MIDDELRURGSCHE COURANT. 1902. Vrijdag 17 Januari. De AMjj van Middelburg. fï°. 14oe Jaargang. Deze courant verschijnt d a g o 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor aJe plaatsen in Nederland franco p.p., f 2 Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER RW VERWACHTING. 16 Jan.8 u. via. 45 gr., 12 u. 47 gr., av. 4 n. 46 gr. F. Verwacht: matige tot krachtige W. wind, zwaar bewolkte lucht, regenachtig weer, weinig verandering in temperatuur. Advertenties20 cent per regel. Steboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 oent. Reclames 40 eent per regel &roota letters naar de plaats, die zij innemen. Tot do plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, ia uitsluitend gerechtigd het AIgcwa««ss Adv«rt«wtfe-Rut®*»» &.0 DE I.A WAXL Asm., U.S. Veerbargwal 906, Arast«rd(&>«< Middelburg 16 Januari. KAREI. TUSSCHEN NEDERLAND EN INDIË. De Temps schrijft: Den 29en Juli jl. is tus- schen Duitschland en Nederland te Berljjn een verdiag gesloten betrekkelijk den aanleg van een onderzeeschen kabel, die beide landen met hun bezittingen zou verbinden. Die kabel zou worden aangehecht aan den Amerikaanschen kabel, die Manilla zal ver binden met San Francisco. Hjj zou eindigen, ter eenre zjjde te Menado, op Celebes, ter andere op de Palan-eilanden en andere punten der Duitsche bezittingen, en te Shangaï. Voortaan zouden dus Holland en Duitschland, voor de verbinding met hun koloniën, niet meer afhangen van de Engelsche maatschap pijen. De nieuwe kabel zal worden gelegd en geëxploiteerd door een Duitsch-Hollandsche maatschappij, gesteld onder toezicht van de beide regeeringen, en van beide landen subsidie genietende. Ingeval van eventueele geschillen, zonden deze onderworpen worden aan het oordeel van het permanente Hof van Arbitrage in Den Haag- DE DIAMANTBEWERKERS. De Standaard bestrjjdt de rechtmatigheid der redenen, die van de zjjde dier bewerkers tot de huidige staking en uitsluiting in het dia mantvak geleid hebben. Het blad betoogt aldus Waar nu gaat de werkstaking der diamant bewerkers om Om het recht van vereeniging Zjjn er patroons, die bun werklieden beletten zich bjj een vakvereeniging aan te sluiten, of b8n dwingen zich daarvan loa te maken? Ware dit zoo men zou de beweegreden voor de werkstaking bunnen verstaan, zelfs wellicht billjjken, al brengt ze ook ellende en jammer in de gezinnen. Maar zóó staat de zaak niet, Hier zijn de rollen omgekeerd. Niet de pa troon belet zjjn werkman, van zjjn recht om tot een vereeniging te behooren gebruik te makenmaar omgekeerd wil de werkman den patroon dwingen, niemand in zjjn werk te nemen, die niet tot een vakbond behoort. En dit nu gaat de perkeu te buiten. De werkman moet volkomen vrjj zijn, onge- twjjfeld, om van het recht tot vereenigen ge bruik te maken. Maar even vrjj moet ook de patroon zjjn in het kie'.en van zjjn personeel. Of de werkman, dien hjj wenscht, al of niet tot een vakbond behoort, raakt niet de rechten en de vrjjheden van de werklieden, maar raakt die van den patroon. Deze werkstaking kan en mag dus onze sympathie niet hebben. Wjj moeten baar niet slechts betreuren om de ellende die zjj brengen zal, maar ook ver- oordeelen, omdat het recht van de vrgheid wordt losgemaakt en alzoo tirannie bedoeld wordt. Tirannie over de patroons, evenzeer af te keuren als tirannie over de werklieden. Geschiedkundige aanteekeningen l. DOOR J. A. FREDERIKS. benoemingen enk. Bjj kon. besluit is bjj het dep. van buitenlandsche zaken be vorderd tot referendaris jhr mr F. G. van Panhuys, thans hoofdcommies is, voor den tjjd van twee jaren, belast met het. gezondheidsonderzoek van uit zee te Har- lingen aankomende schepen D. P. van Nouhuys, eervol ontslagen off. van gezondh. 