MIDDELRURGSCHE COURANT Maandag 30 December. tï°. 306. i44e Jaargang. 1901. Doze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a.le plaatsen in Nederland franco p.p., 2 Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER FN VERWACHTING. 28 Dee.8 u. vm. 34 gr., 12 u. 38 gr., av. 4 u. 40 gr. F. V e r w a c h tmatige Z. W. wind, bewolkte lucht, geringe afname in temperatuur. Advartentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- ©n allo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regol meer 20 cent. Rocïamos 40 cent per regol $roote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Kandel, Njjverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algesstseis Adw®r4©!!Blle»B®iff«»u A. BE hA MAB Axa., K.S. ¥«»rfesss?gwsl 860, Aia®É*rd«». Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. Middelburg 28 December. Erwtenlezen. De mededeeling, in ons nommer van 16 December, dat te Goes onderscheidene werk gevers aan de commissie tot wering van school verzuim toezegging gedaan hebben dat zjj, bij het uitdeelen van erwten ter lezing, dit voorrecht niet langer zullen toestaan aan ouders, die om het erwten-lezen hunne kinde ren uit de school houden, gaf onzen geachten stadgenoot, den heer F. M. Wibaut, aanleiding tot eene ontboezeming in De Kroniek die wjj, ware deze week niet zoo kort en onze plaats ruimte niet zoo beperkt geweest, reeds eerder uit dat weekblad zouden hebben overgenomen. Ook om daaraan eene opmerking toe te voegen. Hjj scbrjjft dan Erwten-lezen is het uitzoeken van de aan- gestokene, wormstekige en slechte erwten uit de goede. Er zjjn veel duizenden erwten in een mud. Deze erwten moeten stuk voor stuk goed bekeken worden of ze niet aangestoken zjjn. Want de gelezene erwten worden door den werkgever scherp nagezien, en zjjn er slechte ingebleven, dan wordt het heele mud «afgekeurd" en ban het uitzoeken opnieuw beginnen. Erwten-lezen is huisarbeid en by uitstek kinderarbeid. De kleine kindervingers kunnen, na voldoende oefening, vlugger de erwten uit zoeken dan een volwassene het kan. Kinderen van zes jaar kunnen al heel aardig meêdoen. Dat maakt juist het erwten-lezen tot een voorrecht. Die veel kinderen heeft, veel arme ouders hebben dat voorrecht, heeft veel werk kracht. De kinderschaar zit rond de tafel midden in worden de erwten op een hoop ge stort, elk kind heeft een kleinere hoop by zich en de kleine handjes scheiden de slechte van de goede, moeder of vader doen dan de twee soorten weer in afzonderlijke zakken en zorgen voor vernieuwing van den voorraad op tafel moeder of vader zoeken ook zelf mee. Het is een stoffig, vuil werk. Ook is het erg eentonig en eischt het groote oplettendheid. Maar het is een voorrecht dat werk te mogen doen. Want er wordt in den regel van 61 tot 75 cent per mud betaald. Een mud ver- eischt voor een moeder en drie kinderen van 6 tot 10 jaar vjjf uur gemiddeld vljjtig werken. Als vader geen werk heeft, en dat gebeurt in de winter in veel vakken heel veel, dan leeft het heel gezin van het erwten-lezen. Bedenk welk een voorrecht, dat juist in den winter, tusschen November en Maart, als het werk zoo schaarsch is, er erwten moeten worden gelezen. Men zou willen zeggen een wjjze bestiering. Ook als vader heel of half werk heeft, maar een loon waar het gezin met geen mogelijkheid van kan leven, dan worden er erwten gelezen als by verdiensten. Als het voorrecht van het erwten-lezen er niet 'was, wat moesten de menschen dan be ginnen Naar de diaconie als men zjjn kerke- penning kan inleveren en geen ongehuwde