MIDDELRURGSCHE COURANT.
ff". 17.
1902.
Dinsdag
21 Januari.
De AMij van Middelburg.
14 Li" .Jaargang,
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor aae plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER KW VERWACHTING.
20 Jan.8 u. vin. 44 gr., 12 u. 48 gr., av. 4 u. 48 gr. F. Verwacht:
bewolkte lucht, weinig verandering in temperatuur.
matige Z. W. wind,
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 oent. Reclames 40 cent per regel
Shroots letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Adveriantle-Borean
A. DBS LA B8AB As®., K.X. Teerbnrftral AraaterdsM
Middelburg 20 Januari.
DIAMANT BEWERKERS.
De eenige dagen geleden in ons blad over
genomen opmerkingen van De Standaard in
verband met de werkstaking van die bewerkers
zijn in hetzelfde blad door den heer E. van
Beek jr als onjuist gekwalificeerd. De voorstel
ling van De Standaard, dat hier de werkman
den patroon wil dwingen, toont, naar zjjne
meening, dat de redactie de zaak niet kent,
»Door de vakvereenigingen wordt aan de
werkgevers de meest volstrekte vrjjheid gelaten
om ongeorganiseerde werklieden in hun dienst
te nemen, schrjjft de heer Van Beek o. a.
geen der vakvereenigingen hebben ooit hun
dit recht betwist. Maar daartegenover willen
de georganiseerde werklieden zich het recht
voorbehouden, niet te werken met ongeorgani
seerde werklieden. Daar valt niets zakelijks
tegen te zeggen. Als de georganiseerde arbei
ders overtuigd zjjn, dat ongeorganiseerde ar
beiders voor ben een gevaar opleveren, dan
mogen zjj zich toch trachten te beveiligen,
door niet met ongeorganiseerden saam te wer
ken. In 1895 werd zulk een besluit door de
georganiseerde diamantbewerkers genomen. De
toenmalige redacteur van De Standaard noemde
dat een goed recht der luerklieden.
Dat goed recht der werklieden wordt thans
door de patroons aangetast.
Het is mjj ten eenenmale onverklaarbaar,
aldus vervolgt de heer Van Beek, dat uwe
redactie over het geheel tot zulk een beschou
wing geraakte.
In de eerste plaats is de werkstaking een
gevolg van de uitsluiting, door de patroons ge
proclameerd. Dus daar zjjn de werklieden niet
voor aansprakelijk. De patroons hebben juist
dit jaargetjjde afgewacht om met hun uitslui
ting voldoend© effect to aortfiflro»
Honger is erg, doch honger en kou is nog
erger.
Ten andere is het mjj onverklaarbaar, dat
de redactie van een dagblad in de hoofdstad
van ons land niet bekend is met de juiste
toedracht der feiten, welke in dezelfde stad
plaats hebben.
Het kan en mag toch zelfs niet worden ver
ondersteld, dat de redactie van een Christelijk
blad opzettelijk de dingen scheef voorstelt. Men
schrijft zonder zich voldoende op de hoogte te
hebben gesteld, maar ook hiervlto geldt dat
onkunde óok zonde is."
De redactie van De Standaard voegt aan dit
stuk de volgende diplomatieke verklaring toe
We ontvingen nog meer stukken over deze
zaaken daar wjj zuinig met onze ruimte
moeten zjjn, meenen wjj te kunnen volstaan
door bovenstaand schrijven te plaatsen. Hier
is een man aan het woord, die in de werk
liedenbeweging niet onbekend is en die dus
ook mag gehoord worden. Over de zaak zelve
laten we ons vooralsnog niet verder uit."
Dat is maar verstandig als men zich zoo
deerlijk in de vingers heeft gesneden.
KORTE MEDEDEELINGEN
VERGADERINGEN.
