MIDDEURURGSCHE COURANT.
144e Jaargang.
Dinsdag
26 November.
Aan den arbeid.
Verschillende Berichten.
N'. 279.
1901.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor aJe plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.-
Afzondorlijke nummers kosten 5 oent.
THERMOMETER ËN VERWACHTING.
25 Nov.8 n. vm. 40 gr., 12 u. 43 gr., av. 4 u. 42 gr. F. Verwacht: zwakke N. wind, be
wolkte lucht, nevelig weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiên20 cent per regel. Geboorte-, -dood- cn alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Sreote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertenfciën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algomecu Adverieiatita-Bureau
8t« 3>Z> LA KAB Asa., M.S. ¥*®rborgwal 306, Auuiertisma.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
(Slof).
Door zulk een Kabinet, zoo eigenaardig
samengesteld als het tegenwoordigewier
leden, volgens verklaring in de Memorie
van antwoord, „zich in den wortel niet,
maar in de stengels wel gescheiden gevoe
len" die „in een reeks van practische
vragen door onderlinge afspraak tot een
heid voor de te ondernemen taak zijn ge
komen"; door zulk een ministerie zal nu
gearbeid moeten worden op den grondslag
van christelijke beginselen, van het chris
telijk geloof.
De Amh. Ct. merkte onlangs even
wel terecht op dat de strijd onzer dagen
op staatkundig gebied echter niet gaat om
het geloof, de vrijheid daarvan is in den
Nederlandschen Staat aan ieder verzekerd,
maar om een billijker verdeeling van
den maatschappelijken rijkdom, welke de
vrucht is van het oeconomisch stelsel der
vorige eeuw. Daarom is de op dit doel
gerichte groepeering der staatkundige par
tijen de eenig gezonde.
Van praktisch oogpunt beschouwd, moet
er dus aan andere eischen voldaan worden,
wil men 's lands belang naar behooren be
hartigen.
En dit begrijpen de mannen, die zich
onder leiding van dr Kuyper stelden, en
hijzelf zeker wel het eerst, maar al te goed.
De wortel, waarop hun samenwerking is
gevestigd, dat geloof, heeft zelfs geen
kracht genoeg om een scheiding te voor
komen.
En daarin schuilt het gevaar.
Er is van liberale zijde met zekere in
genomenheid gewag gemaakt van den ver
zoenenden geest, die uit de Memorie van
antwoord spreekt en waarop wij in den
aanvang van ons opstel zinspeelden.
Is dit zoo verwonderlijk? vragen wij op
onze beurt.
Na de verzekering, in het voorloopig
verslag, van leden der oppositie dat zij tot
medewerking bereid zijn, kon de regeering
toch moeilijk anders dan wederkeerig harer
zijds van toenadering blijk geven en toon en
dat zij die verklaring in dank aanvaardt.
Dit is grootendeels ook in haar eigen
politiek belang. Zij heeft behoefte aan steun,
Want onder bondgenooten, ja onder de
aanhangers van beide fractiesanti-revo-
lutionnairen en katholieken onderling, zijn
er velen die, niet alleen „zich in den wor
tel niet maar in de stengels wel gescheiden
voelen," maar die zelfs in dien wortel nog
niet genoeg vastgegroeid zijn.
Dat is al herhaaldelijk gebleken, zelfs
daar waar het louter zaken van het ge
loof betreft.
En dat zelfs, trots dien gemeenschappe-
lijken wortel, waar de scheiding op gods
dienstig gebied niet groot is of niet bestaat,
bij theoretische overeenstemming in zaken
van geloof, ernstige geschillen op practisch
en op politiek gebied kunnen ontstaan, leert
de ervaring dagelijks. Men denke slechts,
om een voorbeeld uit honderden te noemen,
aan het geschil tusschen dl' Kuyper en jhr
mr A. F. de Savornin Loman, toen de
laatste nog hoogleeraar was aan de Vrije
Universiteit
Omzichtig moet het kabinet dus zijn;
en den steun zelfs van de tegenpartij mag
het niet versmaden.
