IUIDDELRUROSGHË COURANT.
Zaterdag
11 Januari,
Vreemde geluiden.
tï#. 9.
145" Jaargang.
1902.
Deze courant verschijnt d a g o 1 ij k s, met uitsondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor ade plaatsen in Nederland franco p.p., f 2. -■
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EW TERWACHÏIM.
10 Jan.: 8 u. vin. 47 gr., 12 n. 48 gr., av. 4 n. 48 gr. F. Verwacht: matige Z. W. wind,
zwaar bewolkte lucht, regenachtig weer en weinig verandering in temperatuur.
Advertontiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 eent per regel
SBtooto letters naar de plaats, die zg innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betredende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algnueon Advertandt-Burexu
A. HE LA MAR Asm.» MAE. 269»
Door de politieke lucht klonken in de
laatste dagen allerlei geluiden, even vreemd
als verdacht.
Zij doelden op samenwerking tusschen
verschillende partijen die links en rechts
staan, lijnrecht tegenover elkaar. Ze fluis
terden van eendrachtig samengaan waar
tweedracht regel is. Ze klonken als angst
kreten over het „driester en beslister op
treden der sociaal-democraten". En aan
andere zijde hoorden wij er, zacht en vrien
delijk, stellig afkomstig van vrede-boden,
gezonden om de gemoederen te verteederen
en tot toenadering uit te lokken.
Maar het vreemdst van allen klonk ons
in de ooren het gerucht over een bekeering
van een oud-minister, die zich aangetrokken
gevoelde tot eene heel oude liefde, waarvan
hij zich eenmaal op voor hem weinig ver-
eerende wijze afwendde.
Het geluid klonk ons echter al dadelijk
valsch in de ooren.
Niet dat wij van hem geen veranderin
gen in zienswijze konden verwachten, maar
op dit oogenblik, nu daartoe niet de minste
aanleiding of beweegreden bestaatnu geen
enkel politiek of persoonlijk belang daarbij
betrokken kor wezen; nu het op de politieke
wateren zoo rustig mag heeten als maar
mogelijk is nu klonk het gerucht van zulk
een ommekeer al zeer verdacht.
Toch scheen er iets van aan te zijn
Wie de bedoelde oud-minister is?
Onze lezers zullen het wel begrepen
hebben.
Het is mr S. van Houten.
Wij hadden gemeend dat na de jongste
verkiezingen en de daarbij door hem opge
dane ervaring, deze gevallen grootheid
wiens val wij altijd blijven betreuren
zich terug trekken zou in zijn tent.
Dit is niet zoo.
In een Duitsch blad beschouwt hij de
politieke gebeurtenissen in zijn vaderland
van zijn standpunt, en een interview ver
smaadde hij niet om aan zijne gevoelen eens
lucht te geven.
Wij hoorden daarbij weinig belangrijks,
maar nu men hierop ging voortborduren,
konden wij niet nalaten even te wijzen op
hetgeen daaruit voortvloeide.
Dat de oud-minister het huidige kabinet
een lang leven toedenkt, dankzij den Vrij
zinnig-democraten die mannen worden
van sommige zijóen altijd maar door als de
booze geesten afgeschilderddat hij van
dr Kuyper en zijn collega's weinig kwaad
verwacht, zelfs niet bij benoemingen, dit
alles kunnen wij voor kennisgeving aan-
Een juisten blik in de politieke zaken
toonde mr Van Houten wel eens meer niet
te hebben.
Maar curieus klonk eene verklaring uit
zijn mond, na zijne opmerking hoe het
kan gebeuren dat men de grondwet weer gaat
herzien en dan tevens den gewonen wet
gever vrijheid geeft op 'tstuk van kies-
Nu verklaarde hij ten slotte, na eerst
zijn onveranderde zienswijze omtrent het
attributief stelsel van kiesrechtregeling, hem
zoo dierbaar, nog eens te hebben blootge
legd, van eene beweging ten gunste eener
bloot theoretische verbetering der Grondwet
niets te willen weten, omdat hij die ijdel
en verwerpelijk vindt.
