MIDDELBURGSCHE COURANT.
N°. 278.
1448 Jaargang,
1901.
Maandag
25 November.
Aan den arbeid.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor aJe plaatsen in Nederland franco p.p., f 2,-
Aizonderlijke nummers kosten B cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
23 Nov.8 u. vm. 39 gr., 12 u. 43 gr., av. 4 u. 41 gr. P. Verwacht: zwakke tot matige
O. wind, licht bewolkte lucht, droog weer en nachtvorts.
Advortontiên20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere famïïieboriohien en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regol
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreflende
Handel, Nyverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DB LA MAR Am., M.%. Veerburgwal 366, Ameterdesm.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 23 November.
I
»Als ge uw medeburgers, die öf den
Christus naar de Schriften gaaschelijk
verwerpen, öf hem althans niet als den
van God gezalfden Koning over alle natiën
en volkeren eeren, afvraagt, waar het met
de wereld en haar historie heengaat, dan
zullen ze u öf zeggen, dat ze hier eigen
lek gansch geen denkbeeld over hebben,
öf wel ze zullen u beuzelen van een nooit
eindigende, altoos voortgaande ontwikke
ling, waardoor ons menschelyk geslacht
tot steeds hoogeren gelukstaat zal op
klimmen."
»En toch wjjs ik zoo beslist mogeljjk de
gevolgtrekking af, alsof we daarom saam
als éen man met hen konden optrekken.
Dat dit niet kan, ligt aan onze glorieuse
historiedat dit niet kan, ligt aan het
bloed der martelaren, dat gevloeid heeft;
dat dit nu niet kan en nooit zal kunnen,
ligt aan den schranderen grjjsaard te Rome,
die de pretentie maakt, gevolmachtigd
stedehouder van Christus op aarde te zjjn.
Al moge zich dan ook om de eenheid in
grondbeginselen om de geljjke finale,
die beider zjjds wordt ingewacht, vaak
heid van streven openbaren, toch gaapt
er tusschen hem en ons een klove, die
ons dwingt tot geïsoleerde party formatie
en nooit mag worden overbrugd. Steeds
zou ik dan ook van verraad aan onze
historie, van een verraad aan onze begin
selen roepen, zoo er ooit van ineensmel
ting, of ook maar van te nauwe aaneen
sluiting met onze Roomsche landgenooten
sprake viel."
Maranatha. Rede ter inleiding van de
Deputaten-vergadering, gehouden te
Utrecht op 12 Mei 1891 door
dr A. Kuyper.
king „Christelijke beginselen" bij de stembus
niet bedoeld is als omvattende in hoofdzaak
de beginselen die betrekking hebben op
verzoening, verlossing en eeuwig leven.
In dien zin toch is het volkomen juist
dat er onder alle politieke richtingen per
sonen gevonden worden die den Christus
als hun Heiland belijden. Doch het terrein
der staatkunde behoort tot het natuurlijke
leven, en bij alle volken, Christelijk of niet-
Christelijk, vertoont het volksleven een
eigenaardig karakter, dat bepaald wordt
door hun onderscheiden opvatting van de
natuurlijke levensverhoudingen Toont nu
de historie dat deze verhoudingen, onder
velerlei schakeering, toch een zeer wel her
kenbaar en duidelijk onderscheiden specifiek
type vex'toonen bij heidensche, bij islamiti
sche en bij Christelijke natiën, dan is men
ten volle gerechtigd ook buiten het soterio-
logische vraagstuk om te spreken van
Christelijke beginselen ter aanduiding van
die beginselen en invloeden, die bij de ge
doopte volkeren tot de onder hen geldende
specifieke opvatting van de natuurlijke
levensverhoudingen geleid hebben".
Hemel, waarin zijn wij verzeild geraakt!
Als straks de algemeene beraadslagingen
beginnen, willen wij hopen dat men dit
onderwerp maar laat rusten.
Want anders vreezen wij nog voor
onheilen.
Er wordt steeds beweerd, en terecht, dat
men met predikanten niet over geloof en
met militairen niet over den oorlog moet
dispnteeren. Daarom wee als in onze
Tweede kamer, waar thans een man als
dr Kuyper aan de groene tafel zit en het
aantal bedienaren van den godsdienst vrij
sterk is, zulk een teer onderwerp, als hier
boven wordt behandeld, aan de orde komt.
Dan zal er geen stuitenzijn aan het debat.
En welk nut zal dit hebben
Weinig of geen.