En die tegenpartij?
Zij zal wel meewerken om voort t«
bouwen op den grondslag, door hare aan
hangers of door haar zelve gelegd.
Zooals het nu zich laat aanzien, behoeft
zij niet bevreesd te zijn. Teleurstellingen
kunnen niet haar deel wezen, maar wel
wachten die hen, wier vertrouwen op hun
christelijk ministerie zoo groot was.
Te hunner ontnuchtering zij er op ge
wezen dat
geen Zondagswet naar Engelsch model
is te wachten i
de wet op den leerplicht niet zal veran
derd of ingetrokken wordenen eerst later
zal worden nagegaan of dat noodzakelijk is
protectionistische maatregelen, als in
Duitschland, van dit ministerie niet mogen
worden tegemoet gezien
tot beteugeling van den vaccinedwang
de regeering verklaart geenszins ongezind
te zijn, ergo geen stellige belofte daarom
trent doeten
dat van eene wederinvoering van de
doodstraf geen sprake is.
Ons is dit alles welgevallig.
En gaan wij dan na wat ons positief
wordt toegezegd, allerlei maatregelen die
practisch nut kunnen hebben maar reeds
door liberale ministeries zijn aan de orde
gesteld of voorbereid, dan vragen wij ons
zeiven afwelk nut heeft toch het ver
wisselen van ministerie gehad, en waarvoor
hebben de zich bij voorkeur christelijk
noemende kiezers zich zoozeer beijverd
Bij het lezen der Memorie van antwoord
op dit punt nog niet veel licht ons
opgegaan.
Dat van dit ministerie niets te verwach
ten is van kiesrechtuitbreiding lag voorde
hand.
Het kiesrechtvraagstuk zegt het in de
Memorie van antwoord is van de orde
En in dien tijd zien wij verlangend uit
naar de vruchten van den arbeid der anti
liberale meerderheid in de Tweede kamer.
Aan steun van de overzijde zal het haar
niet ontbreken, als zij slechts ernstig streeft
naar oplossing van sociale vraagstukken in
dezelfde richting, waarop in de laatste
jaren, dank zij een liberaal ministerie, al
veel goeds tot stand kwam.
Middelburg 25 November.
Op dit punt zijn dr Kuyper van 1891
en de president-minister van 1901 ook niet
dezelfden gebleven.
In 1891 luidde het in de rede Maranafka
»Onze conservatieven verliezen eiken invloed
op den gang van zaken. De liberalisten stellen
zich reeds zoo democratisch raogeljjk aan. De
radicalen zjjn het reeds op en top. En zoo
gaat de stroom voort en voort, die ook ome
staatsinstellingen binnen korten tgd op het
algemeen stemrecht zal doen rusten, en het
overwicht brengen zal bjj de min ontwikkelde
massa. Men moge het erkennen willen of niet,
maar het gaat aan op een heel andere revisie van
onze Grondwet, dan Heemskerk knutselde, en
waarbg zelfs de revisie van 1848 kinderspel
zal heeten.
Wat nu staat aan de anti-revolutionaire
party bg dezen stand en gang van zaken te
doen Zal ze zich er toe bepalen om tegen te
houden, wat te ver zou gaan Of zal ze zich
aan het hoofd der beweging plaatsen, om die
te leiden in veiliger bedding. Dus luidt met
terdaad de hoofdvraag, die onze vaderlandsche
actie bepalen'moet. En dan zg het hier uitge
sproken,uitgesproken met klem,en uitgesproken
met al den gloed der innigste overtuiging, dat
wie in den Christus gelooft en den Christus uit
de hemelen verwacht, niet mag stil zitten en
zich niet mag bepalen tot een meê kisten der
dgken, maar van Christuswege verplicht en
gehouden is, om, er kome van wat er van
bome, moedig inde bresse zgns volks te gaan
n, en een Christelijk-democratische ontwikke-
van onzen volksstnat voor te bereiden."
