MIDDELBIRGSCHE COURANT. Zaterdag 1 Februari. tï". 27. 14S' Jaargang, 1902 Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met ustaondering van Zon- en Feestdagen. Pry's, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a.le plaatsen in Nederland franco p.p., 2.—, Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER RW VBBWACHTING. 31 Jan.: 8 n. vm. 35 gr., 12 u. 37 gr., av. 4 u. 36 gr. F. Verwacht: matige tot krachtige N. O. wind, licht bewolkte lucht, droog weer, vorst. Advertentïën20 cent per regel. fJeboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. EeclameB 40 cent per regel Qtoote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel. Njjverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algetaseess Adtosrten&a-BnreBif A. !>£5 &A MAS Abb., R.3. Tnwlwwgwél 36®, Middelburg 31 Januari. He ontwikkelingsgang der maatschappij. Laat een voorbarig criticus nu niet reeds aan het lezen van dezen titel zjjn potlood scherpen om straks te betoogen, dat in het bestek van een courantartikel die ontwik kelingsgang niet volledig kan worden behan deld en onze conclusies niet voldoende door cijfers en 'statistieken worden gestaafd. Een schrfjver van zulk een artikel doet reeds veel zoo hij de menschen brengt aan het na denken over hetgeen hen omringt, en hen dry ft tot waarnemen van de maatschappelijke ver schijnselen, tot toetsing van langzamerhand als dogma's verkondigde stellingen. Zoo'n dogma werd by velen de onaantastbare wetenschappelijkheid, of liever de wetenschap pelijke onaantastbaarheid, van het tegenwoordig socialisme. Wie, van warme liefde voor de arbeidersklasse vervuld, arbeidde aan hare verheffing, maar voor eene socialistische samen leving allerminst geestdrift kon gevoelen, ja zelfs van het streven naar deze toekomst voor den arbeider geen heil verwachtte, werd met spottenden blik ter zjjde geschoven met de woorden onze kapitalistische maatschappij leeft zich toch van zelve uit en gaat in den hoogeren vorm, den socialistischen, over. IJdel werken bv. om de groote massa van den tegenwoordigen neringdoenden midden stand krachtiger te maken m den strijd om 't bestaandie is toch tot ondergang gedoemd door het kapitalisme, waarvan de sociaal-de- mocraten met onfeilbare wetenschappelijkheid den ontwikkelingsgang hebben bespied en voor de toekomst hebben voorspeld. IJdel pogen om te trachten, ook door wet telijke maatregelen den eigengeërfden boeren stand hier in het leven te roepen, daar te doen uitbreiden, om op die wjjze den land bouwer het belang te doen gevoelen van zoo intensief mogelijke cultuur, waar hg de vruch ten daarvan zelf zou plukken. Immers, vol gens de onontkomeljjke wetenschappelijke lee: van den ontwikkelingsgang der kapitalistische maatschappij zal het grootbedrijf het kleine op elk gebied verdringen, en moet de eigen- geërfde boer in kleinbedrijf toch van den aardbodem verdwjjnen. Nu behoeft men volstrekt geen sociaal democraat te zjjn ooi op menig gebied ver schijnselen waar te nemen, die dringend op noodzakelijke verbetering wjjzen. Op agrarisch gebied is er in ons land zeer zeker veel te doen. Maar wat er gedaan moest worden en hoe, dat hangt voor een groot deel af van de vraag, welk ideaal men nastreeft op economisch ge bied. De sociaal-democraat, die wil komen tot eene socialistische samenleving en meent, dat b.v. het klein bedrijf evenmin in den landbouw als in de industrie of den handel in staat de mededinging vol te houden, dus een achter lijke economische vorm is, welke moet worden ter zjjde geschoven, zal in deze een gansch andere opvatting zjjn toegedaan dan degeen. die het privaatbezit van den bodem uit een oogpunt van productiviteit zooveel mogelijk wil bevorderen