordening op de beffing is bet
schooljaar per schoolgaand kind op school
G verschuldigd indien de vader of de moeder
of bet kind gerangschikt is in de bieronder
genoemde, klassen der belasting op bet ge
schatte inkomen: geen boogere dan de 11e
30, 13e 40, 17e 50, 23é 60, 29e 70,
33e 80, 36e 90, 38e f 100, 40e 110, in
een boogere dan de 40e 120 en voor ieder
schoolgaand kind, wiens wettige woonplaats
buiten de gemeente ligt, 120.
Het schoolgeld is voor school J, indien
de vader of de moeder of bet kind gerang
schikt is in geen boogere dan de 11e kl. 15,
13e 20, 17e 25, 23e 30, 29e 40, 33e
50, in een boogere dan de 83e 60 en voor
ieder schoolgaand kind, wiens wettige woon
plaats buiten de gemeente ligt, 60.
Het schoolgeld is op de overige scho
len, voor zoover zjj niet uitsluitend \oor on-
vermogenden zjjn bestemd, verschuldigd als
volgtgeen of geen boogere aanslag dan in
de le kl. 3, 3e 3.60, 5e f 4.20, 7e 5.40,
6.60, 11e 7.80, hoogere 9.
Voor ieder schoolgaand kind, wiens wettige
woonplaats buiten de gemeente ligt, is f 9
verschuldigd.
Op de scholen, uitsluitend bestemd voor on-
vermogenden. wordt geen schoolgeld geheven.
Kinderen, die of wier ouders onvermogend
zjjn, mogen kosteloos de scholen G en J ter
bijwoning van alle lessen bezoeken voor zoo
ver de beschikbare ruimte zulks toelaat en zjj
overigens, ter beoordeeling van burg. en weth..
door aanleg in hooge mate uitmunten. Ook
mogen de kinderen, voor zoover de beschik
bare ruimte toelaat, de scholen G en J koste
loos bezoeken ter bgwoning van de lessen in
die vakken, waarin op de in bet eerste lid
bedoelde scholen geen onderwjjs wordt gege
ven, indien zjj, ter beoordeeling van bet hoofd
der verlangde school, die lessen met vrucht
kunnen volgen.
Kinderen, die de scholen waarvoor krachtens
art. 4 schoolgeld is verschuldigd, bezoeken of
bezocht hebben, kunnen ter bjj woning van de
lessen in de vakken, welke daar niet worden
onderwezen, op de scholen G en J tegen be
taling per schooljaar en per kind van 5 voor
elk zoodanig vak worden toegelaten, indien *j}>
ter beoordeeling van bet hoofd der verlangde
school, die lessen met vrucht kunnen volgen-
Indien kinderen van een zelfden vader ot
van eene zelfde moeder geljjktjjdig een of meer
der scholen bezoeken, wordt voor het oudste
dier kinderen bet volle schoolgeld geheven,
en wordt hetlvoor de overigen verschuldigde
schoolgeld met 25 ten honderd verminderd.
Zjjn twee of meer vorenbedoelde kinderen
even oud, dan wordt van een hunner het volle
gemiddelde, voor ieder afzonderlijk bepaalde
schoolgeld geheven.
Voor de voldoening van het schoolgeld zjj a
aanBprakeljjk de ouders, voogden en anderen,
die krachtens wet of overeenkomst met de ver
zorging der kinderen zjjn belast.
De verordening treedt voor elke school in
werking met den aanvang van het eerstvol
gende schooljaar.
De verordening van 20 Sept. 1900 big ft voor
het herhalingsonderwijs tot 1 Nov. 1902 van
kracht, tenzjj het hiervoor verschuldigde
schoolgeld vroeger anders mocht zjjn vastge
steld en goedgekeurd, on voor de scholen D
E totdat deze zjjn opgeheven.
MUSI0ALIA.
Oonoert
DER
voor Instrumentale Muziek.
Met de vertolking der passievolle Phantasie
i majestueuse Fuga in G moll van Bach,
waarmede het concert der Instrumentale
Woensdagavond werd geopend, deed de heer
Karl Straube uit Wesel zich kennen als een
organist van buitengewone begaafdheid. Tech
nisch zeer correct, mooi genuanceerde registree
ring, en goede, gezonde en zekere voordracht
waren de kenmerken van zjjn spel.
Dat Bach's Phantasie en Fuga mjj ditmaal
niet zoo intoneerden als wel vroeger het geval
was, is dan ook zeker niet aan de uitvoering,
die in éen woord magistraal was, te wjjten,
doch schrjjf ik meer toe aan de plaats waar
de uitvoering werd gegeven.
Indien men toch Bach's orgelwerken in een
Dom of Kathedraal en dan liefst op een orgel
met 3 of 4 klavieren en vrjj pedaal hoort,
is de uitwerking een geheel andere dan in
een concertzaalen dat kan ook niet anders.
Bach's meeste orgelwerken vooral zjjne
Phantasie's, Fuga's, loecata's enz zjjn van
krachtig gespierde constructie, en de machtige
toongolvingen die alleen iu een imposant kerk
gebouw denkbaar zjjn, en waaraan Bach bjj het
componeeren zeker meer zal hebben gedacht
dan aan een uitvoering in een concertzaal,
kunnen dan ook alleen op een dusdanige plaats
tot hun volle recht komen. Toch ook is er
aan de uitvoering van een dergeljjk werk in
een oncertzaal een lichtzijde verbonden. Heit
men in een kerk meestal minder of meer
te kampen met een te sterke resonans en wordt
daardoor het contrapuntisch weefsel der stem
men onduidelijk a ondoorzichtig, in een con
certzaal teun Aiate in de onze is daar
van geen sprake, en ik geinf dan ook niet
dat het den toehoorders, di aenigszins met
Bach'sche werken bekend zjjn, veel inspanning
zal gekost hebben om den stemmenloop in de
Fuga te voegen. Alles toch was klu.-. en
duideljjk.
En om mjj nu maar allereerst te big ven
bepalen bjj de auditie der orgelwerken, zoo
vond ik Muff&t's Passaeaglia, Buxtehude's
Praeludiuni en Pachelbel's Giaconna uit ee.
historisch oogpunt hoogst belangrjjk, doch
voor ons die aan de breedsprakigheid der oudjes
al meer en meer ontwend zjju en liever in een
korter bestek hetzelfde of meer gezegd hebben,