»Ib herhaal dus een Christelijk-democratische
ontwikkeling moet aan onze Staatsinstellingen
gegeven, juist om de ochlocratie in ante'-Christe-
lgken geest tegen te houden."
En thans willen minister Kuyper en zijne
collega's van kiesrechtuitbreiding niets weten.
Die christelijk-democratische richting is.
onder het licht van dit feit beschouwd,
een eigenaardige. Wat juist echt democra
tisch is wordt door hem, die het eertgds
bepleitte en aanwees, in een boek geduwd.
En dit alles onder den schijn van den
demoeratischen geest te huldigen, die, zooals
dr Kuyper 12 Mei 1891 zeide, toch komt,
en nu in 1901 reeds zeer is doorgedrongen
ondanks de struisvogelpolitiek van de cle-
ricale leiders en geleiden.
Hoe is het toch mogelijk dat tal van arbei
ders Patrimonium-mannen zicb met zulk
een beginsel-verklaring, met zulk een
laisser-faire, laisser-aller-politiek op kiesrecht-
gebied tevreden stellen.
Als zij nu niet inzien hoe men eigenlijk
met hen een loopje neemt, dan begrgpen
wij niet recht wat er dan gebeuren moet,
willen zij tot dit inzicht komen.
Wanneer zullen toch hun de oogen
opengaan
Middelerwijl hopen wij dat de voorstan
ders van uitbreiding van kiesrecht zich
zullen beijveren, steeds slaande op hetzelfde
aanbeeld, voldoening te verkrijgen van dien
eisch des tijds.
Al is het getij daarvoor niet bijzonder
gunstig, aan de voorbereiding tot
oplossing dezer belangrijke kwestie is nog
genoeg te doen.
TEGEN ENGELAND.
De heer F. M. Wibaut schrgft in het jongste
nommer van Het Volk
Een kort antwoord op het laatste artikel
van Vliegen. Tevens mgn laatste woord in
deze diskussie, totdat omtrent het doorgaan
van den boycot zal zgn beslist, en zóo hg
doorgaat, ook tgdens zgn duur.
In mgn. eerste artikel al, heb ik de waar-
scbgnlgkheid van den boycot, dat is de macht
der arbeidersorganisaties óm den boycot door
te voeren, buiten diskussie gesteld, omdat mgne
persoonlijke meening op dit punt geen waarde
heeft. Op dit standpunt wensch ik mg te
houden. Zoo na de aanstaande internationale
conferentie waarlgk blgkt, dat in alle of ge
noegzaam alle vastelandshavens, de transport
en havenarbeiders vastberaden en eendrachtig
gereed staan om den boycot door te voeren,
dan zal ik, met groote nederigheid doch met
nog véél grootere vreugde, erkennen dat de
uitbreiding der organisatie en de mate der
solidariteit, mgne verwachting verre overtref
fen en dus de boycotidee nu reeds voor ver-
wezenlgking vatbaar is.
Mgn betoog betrof enkel de waarschgnlgke
gevolgen van een eventueelen boycot.
Vliegen en anderen stellen thans, voor het
comité, naar deze gevolgen een onderzoek in.
Zonder twgfel zal dit onderzoek zich heel veel
verder uitstrekken, dan tot het naslaan der
weekbladen die Vliegen noemt. Mgne ver
wachting is dat naarmate hg kan doordringen
tot de werkelgke gegevens, voor dit onderzoek
noodzakelgk, zgne ongerustheid, dat ik het
enkele feit, dat ik ten opzichte van bevrach
tingen noemde, niet zou kunnen waar maken,
allengs zal verdwgnen.
Een rekenkundig bewijs dat Engeland voor
den boycot zou moeten zwichten heb ik niet
»d. Enkel dat het comité aannemelgk
zou maken dat Engeland door den boycot véél
zwaarder zou worden getroffen dan het vaste
land. Want dit is toch zeker het punt waar
het op aan komt, dus moet op deze vraag een
redelgk antwoord worden gegeven.