en daarvoor zelfs ingrijpende maatregelen van staatswege niet zou terugwy zen. Indien dan ook werkelyk bleek, dat in den landbouw op dit oogenblik samentrekking plaats vond van den grond in handen van weinigen, dan zou van verschillend standpunt of dit verschijnsel al aanleiding geven tot maatregelen, waardoor het werd tegengegaan, öf het veldwinnen ervan zooveel mogeljjk moeten worden bespoedigd, ten einde te komen tot het brengen van den bodem in gemeen schappelijk bezit. Nu wordt gewoonljjk aangevoerd voor ons land de verandering van het aantal eigenaren en pachters, die den grond bebouwen. Men gaat dan na, dat het aantal eigenaren pachters, die hun grond bebouwen, afneemt en zegt: ziet ge wel, dat wjj geljjk hebben: hoe minder eigenaren, hoe grooter concentratie van het grondbezit. Met statistieken moet men voorzichtig De eerste les, welke ieder krjjgt, die dit scherpmaar gevaarljjk wapen hanteert, ii conclusie niet al te spoedig te trekken, en de cjjfers, welke een algemeene richting moeten aanwjjzen, niet over te korten tjjd te nemen, omdat zoo gemakkelijk dan juist datgene, waar het op aan komt, aan de aandacht ontsnapt. Wie bv. de statistiek van de laatste jaren op het gebied van den landbouw raadpleegt, ziet in het aantal eigenaren geringen achteruitgang, en het aantal pachters sterk vooruit gaan. Maar nemen wjj nu de termijnen eens wat langer eigenaars pachters samen 1882 88.001 57.693 145.694 1888 96.457 68.415 164.872 1893 96.324 71.099 167.423 1898 96.114 74.540 169.654 1899 96.095 74.297 170.392 Uit de »Jaarcyfers", waaruit deze getallen zyn getrokken, blykt niet, dat de methode, volgens welke ze zyn gevonden, het eene en het andere jaar verschillend geweest is, zoo dat men moet aannemen, dat ze met elkaar zyn te vergelijken. Wat zou men dan daaruit moeten afleiden Dat in de laatste 17 jaren het aantal eigena ren en pachters is toegenomen, dat derlaatsten evenwel meer dan dat der eersten; dat er echter van een concentratie van kapitalen, zoodat het aantal boeren-eigenaars afneemt, nog geen sprake is. Maar deze conclusie zou op zich zelve even min, als die uit een afnemend aantal boeren- eigenaren wordt getrokken, afdoende zijn. Als bewys voor de juistheid van de econo mische leer van Marx zou iets anders moeten dienst doennameljjk dat het grootbedrijf op landbouwgebied voordeeliger is dan het klein- Van Heeks leert het heden weer heeft evenwel dringend noodig, niet alleen organi satie van arbeiders, maar ook wettelyk rege ling, die dan ook door de Vrjjzinnig-democra- ten met kracht wordt nagestreefd. De strjjd van belangen, te Enschedé nu weer uitgebro ken, neemt daar in de groot-industrie inder daad het karakter aan van een klassenstrijd, waarbij het er om gaat, of de ondernemer allêenheeracher zal zyn in de fabriek. Ver standige wetteiyke regeling, met onderwerping van geschillen aan onpartijdige scheidsgerechten zou dergelijken strjjd zonder twjjfel temperen V. D. Dat is toch de zaak, waar het op aan komt. Is ten slotte in het kapitalistisch stelsel de ondernemer, op welk gebied ook, niet anders dan een toe-eigenaar van meer-waarde uit arbeiders, die voor hém werken, dan moet de een, die de meeste kapitalen en arbeidsmid delen heeft, de anderen uit-concureeren" en den kleineren het bestaan onmogelijk maken. Dan moet men zien gebeuren, dat het groot bedrijf gaat overheerschen. Dat kan nu, en evemin het tegendeel, uit de bovenstaande cjjfers niet afgeleid worden. Ze zeggen daarover niets. Iets meer leert een andere statistiek daar over in ons land, ofschoon die ook de kwestie volstrekt niet uitmaakt. Er waren in ons land boerderjjen en bedry- ven van 1-20 H.A. Eigenaars Pachters Totaal 1882 75322 