Niet een zal bekeerd en 's lands belang
zal door zulk een dispuut evenmin bevor
derd worden.
De Tweede Kamer is met hare werk
zaamheden in het nieuwe vierjarig tijdvak
aangevangen.
De voorsehermutselingen hebben plaats
Evenals bij een goed duel, heeft men.
geheel overeenkomstig de regelen, elkaar
het eeresaluut gebrachtwant aan weder-
keerige plichtplegingen heeft het niet ont
broken.
Bij de schriftelijke gedachtenwisseling
over de Staatsbegrooting lokte de verkla
ring van „meerdere leden", dat zij tot sa
menwerking met dit kabinet geneigd waren,
van de ministers de verzekering uit, dat
hunnerzijds zulk een geest van toenadering
niet genoeg gewaardeerd kon worden.
„Dusdoende zoo heet het in de memo
rie van antwoord op het voorloopig verslag
dusdoende is een niet zoo klein gebied
van politieke werkzaamheid ontsloten, waar
op zekere communis opinio bijna alle partijen
tot eendrachtige samenwerking brengt, en
in menig opzicht eene waarlijk nationale
wetgeving mogelijk maakt".
Dat is heel vriendelijk gezegdmaar of
het in de praktijk ook zoo gaan zal, blijft
nog een open vraag.
De oppositie moge nog zoo loyaal zijn
nog zoo bezield met goede voornemens er
zullen ontegenzeggelijk oogenblikken komen,
waarbij het harerzijds karakterloos zou
wezen zich niet te doen gelden.
En aan den tegenovergestelden kant zou
een ontzien van die oppositie, ja zelfs van
eigen bondgenooten wat nog eerder door
den leider van het kabinet zal moeten
geschieden allicht evenzeer tot slapheid,
tot verloochening van eigen beginselen
voeren, wat niet zonder protest zou kun
nen blijven.
In zijn memorie van antwoord op ge
noemd voorloopig verslag een stuk,
waarover algemeen de loftrompet is gesto
ken omdat zij uitmunt door taal en stijl,
een lof waarmee wij geheel instemmen,
wordt als 't ware een theologisch betoog
geleverd.
Wy hebben daaruit gezien dat de uitdvuk-
De Roomsch-Katholieken.
Het is wel lastig om zulk een debat te
ontgaanwant ander houvast heeft men
aan dit Kabinet niet, althans zeer weinig.
Over zijn politiek karakter valt niet te
praten.
Men leze, wat in dezelfde memorie van
antwoord ongeveer wordt gezegd
„Dit Ministerie maakt geen oogenblikde
pretentie de ministerieele belichaming van
de denkbeelden van éene staatkundige party
te zijn. Het is niet anders en wil niet
anders zijn dan een Kabinet van
coalitie. De leden, die het Kabinet
samenstellen, hebben zich nooit voorge
daan en zullen zich nooit kunnen voor
doen als te behooren tot eenzelfde partij
onder het volk. Eenheid van oorsprong
is hier alzoo noch beweerd, noch kan ze
zelfs, door wien ook buiten het Kabinet,
aan zijne leden toegedicht worden, daar
ieder weet, hoe de anti-revolutionaire en
de Roomsch-katholieke staatspartijen èn in
het land èn in de Kamer twee in zichzelf
afgesloten groepen vormen. Daar nu de
begrippen van coalitie en van partijhomo-
geniteit elkander rechtdraads uitsluiten,
moet de toeleg om den redenaar van 1 De
cember '97 met den formateur van het hui
dige Kabinet in onverzoenlijke tegenspraak
te brengen, met beslistheid worden afgewe
zen. Een homogeen coalitie-Kabinet ware
eene contradictio in terminis. Bij een coalitie-
Kabinet kan van het spannen van één hoog
geen sprake zijn. Viaduct met ten minste
twee bogen te zijn, is zijn onvervreemdbaar
kenmerk".
Dat bogen-beeld is afkomstig van mr
Kerdijk, die in 1897 eenzelfde opmerking
maakte ten opzichte van de liberale partij
welke geen allegaartje meer kon zijn en niet
meer te brengen was onder het beeld van
een boog, waarvan de eene pijler staat in
Utrecht (de heeren Van Kaïnebeek en Bas-
tert) en de andere in Groningen(mr Drucker).
Met dat al ziet de volksvertegenwoordi
ging zich geplaatst tegenover e
dig saamgesteld kabinet.
En dit blijkt te meer nu in die memorie
van antwoord nog op éen punt het minis
terie zich singulier uitlaat.