moeder is, en naar het algemeene armbestuur, als men lang genoeg in de gemeente woont. Maar zelfs arme gezinnen kunnen van éen gulden vjjftig cent of twee gulden per week niet leven, zelfs al komen er nog anderhalf of twee brooden bjj. Daarom is erwtenzoeken zoo'n voorrecht. Als er weinig of geen erwten ter lezing worden uitgegeven, weten de lieden geen raad. Onlangs heeft deze ramp twee weken lang over Middelburg gewoed. Dan stroomt het briefjes«Mevrouw, er zyn geen erwten en nu hebben wij geen brood." Want de armbe sturen grjjpen niet zoo dadelijk in als er eens geen erwten zyn immers er komen toch spoedig weer erwten ook is, alB het armbe stuur al zou ingrypen, een daalder in de week voor een gezin niet veel. Het erwten-lezen doen de kinders 's m°r" gens voor schooltijd of 's avonds na schooltijd Soms 's morgens èn 's avonds, [ook wel een stuk van den nacht. Als ze om half zes 's ochtends beginnen, dan kunnen ze tot kwart voor negen nog aardig wat afdoen. Het ont- bjjt duurt niet lang. Dan tusschen twaalf en twee nog een uurtje. -En dan 's avonds na half vjjf. Tusschen twaalf en twee mogen veel kinderen wel een uurtje spelen, als de erwten niet juist dien dag afgeleverd moeten worden. Maar 's avonds moeten ze meestal recht uit school aan het werk. Een kerkepenning is een in Middelburg bij sommige diaconieën gebruikelijk controle-merk dat de bedeelde geregeld de kerk bezoekt. Bij ongeoor loofde ontstentenis van den penning wordt niet bedeeld. Er zyn speelsche kinderen die wat lang er over doen van school naar huis. Maar die krjjgen dan dikwijls, als ze te laat thuis komen, slaag, vóór ze aan het erwten-lezen trekken. Als het laat wordt 's avonds, krjjgen de kinderen wel eens slaap, en als de oogjes dof worden, zien ze de slechte erwten niet goed meer. Doch er staat een kom water gereed met een doek en kinders die slaperig worden, krijgen een natten doek om het hooid, en dan worden ze weer frisch. Er zijn vriendelijke ouders die wel eens een paar centen of een paar stukjes snoep, of pepermuntjes, tusschen den hoop erwten ver stoppen. Doch dan is het een wonder, hoe vlug al die kleine handjes de erwten uitzoe ken, om de kans die cent of dat lekkers te vinden. Ja het is een voorrecht, dat erwten-lezen. Daarom staan de moeders ook uren te wach ten aan het pakhuis van den handelaar waar de erwteu worden uitgegeven. Op een hand kar, die vrouwen moeten huren tegen 2'/-> cent per mud, worden ze dan thuis gebracht. Dat is in 't begin van de week. Zaterdags «leveren" ze de gelezen erwten in. Dan brengen zy ze weer naar het pakhuis. Een paar mud duwt moeder op de handkar wel alleen, en dat kost weer 2'/ cent per uur van karhuur. Zijn er verscheiden mudden, dan duwen en trekken de kinderen mee. Maar alsdan de erwten worden afgekeurd omdat ze nog «vuil' zjjn en onbetaald mee terug moeten naar huis, dan is er verdriet. Evenwel verdiend ver driet, want dan hebben de kleintjes niet op lettend gelezen. De «brave" en «verstandige" ouders zenden hun kinderen in den regel naar school. Laten ze enkel voor en na schooltyd erwten lezen. Ook al vóór dat de leerplicht er was. Vooral ook in Middelburg waar schoolkinderen in de wintermaanden naar de «eetzaal" mogen om een warm maal. Maar het bljjkt wel uit het bericht uit Goes onder de rubriek «Onderwjjs" m de Middel- burgsche Courant, er zyn ook «slechte" ouders, die hun kinderen uit de school houden om ze maar meer erwten te laten lezen. Tegen zulke ouders treedt nu het verbond op-van de werkgevers met de commissie tot wering van