46426 121748 18»» 83818 60943 144761 Meer dan 20 H.A. Eigenaars Pachters Totaal 1882 12679 11267 23946 189» 12277 13354 25631 Wat volgt daaruit, voor zoover deze cjjfers iets kunnen leeren Dat het volstrekt niet juist is, dat het grootbedrjjf het kleinbedrjjf, doordat het eerste voordeeliger zou zjjD, verdringt. Natuurljjk is het hectaren-tal geenszins be slissend. Maar ook wanneer men nagaat het aantal zeer groote bedrjjven, vindt men vol strekt niets van een bepaalde aanwyzing, dat het grootbedrjjf in den landbouw voordeeliger is dan het kleinbedryf. Let men meer in het bjjzonder op de soort van gronden, dan vindt men weer hetzelfde. 120 H.A. Meer dan 20 H.A. Aant. bedrijven. Aant. bedryven 1882 1899 -1882 1899 Hoofdzakelijk zandgronden 72127 88048 6640 7180 Hoofdzakelijk kleigronden 34004 39733 10593 11505 Veehouderij streken 15617 16980 6713 6946 Bestaat er nu geen reden om, na zoo lange jaren van kapitalistische ontwikkeling, te ont kennen de groote eenvoudigheid van deze concentratie van de arbeidsmiddelen als volg van het voortdurend voordeeliger worden van het groot-kapitalistisch bedrjjf, zooals die wordt verklaard uit de waarde-theorie van Marx Bovenal, bestaat er niet een krachtige prik kel voor degenen, die voor de cultuur van den bodem van het grootste gewicht achten een krachtigen eigengeërfden boerenstand, om zich niet al te veel aan de socialistische voor stelling van den ontwikkelingsgang der maat schappij op agrarisch gebied te storen, maar te dry ven naar middelen, waardoor het klein- bezit wordt bevorderd, zooals dat in Dnitsch- land op vele plaatsen het geval is Is het onderzoek van de al-of-niet juistheid der concentratie-leer op agrarisch gebied al moeilyk, nog veel moeiljjker is dat op indus trieel en handelsgebied. Evenwel ook daar ia er zeer veel te zeggen voor het oordeel van Bernstein, dat het grootbedrjjf niet het klein bedrijf verdringt, maar naast dat kleinbedryf opkomt en het soms zelfs bevordert. In geen geval kan beweerd worden, dat een ontwikke lingsgang, zooals die op grond van de econo mische leerstellingen van Marx zou moeten plaats vinden, en reeds lang zou moeten plaats gevonden hebben, in de werkelijkheid waar het ten slotte om te doen is, wordt waarge nomen. Het grootbedrjjf de staking bjj de DB VACCINATIE. De inenting is een gevaar, zeggen vele anti- revolutionnaire dominees, met een zekeren dominee Pierson, - niet die van Zetten, aan het hoofd. Van inenting kunnen de kinderen ook sterven. Best mogeljjk. Men kan ook sterven aan een stukje biefstuk dat in 't verkeerde keelgat schiet, maar wjj vragen u, lezers en lezeressen, vaders en moeders, hebt gy al ooit een bind weten sterven tengevolge der vaccinatie Wjj nog nooit. Zonder vaccinatie stierven de menschen vroeger aan de pokken bij duizenden. De afschaffing van gedwongen vaccinatie ware een ramp voor de menschheïd Wkbld voor Z.-Vlaanderen W. D.) BESMETTING. De heer dr A. J. C. Snjjders heeft deze maand in Belang en Recht een paar zeer lezenswaar dige artikelen geleverd over besmetting door huishoudelijke voorwerpen". Hij toont daarin o. a. aan hoe bjj het was- schen met warm water, zooals het in onze keukens voor het reinigen van eetgereedschap gewoonte is, verwijdering van ziektekiemen niet bereikbaar is. Kokend water is daarvoor noodig. Maar aangezien dat voor de praktjjk in de keuken onbrnikba:- -ia, raadt de schrij ver aan eene tweepercents oplossing van soda gram op éen liter water) te gebruiken. Maar dan moet het water toch nog een tem peratuur hebben van minstens 50 graden Cel sius en de voorwerpen ten minste vjjf minuten in dat water blyven. Deze reinigingsmethode acht dr Snjjders, onvoorwaardelijk noodzakelijk" als