MIDDELB11RGSCHE COURANT.
W oensdag
5 Februari.
N°. 30
1436 Jaargang.
1902
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- on Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor aJe plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.-
Afsonderlgke nummers kosten 5 cent.
THERHOIHBTER EN VERWACHTING.
4 Febr.8 u. vm. 34 gr., 12 u. 33 gr., av. 4 u. 34 gr. F. V erwacht: zwakke tot matige
N. O. wind, bewolkte lucht, droog weer en vorst.
AdvertenfciSn20 cent per regel, fiteboorte-, dood- ®n allo andere familieberichten m
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regal
Stroote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, botreftende
Handel, Np verbeid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd bet Alg«aae®Sï AdwrieaUa-Rareatf
A, LA KJB AM?., M.S. Vavrbargwal 96«, AmuUrimm,
Middelburg 4 Februari.
EEN WELSPREKEND VOORBEELD.
In de Katli. School geeft de beer F. J. Eer
sten, hoofd der school te Horst, een statistiek
over de werking der Leerplichtwet, bepaalde
lijk in zjjne school.
Als voorbeeld kan de gemeente Horst niet
weinig leerrjjk zjjn, omdat zg zeer uitgestrekt
is en een overwegend landbouwende bevol
king heeft.
Welnu, dan spreekt deze statistiek krachtig
ten gunste van leerplicht.
Over de jaren 18951900 was het relatieve
schoolverzuim in Horst noch vermeerderd
noch verminderd, en bedroeg het steeds van
9 tot 10 pCt.
In 1901 daalde het echter tot beneden de
helft, op 4.4 pCt.
Schrjjver concludeert dan ook met voldoe
ning, dat het betrekkelijk schoolverzuim »tot
het hier bereikbare minimum" is teruggebracht.
Van het absolute schoolverzuim kan hg zeg
gen, dat het thans geheel heeft opgehouden.
Wat het verlaten der school betreft, voor
dat alle klassen zjjn doorloopen, zjjn de resul
taten niet minder gunstig.
Was het aantal dergenen, die bjj het ver
laten der school alle klassen doorloopen had
den, vroeger gemiddeld 33 pCt., thans bedraagt
het reeds 74 pCt. en het zal na enkele jaren
waarschijnlijk 90 pCt. bedragen.
Zjjn dit geen verblijdende uitkomsten ten
gunste der veelgesmade Leerplichtwet?
'tZou inderdaad niet zoo moeiljjk zjjn, om
bet voorbeeld van Horst met tal van andere
te vermeerderen.
Als men de zaken maar niet beschouwt
door een al te donkeren bril.
(Het Centrum.)
DE WERKSTAKING TE ENSCHEDE.
In Be Nieuwe Crt. komt eene corresponden
tie voor van een harer medewerkers die, zegt
zjj, goed op de hoogte is van de toestanden
in Twenthe.
Daarin lezen wjj o. a.
»Wat het aanbod van den minister Euyper
tot scheidsrechterlijke uitspraak betreft, geen
ter zake deskundige kan ook maar voor een
oogenblik hebben verondersteld, dat dit door
de firma zoude worden geaccepteerd, hetgeen
ik bevestigd vind door de motie, welke 30
Januari door de fabrikanten-vereeniging te
Enschede unaniem is aangenomen.
Eerstens leent het geschil zich niet tot op
lossing door arbitrage. Wat men daardoor ook
ban bereiken, zeker niet de regeling van het
loon in een fabriek. Dat kan door iemand, die
buiten de zaak staat, onmogelijk worden be
paald.
Ten tweede heeft de minister zich eigen-
Ijjk zelf als scheidsrechter gedisqualificeerd,
door van te voren beide partgen aan zjjn de
partement te ontbieden en te ondervragen. Het
lioofdvereisobte voor een arbiter, nl. dat hg
geheel onbevooroordeeld, als 't ware maagde
lijk tegenover de quaestie staat, bezit Z.Exc.
dus niet of althans niet meer.