In de Zondag te 's Gravenhage door den
Nieuw-M alihusiaanschen Bond gehouden 20e alge-
meene jaarvergadering werd tot bestuurslid
gekozen de beer dr J. de Vrjj te VGravenhage,
in de plaats van mr E. S. Hollander, die aan
de beurt van aftreden was en zich niet her-
Geschiedkundige aanteekeningen
DOOR
J. A. FREDERIKS.
Aan de zuidzgde van het Abdgplem bevindt
zich een uitgestrekt gebouw uit het einde
der XVe eeuw, met witten arduinsteen en
gevelgeljjkstraats trof men aan de voorzgde
een gaanderg aan de galderye van 't witte
steenwerek met fraaie gewelven, gedragen
op sierljjke kolommen.
Daarboven woonden de Abt en later de
Bisschop.
Na het in bezit nemen van den Abdjj werd
het woning voor den gecomitteerden raad
van Vlissingenlater werd de gaanderg aan
de voorzgde dichtgemetseld met uitsparing
van lichtopeningen en door scheidingmuren
in verschillende lokalen afgedeeld, die voor
bnreaux werden bestemd.
De gevel was met roozeroode saus,besmeerd,
de oude kruiskozijnen vervangen door moderne
ramen, die door de waterigst heen gebroken
waren, een schoorsteen was tegen den gevel
aan gemetseld, de fraaie zandsteenen dakko-
zjjnen door onooglijke houten dakvensters ver
vangen, de spits van het aangrenzende
kiesbaar had gesteld, en mevr. Rutgers—Hoit-
sema te Rotterdam met algemeene stemmen
herkozen.
Uit het jaarverslag bleek, dat het ledental
tot 613 was geklommen, onder wie 33 dok
toren, en dat, door de oprichting der afdeelingen
te Amsterdam, 's-Gravenhage, Rotterdam en
Middelburg de sympathie voor het Nieuw-
Malthusianisme onder de arbeiders merkbaar
was toegenomen. Ruim 45000 grootere en
kleinere geschriften waren in 1901 door den
Bond verspreid en door tal van advertenties
in verschillende bladen werd de aandacht op
zjjn streven gevestigd. Praktische hulp werd
verleend door twaalf doktoren en veertien
vrouwelijke medewerksters, onder wie vjjf
vroedvrouwen, welke allen bereid waren, op
vaste uren kosteloos hulp te verleenen aan on-
en minvermogenden, die elders wel kosteloos
gynaacologisch onderzocht kunnen worden,
maar nergens kosteloos N. Malth. hulp kunnen
ontvangen.
BENOEHIAGM ENZ.
Bjj kon. besluit:
is benoemd bjj het wapen der inf., tot
tweede-luit., bjj het Iste reg., de cadet J. A.
Kramp, herkomstig van de Kon. Mil. Academie
is benoemd bjj het wapen der inf. van het
leger in N.-I., tot tweede-luit. de cadet P. V.
M. F. Amiot, herkomstig van de Kon. Mil.
Academie
is benoemd tot directeur van het post- en
telegraafkantoor te Hoogeveen N. Mulder,
thans in geljjke betrekking te De Lemmer;
;jjn bevorderd tot commies der posterjjen:
le kl. M. Zandee. thans 2e kl.2e kl. S.
Gaanderse, thans 3e kl.3e kl. J. E. Wins,
thans 4e kl.; en
is J. F. H. Pruschen jr benoemd tot bureel
ambtenaar van den Rjjkswaterstaat 3e kl.
In 1902 bestaat voor twee jongelieden ge
legenheid om te worden aangenomen, teneinde
bm subsidie van f 4000, te
worden opgeleid tot militair apotheker og nat
ger in N.-I.
De aanvraag om toelating (bjj gezegeld re
quest) moet vóór den eersten Juni e. k. bjj
het dep. van koloniën zjjn ontvangenhet
vergelijkend examen zoo noodig zal
plaats hebben op Dinsdag 15 Juli e. k., e. v. d.,
vm. té 9 uren, in het pharmaceutisch
laboratorium der Rjjks-universiteit te Utrecht.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Wie 25 jaar is of dit wordt vóór of op
15 Mei denke om zjjn recht kiezer te kunnen
worden.
In een volgend noinmer herinneren wjj nog
eens aan de desbetreffende voorschriften.
Uit Vlissingen.
Tot secretaris van het brandwezen aldaar
in plaats vau den heer A. L. A. van Unen, die
naar Leiden vertrekt, is door burg. en weth.
benoemd de heer M. van der Beke Callenfels.