Wat hij dus goed acht, wil hij niet hel
pen bevorderen; wat hij nu zelfs noodig
vindt, laat hij bij voorkeur rusten.
En dit is nu dezelfde man die de
Amh. Ct. herinnerde er nog eens aan, zeer
ondeugend maar tevens zeer ad rem
in 1887, bij de toen aanhangige grond
wetsherziening, met wijlen mr De Ruiter
Zijlker voorstelde, in het kiesrechtartikel
der Grondwet alleen te bepalen „De leden
der Tweede Kamer worden gekozen door
de kiezers, die de wet aanwijst, en op de
wijze, bij de wet te bepalen".
Ter verdediging van zijn amendement
zeide hij, in de zitting van 18 Maart 1887,
o. a.
1 „Neemt men ons amendement aan, dan
is geen grens voor de ontwikkeling van het
kiesrecht en ook geen grens aan de levens
vatbaarheid van de Grondwet op dit punt.
Wij moeten ons niet ontveinzen dat elke
reëele beperking, welke in de Grondwet op
dat stuk wordt opgenomen, eene oorzaak
is van nieuwe agitatie tot wijziging van
die Grondwet.
Wij wenschen dat elke verdere ontwik
keling van het kiesrecht kan plaats hebben,
zonder opnieuw aanleiding te geven tot het
in debat brengen van onze hoogste Staatswet.
Indien ook nu weder een artikel in de
Grondwet wordt opgenomen, hetwelk van
meet af een nieuwe agitatie tegen de Grond
wet wettigt, dan zal die Grondwet zeker,
niet alleen in dit onderdeel, maar in haar
geheel stabiliteit missen."
Bij zooveel dobberingen op de politieke
wateren moet iemand wel zeeziek worden.
En den toeschouwers wordt het ook niet
minder wee om het harte
Dit noemde hij op zich zelf heel goed.
„Maar voegde hij er bij dan zou
die herziening moeten geschieden om de
zelfstandigheid van de vrouw mogelijk te
maken of om evenredige vertegenwoordi
ging te kunnen invoeren. En daarover
moet men het eerst eens zijn, ook over het
stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
Vóór dien tijd begint men toch maar niet,
alleen om die theoretische vrijheid voor den
gewonen wetgever te krijgen, aan zoo iets
als een Grondwetsherziening. In '87 had
den wij nog twee gunstige stroomingen
meehet Hof (voor een betere regel
van de troonsopvolging) en het Leger (voor
een betere legerorganisatie), die wij nu
zouden missen.."
Over die uitdrukking op de tand gevoeld
door de Amh. Crt, ontspon zich daarover
een polemiek, waarbij bitter weinig nieuws
ons te lezen werd gegeven.
Trouwens, hoe kan het anders?
De kwestie van het kiesrecht is vrijwel
afgehandeld met iemand als mr Van Houten.
Alleen als hij zijn hier voren aangehaald
standpunt had gehandhaafd, zou het inte
ressant geworden zijn.
Wij schreven over geruchten omtrent
samenwerking. Wij moesten liever zeggen
over vingerwijzingen in die richting.
Men droomt, als „nieuwe koers", van vrije
anti-revolutionnairen en oud-liberalen die
hand aan hand zullen gaan om de sociaal-
demoeraten te bestrijden.
Maar als prijs zou ons onderwijs de lij
dende party worden.
En bij de polemiek tusschen de Amh. Crt.
en den meergenoemden oud-minister werd
gezinspeeld op eene samenwerking tusschen
liberalen en Vrijzinnig-democratenvan eene
„aaneensluiting van alle vrijzinnigen op het
vraagstuk der kiesrechtregeling."
Allen die grieven hebben tegen het hui
dige kiesrechtstelsel zouden zich moeten
vereeuigen.
