MIDDELBIRGSCHE COURANT.
145" Jaargang,
1902.
Woensdag
1 Januari.
In vogelvlucht
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a;ie plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THBBHOMETEIB ES VERWACHTING.
31 Dec.8 u. vm. 58 gr., 12 n. 53 gr., av. 4 u. 53 gr. F. Yerwaoht: matige W. wind,
bewolkte lucht, nachtvorst en weinig verandering van temperatuur.
AdvertentïSn20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 oent per regel
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreftende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A„ VB LA 9SAB Ama., SA. Feerbargwal Anuterdem
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel,
dat zoo spoedig mogelijk wordt nagezonden en
Woensdag morgen vroeg in Middelburg
zal worden bezorgd.
In dat bjjvoegsel worden de Nieuwjaars-
wenschea opgenomen.
Woensdag a. s., Nieuwjaarsdag, ver.
schijnt de Midddburgsche Courant niet.
Middelburg 31 December.
willen wij als 't ware dè voornaamste
gebeurtenissen in bet afgeloopen jaar voor
de oogeu van onze lezers doen voorbijgaan.
En in tegenstelling met ons vorig jaar
overzicht richten wij ditmaal allereerst
den blik naar ons eigen land, waarvoor
1901 zeker niet van belang was ontbloot.
De bigde gebeurtenis in het leven van
onze jeugdige koningin, baar huwelijk,
den 7eu Februari, met Hendrik Wladi-
mir Albrecht Ernst, Hertog van Mecklen
burg, gaf gereede aanleiding tot vreugde-
betoogingen in het gansche land.
Met grooten luister had dit huwelijk
te 's Gravenhage plaats.
Niet minder luisterrijk was de intocht
vau het vorstelijk echtpaar in de hoofd
stad 5 Maart. Amsterdam was toen,
niet minder dan de residentie in de
bruidsdagen, in feesttooi, zooals de groote
stad nog zelden is geweest. Jammer dat
moeder natuur, die voor Den Haag zoo
goedgunstig zich toonde, de hoofdstad
zoo slecht bedacht.
In hoever dit voor onze "Vorstin be
langrijk feit haar en ons land tot zegen
zal wezen, valt nog, na de enkele maan
den, die sedert den huwelijksdag zijn
verloopen, moeilijk te zeggen.
Van den jongen gemaal hoorden wij
nog weinig sprekende daden. Het is
voor hem ook zoo hoogst moeilijk om,
in de eigenaardige positie, waarin hij
tegenover eene, hem nog bijna geheel
vreemde natie geplaatst is, reeds dade
lijk zich nuttig te maken. Eene gere
serveerde houding is in de eerste paar
jaren wel het meest gewenscht.
Moge daarna zijne belangstelling zich
vooral richten op al wat handel en
nijverheid, kunst en wetenschap, werken
des vredes, kan ten goede komen.
Dat ook vorstelijke gezinnen niet voor
teleurstellingen zijn gevrijwaard, bleek
in het laatst van het jaar. Gelukkig dat
men ook die te boven kan komen.
1901 was op politiek gebied een zeer
druk jaar.
Er hadden verkiezingen plaats voor de
Tweede Kamer, de Provinciale Staten en
den Gemeenteraad.
Welke de uitslag van de stemmingen
voor onze volksvertegenwoordiging was,
ligt ons allen nog versch in het geheugen.
Na vele her- en eenige nastemmingen
bleek dat in de Tweede kamer tegenover
liberalen, vrijzinnigen en socialisten een
betrekkelijk groote meerderheid van anti-
revolntionnairen en katholieken stond.
De kerkelijke partgen hadden zich
nauwer aaneengeslotenen het beginsel
loos spel van een deel der Christelijk-
Historischen, met dr De Visser aan het
hoofd, maakte de overwinning mogelijk.
De Christelijk-Historische Kiezershond
eenmaal opgericht om den invloed van
Rome tegen te gaan, nam nu zijn draai
en een groot deel zijner leden, onder
aanvoering van genoemd kamerlid voor
Rotterdam waar hij echter niet werd
herkozen, zoodat, had district H van
Amsterdam zich niet over hem ontfermd,
hg buiten de Kamer gesloten zon ge
weest zijn trok met Rome en Dordt
ter stembus op.
Tegen zulk een overmacht was het voor
de vrijzinnigen niet mogelijk, in elk ge
val hoogst moeilijk, de overwinning te
behalen.
Vooral, wanneer tegenover goed ge
organiseerde partijen als de clericalen
vormen, vol ijver en toewijding, in be
weging gebracht door sterk sprekende
leuzen, die niet altijd den toets der eer
lijkheid tegenover een politiek tegenstan
der kunnen doorstaan o. a. die om
trent het ongeloof der vrijzinnigen
geplaatst zijn liberalen voor een groot deel
zorgeloos en onverschillig eerst walcker
wordend als het te laat is. En dit is te
erger omdat zij niet over wapenen en
middelen kunnen beschikken, die hun
tegenstanders met zooveel succes han-
teeren.