De sociaal-demokratie mag niet voor een
grootsche arbeidersbeweging de geestdrift
dooven, zegt Vliegen, aldus belettend dat het
verheven doel wordt bereikt. Welk sociaal-
demokraat zal hem dat tegenspreken Doch
Vliegen zal toch ook met mij eens zgn, dat
juist sociaal-demobraten hebben te waken dat
hun geestdrift niet wegloopt met hun verstand,
dat zg ten opzichte van elke beweging zich
rekenschap hebben te geven of deze, bg de
wèrkelgk bestaande verhoudingen, aan de
machts uiting der arbeidersklasse, aan hare
internationale solidariteit bevorderlgk zgn kan,
het gestelde verhevene doel kan bereiken. Want
geestdrift die zulk overwegen niet kanlgden
behoeven wg, meen ik, niet te kweeken.
Overigens is mgn revolutionair gevoel bg
uitstek welvarend.
De socialistische groepen in Engeland heb
ben eenstemmig besloten de boycot-beweging
niet te steunen. Deze beslissing is meege
deeld aan het internationale socialistische
bureau. Zg verklaren zich nog steeds pro-
Boer, maar meenen dat de boycot geen kracht
zal hebben en de republikeinen op geenerlei
wgze van dienst zal zgn.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Het bestuur van de brandweer te Mid-
d e b u rg ontving van de br and waar borgmaat-
schappg voor gebouwen enz. in de provincie
Zeeland, gevestigd alhier, eene premie van
25, voor de bedienden die bg den brand op
de Varkensmarkt den I6en dezer diensten tot
blussching hebben bewezen.
De aanklacht, door een onderwgzer
de Rijksnormaallessen te Gorinchem ingediend
tegen den onderwgzer Wink, zal Dinsdag 10
Dec. dea morgens te tien uren voor de recht
bank te Middelburg worden behandeld.
Volgens Bet Volk heeft het referendum in
den Bond van Nederlandsche Onderwijzers ge
weigerd aan Wink een half jaar uitkeering
uit de weerstandskas te verstrekken.
fntuaschen was bg het hoofdbestuur een
schrgven van den betrokkene ingekomen dat,
voor het geval het referendum tot de uit
keering mocht besloten hebben, hg deze
weigerde.
Ihe great Cirnocs, die overal waar zg
voorstellingen gaven het publiek in verbazing
brachten, deden dat Zondag avond ook de
tamelgk velen, die naar het Schuttershof a 1-
h i e r waren opgegaan om de kunstverrich
tingen der Amerikaansche handboeienkoningen
en uitbrekers te zien.
Het eerste deel van het programma, waar
in de heer Cirnoc Sr. als gedachtenlezer op
trad, bood niet veel nieuws, ofschoon een
paar nommers, onder anderen het noemen van
een in een dik boek geteekend woord, met de
bladzjjde waarop en den regel waarin het
voorkomt, zeer aardig waren.
Het voornaamste echter was het tweede
deel waarin de heer Cirnoc Jr proeven aflegde
van zgn behendigheid om in een minimum
van tgd de soliedste, door vakmannen hem
aangelegde, boeien, kettingen en sloten te ver
breken.
Wonderbaarlgk was het wat deze jonge man
te zien gaf.
Wg zullen dat niet alles beschrgven, maar
eenvoudig zeggen dat hem allerlei boeien, van
de eenvoudigste af tot de vernuftigste toe,
werden aangelegd en dat hg, een oogenblik
achter een gordgn verdwjjnend, telkens vrg
weer te voorschyn kwam.
Een der zwaarste toeren, die hg verrichtte,
was wel de ontvluchting van de galg. Cirnoc
kreeg een zwaren gzeren ring om den hals,
een tweede om het middel en een derde om
de enkels. Een lange ketting werd door de
oogen gehaald aan de verschillende ringen
en telkens bg elk oog met een slot gesloten,
totdat er minstens een tiental sluitingen
waren aangebracht. Nu werd hg in een
tentj e geplaatst en daar aan een ketting vast
gemaakt, terwgl zgn handen aan de zgwan-
den waren vastgeklonken.