In de troonrede is, men herinnert zich dit
nog wel, gesproken van voortbouwen op de
christelijke grondslagen van ons volksleven.
Van verschillende zijden, ook door ons,
destijds opgemerkt, en wel met voldoe
ning, dat dit voortbouwen een compliment
was aan de vorige liberale ministeries, en
dat die tirade in strijd was met de heftige
aanvallen van de zijde der coalitie tegen
de liberalen in 't algemeen, die zoo onchris
telijk waren.
Er moest dus een draai gegeven worden
aan die woorden in de troonrede.
En dat viel voor een kabinet met een
man als dr Kuyper, gewoon aan polemi-
seeren, preeken en debatteeren, aan het
hoofd, niet moeilijk.
Aldus luidt de opheldering:
„De uitdrukking in de troonrede „voort
bouwen op de christelijke grondslagen van
ons volksleven" sluit niet in zich dat tot
dusver steeds óp die grondslagen gebouwd
was, maar daarin werd uitgesproken dat
men het niet bij hetgeen tot dusver daarop
gebouwd was mocht laten, maar voort had
te bouwen op die grondslagen naar den
eisch des tijds."
"Wie het nu nog niet duidelijk is, moet
maar niet verder in de kwestie zich ver
diepen. Maar hij neme liever kennis van
op die eigenaardige tirade volgende
erkenning
„Toch wordt gaarne toegegeven dat wat
tot dusver door liberale kabinetten niet op
het papier maar in de realiteit gewijzigd
werd en stand hield, aan geen andere dan
diezelfde grondslagen vastigheid ontleende."
Ziedat is een kostelijke bekentenis.
Zg is wel handig in elkaar gezetzg
keert de zaak wel om: wij, vrijzinnigen,
beweren dat door liberale minis teries veel
is opgebouwd op christelijken grondslag
het huidige kabinet zegt dat dit tot stand-
gebrachte vastigheid ontleende ran de
christelijke grondslagen, maar bei komt
toch op hetzelfde neer.
Dat alles nog eens nagaande en over-
egende; lezend6 de verzekering omtrent
de in zichzelf afgesloten groepen der anti-
revolutionnaire en katholieke staatspartijen;
ons verkneuterende in de afgelegde ver
klaringen omtrent liberale kabinetten, kon
wij de verzoeking niet weerstaan nog
eens een van de vele geschriften van dr
Kuyper te doorbladeren en wel zijn
3e klasse, van Hulst naar Ellewoutsdyk. O.
van Krimpen, 4e klasse, van St. Jansteen
(tijdeljjk) naar Hulst en P. van Liere, 4e klasse,
van Renease (tydeljjk) naar Sas van Gent.
De 13, 15, 18 en 22 dezer door den ontvan
ger der registratie en domeinen alhier te
Vlissingen, Veere, Arnemuiden
Middelburg gehouden verpachting
voor 7 jaren van overhoeken, djjken en wegen,
van de visscherjjen in het kanaal
door Walcheren, het Arnekanaal en eenige
watergangen, heeft in het geheel opgebracht
6946.25 per jaariets meer dan by de vorige
verpachting.
Wy moeten ons bepalen tot mededeeling
van de totale opbrengst, wjjl eene opgaaf van
de voor elk der, over die vier gemeenten ge-
162 perceelen besteedde som, met
namen en woonplaatsen der pachters, te vee*
plaatsruimte zoo vorderen in verhouding tot
het belangrijke ervao.
Vrijdagavond eaf te Oostkapelle de
zaogvereeniging Eendracht maakt macht in de
versierde school haar jaarljjksche uitvoering.
Een zestiental nommers werden ten gehoore
gebracht en door het talrijke publiek meer
malen toegejuicht. Bijzonder was dit het ge
val met De Spijskaart van Zöllner en een solo,
die op verzoek herhaald werd.
Toen het programma was afgezongen, werd
nog een klucht in éen bedrjjf opgevoerd, ge
titeld Mijn Luitenantdie ook zeer in den
smaak viel van het publiek. Aan het einde
der uitvoering bracht een der aanwezigen een
woord van dank aan de zangvereeniging en
uitte de beste wenschen voor haar bloei.
Uit Biggekerke meldt men ons
Zekere L. H., een jongen van 17 jaar, is
Donderdag op bezoek geweest by zjjn moeder
te Aagtekerke, vanwaar hy 's namiddags onge
veer 4 uur is heengegaan om op verzoek zyner
grootouders tydig thuis te zjjn.