1ste kl. bjj de zeemacht te Harlingen is aangewezen tot gedelegeerde der Neder- landsche regeering bjj het in 1902 te St. Peters- burg te houden internationaal congres voor visBcherjj en vischteeit dr P. P. C. Hoek, wetenschappeljjk adviseur in visscherjj zaken aan den opz. 3de kl. bjj de landsgebonwen A. Mondt jr., op zjjn verzoek, eervol ontslag verleend uit 's rijks dienst. Aan de rjjkslandbouwschool te Wageningen zal eerlang zjjn te vervullen de betrekking van leeraar in natuurkunde. Jaarwedde 2500. Men zie no. IB der St. Ct. In de St.-Crt brengt de. minister van finan ciën ter algemeene kennis dat als kantoren waar de Nederlandsche pasmunt, mits voor niet minder dan vijftig gulden voor de zilve ren en tien gulden voor de bronzen, kan worden ingewisseld tegen rjjksdaalders, guldens en halve guldens, zjjn aangewezende Neder landsche Bank te Amsterdam, des Maandags en Donderdags (mits geen feestdag) van 9 tot 12l/« uurde kantoren der betaalmeesters, dagel jjks (Zon- en feestdagen uitgezonderd) van 9 tot 2 u.in Zeeland de navolgende kantoren der dir. bel. enz.Goes, Hansweert, Heinkens- zand, Hontenisse, Hulst, Nieuwerkerk. Sas van Gent, Tholen, Vlissingen (dir. bel.), Vlissingen (invoerr. en acc.) en IJzendjjkeen bet kan toor der registratie en domeinen te Oostburg, allen den tweeden werkdag van elke week of, indien hg op den eersten dag der maand valt, den derden werkdag, en indien hg op den laatsten dag der maand valt, den vierden werkdag der week, op de gewone kantooruren. De oudste geschiedenis der Maria- en St Nicola&s-Abdjj te Middelburg ligt in het duister. Volgens sommigen bestond zjj reeds in de Xle eeuw, volgens anderen werd zjj in 1106 of 1107 gesticht. De Chronyk van Vormezeele stelt het stich tingsjaar op 1128 en noemt als stichter den prior van Vormezeel Albaldus, die ook de eerste Abt werd en er in 1130 stierf en graven werd. Er bestaan voldoende gronden om aan te nemen, dat er vóór dien tjjd reeds eene andere geeateljjke stichting bestond, vermoedelijk een klooster, dat aan de Heilige Maagd was ge wjjd en waarvan de gebouwen aan de Abdjj zjjn overgegaan. In de oudste rekeningen van Middelburg wordt dan ook de Abdjj gewoonljjk met den naam van Klooster aangeduid. In de thans nog aanwezige overbljjfselen uit de XlIIe eeuw vindt men op vele plaa sporen van een ouderen bouw, waarbjj tufsteen Nu de iverkzaamheden aan onze Abdij de daartoe behoorende Munt reeds een heel eind gevorderd zijnmeenen wij dat deze aanteekeningen van de hand van een deskundige als de heer J, A. Fr ederiks, veler belangstelling loekken zullen. Red. ÜIT STAD EN PROVINCIE. Door eenige leden der Nederlandsche Ver eeniging tot bescherming van dieren is, vrjj be werkt naar de Belgische uitgave, samengesteld een Gids voor leiders van trekhonden, waarin- door woord en beeld,, verschillende wenken worden gegeven aan de met den dag talrjjker wordende personen, die honden als trekdieren gebruiken. In den vorm van vragen en antwoorden behandelt het boekjemuilbanden, het tuig, vracht, de rem, de veeren, het dek, de grootte, zieke dieren en verbljjf en onderhoud; bovendien vindt men er in eenige practiscbe raadgevingen tot het maken en herstellen van hondenkarren. Verder bevat het boekje nog een hoofdstuk waarin het de lezers opwekt wreedheid te vermjjden bjj het gebruiken, het vervoer en het dooden van