Een der toeschouwers werd geblindoekt en
ging mee in.de tent, en toen na een paar
minuten het gordgn werd weggeschoven, stond
Cirnoc nog geboeid, maar den toeschouwer
was de jas uitgetrokken en met de voering
naar buiten weer aangedaan. En weer een
oogenblik later sprong de boeienkoning vrg
achter het gordgn vandaan, terwgl hg de
ringen en sloten onbeschadigd, maar geopend,
Ten slotte werd de toer met den koffer ver
toond. De jonge man liet zich boeien en in
een grooten reiskoffer stoppen. Het deksel
werd gesloten, de kist met touw omwonden
en zoo achter het gordgn gezet. De vader
ging mee en in een oogwenk kwam de jonge
Cirnoc vrg te voorschgn, terwgl zgn vader
geboeid in den koffer bleek te liggen.
Wg zagen denzelfden toer ook bg Barnum en
Baeley verrichten, maar hier ging het veel
vlugger en was het verrassender.
Uit Vlissingen schrgft men ons
Er moet veel kans bestaan om het op 21
Juli jl., tengevolge eener aanvaring met het
Duitsche stoomschip Weimar, ter reede gezon-
kan Duitsche stoomschip Ceasar, te lichten.
Zooals in der tgd gemeld, kocht de firma
gebr Polak, alhier, dat wrak met deszelfs lading.
Door het gerecht te Bremershaven is dezer
i,gen uitgemaakt, dat geen der genoemde
schepen aan die aanvaring, die ontstond door
plotseling opgekomen mist, schuld droeg.
- De jongen uit Biggekerke,
wiens vermissing wg melding maakten,
terecht.
Nadat Vrgdag de politie te Middelburg en
Vlissingen was ingelicht, is hg Vrgdagavond
om half negen in eerstgenoemde plaats aan
gehouden.
Terwgl hg voor een winkel naar de uit
stalling stond te kgken, tikte een politieagent
hem op den schouder en vroeg hem hoe hg
heette. Toen nu bleek dat hg de vermiste
knaap was, werd hg verzocht mee te gaan
naar het politiebureau, waar hg dien nacht
is gebleven, om den volgenden ochtend naar
huis te worden gebracht. De jongen had
zgn broekstukken reeds van de hand gedaan
en wilde Zaterdags naar Rotterdam trekken,
waar hg bg de marine in dienst wilde treden.
Te Westkapelle gaf Vrgdagavond
de zangvereeniging Oefening kweekt Kunst hare
eerste uitvoering in dit seizoen.
De verschillende zangnommers, die werden
uitgevoerd, vielen blgkbaar zeer in den smaak,
getuige het herhaaldelgk applaus.
Ook de tooneelstukjeB Mijn queue is weg en
Persoonlijke dienstplichtbenevens een paar
komieke voordrachten, brachten het publiek
in eene aangename
In Condorpe, gemeente Driewegen,
kwam Zaterdag een landbouwer tot de onaan
gename ontdekking dat zgn tweejarig paard
dood in een sloot lag.
Het dier was verongelukt.
Bg de Tweede Kamer is ingekomen een
adres van den heer G. G. A. Meeuwissen,
ontvanger der directe belastingen en accgn-
zen te Goes, houdende verzoek om geheel
of gedeeltelgk schadeloosstelling wegens ten
laste van den adressant gebrachte aanzuive
ring van kas-tekort.
Uit Rilland wordt gemeld dat, wgl
door de voortdurende indgking van het kreek
rak, na verloop van tgd, de verkeerswegen
tusschen Zeeland en Noord-Brabant van zelf
komen, vooreerst van een rgweg over den
Scheldedam wel niets zal komen.
Door ingelanden van den polder Nieuw-
Noord-Beveland is, in verband met het door
ons medegedeelde schrgven van den hoofd
ingenieur van den^ provincialen waterstaat»
besloten tot het aanbrengen van kraagstuk-
met steenbestorting. Dat werk wordt
begroot op 16.000.