een der huisgenooten aan eene infectieziekte Ijjdt, die door speeksel kan worden overgedragenzooals tuberculose, diphtheritis, pneumonie, influenza, enz. Ook aan de reiniging van deurknoppen wordt vaak te weinig aandacht gewjjd en toch bren gen ook die niet zelden besmetting over. Vooral de houten deurknoppen, maar de glazen en metalen knoppen leveren toch ook gevaar op. Men reinige ze met de ontsmettingsmiddelen die dr Snyders aan de hand geeft. Trouwens ook in andere opzichten doet men het best deze twee artikelen in hun geheel te lezen. BEN UEMISGM ENZ. By kon. besluit is aan J. A. R, Kymmell, op zyn verzoek, eervol ontslag verleend als amanuensius by het rjjksarchief in Drenthe, en in zjjne plaats benoemd A. Oltmans, bureau-ambtenaar van den provincialen waterstaat in Drenthe, te Assen is aan mr H. Hese, te Winschoten, op zyn verzoek, eervol ontslag verleend als school opziener in het arr. Veendam zyn benoemd tot surnumerair by den dienst van 'a ryks schatkistR. H. Reeling Brouwer te Utrecht en jhr W. M. de Marees van Swin- deren te 's Gravenhage is benoemd bij het pers. van den geneesk. dienst der landmacht tot mil.-apotheker 2e kl. de apotheker I. KoBter is de kapitein-intendant J. Rutgers, van het perB. der mil. adm., op non-activiteit gesteld is de heer J. van Dongen, apotheker, benoemd en aangesteld tot mil. apotheker 2e kl. by het pers. van den geneesk. dienst van het leger in N.-I. is de Oost-Indische ambtenaar G. J.H. Bren- der a Brandis, laatsteljjk opziener 2e kl. den dienst van het mjjnwezen in N.-Iop zijn verzoek, wegens physieke ongeschiktheid, eer vol uit 's lands dienst ontslagen. UIT STAD EN PROVINCIE. Bjj kon. besluit is vergunning verleend tot het aannemen der volgende onderscheidin gen aan den heer P. Smith, vice-consul van Spanje te Vlissingen, die van ridder der orde van Isabella la Caiholica van Spanje; en den heer H. Benier, gewezen consul van België te Vlissingen, die van ridder der Leopoldsorde van België. De Geneeskundige Raad van Zeeland heeft zich tot de gemeentebesturen gewend met de vraag of er in de gemeenten bepalingen zyn welke het bezoek van kinderen of onder- wyzers, ljjdende aan tuberculose, tot de school regelen en zoo ja welke deze bepalingen zyn en of zich op de lagere scholen gevallen van die ziekte voordoen Het antwoord der meeste besturen op de eerste vraag zal zoo schryft men ons ontkennend zjjn; het hoofd der school verwij dert ingevolge wet en verordening de kinderen die aan eene huidziekte Ijjden of zij die be hoor en tot een huisgezin waarin eene besmet telijke ziekte heerscht, maar in de verordeningen op het openbaar lager onderwys komen, zoover wij weten, geen bepalingen ovér tuberculose voortrouwens deze ziekte, zegt men, is niet besmettelijk. Vraag twee zal dan alleen gemakkelijk te beantwoorden zjjn als er op de school kinderen jjn by wie de ziekte een zeker stadium inge treden is; meestal worden de kleinen echter tydig genoeg tehuis gehouden. Donderdagavond werd in het Schuttershof alhier door de gymnastiek- en schermver- eeniging Achilles de aangekondigde volks-uit- voering gegeven. Zy is uitstekend geslaagd. De groote zaal van het Schultersho f was over vol en het publiek genoot bljjkbaar zeer bjj 5 uitvoering van het keurig programma. Wij volstaan voor heden met deze korte mededeeling omdat de vereeniging heden avond, ter viering van het 20-jarig bestaan, eene soiree geeft, waarop hetzelfde programma wordt op gevoerd en wjj in ons volgend nommer daar over het een en ander zullen medefleele». - Ter voorziening in de vacature van wjjlen den heer G. W. A. de Veer is door den ker- keraad der Ned. Hervormde gemeente alhier een viertal voor predikant opgemaakt, be