Tot secretaris van de Kamer van arbeid voor
de bouw bedrjj ven is aangewezen de heer A. J.
van de Vjjver.
Te Borasele is verleden week reeds
een begin gemaakt met het uitvoeren der
voorjaarspeilingen. Daar dezen winter g
oever werken zjjn te maken of steenbestor tingen
doen, kan men wel nagaan dat het perso
neel met de vroege werkzaamheden in zjjn
schik is. De gewone winterverdiensten bleven
tot dusver aan den polderoever achterwege.
traptorentje afgenomen, in een woord het ge
heel schandeljjk verminkt.
De tegenwoordige ingang van blauwen ar
duin met wit marmeren wapen draagt op de
naald der deuren het jaartal 1679.
Achter dit gebouw bevond zich het zieken
huis en de woning van den Priorna dt
reformatie kwam hier de raadpensionaris te
wonenlater werd het ziekenhuis afgebroken
en het overige betrokken door de afgevaar
digden van Vlissingen, waardoor het den naam
verkreeg van het huis Vlissingen. Ook dit
werd in 1847 gedeelteljjk geamoveerd, terwgl
de lokalen, welke nog bleven bestaan, bestemd
werden voor sectiekamera der Provinciale
Staten.
Op de oude fundamenten van het ziekenhuis
is in 1900 een gebouw gezet, waarin verschil
lende bureaux zjjn gevestigd.
Aan de westzgde van de woning van den
Bisschop, doch eenige meters achterwaarts,
verheft zich een vierkanten toren van eigen-
aardigen vorm. Daaronder loopt de verbin
ding tusschen de groote en de kleine binnen
plaats. De toren is geheel in witten steen
opgetrokken en dagteekent uit het midden der
XVe eeuw.
Geljjkstraats vindt men de fraaie poort met
fijne kolonnetten en elegante kapiteelen, ter
weerszijden daarvan sierljjke baldakijnen met
Er wordt een postrit in het leven ge
roepen van Oats naar Cortgene (Cort-
geensche steiger) vice-versa over Ooljjnsplaat
tweemaal daags.
Gedurende het jaar 1901 zjjn in de haven
te Zierikzee binnengekomen 2 zeeschepen
en 1353 binnenschepen, en uitgevaren 2 zee
schepen en 1347 binnenschepen.
De scheepvaart is in den loop van 1901 niet
gestremd geweest.
Aandeelhouders van de weegbrug Luctor
et Emergo te Staven is se deelen over het
dienstjaar 1901 35 Behalve andere land
bouwproducten en vee werden er niet minder
dan ruim 4.700.00') KG. suikerbieten op ge
wogen.
De stoombootdien st Walsoorden—Vlake
de in aansluiting daarmee rjjdende wagen-
dienst HulstWalsoorden, heeft met ingang
van 1902 een Zondagsdienst ingesteld, die niet
bjj zonder in den smaak van het reizend publiek
valt. Er wordt slechts tweemaal gevaren,
vice-versa, en dan alleen 's morgens en wel
van Walsoorden om 6 en 9 uur en van Vlake
om 8 en 10.30 uur. Na dien tjjd is er dus
geen gelegenheid meer om den overkant te be
reiken. Men hoop algemeen, dat, om aan het
rechtvaardig gemopper een einde te maken,
alsnog een middagdienst, vice-versa, zal wor
den ingesteld.
De heer A. Rottier, sedert 32 jaren
secretaris en ontvanger der gemeente S t.
Jansteen, heeft eervol ontslag uit deze
betrekkingen aangevraagd.
Donderdagavond brandde, onder Koe
wacht, wjjk Pereboom, een opper ongedor-
schen rogge van den landbouwer A. S. aldaar
geheel af. 9
De rogge, waarvan de waarde op een 650
francs geraamd wordt, was niet tegen brand
schade verzekerd. De oorzaak moet alweder
Te Wachtebeke, bjj Zmcldorpp, is
den molenaar Rombout een droevig ongeluk
overkomen. Bjj het schoonmaken van een
revolver, die nog met éen schot geladen was,
ging plotseling dit schot af en trof hem in
het gezicht Het gelukte den geneesheer niet
den kogel te verwijderen, waarop R. naar
Gent vervoerd is.