dieren, waarin vele zeer behar tigenswaardige opmerkingen gemaakt worden. Met eenige »goede raadgevingen voor voer lieden" wordt het handige werkje, dat met zeer duideljjken letter gedrukt en'van bevatte lijke teekeningen voorzien is, besloten. Alle bezitters van trekhonden en alle leden als hoofdmateriaal gebezigd is, terwjjl betook moeieljjk verklaarbaar is, dat in 1255, toen de Roomsch koning Willem II hier was, de gebouwen van de Abdjj reeds in zulk een slechten toestand zouden verkeerd hebben, dat een geheele herbouw noodzakelgk was, als deze eerst een eeuw geleden waren opgericht. Kort na de stichting van de Abdjj werden de reguliere kanunniken van Vormezeele, op aandrang van den Utrechtschen bisschop Go- debald, vervangen door Norbertijnen uit de Abdjj van St Michiel te Antwerpen. De Maria-Abdjj werd spoedig eene machtige instelling en de abten oefenden een grooten invloed ook in politieke zaken uit. De verschillende vorsten, die achtereenvol gens over deze landen heerscbten, wedjjverden in het verleenen van privilegiën en giften. In Graaf Willem II vond de Abdjj een mach tigen beschermerhg liet in 1255 de gebou wen, die in zeer slechten staat verkeerden, vernieuwen en een jaar later gaf hjj daaraan eene groote uitbreiding. Zijn vroegtjjdige dood maakte een einde aan de groote verwachtingen, die van hem werden Zjjn ljjk werd uit Friesland naar hier ge voerd en in de Abdij kerk begraven. Ook zjjn broeder Floris de Voogd en diens gemalin Ada werden aldaar bijgezet. Floris V bevestigde in 1275 de privilegies, door zjjn vader en later zjjn voogd aan Abdjj verleend, en nam te harer opzichte nog een aantal gunstige beschikkingen. van de aldeeling Zeeland der genoemde ver eeniging, die ze aan bezitters van trekhonden willen geven, kunnen kosteloos bjj ieder be stuurslid exemplaren van het boekje bekomen. Het bestuur bestaat uit de volgende heeren: D. R. Wjjckerlield Bisdom, te Coljjnsplaat, Jhr H. van Doorn van Koudekerke, te Yeere, A- A. A. E. Gewin, te Vlissmgen, J. B. T. Hugenholtz, te Axel, Jhr mr W. H. Snouck HurgroDje, te Middelburg, onder-voorzitter, J. Kramer Jzn-, te Koudekerke, mr J. E. J. M. van der Kun, te Zierikzee, J. Prins Melleina, te Groede, Jhr W. C. van Panhujjs, te Koude kerke, J. Polderdijk, te Nieuw- en Sint Joos- land, Jhr mr J.' A. Schoier, te Middelburg, secretaris, dr A. van der Swalme, te Middel- burg, penningmeester, Jhr C. J. J. A. van Tejjlingen, te Middelburg, Jhr W. Z. van Tejjlingen, te Oostkapelle, J. W. Wagt'no, te Tholen, en C. L. van Woelderen, te Middel burg, voorzitter. Met ingang van 1 Februari a. zal de diensttijd op Zon- en feestdagen der Rjjkste- ïephoonkantoren te Hoofdplaat, Nieuw- dorp, Oost-Souburg, Ovezand, Sluiskil en Westdorpe worden vast gesteld op 7,30 tot 8,30 uur vm. (Greenwich- tjjd). De diensttijden dier kantoren op werk dagen bljjven onveranderd. Wanneer een vereeniging op haar soiree hare leden, donateurs en introducés onafge broken weet te boeien van half acht tot bjj éenen en er dan nog animo bestaat voor een opgewekt dansje, is dat zeker wel een bewjjs dat zjj haar feest als volkomen geslaagd mag beschouwen. De Walchersche wielrgdeisver- eeniging 1. A. V. E. N. U. dus alle lof voor haar soiree amusante van Woensdagavond. Men zal van ons niet eischen, dat we bet ellenlange programma in zijn onderdeelen hier behandelenvoldoende zjj het te boekstaven dat onder de vele nommers verscheidene voor kwamen, die beslist den samenstellers en den uitvoerders een compliment hebben doen ver dienen. Het zaalrjjden in de eerste