Waartoe
Wat zijn dit toch voor zonderlinge droo-
men die gedroomd worden
Wat baat zulk eene samengaan tusschen
mannen waarvan het grootste deel halver
wege of driekwart blijft stilstaan en wei
gert de poort te openen die tot het be
loofde land moet voeren
'e conservatief-liberalen willen van alge
meen kiesrecht in het geheel niet weten.
De mannen der Liberale Uniedie inza
gen dat de staatsmachine zoo niet loopen
kan en de sociale rechtvaardigheid zoo niet
te bereiken isdie overtuigd waren van
de billijkheid van het algemeen kiesrecht
voor mannen en vrouwen, willen geen stap
verder doen om daartoe te geraken.
Alleen de Vrijzinnig-democraten en de
Sociaal-democraten, hoewel op tal van
andere punten gescheiden, houden het eind
doel flink in 't oog en verlangen dat het
eenige afdoende middel om het te bereiken
worde aangewend.
Wat nu samengaan van zulke verschil-
1 ende bestanddeel en kan uitwerken, hebben
wij in 1901 gezien.
De vrees is een slechte leidsvrouw.
Wij hebben dit ook toen bemerkt.
En nu meer en meer de toenemende
kracht blijkt van de Sociaal-democraten,
nu zoekt men hier en daar naar hulp,
terwijl het eenige hulpmiddel, dat als 't ware
voor de hand ligt, versmaad wordt.
Niet onmogelijk dat dit morgen, op de
te Amsterdam door den Vryzinnig-demo
cratischer Bond te houden algemeene ver
gadering nog eens duidelijk wordt gezegd.
Helder eu klaar wordt nu reeds in de
beginselverklaring, dan vast te stellen, het
standpunt aangegeven dat die Bond in
neemt, en gezegd waarin die partij staat
tegenover de Sociaal-democratie, maar ook
tegenover „hen die den staat dienstbaar wil
len maken aan kerkelijke oogmerken, of
die in een openbaring bindende regelen
meen en te vinden voor de staatkunde."
Maar tegelijkertijd geeft de nieuwe Bond
in zijn ontwerp-werkprogram een zuiver
beeld van hetgeen bij beoogt, ook op kies
recht-gebied algemeen kiesrecht voor man
nen en vrouwen, met toepassing van het
beginsel van evenredige vertegenwoordiging,
alleen te verkrijgen door grondwetsherzie
ning. Daardoor staat de Bond ook op dit
punt tegenover zijne vroegere medestrijders.
De Bond moet, wil hij zijn prestige hoog
houden, aan zijn beginsel en de reden van
zijn ontstaan trouw blijven, vooral op dit
cardinale punt front maken tegenover par
tijen, die in deze een halfslachtige houding
aannemen,en dus slechts streven naar samen
werking met ben die op dat hoofdbeginsel
dezelfde meening zijn toegedaan.
Sterk kan en mag de Bond zich gevoe
len in zijn overtuiging dat het eenmaal
izoover komen zal als hij dit wenscht.
Dat middelerwijl op ander terrein met
andere partijen eene vruchtbare samenwer
king om nuttige maatregelen op sociaal
gebied tot stand te brengen, mogelijk is,
werd reeds herhaaldelijk gezegd.
Daarom hopen wij dat zijne aanhangers
,niet zullen meedoen in kleinzielige aanval
len op vroegere partijgenooten, zooals en
kele dezer en sommige oud-liberalen zich
tegenover hen veroorloven.
Nu weer is men, met verkrachting van
hetgeen geschreven staat in de toelichting
op de Beginselverklaring, bezig de meening
van den Bond omtrent de monarchie in
verdenking te brengen.
Het is weer het oude spelletje nu ge
speeld door een nieuweling op politiek gebied.