Er is en er wordt nog steeds beweerd
dat de scheuring in de liberale partij
zulk een nadeeligen invloed uitoefende
bij de verkiezingen. Wij betwijfelen dit
nog altijd. De Vrijzinnig democraten
hebben overal bij eerste stemming hun
eigen kracht gemeten, maar overigens in
elk geval geholpen de clericalen alias
conservatieven te weren.
Tegen de overmacht valt echter niet te
strijden.
De scheiding onder de liberalen is ook
een der gewichtigste gebeurtenissen in het
afgeloopen jaar geweest.
Hoe men daarover ook moge denken,
niemand zal ontkennen dat zij van verstrek
kende gevolgen is geweest en nog kan zijn.
Nadat op de vergadering der Liberale
hie26 Januari te Amsterdam gehou
den, bij meerderheid van stemmen was
uitgemaakt dat zij zich niet zou bewegen
in de richting van het algemeen kiesrecht
voor mannen en vrouwen, bleef er voor
de voorstanders van een tegenovergesteld
standpunt niet anders over dan zich af
te scheiden.
Allen, die op dit punt de meening
waren toegedaan dat het tot stand komen
van zulk een algemeen kiesrecht een
urgente zaak was, en grondwetsherziening,
om daartoe te kunnen geraken, een nood-
jkheid, werden daarop saamgeroe
pen tot eene vergadering te Utrecht
tegen Zondag 17 Maart.
Die bijeenkomst was zeer druk bezocht
en daarin werd besloten tot oprichting
van den Vrijzinnig-democratischen
Het was te voorzien dat die jonge
vereeniging, eerst kort vóór de verkiezin
gen in het leven geroepen, nog niet zoo
georganiseerd kon zijn om daarbij veel
kracht uit te oefenen.
Toch was zijn invloed zeer merkbaar,
het is nog Vrijdag in de kiesver-
eeniging Eendracht maakt Macht opge
merkt, in de Kamer mocht die Bond zijne
beste mannen behoudenwaartegenc
slechts een zeer gering verlies stond.
Het ligt voor de hand dat in het nu
ingetreden vierjarig tijdvak de Bond een
groote macht zal uitoefenen. En door
zijn streven zal stellig de beweging
voor grondwetsherziening, in het
van algemeen kiesrecht, eene flinke schrede
voorwaarts doen.
Dit is, meenen wij, dan ook het eenige
middel om verbetering te brengen in
den politieken toestand van het oogen-
blik.
Wat den uitslag der stemmingen be
treft, stippen wij nog even aan dat in
het district Zierikzee, steeds door een
liberaal vertegenwoordigd, nu een anti-
revolutionnair, jhr mr J. J. Pompe van
Meerdervoort, werd gekozen en dat het
district Hontenisse, als gevolg der coalitie,
?ijn liberalen vertegenwoordiger, mr J.
G. van Deinse, verloor, die plaats maken
moest voor den katholieken heer P. F.
Fruytier.
De geheele uitslag bracht den cleri
calen in de Kamer een meerderheid van
16 stemmen en eengetalsterkte van 58.
Ook bij de verkiezingen voor de Pro
vinciale Staten behaalden de clericalen
in ganscli het land eenige overwinningen
hoewel niet zooveel als zij wel gehoopt
hadden.
Iu het distriet Vlissingen viel de heer
C. L. van Woelderen, Koven wien de
heer K. Houterman de meerderheid
verkrec
Bij dien stand van zaken moest van
zelf een clerieaal kabinet het roer van
staat in handen nemen.
En niemand anders dan dr Kuyper
is de aangewezen man om zulk een
ministerie te vormen.
Hij was de man van het oogenblik.
Met takt en met sucees kweet hij zich
van de opdracht, hem door H. M. de
koningin gedaan.
Hij wist bijeen te brengen de vol-
personen mr R. Melvil baron van
Lynden, mr J. A. Loeff, G. Kvuijs, mr
J. J. I. Harte van Tecklenburg, J. W.
Bergansius, mr J. C. de Marez Oyens en
jhr mr T. A. J. van Asch van Wijek,
die onder zijn leiding het land, meer dan
waarschijnlijk, in de eerste vier jaren
zullen besturen.
Het zijn zeer achtenswaardige man
nen, van wie het meerendeel stellig geen
bekwaamheden mogen worden ontzegd.
Nu reeds toonden zij bij de behandeling
van hunne begrootingen, met uitzondeling
van een tweetal, op -1kcogte te zijn
van hun taak.