schoolverzuim. Wat is er toch een mooie samenleving en een heerlyke harmonie in onze voortreffelijke maatschappij. Als de vader niets kan verdienen, in den winter met werk buitensbuis, als timmerman of schilder of sjouwer, dan komen juist de erwten die gelezen moeten worden. De vader zit dan weer naast z'n kinders, liefeljjke idylle, rond de tafel met erwten, en hy met zyn groote grove handen en zjj met hun feleine vingers, doen hetzelfde werk, ze lezen de erwten. En ander voorrecht, en voortreffe lijke beschikking, als er veel kinders zyn en dus veel boterhammen moeten wezen, dan zjjn er ook veel kinderhanden, elk kind heeft er twee, die veel mudden erwten kunnen lezen. Zoo zyn er Zaterdags veel keeren maal zeventig cent te ontvangen. Maar sommige ouders worden wellicht door de vele voorrechten, van winzucht bekropen. Ook ondër schooltyd zouden ze de kinderen willen erwten doen lezen. Maar dan zouden de kinderen niet kunnen leeren. En dat past niet in onze welin gerichte maatschappij. Daarom wordt aan zulke ouders het voorrecht van erwten-lezen onttrokken, door lieden, die, terecht, onderwys voor kinderen noodzakelijk achten. Het gevolg is dat de kinders dan 's avonds maar een paar uur langer erwten zoeken, tot éen uur 's nachts, of beginnende 's morgens om vier uur in plaats van om zes. Als ze maar om negen uur in school zyn om te leeren. De mooie harmonie is, dat het voorrecht van de kinderen erwten te doen lezen als het nog nacht is en als het weer nacht is, de beloo ning is voor het naar school zenden. Zoo regelen het commissies, wier leden het voor treffelijk bedoelen, te zamen met werkgevers die ook wel brave lieden zyn. Een heerlyke maatschappij de onze, waar vuile, eentonige, langdurige, afmattende kin derarbeid een voorrecht voor de ouders is Afzichtelijk gekkenhuis. Deze beschouwing verdient zeker de aan dacht. Daaruit blykt op nieuw welke schaduwzijden aan het erwtenlezen zyn verbonden maar ook hoe de beste bedoelingen vaak schipbreuk lyden. Men wil de kinderen ter schole doen gaan, en de wet op den leerplicht dwingt de ouders daartoe het verzoek der commissie tot wering van schoolverzuim aan de werkgevers te Goes had zeker ten doel te trachten alle hinderpalen voor geregeld schoolverzuim nit den weg te ruimen en, zonder den arm der wet, het getal verzuimen tot een minimum te brengen maar wat zjj aan kennis winnen, verliezen zjj aan hunne gezondheid. De voorstelling der feiten, door den heer Wibaut gegeven, is niet overdreven. Ons is ook verzekerd dat in een gezin 's avonds of 's nachts de moeder een pook legde op tafel, niet om de kleinen te slaan maar om, wanneer zy dreigden in slaap te vallen, door een harden slag op tafel hen wakker te houden Er zjjn natuarljjk gezinnen waar zulk eene kinderexploitatie niet plaats heeftwaar bv. in een week vyf mud etwten worden binnen gebracht om ze Zaterdags uitgezocht in te leveren. En het uitzoeken daarvan kan juist in dien tjjd zonder te veel arbeid voor de kinderen geschieden. Maar daar zyn de verdiensten, hierdoor ver kregen, niet de eenigeze zjjn bjjzaak om bv. kolen te koopen of in eene of andere bybehoefte te voorzien. Dit zyn uitzonderingen. Het erwtenlezen is voor velen het eenige waarvan zjj leven moeten, vooral in tjjden van werkloosheid. Zal men ouders, die van dat erwtenlezen moeten bestaan, hard vallen over hetgeen zjj doen Goedkeuren mag men het stellig nietmaar wie spreekt het veroordeelend vonnis uit over hen Bovendien voor de kleinen is er anders ook geen voedsel. Uit algemeen oogpunt beschouwd, mag men