Aan die zijde heeft men, niettegenstaande
er in die Toelichting en in de Beginselver
klaring geschreven wordt over rechten en
verplichtingen van kroon en volk en
over het streven van den Bond „naar ont
wikkeling van onzen constitutioneel-parle-
mentairen regeeringsvorm in democratischen
zin," de kinderachtigheid weer zoover ge
dreven om bijzonder in 't licht te stellen
dat uit paragraaf I bet woordje „monar
chaal" wegviel.
Dit is niet waar om de eenvoudige reden
dat het daarin nooit heeft gestaan, wijl het
in de beginselverklaring overbodig is, als
sprekende op dit oogenblik van zelf dat
hierbij de bestaande monarchie wordt in
't oog gehouden.
Dit is ook herhaaldelijk reeds gezegd
en blijkt wel nog ten overvloede uit het
woordje onzen.
"Welk een vrees voor den invloed van
dien Bond moeten zij koesteren die hem op
zulk een wijze bestrijden
En dan zou men verlangen dat die Bond
samenwerking zocht met zulke bestrijders
Hij ga kalm zijn weg, sprekende tot het
volk, dat rechtvaardiger over hem zal oor-
deelen dan over tal van andere wegwijzers.
Het zal zelf inzien dat die Bond, vol
doende aan den eisch van den tijd, het
sterk wil maken ook tegenover de Soci
aal-democraten tegen wie bet zich alleen
kan verweren wanneer het kan meespreken,
door middel van een stembiljet, in zaken
waarhij zijne belangen zijn betrokken.
En dit geldt nu niet alleen van het volk
in zijne onderste lagen, zooals tal van vrees-
achtigen beweren, maar ook van velen, zeer
velen, die nu uitgesloten zijn van het kies
recht, niettegenstaande zij veel ontwikkel
der en verstandiger zijn dan een groot deel
der kiezers volgens het thans bestaande
kiesstelsel.
houden, vooralnl. dat de aanwezigen zich
er niet op zullen toeleggen in het werk
program wijzigingen te brengen om daarin
meer in details te treden.
Die lust schijnt bij enkelen te bestaan,
vooral o. a. wat bet militair vraagstuk betreft.
Dat men dit nalate
Als ieder der afgevaardigden zich er op
toelegt om bijzondere ideeën over een kwes
tie van den dag vast te leggen in het werk
program, dan zal de omvang ervan zeker
toenemen maar het program op zichzelf aan
kernachtigheidaan bruikbaarheid niet
winnen.
Het is een wegwijzer in welke richting
de Bond zich moet bewegenniet een aan
wijzer hoe alle kwesties in bijzonder
heden moeten worden opgelost.
Dat is trouwens ook niet doenlijk
De uitvoering, de oplossing van belang
rijke vraagstukken in details hangt te veel
van niet te voorziene omstandigheden af om
daarover nu reeds te beslissen.
Naar onze meening is hef werkprogram
met zorg opgemaakt, en bevat het zooveel
goeds dat men daaraan niet te veel tornen
moet, wil het aan zijn doel beantwoorden
den Vrijzinnig-democraten in den lande tot
richtsnoer zijn voor het belangrijk werk dat
zij moeten volbrengen.
Middelburg 10 Januari.
EERSTE KAMER.
Difc jaar moeten ala leden der Eerste ka"
mer aftredenvan de liberalen de heeren jhr
Van Swinderen, FrieslandVan Lier, Dren
the Breebaart, De Jong en jhr Rutgers van
Rozenburg, Noord-Holland Fransen van de
Putte, Viruly en Pjjnacker Hordijk, Zuid-
Holland Geertsema, Groningen, en Djjckmees-
ter, Overgselvan de Katholieken de heeren
Regout en Magnée, Limburg jhr Bosch van
Drakestegn, UtrechtSassen en Van den
Biesen, Noord-Brabant, en Gremers, Gelder
land; van de anti-revolutionairen de heeren
jhr Godin de Beaufort, Zeeland, en 't Hooft,
Gelderland.