Of zij echter zich zullen staande kun-
nen houden, zich zullen willen onder
werpen aan het gezag van den leider,
wiens macht door eene wijziging iu het
reglement van den ministerraad zoo blijk
baar is vergroot, zal te bezien staan.
Maar bovendienenkele hunner, o. a,
minister van justitie, hebben reeds
bewezen dat zij ook tegenover de bond-
genooten kunne zelfstandigheid niet wil
len inboeten,
Dit zal teleurstelling baren, niet aan
de liberalen die over tal door de ministers
afgelegde verklaringen reden tot vreugde
kunnen hebben, doch wel aan hen, die.
bij de stemmingen in Juni nauw verbon
den, stellig andere verwachtingen koes
terden.
Aan welwillendheid van de zijde der
vrijzinnige minderheid heeft het ministerie
tot heden niet te klagen gehad. Wij zijn
nieuwsgierig wat wij in
jaaroverzicht zullen moeten
over die wederkeerige verhouding en over
de vruchten van den arbeid van een
kabinet, geboren uit een verbond dat wij
noodlottig big ven achten.
En thans slaan wij nog een blik op
het meer uitgebreide terrein der wereld
geschiedenis van 1901
En dan komt ons in de allereerste
plaats voor den geest de moord op het
hoofd van een staat, gepleegd door een
anarchisteen treurig feit, waardoor het
nu afgeloopen jaar overeenkwam met
zijn voorganger.
In 1900 viel als slachtoffer de koning
van Italië, in 1901 de president der
Vereenigde Staten van Noord-
Amerika, Mac Kinley.
Terwijl hij "Vrijdagmiddag 6 Septem
ber de Pan-Amerikaansche tentoonstel
ling te Buffalo bezocht en zich
de
muziekzaal bevond, loste zekere Leon
Czolgosz, nadat hij den president de
hand had gereikt, met de andere twee
schoten uit een revolver. Mac Kinley
kreeg een kogel in de borst en een in
het onderlijf.
Hoewel men eerst nog hoop had den
het leven te behouden.
dit niet geliïkt en acht dagen later, in
den nacht van 13 op 14 September te
twee uur, overleed de president als slachfc-
fer van een in en in perfiede daad.
De dader werd later ter dood gebracht.
De vice-president van Noord-Amerika,
kolonel Roosevelt, nam dadelijk het be
wind over en verklaarde geheel het voet
spoor van zijn voorganger te zullen
drukken. Hg kenmerkt zich door grooten
persoonlijken moed en een te waardeeren
streven om aan misbruiken een einde te
maken en vooroordeelen te bestrijden.
Op één punt stelt hij velen te leur
in zijne houding tegenover de Boeren in
Zuid-Afrika. In deze vooral volgt hij de
politiek van onthouding van zijn voor
ganger en van alle vorsten in Europa.
Trouwens, zijn land heeft nog genoeg
te doen met de Pkilippijnen, die steeds
den strijd om hunne onafhankelijkheid
voortzetten, niettegenstaande hun hoofd
Agninaldo gevangen genomen werd.
Hetzelfde Amerika kenmerkte het vorig
jaar zich door een reusachtigen strijd in
de staalindustrie, tusschen de werklieden
verenigingen en de zg. Trusts instel
lingen der mannen van het kapitaal.
De strijd is geëindigd met de over
winning der laatste.
In Zuid-Amerika gist het.
In het Noorden heerscht in Columbia
een opstand, die zulk een eigenaardig
karakter beeft, dat 't vaak moeilijk is
uit te maken of Venezuela er aan deel
neemt ja of neen. Door de Europeesche
belangen, vooral in Panama, kreeg deze
kwestie meer beteekenis dan de gewone
Zuid-Amerikaausehe revoluties.
Chili en Argentinië staan op voet van
wapenden vrede. Het tusschen hen
gerezen geschil betrof den aanleg van
wegen door Chili op betwist g
waarvoor eenige jaren geleden Engeland
als scheidsrechter was aangewezen.
De laatste geruchten luiden vredelie
vender.
GelukkigWant wat uit een strijd
tusschen beide zon voortkomen, valt niet
:kelijk te zeggenvooral niet in
verband met de naburen, in 't bijzonder
Bolivia en Peru, die allicht niet onzijdig
zouden blijven.
In ons vorig overzicht wezen wij er
op dat in de laatste maand van 1900
het einde der Ckineesehe kwestie nabij
i. Het heeft echter nog drie kwart
jaar geduurd vóór alles beslist was en
het verdrag of vredes-protocol van Peking,
China door de groote mogenf
elegd, was geteekend en de troe
pen van de Europeesche Mogendheden
en Japan zich terug trokken.