Uit Koewacht meldt men dat de Bel
gische justitie een gedeelte van het te Ste-
kene opgegraven lgk heeft medegenomen tot
nader onderzoek. Het is nog niet bekend of
werkelgk eene misdaad plaats gehad heeft.
De moeder der overleden vrouw moet de aan
dacht der justitie op de zaak gevestigd hebben.
Alleen uit Nederland ontving de Haag-
;he Pro-Boervereeniging reeds 182 toezeg
gingen van beeldende kunstenaars tot het
afstaan van werken voor de internationale
verloting ten bate der Boerenvrouwen 'en
kinderen in Zuid-Afrika.
De Vereeniging voor verbetering van wou-
inkleeding mag zich in voortdurenden bloei
verheugen. Het ledental is van 818 geklom-
tot 1218, uit alle deelen des lande.
De geldmiddelen verkeeren in goeden staat;
over het afgeloopen jaar werd 1626 ont
vangen en 1284 uitgegeven, zoodat het batig
saldo 242 beloopt.
De heer J. F. Buchel, de veelbelovende
jonge man, die het vorig jaar den prix de
Rome verwierf voor zgn inzending op archi
tectonisch gebied, is op de reis in het buiten
land, die hg in verband daarmede maakte, te
Liverpool overleden.
- Den opperrabgnen in ons land is toege
staan om, ingevolge hun gedaan verzoek, aan
de stichting Oranj'e-Nassau-Oord te Renkum
de vereisehte bgzondere inrichting voor de
ritueele verpleging van Israël, patiënten te
doen verbinden, nagenoeg op de door hen zelf
omschreven voorwaarden. Het bestuur der
stichting zal onverwgld de noodige plannen
doen opmaken en tot de inrichting overgaan,
waartoe het te gelegener tgd met de opper
rabgnen in nader overleg zal treden.
- Te Arnhem zal in den loop van den
winter opnieuw aan minvermogende ingezete
nen gelegenheid worden gegeven, tegen ver
minderden prgs gascokes aan de fabriek te
koopen. Om daarvoor in aanmerking te ko
men, moet men hoofd of kostwinner van een
gezin en ingezetene der gemeente zgn, en of
niet óf in de eerste klasse der plaatselgke
directe belasting zgn aangeslagen.
Volgens eene, reeds enkele malen in ons
blad opgenomen annonce van den Delftschen
theehandel »'t Anker"levert deze 2'/, kilo
thee af in een prachtige bus van Delftsch
aardwerk. Een aardige reclame.
In Z n i d-B e v el a n d zal het aantal
meestoven weder met een verminderd worden.
Begin December wordt de meestoof te Nieuw-
dorp met inventaris publiek verkocht.
Op de algemeene begraafplaats te Rot
terdam is het lgk opgegraven van een hoofd
conducteur der staatsspoorweg*.' die eenige
weken geleden op de route Utrecht-Arnhem
dood in een waggon werd gevonden. Opgrond
van vermoedens, dat hg een gewelddadigen dood
strief is 's mans lgk ter gerechtelgke schouwing
naar het ziekenhuis gebracht.
De Delftsche Btudent, die door een trein
werd overreden, is in het gesticht, waarheen
hg gebracht was, overleden. Eerst sinds
September was hg aan de Polytechnische
school ingeschreven.
- In Den Haag schynt een georganiseerde
bende te bestaan, die 's nachts op roof uit-
t. Er gaat by na geen nacht om of er
wordt ingebroken. Nu is weer ontdekt dat
een huis, waarvan de bewoonsters tydelyk in
Italië zgn, geheel doorzocht ispaneelen van
deuren en kasten zgn stuk gehakt, de meu
bels zgn vernield en het inwendige van het.
huis gelgkt eene ruïne. "Wat er gestolen is,
kon nog niet geconstateerd worden.
Aldaar zgn twee lyken uit het water ge
haald een van een bejaarde vrouw, die sedert
een paar dagen werd vermist, en een van een
nog onbekend meisje van ongeveer 20 jaar.
Met behulp van burgers heeft de Aui-
sterdamsche politie de hand kunnen leggen