plaats, vooral dat der dames, een viertal, uit Middel burg en Vlissingen, blonk uit door ge oefendheid en élegance. De Middelburgsohe dame, die op haar wiel met zoo sierljjken zwaai door een aantal stoelen wist heen te'rjjden, bewees daarmee wel een echte moderne amazone te zjjn, vol komen thuis op haar flets en meester over haar stuur. Van de komische nommers noemen we slechts de dol-vermakeljjke clowns, O, Tony's, die voor professionals niet behoeven onder te doen; John Brown en zjjn »leeuw", die John Brown het een heel eind gestuurd heeftin de nabootsing van alle mogeljjke geluiden. De voordrachten, tooneelstukjes en andere ^representaties" vielen evenzeer in den smaak vau het publiek, dat vrjj talrijk was (het voorste deel der Sekitttersko/zaal -was gereser veerd voor 't zaalrjjden), terwjjl de pantomine een waardig slot was van 't geheel. De dameskapei Wilhelinina uit Vlissingen deelde in het uitbundige succes, en met reden. Vermelding verdient nog, dat gedurende de voorstelling een liedje werd verkocht, waarvan de netto opbrengst zal gestort worden in de kas voor ondersteuning aan gevangen Boeren. De 2e luitenant K. F. L. Bosch, van het bataljon 3e regiment infanterie alhier en sedert 1 October jl. gedetacheerd bjj de normaal schietschool te 's Gravenhage, is van die detacheering ontheven en in het garnizoen teruggekeerd. - In het droogdok alhier is heden op genomen de Belgische zandzuiger LaBrugeoise Uit Goes sehrgft men ons De zangvereeniging van de afdeeling Goes der Maatschappij tot bevordering der Toonkunst gaf Woensdagavond een concert, waarop als solisten medewerkten de damesF. Hoog, sopraan, 's Gravenhage, en F. Renssen, alt, Amsterdam. De sopraan zong solo in de Grande Messe des Moris, en in Mirjam's Siegesgesang van Schubert. Na de pauze zong mej. Hoog een viertal liederen van Grieg: Ein Schwan; ïrstes Begegnen Am schönsten Sommerabend en Guten Morgen. Deze liederen werden in gevoelvolle voordracht en zuiver weergegeven. De groote bjj val van het aandachtig luisterend publiek deed de zangeres Guten Morgen herhalen. De alt zong Die Almacht van F. Schubert, en trad met de sopraan als soliste op in het vrouwen koor: Vor der Klosterpforte, van Grieg; voorts nog gezamenljjk in het gemengd koor Scenen aus Olav Trygvason, Grieg. Ia het eerst scheen ons mejuffrouw Renssen minder gedisposeerd, maar later, vooral in het laatste nommer, was zjj geheel in haar kracht. Het concert vond veel bjj val. Het accom pagnement was in goede banden en den direc teur, den heer O. Lies, komt een woord van lof toe voor de degelijke leiding. Naar wjj vernemen, wordt voor het volgende concert in studie genomen Die Heilige Elisabeth. Zjjne opvolgers drukten deze voetstappen. Onder Graaf Willem III werden aan de Abdjj vrjjheden gewaarborgdbescherming verzekerd, leenen uitgegeven, rjjke giften toegestaan. In 1316 verklaart hg alle tusschen hem en den Abt uitstaande schulden vereffend. Willem IY, Margaretha en Willem V gaan voort met de Abdjj te begunstigen. Onder Hertog Albrecht zien wjj hetzelfde gebeuren; als een bewjjs voor den rjjkdom die er heerscbte, kan worden aangevoerd dat de Hertog in 1351 een groote hoeveelheid tafel en ander zilver van den Abt in leen had waaronder genoemd worden 3 paar bekkens, verschillende kannen, 23 schalen en 50 schotels. In 1356 bezat de Abdjj reeds 2000 gemeten land in Walcheren. Dat het er echter niet altjjd rustig en kalm naar toe ging, bewjjst het verlof, dat de Hertog aan den toenmaligen Abt in 1359 ver leende om met zjjne volgelingen