Ten derde moet het verwondering baren,
dat Z.Exc. de firma Van Heek en Co. niet
vooraf over een scheidsgerecht heeft doen
polsen. Door thans, zonder de minste zeker
heid op kans van slagen, het aanbod te doen,
heeft hg zich aan een weigering blootgesteld,
hetgeen vermeden had kunnen en moeten
worden.
Door zjjn wjjze van optreden is Z.Exc. 'aan
de oplossing van het geschil weinig bevor
derlijk geweest.
Bjj het groote publiek zal nu de indruk
worden teweeggebracht, alsof de heeren Van
Heek Co. geen arbitrage wilden aanvaarden
uit stijfhoofdigheid of uit vrees om in bet
ongeljjk gesteld te zullen werden. Beide
motieven zjjn aan de beslissing der firma te
eenenmale vreemd gebleven, want zjj zal de
eerste zjjn om het groote nut van uitspraak
door scheidsrechters te erkennen, wanneer de
aard der geschillen daarvoor m aanmerking
komt, zooals bjjv. de quaestie, welke onlangs
door den minister Waldeck Rousseau tot een
vreedzame oplossing is gebracht. Het groote
verBchil tusBcben dit geval en bet onderha
vige is echter, dat de Fransche minister door
beide partgen was aangezocht
om uitspraak te doen in een quaestie
loopende over de interpretatie
van een bestaand contrac t."
Omtrent de loonen merkt de schrjjver op
dat door alle tot oordeel bevoegden wordt
toegestemd dat deze volgens 't nieuwe tarief
niet ongunstig afsteken bjj bet gemiddelde
weefloon te Enschedé. Hem schjjnt voor een
staking geen enkel motief aanwezig. Verder
schrgft bjj»Nu is beweerd dat 't verlammend
op de energie en den werklust der arbeiders
werkt als door meerdere vaardigheid en buiten
gewone inspanning de loonen gevaar loopen
van te worden verlaagd in plaats van te worden
verhoogd, maar dit is een redeneering die in
de werkeljjkheid geen steek houdt.
Ik geloof dat er geen enkele fabriek in
Twenthe zoude kunnen bestaan als nu betaald
werd het stukloon dat bv. voor 40 jaren gold.
In een goed georganiseerde fabriek moet men
er echter naar streven om door verbetering
der machinerie, goedkoop en zuinig beheer en
vermindering van algemeene exploitatiekosten,
de weekloonen op peil te houden en zoo 't
kan te verhoogen, al moet men ook menigmaal
de stukloonen verminderen.
Zoo is te Enschedé dan ook steeds gehan
deld en ik geloof mg niet aan overdrjjving
schuldig te maken, als ik beweer, dat de ge
middelde verdiensten bjj de firma Van Heek
wel 20 zijn gestegen in de laatste 15jaren.
De voorgestelde verlaging, welke in haar ge
heel hoogstens 80 gulden per week zal be
dragen, is dan ook niet bedoeld om de ver
diensten der wevers te verkleinen, maar om
de onderlinge verhouding tusscben de loonen
in de verschillende wevergen der firmajuister
te regelen.
Het stilzetten van alle fabrieken der firma
moge voor oningewjjden niet gemotiveerd
scbjjnen, feiteljjk is het de eenige weg, welke
de firma gelaten is om haar rechten te hand
haven en wel uit deze overwegingen
lo. Zjjn door de niet bjj hét geschil betrok
ken arbeiderB der firma Van Heek moties aan
genomen om de stakenden moreel en financieel
te steunen, hetgeen dan ook geschiedt
2o. Zjjn er ettelijke arbeiders, die gaarne
tegen het nieuwe tarief zouden willen werken,
maar door dreigementen van anderen hierin
verhinderd worden. Tot deze laatsten behooren
Gok veis der niet-stakende arbeiders der firma
Van Heek Co.
So. Dat tengevolge der ingetreden staking
verschillende afdeelingen als weverjj, zoomerjj,
pakkerjj en een deel der ververjj, spoelerjj,
spinnerjj en sterkerjj verplicht zijn tot stop
pen wegens gebrek aan materiaalterwjjl
4o. de voortzetting van een gedeelte van
bet bedrjjf.bezwarend en zeer schadeljjk is.