echter de zaak niet laten rusten. In zulke toestanden moet worden voorzien. Maar hoe ïndertyd in 1898 m de maand October hebben wij over de wjjze, waarop dat erwten lezen geschiedt, onze meening gezegd. Wjj wezen op de voor de verbruikers der erwten zeer onzindelijke manier waarop die erwten- lezerjj plaats heeft. Er is toen in ons blad, met het oog op ziektegevallen die voorkwamen in sommige gezinnen, waar erwten uitgezocht werden, daarover eene gedachtenwisseling gevoerd. En wy gaven toen als middel aan het lezen te doen plaats hebben in lokalen,gezamenlijk op vaste tjjden. Daardoor zou de zindelijkheid bevorderd worden en het exploiteeren van kinderen niet kunnen plaats hebben. Het verwondert ons altjjd dat van hooger- hand, o. a. van de ministeries, waarvoor de erwten moeten geleverd worden, hierop niet aangedrongen wordt. Er zyn in die richting reeds proeven geno men, naar men ons verzekert, maar het samen- zyn tusschen jongens en meisjes gaf aanlei ding zoo beweert men tot ergerlyke tooneelen. Dit verwondert ons echter. Er zyn toch liefhebbers genoeg voor dit erwtenzoeken men zou ouderen en jongeren door elkaar kunnen plaatsen en dan onder zeer streng toezicht. Wie aanleiding gaf tot klachten over onbe hoorlijkheid moest verwjjderd worden in deze zjjn toch wel maatregelen te nemen om voor het vervolg reden tot ergernis weg te nemen. In elk geval wordt door zulk gemeenschap pelijk uitzoeken het doel bereikt dat de kin deren niet kunnen geëxploiteerd worden. Maar wie voorziet dan in de verdiensten der ouders, die natuurlijk minder weekgeld zouden innen De broodvraag doet zich ook hierby sterk gelden. Wie weet in deze eene regeling, passende in onze huidige maatschappij en voldoende aan de tegenwoordige behoeften Zekervoor het vervolg kan in deze eene andere, eene betere, een meer humane wet op de armenzorg ons een beel eind voeren ep den goeden weg. Dan zyn pensioneering bjj invaliditeit en ouderdom, verzekering tegen werkloosheid heilzame middelen, die beterschap kunnen brengen. Maar zoolang wy die niet hebben Voeding en kleeding voor het schoolkind Of kan men andere middelen aangeven ÜIT STAD EN PROVINCIE. By kon. besluitzyn, zooals nog in een groot deel der oplaag van ons vorig nommer is gemeld, benoemd tot leden van den ge neeskundigen raad voor Zeeland en Westelijk Noord-Brabantdr J. C. de Man, te M i d d e 1 b u r gF. D. Kolff van Ooster- wjjk, arts, te Kruiningen; M. Batenburg, arts, te Princenhage A. J. Wynne, apotheker, te Middelburg; I. J. Keyser, apotheker, te Tilburg, en mr A. P. L. Nelissen, te Breda. Tot plaatsvervangende leden van dien raad zijn benoemd dr J. E. Callenfels, te H u 1 s t dr G. W. Bruiusma, te Teteringen dr J. P. Berdenis van Berlekom, te MiddeLburg; H. Beker, apotheker, te BredaJ. C. van der Harst, apotheker, te Middelburg; mr A. P. Snouck Hurgronje, te Middelburg. Met ingang van 1 Januari 1902 zullen o. a. de intercommunale rykstelephoonbureelen te Middelburg en Vlissingen op Zon en feestdagen gesloten zyn. De herjjk der maten en gewichten in onze provincie zal plaats hebben den 2, 3, 7, 8, 9, 10, 14, 15, 16, 17, 21, 22, 23, 24, 28, 29, 30 en 31 Januari; 4, 5, 6, 7, 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 25, 26, 27, 28 Febr. en 4, 5, 6 en 7 Maart. Dat de derde voorstelling van Elidore heden middag weer een groot publiek naar den schouwburg alhier zou lokken, was na 't succes der voorgaande opvoeringen te voor zien. En 't was niet alleen een groot publiek maar ook een alleraardigst publiek, een zaal vol vrooljjke