Naar aanleiding der gevallen van pokken,
in Hulst voorgekomen, werd m de school te
Stoppeldijk gelegenheid gegeven totkos-
telooze inenting. Door ruim 200 personen
werd hiervan gebruik gemaakt. Als 't ge
vaar maar in de buurt is, dan worden de
voorbehoedmiddelen wel aangewend
Op de Zaterdagavond door het zieken
fonds te Breskens gehouden algemeene
vergadering bleek uit het verslag over het
afgeloopen jaar dat het ledental op 31 Decem
ber 1901 72 bedroeg. Gedurende 1901 bedankten
5 leden voor hun lidmaatschap, torwjjl 2 wegens
wanbetaling werden geschrapt.
Onder de leden hadden geen sterfgevallen
plaats.
De ontvangsten bedroegen wegens contri
butie en boeten 391.54, de gekweekte rente
over het uitgezet kapitaal 17.94, totaal
409.48.
De uitgaven waren wegens gedane uit-
keeringen bjj ziekte 269.25, terwgl voor
diverse uitgaven 12.76 is gedaanhet totaal
der uitgaven was dus 282,01'.
Er was das op 31 December 1901 een goed
slot van 127.47.
De bezittingen van het fonds waren op 31
December 1900 ƒ816.95, op 31 December 1901
944.42.
Door den heer C. Aernoudts is tegen 1
Febr. a. s. ontslag gevraagd als directeur der
boterfabriek te Sluis, daar bjj als zoodanig
benoemd is te Hoeven (Noord-Brabant).
In zjjne plaats is benoemd de heer E. Jan-
sens, thans directeur der roomboterfabriek te
Oostburg.
In de Vrjjdag te Hoofdplaat gehou
den raadzitting nam de heer B. J. M. Thomaes,
na installatie, zitting.
De heer C. Thomaes was afwezig.
Van den heer Desiré Ryckaert, landbouwer,
was het verzoek ingekomen om de nieuwe
weegbruginrichting te mogen laten staan.
Hierop werd afwjjzend beschikt.
In een dientengevolge door aandeelhouders van
die weegbrug gehouden samenkomst beloofde
de voorzitter, de heer P. F.Thomaes, maatregelen
te zullen nemen of voorstellen te doen, ten
einde een bljjvende plaats voor de weeginrich
ting te erlangen, want ieder jaar afbreken
en opbouwen is al te schadeljjk,
Stukken voor den gemeenteraad
van Middelburg.
Het verzoek van het bestuur der Bad- en
Zweminrichting om subsidie uit de gemeente
kas, waarop, zooals Zaterdag reeds door ons
in een deel der oplaag van het toen versche
nen noinmer werd gemeld, door burg. en weth.
gunstig wordt geadviseerd, rust op de vol
gende gronden:
»dat bg kon. besluit vaD 14 April 1898 no
73 de wgziging in de acte van oprichting is
goedgekeurd, waarbjj de duur der vennoot
schap tot 30 April 1918 is verlengd
dat steeds voor onvermogenden, niettegen-
duur, der vennootschap m 1898 was
opengesteld gebleven, b*n z wemonder richt is
gegeven, en daarbjj nog aan onvermogende
vrouwen en meisjes in de laatste negen jaren
des Vrjjdags in den namiddag toegang is
verleend
dat gemiddeld in die laatste jaren ruim 1000
baden per jaar door onvermogenden zjjn
genomen
dat thans de inrichting geheele vernieuwing
behoeft, doch de reparatiekosten niet uit de
fondsen der vennootschap, het reservefonds,
kunnen worden bestreden;
dat voor eene vernieuwing de kosten zjjn
geraamd op 6000, doch het reservefonds
slechts bedraagt 4000
dat het bestuur vertrouwt dat de raad nog
steeds de meening, in het jaar 1877 uitgespro
ken, dat nl. het bestaan der Bad- en Zwem
inrichting eene belangrijke aangelegenheid is,
waaraan werkeljjke behoefte bestaat, deelt."