staande uit de heeren E. G. J. BalteHoltum, M. Buiskool te Oud-Alblas, H. P. Stegenga te Haulerwjjk en H. J. de Zwart te Steen wjj k. - De afdeeling Middelburg van Patri monium had, by gelegenheid der feestviering van haar twintigjarig bestaan, aan de Konin gin een telegram gezonden om H. M. hare eerbiedige hulde te bieden. Zjj ontving daarop de gebruikelijke, formeele telegraphische dank betuiging. Men schrijft ons De vier inbrekers, die Z u i d-B e v e 1 a d in onrust brachten, zyn Zaterdagavond door 's Gravenpolder gekomen en hebben den nacht doorgebracht op een tarwetas onder eene ark; ,jj moeten ook aan een afgescheiden kerk een bezoek gebracht hebben, naar men zeide, en wezenljjk, pas Donderdag is gebleken dat zjj ook in de kerk van wjjlen domine Bakker te Gravenpolder geweest zynzjj hebben een paar ruiten uitgesneden, een bus geforceerd een hamer medegenomen, welke hamer op hen gevonden is. Zeer vreemd mag het ge noemd worden dat de commissaris van politie te Goes de attentie gehad heeft alle burge meesters uit den omtrek van Goes te berich ten welke heeren Zuid-Beveland een bezoek brachtenbehalve den burgemeester van 's Gra venpolder. Men zegt dat deze zich tot hooger autoriteit wendde met eene klacht over deze eigenaardige opvatting van zyn plicht van bedoelden commissaris. Doch om op de inbrekers terug te komen na op den tas geslapen te hebben, zyn ze Zondags in Ovezand en Driewegen geweest; des avonds hebben ze getracht te Ovezand bjj eene weduwe in te breken toen zjj de meid naar de kerk hadden zien gaan, doch deze onverschrokkene weduwe dreigde hen met een -eer waarop zjj afdropen. Zjj zyn toen in Kwadendamme teruggekomen en de rest is bekend. De zilveren voorwerpen, uit de sacristy der R.-C. kerk gestolen, zyn by hen gevonden. De put van Biezelinge, waarin zjj bjj hunne arrestatie iets geworpen hadden, werd Woens dag met behulp der brandspuit leeggepompt, doch niets bijzonders werd er gevonden. Onder de verdachten bevindt zich, naar men ons van andere zjjde meldt, P. Z., die in 1892, op 18-jarigen leeftyd, lot 10 jaren gevan- genisstraf werd veroordeeld wegens diefstal met geweld en bedreiging, gepleegd in den avond van 17 December 1891 op de door A. Remyn bewoonde, onder Baarland gelegen hofstede, terwjjl een der andere verdachten, J, F. B. E., destyds schilder, thans meubelmaker te Rotterdam, in 1894, op 22 jarigen leeftyd, werd veroordeeld tot 7 jaren en 6 maanden gevan genisstraf terzake van de door hem op 6 October 1898 te 's Heer Hendrikskinderen gepleegde afpersing ten huize van de gezusters V erdonk. Tot surnumerair bjj de maatschappij tot 'ie van Stsp., is benoemd de heer J. C, Boone te K a p e 11 e-B xezelinge. TeWolfaartsdyk trad Donderdag avond voor de vereeniging Landbouw en Vee teeltde heer Nobel, rykstuinbouwleeraar voor Zeeland en Noord-Brabant, op als spreker, om eene verhandeling te houden over: »Het aanleggen van boomgaarden met onderbeplan ting." Achtereenvolgens werden^besproken de grondde bewerking hiervan de voorafgaande bemesting; het droogleggen van den grond het beschuttea tegen den windde afstand der boóinen de zwarte bes, de roode aalbes, kruisbes, de framboos en de struikvorm van appel en peer als onderbeplantingde beste soorten van hoogstammen van appel en peer en ook die voor struikroozende aan koop, het planten en bestrijding van zwam men en schadelijke insecten. Eene teekening op een bord maakte een en ander voor het vjjfentwintigtal hoorders duidelyk. De bloembollenteelers te Haamstede besloten dit jaar, en wel voor het eerst, een flink aantal bedden bollen, tulpen en narcis sen, in veiling te brengen. Uit Terneuzen. In de Donderdag gehouden raadszitting werd aan