kindergezichtjes, 't beste publiek dat er voor een opvoering door kinderen te denken is. Ze genoten van het frissche zangspel, 't Had hun volle aandacht. Dat was te zien en te hooren aan 't fluisterend vragen, dat men voortdurend overal kon opmerken. De Jopvoering slaagde weer uitstekend. Er zat weer gang in, en de kinderen bewogen zich vrjj en ongedwongen op het tooneel. Luid handgeklap beloonde de jeugdige zangers en zangeressen voor wat zy te genieten gaven en ook de leiders van het geheel. Wjj hebben Vrydagavond Pol de Mont weer gehoord. Het Departement V 1 i s b i n- gen van het Nut had den begaafden Vlaming nogmaals uitgenoodigd voor de leden en in troducés der afdeeling op te tredenen deze laatsten hadden zich in de zaal van het concertgebouw op.de Rommelkade tot een, niet zeer groot, doch belangstellend on dank baar gehoor vereenigd. Pol de Mont begon met een uiteenzetting zyner ideeën omtrent de onsterfelijkheid van sommige kunstwerken, die, mogen ze al een tjjdlang worden dood verklaard, toch eens weer opryzen ten bewyze, dat ze niet dood zyn, doch het slechts schenen. Spreker gaf een schets van de literatuurgeschiedenis van den laatsten tijd. Hy wees erop, hoe Lamar- tine werd bankroet verklaard en plaats maakte voor Musset; hoe deze weer werd verdrongen door de school der Parnasse contemporainhoe na deze het Naturalisme, in den zin vooral van Zola's werken, zich op den spits verhieftoen Paul Verlaine weer de grootste werd en de eenigeen het symbolisme, waar van nooit iemand goed heeft begrepen wat het was, daarna de overheerschende richting was. Doch door al die scholen en richtingen heen blinken de meesterwerken, die voor de onsterfelijkheid geboren zjjnals voorbeeld wees Pol de Mont op Beets' Camera Obscvra in Noord-Nederland. En tot deze werken behoort ook, meende spreker, de arbeid der gezusters Loveling, Ro salie, die gestorven is, en Virginie,die nog steeds werkt. Beiden zyn te Nevelen, een zeer poëtische naam voor het uiterst prozaïsche dorpje by Gent, geboren en hebben er nage noeg altijd gewoond te midden der Nevelaars, die men beschreven vindt in Het recht van den Sterkste van Cyriel Bujjsse, den neef der ge zusters Loveling, ook een «jongen van Nevelen". Pol de Mont wees op het verschil in ziens wijze dat tusschen de gezusters Loveling en hun neef bestaat ten opzichte der bevolking van Nevelen, die de schryver zeer ruw en slecht, de dichteressen echter lang niet zoo verdorven achten, hetgeen spreker met ge dichten der gezusters verduidelijkte. Hjj wees er op, hoe de werken van de ge zusters, eerst zuiver lyrisch, langzamerhand een socialen tendenz kregen; hoe langzamer hand de dames Loveling kwamen tot een zui ver naturalisme, niet in den zin van Zola, maar in den waren zinwerken naar de natuur. Door de voordracht van verscheidene ge dichten der gezusters lichtte Pol de Mont zyn meening over deze dichteressen toe, daarbjj tevens wijzende op het vele schoone, het in eenvoud roerende bjj de gezusters Loveling, «die van zoovele steentjes en keil' 's, welke vergeten langs den weg l^»en r trooid» kristal en edelsteenen hebben geslep -.i." Na de pauze droeg Pol de Mont nog eenige werken van hemzelven, in proza en verzen, voor; wjj, Middelburgers, echter waren wel genoodzaakt door den dikken, vochtigen mist, de laatste tram naar onze stad op te zoeken. Bjj helderder weer echter zou de noodzakelijk heid van een nachtelijk wandelingetje ons niet hebben verhinderd den boeienden spreker ook in zjjn dichterijjke ontboezemingen na de pauze geheel te volgen. Dat