De organisatie der arbeiders is zelf schuld
dat tot dezen vèrstrekkenden maatregel moest
worden overgegaan. Er heerscht te Enschedé
in zekeren zin een schrikbewind en uit dien
hoofde is de lock-out als een maatregel van
verweer zeer goed verdedigbaar.
Ik betreur het dat door eenige werklieden-
vereenigingen en sommige organen der p9rs
een houding wordt aangenomen, als zoude de
firma Van- Heek Co. er op uit zjjn, om haar
arbeiders zooveel mogeljjk uit te buiten.
Deze opvatting behoeft gelukkig in Twenthe
en waarschjjnljjk ook ver daarbuiten geen
tegenspraak.
Want voldoende bekend mag bet beeten, dat
de heeren Van Heek zich wel degeljjk aan de
belangen hunner arbeiders laten gelegen liggen
en niet terugdeinzen voor groote offers om hun
welzijn te bevorderen."
BENUDMIAGM MZ.
Bg kon. besluit
is benoemd tot kantonrechter te Oosterhout,
mr F. M. Brouwer Aneher, thans 'griffier bjj
het kantongerecht te Zevenbergen.
De rijkscommissie voor de examens ter
verkrjjging van een diploma als machinist aan
boord van koopvaardijschepen, zal, overeen
komstig het bjj Kon. besl. van 18 Maart 1891
(Slbld no. 76) vastgesteld reglement voor die
examens, gewjjzigd bjj besluit van 8 Mei 1893
(Stbld no. 81), aanvangende 25 Februari a.s., te
9 u. 30 m. voormiddags, zitting houden in het
JVuisgebouw te Amsterdam.
Voor nadere inlichtingen zie men de St.-Crt
van 4 dezer.
Vrjjdag a. verleent de minister van koloniën
geen audiëntie.
Oost-Indië.
In Atjeh (Peusangan) is een hevig gevecht
geleverd, zooals bljjkt uit een telegram van
den gouverneur uit Kotaradja van 4 Januari.
Een afdeeling marechaussee onder kapitein Van
der Maaten heeft in Oost-Pessangan nl. een
sterke benting bestormd en na bevigen tegen
stand genomen.
De vjjand liet negenzeventig dooden in onze
banden, waaronder drie hoofden werden aan
troffen. De bezetting van de benting liet tjjdens
den aanval der onzen te vroeg een hoeveel
heid buskruit ontploffen. Aan onze zjjde sneuvel
den twee man terwjjl 21 manschappen gewond
werden.
ÜIT STAD EN PROVINCIE.
Ofschoon vrjjwei bekend is dat de telken
jare om dezen tjjd hier ter stede ge
houden wordende loterjj van vrouwelijke hand_
werken en andere voorwerpen beoogt welda.
digheid te beoefenen, kan het geen kwaad er
met een enkel woord aan te herinneren da
de opbrengst dier loterjj velen ten goed e komt,
zoo aan bet algemeen armbestuur als aan ver
schillende besturen van liefdadige instellingen,
diaconieën enz., voor giften in natura en in
geld.
Dat goede doel beweegt velen om een lot
in de verloting te nemen en daarmee doen zjj
een goed werk, waaraan tevens nog de kans
verbonden is op een der prgzen, die heden en
morgen, Woensdag, in het polderhuis in de
Abdjj zjjn tentoongesteld.
Het aantal ervan is groot on door de keurige
schikking, tusscben door de firma's Blaas,
Brouwer <n Noske geschonken bloemen en,
planten, komen zjj op haar voordeeligst uit-
Wg willen den catalogus niet afschrjjven,
maar eenvoudig vermelden dat 373 geschenken
werden ingezonden.
Daaronder nemen handwerken,en ditmaal bjj-
zonder fraaie, de voornaamste plaats in. Ver
der zjjn er tal van andere voorwerpen, ge
schikt ter versiering van salon en huiskamer,
van velerlei aard en uit allerlei grondstof.