den heer M. J. Hoebé, onder danbet-uiging voor de bewezen diensten, eervol ontstag ver leend als lid der commissie tot wering van schoolverzuim.Aan den kapitein, eerstaanwezend ingenieur der genie, zal worden bericht dat de raad geen bezwaar heelt, om voor het ver. krjjgen van vergunning tot verlichting van de vestingpoort aan den Sassohen weg, voor waarden aan te nemen waarin eene clausule is opgenomen dac de gemeente de gevolgen op zich neemt van de geschillen welke door die verlichting met derden zouden kunnen ontstaan. De raad begrypt evenwel niet op welke wjjze die verlichting tot geschillen met particulieren of andere lichamen zou kunnen aanleiding geven. Naar aanleiding van het verbod van rijks wege om sedert 1 Juli 11. beatelloon van tele grammen te heffen, werd het salaris van den rykstelefoonhouder te Sluiskil met 15 ver hoogd en hem over het afgeloopen jaar een vergoeding van 9.60 toegekend. De door het ryk te betalen vergoeding van 10 cent per telegram bljjffc ten bate der gemeentekas. Gunstig werd beschikt op een verzoek van H. van de Sande om heui een per deurwaar dersexploot met 1 Jan. 1903 opgezegd perceel grond opnieuw in erfpacht te geven. Buiten de gewone daarvoor geldende voorwaarden be paalde de raad evenwel dat deze erfpachter die door onwil de gemeente noodzaakte tot kosten van exploit enz., die kosten zal moeten vergoeden, terwjjl de gemeente genegen is, evenals bjj overige vernieuwingen der erf- pachtBcontracten de helft der kosten daarvan te dragen, wanneer het opmaken daarvan, ter besparing van kosten, kan geschieden tegelyk met het vernieuwen van contracten der andere onwillige erfpachters, wien dat besluit van den raad zal worden meegedeeld. Benoemd werden de stembureaus voor de a. s. raadsvergadering. In de vacature van onderwijzer aan school B zal thans worden voorzien door oproeping van een onderwyzer met akte Fransche taal. Naar aanleiding van wederom geuite klachten over het gevaar voor de veiligheid van het verkeer langs den SasBchen weg, ter plaatse waar de werkzaamheden voor de nieuwe sluis plaats hebben, zullen burg. en wetk. den aannemer verzoeken maatregelen te nemen om het gevaar weg te nemen. In dien avond gehouden vergadering van de kamer van koophandel en fabrieken werd tot voorzitter benoemd de heer J. A. van Rompu en tot vice-voorzitter de heer P. A. van de Velde. Van de spoorwegmaatschappij Mechelen Terneuzen was het bericht ingekomen dat thans op het station aanwezig is een loopbrug voor inladen en lossen van vee en dat voor- loopig een meer gemakkelyk te bereiken op slagplaats voor met het spoor aangevoerde goederen aan de administratie der invoerrech ten enz. iB voorgesteld. Dit naar aanleiding van door de Kamer ter kennis van de Maat- schappjj gebrachte klachten- Besloten werd adhaeBie te betuigen aan het door de Tilburgsche kamer tot den minister van waterstaat gerichte adres betreffende ver hooging van het maximum gewicht der post pakketten. Oostburg's Zangkoor gaf "Woensdagavond met een ryk programma een zeer goed geslaagde uitvoering. Geheel belangeloos verleende daarbjj het pas opgerichte symphoniegezelschap van Zuidzande zjjne welwillende medewerking. Zoowel de zang als de muzieknommers vielen zeer in den smaak. Een viertal voordrachten, een duo, en een solo-nommer hadden op het programma een plaatsje gevonden. Ook deze mochten een welverdienden bjj val inoogsten, vooral de voordracht De Studenten- wraak van Louis Bron, De raad van C a d z a n d vermeerderde op verzoek van al de leden (drie) der com missie tot wering van schoolverzuim hun aantal met vier, tw. de heeren A. Risseeuw I.Az.?

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1902 | | pagina 1