BMOESHNGM MZ.
Bg kon. besluit
zgn bevorderd tot gezantschapsraad te Brus
sel mr A. F. L. graaf van Rechteren Limpurg,
gezantschapssecr. eerste kl., en tot gezant
schapssecr. eerste kl. mr J. P. graaf van Lim
burg Stirum, gezantschapssecr. tweede kl. te
Rome is benoemd tot gezantschapssecr. eerste
kl. te St. Petersburg jhr dr J. Loudon, ge
zantschapssecr. eerste kl., en tot gezantschaps
secr. tweede kl. te Berlijn mr J. H. van Rog en,
gezantschapssecr. tweede kl. in alg. dienst;
en zgn overgeplaatst naar Parjjs mr W. B. R.
van Weideren baron Rengers, gezantschaps
secr. te Weenennaar Weenen W. L. F. C.
ridder van Rappard, gezantschapssecr. eerste
kl. te St. Petersburg, en ie Rome jhr mr A.
G. Schimmelpenninck, gezantschapssecr. tweede
kl. te Berljjn
is de zilveren eere-medaille van de orde van
Oranje-Nassau toegekend aan J. Wichers, ge-
pensionneerd kommieB le kl. der dir. bel. enz.,
gemachtigde van den ontvanger der dir. bel.
enz. te Onderdendam voor de accgnzen te
Warffumen
is aan den eerste-luit. der genie, thans op
non-activiteit, W. H. C. Doorman, op verzoek,
een eervol ontslag verleend uit den militairen
dienst.
Eén ding hopen wij, met het oog op de
vergadering, door den Bond morgen te
UIT STAD EN PROVINCIE.
De bjjzondere aandacht vestigen wjj
op het populair oftewel volks-concert, dat
Zondag door de Vereeniging voor Instrumentale
Muziek gegeven zal worden in de Concert-
ihoorzaal alhier.
Hoeveel sympathie wjj gevoelen voor zulke
uitvoeringen, die het hoor en van heerljjke
muziekwerken brengen onder het bereik van
velen, weet men.
En dat ze gewaardeerd worden, is wel ge
bleken bg het eerste populair concert, ver
leden jaar door die Vereeniging gegeven, toen
de groote zaal stampvol was.
Zoo zal het, durven wg wel voorspellen,
ook overmorgen zgn.
Het programma is uitlokkend.
Door het orkest zullen worden uitgevoerd:
Landliche Serenade van G. Jensen; Andante van
M. Brauer; Christnachtstraum van L. Bonvin
Intermezzo van Donizetti en Liebesnovelle van
A. Krug.
Verder zullen door een bekend talentvol
lid der vereeniging de volgende nommers voor
violoncel worden uitgevoerdSonata van
Benedetto MarzelloArioso van A. Winter
berger en Gavotte van Aug. Werner.
En tevens, wat zeker ook de aandacht verdient,
zullen door een dame uit Vlissingen, diVover
een zeer goede sopraan-stem beschikt, eenige
liederen gezongen worden, en wel Aria uit
Le Barbier de Seville, van Rossini, Sommerabend,
van E. Lassen, Goede Nacht, van Jadassohn
en I'ensterliedeken, van Nicolaï.
Waarljjk de gelegenheid om voor een toe
gangsprijs van 25 cents een dergelgke pro
gramma te hooren uitvoeren, dunkt ons zoo
uitlokkend dat het ons verbazen zou wanneer
onze profetie, in den aanvang van het stukje
gedaan, niet uitkwam.
Men v oorzie zich daarom t g d i g van een
toegangskaart. Daartoe is morgen (Zater
dag) tusschen 2 en 5 en van 6 tot 9 uur
gelegenheid aan het bureau in het Concert
gebouw.
De jury, die het onderzoek op zich nam van
de antwoorden, ingekomen op de door de
Nijverheidsvereeniging te Middelburg uitge
schreven prjjsvraag voor een sociëteitsgebouw
met veranda enz., op haar terrein aan het
Noord-Bolwerk, heeft dezer dagen uitspraak
gedaan.