zou ons zelfs aangenamer geweest zyn. Uit Vlissingen Hoewel de dagboot Nederland Vrjjdagmiddag reeds te zes uur op de reede was, werd het toch half acht eer ze aan de ponton gemeerd lag. Dat leverde de plotseling opgekomen dikke mist 'm. Op de te Brouwershaven door de afdeeling Schouwen en Duiveland der schippers vereeniging Schuttevaer gehouden vergadering zyn de navolgende vraagpunten opgemaakt voor de algemeene vergadering welke, zooals gemeld, op 29 Januari 1902 te Zierikzee zal worden gehouden het leggen van een roode puntten, in plaats van een dryfbaken op de Westnol by Colijns- plaat het leggen van twee gasboeien in het Breu - wershavensche gat, een tegen da Viermans plaat, in plaats van zwart No 5, een tegen de Paardeplaat zwart No 1 en een op de punt van de Zandkreek verbetering buitengat Dintel verbetering Hellegaten wegruiming van wrakken. Als afgevaardigden voor de algemeene* ver gadering werden gekozen de heeren K. v. <3. Linde en W. Ribbens. In de Vrjj dag gehouden vergadering van den gemeenteraad van Br u misse werd aan den havenmeester een gratificatie van f 50 toegekend. Op een adres van den heer Theewis te Zierikzee om de conferentie te mogen gebrui ken om een keer per week dansles te geven werd met vier tegen drie stemmen afwyzend beschikt. De heer A. J. van Eek, ontvanger der directe belastingen en accjjnzen te S t Maar- te n s d jj k, is tjjdeljjk ontheven van zjjn beheer en belast met de waarneming der betrekking van adjunct-inspecteur der directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Roosendaal. Voor de tydelyke waarneming van het kan toor St Maartensdijk is aangewezen de keer K. O. Gesner van der Voort, surnumerair te Middelburg. Een en ander met ingang van 1 Januari e. k- Op ean Vrjjdag te T h o 1 e n gehouden vergadering door de afdeeling van dien naam der Zeeumche Landbouwmaatschappij werd mede gedeeld dat bjj de tentoonstelling te Zierikzee waarschijnlijk een dag meer zal gesteld wor den voor het in werking brengen der tentoon gestelde machines. Wat betreft de wijziging van art. 39 der statuten werd goedgevonden een wjjziging voor te stellen waar bjj leden buiten de pro vincie mogen mededingen naar prjjzen op tentoonstellingen mits zjj minstens drie jaar lid van een der afdeelingen zjjn. Geneesknndige raad voor Zeeland en Westelyk Noord-Brabant. Zitting van heden (Zaterdag) middag te een uur. Voorzitter de heer dr. A. van der Loeff, in specteur van het geneeskundig staatstoezicht. Tegenwoordig 13 leden. Na lezing en goedkeuring der notulen, deelt de voorzitter mede dat in deze vergadering geen Bchrifteljjke mededeelingen worden gedaan omtrent de handelingen van het geneeskundig staatstoezichthjj stelt zich voor daaromtrent in de voorjaars-vergadering verslag uit te brengen. Onder de ingekomen stukken behoort een schrjjven van den Commissaris der koningin, betreffende het in de vergaderingen der Staten van Zeeland beslotene omtrent het subsidie aan het pare vaccinogène te Middelburg. Daarin wordt bericht dat het subsidie weder is ver leend. Tevens is bjj dat schryven gevoep 1 dat deel van h^t verslag der zomerzitting elf Staten, waarin het subsidie is behandeld. Hiervan wordt door den voorzitter lecture gegeven. De voorzitter deelt nog mede dat in dit jaar de pokken hebben geheerscht in Bel gische grensprovinciën. Het aantal gevallen van die ziekte in Zeeland en Westelyk Noord- Brabant is niet groot geweest, maar toch dreigt van dien kant altyd nog gevaar.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1901 | | pagina 1