wapen en harnas te mogen dragen, een maatregel die wel noodig was, als men weet, dat het vorige jaar zjjn voorganger Abt Johannes van der Goes bjj een oorlog voor Middel burg door zjjn leenman ridder Boudewjjn van Brigdamme werd vermoord of van live ter doot gebragt, zooals de geschied schrijver zegt. Deze ridder Boudewjjn en zjjn broeder Philips waren een paar ruwe klanten, die reeds in 1349 den heer van Moermont had den omgebracht, waarvoor zjj tot een geld boete waren veroordeeld en een bedevaart LOOP DER BEVOLKING IN 1001. In Middelburg bestond op 1 Januari 1901 de bevolking uit 8678 m. en 10118 vr., te samen 18796 perBonen. In den loop van het jaar nam de bevolking toe doordat zich in de gemeente vestigden 551 m. en 623 vr., en dat geboren werden 268 kinderen van bet manneljjk en 226 van het vrouweljjt geslacht. De geheele vermeer dering bedroeg 1668 personen. Daarentegen nam de bevolking af doordat 608 m. en 632 vr. vertrokken on 142 m. en 133 vr. overleden. De geheele vermindering bedroeg dus 1515 personen. In het geheel vermeerderde de bevolking met 69 m. en 84 vr., samen 153 personen. De bevolking bestond dus op 1 Januari >02 uit 8747 m. en 10202 vr. totaal 18949. In den loop van het jaar werden 134 hu- weljjken gesloten, waarvan 116 tusschen jong- mans en jongedochters, 2 tusschen jongmans en weduwen, 10 tusschen weduwnaars en jonge dochters, 2 tusschen wedunaars en weduwen en 4 tusschen gescheiden mannen en jonge dochters. Bjj deze huwelgken hadden 2 erkenningen plaats van 2 kinderen van het vrouweljjk ge slacht. 6 vonnissen tot echtscheiding werden inge schreven. Geboren werden 494 kinderen, behoorende tot de werkeljjke bevolking; daarvan waren van het m. en 226 van het vr. gealacb t. naar St. Jago de Compostella moesten onder nemen. De moord op den Abt bleef natuurlijk niet ongestraftBoudewjjn van Brigdamme werd vervallen verklaard van de tienden, die hjj van de Abdjj bad, terwjjl hem alle am bachten werden ontnomen, die hjj op Wal cheren bezat. Doch ook van andere zjjden werden de rechten van de Abdjj betwist, hare privilegies aangetast, en menigmaal moest de grafeljjke regeering tusschenbeide komen om hare rechten te handhaven. Behalve de gunstbewijzen, die de Abdjj van de leden van hetgrafeljjk stamhuis ondervond, ontving zjj ook van anderen, zoowel geeste lijken als wereldljjken, tal van giften en schenkingen, waardoor haar luister en macht in hooge mate toenam. De Utrechtsche bisschoppen gingen daarbjj voor. Hare bezittingen in landerjjen, tienden, leenen, rechten en vrjjdommen waren verba- Het kasteel Westhoven bjj Domburg behoorde reedB sedert 1277 aan de Abdjjhet was hier dat de Abten meermalen hunne hooge bezoe kers ontvingen of rust zochten voor hunne vele beslommeringen. Het zoogenaamde Munnikenhof bjj Grjjpskerke was mede een lusthof van de Abten. Bjj al die weelde en groote macht, werden de godsdienstplichten niet vergeten met goedkeuring van Graaf Willem 111 stichtte Abt Buiten ecbt werden geboren 11 j. en 10 m, Elders werden 8 kinderen geboren, die tot de werkeljjke bevolking van Middelburg be boeren. Tweelinggeboorten kwamen 3 maal voor, waarvan 4 tot het m. en 2 tot het vr. geslacht beboeren. 