Er werden, zooals bekend, twee plannen
gevraagdeen voor een gebouw zonder en een
voor een gebouw met bovenverdieping, geschikt
voor kasteleins woning.
Voor het eerste plan waren 7, voor het tweede
9 ontwerpen ingekomen.
Van de zeven eerstgenoemde, voor een ge
bouw zonder bovenverdieping, is de prgs van
75 toegekend aan den inzender van het plan,
onder het motto L. O. I. D., die bleek te zgn
de heer A. L. J. Goethals, lid der firma C. A.
Goethals en Zn-, te Middelburg.
Wat het tweede plan, een gebouw met boven
verdieping, betreft, is, op voorstel der jury,
de prgs van 100 verdeeld over de inzenders
van twee plannen, die tot motto droegen
N. Z. S. en Secundum, zjjude de heeren A. L. J
Goethals, hiervoren genoemd, en A. van Dorst,
teekenaar bg de domeinen en bouwkundige.
De verschillende teekeningen z|j n van Zondag
tot Woensdag a. voor belanghebbenden en
belangstellenden, leden of niet-leden van den
Buitentuin, ter bezichtiging gesteld in het
sociëteitsgebouw aldaar.
De jury bestond, zooals vroeger is gemeld,
uit de heeren I. L. van Wuyckhuise, hoofdop
ziener bg de domeinen in Zeeland en leeraar
in het rechtlgnig teekenen aan de burger
avondschool. P. C. de Does, opzichter bg de
gemeente-fabricage en assistent-leeraar in het
teekenen aan dezelfde school, beiden te Mid
delburg, en Chr. H. Holgen, gemeente
bouwmeester te Vlissingen.
- In onze stad heeft zich ook een comité
gevormd om onzen meesterzanger Joh. M.
iMesschaerfc, ter gelegenheid van zgn vgf en
twintigjarig jubilé, te huldigen.
Het plan bestaat om MeBschaert's portret
door een onzer beste schilders te doen ver
vaardigen en daarvoor plaatsing te vragen in
's Rjjks Museum.
Door dat Comité, zgnde het bestuur der
zangvereeniging lot Oefening en Uitspanning
alhier, zullen circulaires ter deelneming aan het
huldeblijk verzonden worden. Mocht een of
ander onwillekeurig vergeten zgn, dan zgn
nog afdrukken der circulaire te bekomen bg
den heer J. A. Altorffer, secretaris der zang
vereeniging.
- Het volgende, dat Woensdagmiddag ge
beurde met den confectiewerker J. alhier,
moge ter waarschuwing dienen voor hen die
er een geit op nahouden. De man speelde
met het dier, doch werd plotseling met een
der horens zóo hevig gestooten, dat zgn hoofd
ernstig werd gekwetst en een zjjner oogen uit
de kas hing. Men hoopt dit oog nog te be
houden, doch de vrees is groot dat dit niet
zal gelukken.
Uit Vlissingen.
Door den burgemeester dezer gemeente is,
met ingang van 16 dezer, benoemd tot
politie-agent 3e kl. G. Peeman, gepasporteerd
korporaal der huzaren, te Middelburg.
Te Waarde is thans opgericht de
werklied en-vereeniging Onderlinge Hulp.
Als lid worden aangenome'n personen van
het mannelijk'geslacht van 16 tot 60 jaar en
weduwvrouwen. Wanneer de leden door
ziekte of ongeval buiten staat zgn hunne
werkzaamheden te verrichten, wordt hun 65
cent per dag uitgekeerd. De Vereeniging
treedt in werking 1 Febr. a. s. 29 personen
lieten zich als lid inschrgven. Als begansti-
ger traden een tiental personen toe.
Het bestuur bestaat uit 7 leden, dat uit zgn