Onder de hoofdprjjzen behooren een keurige
dames schrijftafel, aangekocht uit het legaat
van mevrouw Caland, een fantasie tafeltje, aan
gekocht uit het legaat van mevrouw Leenhouts,
en een Japansch scherm, geschonken door de
dames directrices.
Wjj vertrouwen dat het bovenstaande velen
zal opwekken de expositie eens te bezoeken
dan zjjn wg overtuigd dat het lotendebiet
groot en de uitdeeling aan behoeftigen daar
aan geevenredigd zijn zal.
- Maandi?s 11. .-urak in Ons U.uis (Wage-
naarstraat) alhier de kapitein P. J. Geill
over Neêrlands Weerkracht. De spreker zette
voor zjjn, grootendeels uit jonge mannen be
staand, gehoor uiteen welke de bedoeling van
de vereeniging Volksweerbaarheid iszonder
militairisme en zonder soldaatje-spelen te
werken aan de verhooging van de weerkracht
van ons volk, door bevordering van gymnastiek,
schietkunst en dergeljjke middelen, teneinde
langs dien weg te streven naar de verkrjjging
van een werkelijk Volkslegar, zooals Zwitser
land dat kent.
Om aan te toonen, dat in dit opzicht nog
niet genoeg geschiedt, wees spreker op het
feit, dat hier ter stede van de meer dan 1000
jongelieden van 14—16 jaar hoogstens
een 400 gymnastiekonderwijs ontvangen, en
dus nog minstens 600 rondloopen, zonder eenige
oefening op dit gebied.
Ten slotte gaf de beer Geill gelegenheid
mige vragen te Btéllen, waarvan door een
paar aanwezigen gebruik werd gemaakt, die
door den spreker nader werden beantwoord.
Na afloop traden enkele der aanwezigen toe
tot de hier bestaande afdeeling van Volksweer
baarheid.
Het hotel De Nieuiue Boelen alhier is
in eigendom overgegaan aan den heer Hiller,
vroeger eigenaar van hel café en hotel Suisse
te Amsterdam.
Bjj kon. besluit zjjn, zooals nog in een
groot deel dor oplaag van ons vorig nommer
is medegedeeld, benoemd tot voorzitter van
de waterkeering van het calamiteuse water
schap Stavenisse L. J. Dorst te Stavenissein
het bestuur van den Eanaed-polder, onder
Philippine en Hoek, tot djjkgraaf E. C. Du-
molejjD, te Sas van Gent, en tot plaatsvervan
gend djjkgraaf J. van Cadsand, te Terneuzen
in het bestuur van den Mosselpolder, onder
Philippine en Hoek, tot djjkgraaf P. H. de
Jonge van den Broeke, te Terneuzen, en tot
plaatsvervangend djjkgraaf E. C. Dumolejjn,
te Sas van Gent.
De controleur bjj de plaatseljjke belas
tingen te Vlissingen, de beer J. C. Fanojj,
heeft met 1 April e. k. zjjn eervol ontslag
aangevraagd.
—Maandag middag is van Nieuwediep naar
zee vertrokken, met bestemming naar Oleh-leb,
via Vlissinger, Hr Ms pantserdekschip
Zeelandcommandant Alirol. Het kwam heden
middag aldaar op do haven om de kompassen
te verifieeren en vervolgens naar Indië te
vertrekken.
Zondag morgen is van de stoomboot
Be Schelde, varende van Zierikzee naar
Rotterdam, ter hoogte van het »Krammer",
eene koe overboord gesprongen, die zwem
mende op de Krammerplaat terecht gekomen
is. Men heeft nog getracht haar vande boot
op te vangen, doch te vergeefs. Later be
proefde men haar met een sleepbootje te red
den, doch dat geraakte aan den grond, zoodat
het dier met het vallen van den avond nog
op de plaat ronddwaalde. Wat er verder van
de koe gekomen is, is nog niet bekend.
Het weezen-armbestuur te Oud-Vos
meer, dat over rjjke inkomsten beschikt, veel
meer dan de uitgaven voor de aan het bestuur
toevertrouwde weezen, bedragen, heeft met
machtiging van Ged. staten een bedrag uit de
fondsen toegestaan voor leniging van armoede
in genoemde gemeente.