Het kof is thans eerst op weg naar
de oude hoofdstad.
Met roem en eer zijn de mogendheden
stellig uit dezen strgd niet teruggekeerd,
De slimme Chinees lacht waarschijnlijk
in zijn vuistjeen de antipathie tegen
vreemde indringers zal er niet op
verminderd zijn.
De groote man van het Chineesehe
rijk, hij die vooral slag had op slimme
wijze met de mogendheden om te sprin
gen, Li Hung Tsjang, is middelerwijl
overleden, zeker wel in het bewustzijn
dat, hij als diplomaat niet voor zijne
collega's in Europa behoefde onder te
doen. In talent, in sluwheid, vonden dezen
in hem hun partner.
smaken van een Chineeseh boeteling t©
ontvangen.
En keizer Wilhelm kon in al zijne
grootheid dien boeteling, prins Tsjoen,
ontvangen om hem genade te schenken
voor den moord, door het volk op den
Duitschen gezant in China, Von Ketteler,
gepleegd.
De vertooning moest diepen indruk
maken maar velen hebben daarmee danig
den draak gestoken.
Een andere plechtigheid was ook een
kolfje naar de hand van den op praal en
luister zoo belusten monarch. Zg betrof de
plechtige viering van het tweehonderd
vijftigjarig bestaan van het koninkrijk
Pruisen. Jammer voor Z. M. dat de
feestviering moest worden afgebroken
door de ziekte van 's keizers grootmoeder,
koningin Victoria.
Z. M. verloor niet alleen haar maar
ook zijne moeder, de eerbiedwaardige
weduwe van den onvergetelijken keizer
Frederik, een vrouw met een edel hart,
vol liefde voor nuttige instellingen en
met een zeldzamen smaak voor kunst.
Populair is die vorstin in Duitschland
nooit geweesthaar Engelsehe afkomst
en haar Engelsehe aard waren daarvoor
een beletsel.
Het heeft in 1901 allen schijn gehad
of haar zoon keizer Wilhelm ook meer en
meer de sympathie van Engeland zocht. Bij
gelegenheid der begrafenis van koningin
Victoria poogde Z. M. zich daar bemind
te maken, en niet het minst trok de be
noeming van lord Roberts in de orde van
den Zwarten Adelaar algemeen de aan
dacht. Iu Duitschland en daarbuiten
wekte zij groote ergernis. Het was echter
eene tegen-beleefdheid voor zgn eigen
benoeming tot veldmaarschalk van het
Wie over deze kwestie en hare op
lossing evenzeer lachen zal, het is R u s-
land, dat zijn invloed in Mantsjoerije
zag toenemen, en aan zijne diplomatie
te danken heeft tal van voorsprongen
daar en elders, waarmee het Engeland en
Duitschland jaloersch maakt»
Duitschland mocht anders de eer
Overigens werd in Duitschland de po
litieke toestand geheel beheerscht door
het nieuwe tariefontwerp, en niet alleen
wat den binnenlandschen toestand betreft
De voorgestelde slagboom van buiten»
landsche producten dreigt groote moei
lijkheden te zullen opleveren met andere
rijken, vooral met Rusland en met 't be
vriende Oostenrijk-Hongarije. De stuw
kracht voor deze protectionistische be
weging komt van de agrariërs.
Door hun obstructionisme werd de
binnenlandsche politiek onmogelijk, en
de rijkskanselier Von Bulow heeft hun
streven trachten te bezweren door dit
ontwerp in te dienen. Met de behande
ling is de Rijksdag slechts gevorderd tot
't eind der algemeene beraadslagingen.
En zelfs als 't ontwerp afgehandeld en
aangenomen is, dreigt de spanning te
zullen voortduren door de daarna nood
zakelijke herziening van de handelsver
dragen met andere rijken.
Wat den toestand in Duitschland nog
denkelijker maakt, is de groote eco
nomische crisis die de zoo hoog opbloeien
de Dnitsche-, industrie doormaakt, en die
dezen zomer zich uitte in een reeks van
iewekkende bankroeten, en dezen
winter in een droevig relaas van alge
meene werkloosheid.
Voegt daarbij de agitatie der Polen, die
onder allerlei dwangmiddelen gebukt gaan,
en den weerslag, die een gevolg is van
deze beweging, en men zal overtuigd zijn
dat het in Duitschland lang niet alles
rooskleurig mag heeten.
In Frank rijk heeft het buiten
gewoon zadelvaste ministerie Waldeck-
Rousseau de bekende wet op de geeste
lijke orden tot stand weten te brengen;
een maatregel die te meer de aandacht
trekt, omdat juist op aandringen van den
Paus de katholieken en monarchisten
indertijd hun aanvallen op de republiek
staakten, en Frankrijk in buitenlandsche