dat het bestuur vertrouwt, dat de raad ge
negen zal worden bevonden onder dezelfde
voorwaarden, nl. toelating voor onvermogenden
een namiddag per week, desverlangd met bjj-
voeging van toelating van onvermogende vrou
wen en meisjes gedurende twee uren op een
anderen namiddag, wederom een som van
1000 beschikbaar te stellen ten einde het
bestaan der inrichting gedurende de eerstvol
gende jaren te verzekeren
dat het bestuur niet twjjfelt, dat de ont
brekende gelden door rentelooze voorschotten
fijn gebeeldhouten draagsteenen, voorstellende
musiceerende engelen. Het geheel heeft door on
oordeelkundige herstellingen veel geleden, doch
bljjft zeer belangrjjk. Als dakafsluiting is een
open zandsteen balustrade aangebracht, die
thans nog met cement is besmeerd en dicht
gemetseld. De geheele toren is zear verzakt
en heeft daardoor een bouwvallig aanzien.
In den zuidoosteljjken hoek bevindt zich
een baksteenarchitectuur met eigenaardig boog-
fries. De muren van dit gebouw zjjn gedeel
telijk nog uit de Xllle eeuwbet boven
gedeelte uit de XVIe. Daaronder zjjn nog
twee merkwaardige lokalen uit de Xffl eeuw
van geljjke constructie als de vroeger be
schreven zaal, doch van kleiner afmetingen.
Hier vindt men nog enkele gewelfschilden
rustende op mei-geprofileerde ribben, zooals
die aan het Binnenhof te 's Gravenhage voor
komen.
Een elegant achtkant traptorentje, mede in
baksteen uitgevoerd en met blind gemetselde
traceeringen voorzien, herinnert aan de Vlaam-
sche architectuur uit Brugge. Het geeft toe
gang tot de beide op de verdieping gelegen
zalen.
In dit gebouw werden de vergaderingen
gehouden van de staten en raad van Zeeland.
Daarna werd de kleinste zaal bestemd voor
de wekelgksche vergaderingen van de Gede
puteerde Staten en de grootste voor de bg een
komsten der Provinciale Staten van Zeeland.
Eerstgenoemde bleef hare bestemming behou
den, doch de laatste werd ontruimd, nadat zjj
ongeschikt werd bevonden voor dit doel.
Het was voor die zaal dat de Staten de
fraaie tapjjtbehangsels deden vervaardigen,
waarop de heldendaden der Zeeuwen zjjn
voorgesteld in de zeeslagen, die zjj tegen
de Spanjaarden leverden. Zjj werden ver
vaardigd tusschen de jaren 1591 en 1599
door Jan de Maeght van Middelburg en Frans
Spiering van Delft, en zjjn merkwaardige
voorbeelden van Hollandsche knnstng verheid.
Bg eene verbouwing der zaal werden
tapijtbehangsels afgenomen, hunne plaats
wjjzigd en de doeken passend gemaakt
voor de nieuwe ruimten. Men ontzag zich
niet om, waar het noodig bleek, ze eenvoudig
af te sngden, de overschietende stukken weg
te werpen terwgl ter plaatse waar een schoor
steen stond, een vierkant stuk uit het kunst
naaldwerk werd genomen. Een geheel doek.
waar geen plaats voor was, geraakte zoek en
een ander werd later in een ton op den zolder
teruggevonden.
Thans hangen tgdelgk vier dezer stukken in
het Rijksmuseum te Amsterdam, een ervan werd
voor twee jaren prachtig gerestaureerd en
de andere ondergaan nu die bewerking.
of giften, evenals in 1877, zullen worden ge
vonden.
Redenen waarom het bestuur z'cb endt tot
den raad met verzoek onder genv de voor
waarden opnieuw tot instandhouding der Bad
en Zweminrichting alhier eene toelage van
duizend gulden te willen verleenen.