Te Oostburg is eene afdeeling van
Volksweerbaarheid opgericht.
Een zestigtal personen sloten zich daarbij
aan. Tot leden van het voorloopig bestuur
werden gekozen de heeren M. M. Meg er, P. G.
Imrnink, P. de Hullu Hz., W. Verplanke en J.
van Male.
- In de jongste vergadering van bet mu
ziekgezelschap Oefening kweekt kunst te
Sckoondjjke werden de heeren J. Neete-
son en A. Beerens, die door vertrek opgehou
den hadden bestuurslid te zjjn, benoemd tot
eereleden der vereeniging.
De aftredende bestuursleden, de heeren "J.
A. Camraaert, A. de Hullu en Iz. van Male,
werden herkozen, terwjjl als nieuw lid de heer
F. J. van Rosevelt is gekozen. In plaats van
den heer Neeteson werd tot voorzitter benoemd
heer J. A. Cammaert.
ONDERWIJS.
Morgen, Woensdag, is het 25 jaar gele
den dat de lessen aanvingen aan de rjjks
kweekschool voor onderwjjzers alhier.
Zooals velen zich misschien nog zullen her
inneren, geschiedde dit in het gebouw op het
Hofplein, thans de zetel van de arrondisse-
ments rechtbank.
Van de leeraren, die van den beginne af aan
die inrichting les gaven, is er nog slechts een,
de heer Pk. Rank. aan haar verbonden.
435 kweekelingen ontvingen er, geheel of
gedeelteljjk, hun opleiding en zjjn ontslagen.
77 kweekelingen zjjn thans aan die kweek
school.
Naar wjj vernemen bestaat bet voornemen
j de oud-kweekelingen der school om zich
den tweeden Pinksterdag te Middelburg te
vereenigen in een feesteljjke bijeenkomst, om
dit voor hen gewichtig feest te herdenkea.
- Door burg. en weth. van Vlissingen
zjjn op de voordracht voor onderwijzer" ge
plaatst
voor school E, hoofd de heer W. J. Frjjling
de heeren J. van Willigen, Helder, F. Pape-
veld, Alkmaar, en A. F. J. A. M. van d
Dries, wiens woonplaats ons niet is gemeld
voor school F, hoofd de heer J. de Boer,
de heeren F. C. Wjjsveld, Vlissingen, K. Ouds
hoorn, Nieuwerkerk, en M. C. Slot, Capelle
Tot leeraar in schilderen aan
ambachtsschool te Amersfoort is benoemd dhr
C. de Lange te T h o 1 e n.
In de Vrgdag te Apeldoorn gehouden
raadszitting heeft het incident te Het Loo een
onderwerp van bespreking uitgemaakt.
De tribune was stampvol.
Door den burgemeester, den heer Tutein
Nolthenius, werden uit een Ijjvig stuk, dat hjj
voorlas, de resultaten van het onderzoek inzake
het voorgevallene met den onderwijzer Zwaag-
djjk contra het hoofd der school Ravenhorst
medegedeeld. De conclusie van burg. en weth.
strekte den onderwjjzer eervol te ontslaan, daar
hjj, naar hunne meening, niet langer te Apel
doorn kan gehandhaafd worden.
Ruim drie uren werd over deze zaak gedis
cussieerd. Het ongepaste gedrag van den on
derwijzer, die zyn chef mishandelde, vond al
teen afkeuring, doch men wilde de straf
minder zwaar doen zjjn.
Ten Blotte dienden burg. en weth. een be
middelingsvoorstel in, waarbij de onderwjjzer
wordt ontslagen, maar zg, indien deze het
hoofd der school zgne excuses wil aanbieden,
beloven te zullen overwegen hem bg moge-
ljjke vacature aan een andere school te plaatsen.
Over dit voorstel staakten de stemmen.
Heden zou de Raad opnieuw bjjeen komen.
Men zie Laatste berichten.
KERKNIEUWS,
De heer dr E. J. W. Posthumus Mey.jes,
predikant bg de Ned. herv.gemeente alhier,
is beroepen bg die gemeente te Amsterdam.