275 personen, tot de werkeljjke bevolking beh orende, zijn overleden, naraeljjk 142 m. en 133 v. Yan dezen waren 58 ongehuwde m. en 53 ongehuwde v., 55 gehuwde m.en 89 gehuwde 29 weduwnaars en 48 weduwen en 1 man gescheiden van ecbt. In de gemeente overleden nog 6 m. en 4 v., niet behoorende tot de werkeljjke bevolking, terwjjl elders overleden 5 m. en 2 v. tot de bevolking van Middelburg behoorende. Er werden 219 personen meer geboren dan er overleden zjjn. Levenloos aangegeven werden 18 kinderen, s 13 van het m. en 5 van het v. geslacht. Hieronder zjjn 3 van het m. geslacht buiten echteljjk. De bevolking van Oostburg bestond op 81 Dec. 1900 uit 1030 m. en 1159 vr., totaal 2189. De bevolking verminderde door vertrek met 104 m. en 83 vr., door overigden met 13 m. 23 vr., dus 223 personendaaróm legen had eene vermeerdering plaats met 95 ra. en 72 vr. door vestiging en 22 m. en 33 vr. door ge boorte, totaal dus met 222 personen. De be volking verminderde dus met 1 persoon en telde op 31 Dec. 19011030 m. en 1158 vr. of 2188 personen. Er werden 23 huwelgken gesloten. POST EN TELEGRAPHIE. De beweging op het post- en telegraafkan toor te Oostburg over 1901 was Er werden verzonden 3288 en ontvangen 1432 postwissels; verzonden 1476 en ontvangen 2187 aangeteekende brieven. Verder werden behan deld verzonden 2440 en ontvangen 7301 poat- paketten. Ter inning verzonden 656 en ter inning ontvangen 2245 quitantiën.Yerder werd ingelegd in de spaarbank f 37106.27 en terugbetaald 27.677.96. Het aantal uitgegeven boekjes bedraagt 71. Het aantal inlagen bedroeg 703. Het laatste boekje droeg het nommer 3816. Verder werden op het telegraafkantoor be handeld 2107 telegrammen, en op de daaronder re8sorteerende telefoonkantoren Zuidzande 264 en Cadzand 411. Samen werden dus behan deld 2782 telegrammen. Verbetering van het Paardenras. Heden middag werd op de bovenzaal der sociëteit De Vergenoeging alhier eene bui tengewone vergadering gehouden van leden der Vereeniging tot verbetering van het paardenras in Walcheren en Nieuw en St. Joosland, ter be handeling van het voorstel van het bestuur tot ontbinding der vereeniging. De zeer druk bezochte vergadering werd geopend door den heer A. Meeuse, die mede deelde dat de voorzitter, de heer H. J. E. Gerlach van St Joosland, verhinderd was tegen woordig te zjjn en den heer J. Polderdjjk uit- noodigde bet voorzitterschap waar te nemen Deze verklaarde zich, wjjl de heer Voor- bejjtel ook niet tegenwoordig kon zjjn en de Nicolaas een Kapellarjj in de Parochiek erk te 's Gravenhage en toonde zich bereid om de Kapel te Eik en Duinen tot een Parochiekerk te verheffen. En mogen wjj den Zeeuwschen geschiedvorscher J. Ab Utrecht Dresselhuis gelooven, dan ontving graaf Willem V van den Abt Johannes van der Goes een vermaning in zake zjjne houding tegenover zjjne moeder Keizerin Margaretha, eene daad die getuigde van edele plichtsbetrachting. Ook Willem VI, Jacoba en Philips van Bour- gondie gaven aan de Abdjj vele voorrechten. In 1465 werd de Abt Jan van 's Gravezande tot dijkgraaf van de Vjjf Ambachten van Walcheren benoemd. Op 15 September 1505 werd er onder Philips de Schoone het kapittel van het Gulden Vlies In Karei van Oostenrjjk (later keizer Karei V) vond zjj een machtig weldoenerin 1517 ver toefde de vorst langen tjjd op Westhoven. Hg was er, met enkele tusschenpoozen, van 28 Juli tot 1 September. Het is zeker niet te verwonderen dat de Abten in groot aanzien waren en een werk dadig aandeel hadden ih de gewestelijke regeering en bjj plechtige gelegenheden een voorname plaats innamen. Bjj al dien voorspoed werd echter de Abdjj ook niet voor moeiljjkheden en rampen ge spaard, zoodat zjj menigmaal in ernstige ge schillen was betrokken en voor haar rechten en vrjjheden moest opkomen. Van materieel en aard was het ongeluk, dat

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1902 | | pagina 1