Naar aanleiding van het in de vergadering
van 16 -October overgelegd adres van de af-
deeling Middelburg van den Algemeenen Neder-
landschen 7 immerliedenbond, waarbjj werd ver
zocht het, voor de in aanbouw zjjnde nieuwe
school K benoodigde meubilair niet andera
dan in deze gemeente te doen vervaardigen,
zulks met het oog hierop, dat de werkloosheid
hier onder timmerlieden reeds een tameljjke
;te had bereikt en weldra bfdenkelgk in
omvang zou toenemen, werd door den
voorzitter medegedeeld dat de aanbesteding
reeds was geadverteerd, zoodat toen bierin
geen verandering meer kon worden gebracht.
Het adres werd toen met het oog op
het vervolg gesteld in handen van burg.
en weth. om advies.
Het genoemd college brengt thans onder de
aandacht van den raad dat, indien geene me
dedinging van elders bestond, de noodige
prikkel om te concurreeren hier niet voldoende
zou bestaan en de gemeente hiervan de nadee-
lige gevolgen zou ondervinden, terwgl, indien
het door adressant gewenschte beginsel alge
meen, ook elders alzoo, in toepassing werd ge
bracht, zjj het waarschjjnljjk zouden betreuren
zoodoende op hunne beurt elders indirect van
de concurrentie te zjjn uitgesloten, een reden
alzoo om daarmede hier niet te beginnen.
Overigens moeten burg. en weth. erkennen
niet te hebben kunnen vermoeden dat het
maken van de meubelen elders voor een inder
daad buitengewoon lagen prjjs zou worden
aangenomen, geljjk inderdaad het geval is ge-
bleken. Het minst werd door personen buiten
i gemeente ingeschreven voor 2701.19,
terwjjl de laagste inschrjjving in de gemeente
ONDERWIJS.
Zooals nog in het grootste deel der oplaag
van ons vorig nommer onder Laatste berichten
is medegedeeld, bestaat de aanbeveling van
benoembaren voor de betrekking van leeraar
de geschiedenis aan het gymnasium te
Middelburg (vacature-Scharp de Visser),
uit de heeren E. Besae, doctorandus in de
Ned. letteren te Scheveningen, en J. A. N.
Knuttel, doctorandus in de Ned. letteren te
Hof van Delft.
- Voor de vacante onderwjjzersbetrekking
te Boschkappelle, op een jaarwedde van
500, meldde zich ook aan het hoofd eener
openbare school. Zou hier somB »de vrijma
king van het onderwgs" zich al doen gevoelen
KERKNIEUWS.
Waar de heer I. van Houte, burgemees
ter van Oostbu rg, wegens gevorderden leef-
tjjd met ingang van 1 Januari ontslag had
genomen als lid van het collage van notabelen
der hervormde gemeente, welke betrekking hg
44 jaar bekleedde, en als voorzitter van kerk
voogden, wat hjj de laatste 15 jaar was, be
sloten zjjne medeleden en de notabelen hem
een aandenken te vereeren.
Dit bestaande uit een bronzen inktkoker
en een album met tafeltje werd hem Vrij
dagavond met een toespraak van den nieuwen
Daarna zullen al de doeken, ook die uit het
Rgksmuseum, een waardige plaats vinden in
de nieuwe vergaderzaal der Staten.
In de zaal van Gedeputeerde Staten vindt
men boren den gothieken schoorsteen het levens-
groote portret van den Koning Stadhouder
Willem III door Brandon va a 1691. De zaal
is verder voorzien van een hooge lambrizee-
ring met briefpaneelen, waarboven tapijtbe
hangsels, zoogenaamde verdures. De stoel,
waarvan de vorst gebruik heeft gemaakt bg
zjjn bezoek aan Middelburg, is onlangs geheel
hersteld en is thans in dit lokaal geplaatst.
Vermelden wjj ten slotte, als vroeger tot
de Abdjj bekoorende, een interessant poort
gebouw de zoogenaamde Blauwe Poort.
Dit kwam in particulier bezit en thans zjjn
daarin een koopman in oudheden en een
bakker gevestigd.
He^ e bouw bevat nog de oud' kap, de
verschi .le ide balkgronden en dsteenen
traptor _ide gevels zjjn zeer gemutileerd, bet
noordeljjk gedeelte bi- ,d echter nog veel
van zjjn oorspronkelijk c chet.
{Slot volgt.)