De heer E. Kujjlman, candidaat te Prin-
senhage, heeft het beroep naar de Ned. Herv.
gemeente te Hoedekenskerke aange
nomen.
De heer A. Binnerts, predikant bjj de Doops
gezinde gemeente te Meppel en indertjjd be
roepen geweest te Middelburg, welk beroep hg
niet aannam, heeft bedankt voor Worinerveer
doch aangenomen voor Rotterdam.
BOEREN KRIJGSGEVANGENEN.
Het M id I ilburg-tche Dimes Com 'te heeft
voor de Boeren krijgsgevangenen en de vrou
wen en kinderen in de concentratiekampen
sedert de vorige opgave ontvanger aan gelden
4 Jan. Van C. S., Nieuwes uans.
gecollecteerd op feeste
lijke vergadering Rederij
kerskamer Rowdy Dowdy
voor de vrouwenkampen 5.17
Door het lid van het Da
mes comité te Vlissingen
in December ontvangen 8.16
6 Van M. H., te Haarlem,
oud 9 jaren, voor de arme
Boerenkinderen 2.50
Van J. P., te Kinswerd,
(Fr.) 79.82
7 Van de meisjes H. B.; C.
en E. D., opbrengst van
een avondje 3.50
12 Van Mevr. M. G. te Rot
terdam 50.—
Van het Tilburgseh sub.
comité 800.—
14 Van de meisjes M. C. en
E. D., H. B. en A. M.,
opbrengst verloting 15.
15 Van de Vereeniging van
Collectanten te Zwjjn-
drecht, van de Januari-
collecte voor de vrouwen
kampen 25.—
16 Van Dr A. C. Hvan
eene collecte bjj uitvoe
ring Gymnast. enSeherm-
vereeniging.S/»crtó, teBer-
gen o/z., voor de vrou
wenkampen 12.75
Van dr J. C. J. E. W. H.
Herwgnen,opbrengst col
lecte voor de vrouwen
kampen 23.
Van Mevr. A, H.. te
's Hage, uit Duitschland
ontvangen voor de Boe
renvrouwen en kinderen
in de kampen RM20.— 11.84
17 Van het comité ter on
dersteuning der gewonde
Boeren, hunne vrouwen
en kinderen, te St. Pe
tersburg, een wiBael
groot 1278.75
yan Wed. E., te 's Hage,
voor da -vrouwenkampen 1.50
Van B., netto opbrengst
van verkochte liedjes op
de soirée W. W. V.
2. a. v. e. n. voor de
Boeren krijgsgevangenen 10.—
21 Jan. Van W. P. v. 8. Zn,
's Hage, opbrengst der in
December jl. verkochte
Kerst- en Nieuwjaars
kaarten en aquarellen
voor de concentratie-kam
pen 615.20
Van M. M .M., Oostburg,
opbrengst collecte bg uit
voering door Brugsche
Dilettanten 17.81
Van Mej. V. te Leeuw
arden 1.
22 Van F. C. V. d. W. H.
te Haarlem, gedeelte op
brengst tentoonstelling
van voorwerpen door
krijgsgevangenen ver
vaardigd, gehouden te
Enschedé, 550.—
28 e Van Dr H. J. K. de J.
te Dordrecht voor de
vrouwenkampen 11.80
Van hrt Transvaal-Co-
mité teEnkhuizen,restant
der laatst gehouden col
lecte 6.50
Van J. C. W. te St. Maar
tensdijk, secr.-penn. van
Nut en genoegen aldaar
voor de vrouwen en kin
deren 25.—
Van N. N. te Rjjssen 20.—
Van Mevr. W. te Goch
(Duitschland) door tus-
sehenkomat van W. P.
v. A. 2.50
Van J. J. S. R. Z. te
Amsteruam ontvangen van
de firma "3. M. als scha
devergoeding bg trans
actie 25.—
Bjj het lid van het Dames
comité te Zierikzee ont
vangen 1.25, 0.20 en
2.50 3.95
Transporteere 8605.75