Hoewel hy véor donker in het dorp is ge
zien en volgens vermoeden ook in de omge
ving van de woning zyner grootouders, by wie
hy thuis behoorde, geweest is, is hjj tot heden
En wij werden bijzonder getroffen door
de verzekeringen, in 1891 uit dr Kuyper's
mond, die wij boven dit opstel, als aan
halingen, lieten drukken.
"Wat komen de woorden omtrent de z.g.
ongeloovigen, waarvoor de liberalen voort
durend door de clerxcalen worden uitge
kreten, in een droevig licht bij de verze
keringen omtrent hun doen in de memorie
van antwoord.
En hoe is het mogelijk, na die verkla
ring van dr Kuyper in 1891, dat in 1901
hij aan het hoofd staat van een coalitie
kabinet met katholieken aan zijn zij.
Maar bovendien dit:
Er is reeds opgewezen dat het gansche
staatsstuk, ter beantwoording van de al
gemeene beschouwingen over de staats
begrooting, zijn stempel draagt. Nu, daar
voor behoeft men geen groot kenner te
zijn; dat valt dadelijk in het oog.
Het is zijn „tale", zijn betoogtrant, zijne
pittige stijl.
Maar hoe is 't verklaarbaar dat een katho
liek als mr Harte van Tecklenburg daar
onder zijn naam kan zetten
Als hij dit moest doen, dan had het
veel van den Nemesis, die wraak neemt over
het beginselloos monsterverbond, dat men,
met miskenning van eigen beginselen en
van al wat vroeger is geschreven en gezegd,
thans tracht te verdedigen.
ÜIT STAD EN PROVINCIE.
Wy vestigen de aandacht op de voor
stelling, Zondagavond in het Schuttershof
alhier te geven door 7 he Great Cirnocs, de
bekende boeienkoningen en uitbrekers, die op
andere plaatsen zooveel succob hebben gehad.
Met ingang van 30 Nov. a. s. zjjn
Zeeland verplaatstde kommiezen by 's rjjks
belastingen S. A. Iburg, le klasse, van
Ellewoutsdyk naar Renesse, J. J. Pannekoek,
nergenB te vinden.
In de week van 14—21 Nov. zjjn van
I e r s e k e verzonden 750.000 leverbare oesters
tegen de volgende pryzen70 Kg. 4248 gld.
65 Kg. 26-30 gld., 56 Kg. 19-23 gld., 50
12-16 gld., 40 Kg. 6-8 gld.
(Iers. en Th. Crt.)
Met ingang van 1 Dec. a.s. zal het rjjks-
telephoonkantoor te Haamstede op Zon
en feestdagen geopend zjjn van 7.30 tot 8.30
uur voor-, en van 12.30 tot 1.30 uur namid
dag. De diensttijd op werkdagen bljjft on
veranderd.
Door het comité van den tramweg
BrouwershavenBurghsluis is concessie aan
gevraagd voor een lyn eenerzjjds aansluitend
aan de bestaande tramlyn te Brouwershaven,
anderzyds aan de haven te Burghsluis.
In de Vrydag te Hulst gehouden
raadszitting werd door den voorzitter voor
lezing gedaan van 't kon. besluit waarby de
vergunning tot tolheffing op den weg over
Kapellebrug naar de Belgische grens werd
verlengd tot 1905.
Een verzoek van den aannemer der nieuw
gebouwde school, om verlenging van den op
leveringstermijn tot 16 Nov. alsmede kwijt
schelding van boete wegens te late oplevering,
(1 Nov. had deze moeten plaats hebben) werd
aangehouden.
Wegens periodieke aftreding van twee leden
van 't burgerlyk armbestuur, de heeren Lo-
zanne en Ch. Wauters, had eene verkiezing
plaats uit een voordracht, waarop, behalve de
aftredenden, waren geplaatst de heeren Mille-
naar en C. Waut. De aftredenden werden
met algemeene stemmen herkozen.
Een concept-verordening op de tapperyen
gaf tot langdurige discussie aanleiding, waarna
werd besloten in eene volgende vergadering
een gewjjzigd concept in te dienen.
Vervolgens werd vastgesteld een verorde
ning op het vervaardigen en verkoopen van
brood.
Na een geheime zitting werd besloten 55
uit te trekken voor tractatie der schoolkin
deren enz. by het in gebruik nemen der
nieuwe school.
In verband met de komst der parketten
van Gent en Dendermonde Dinsdag jl. te
Stekene en Woensdag te Belgisch-Koewacht
meldt men ons uit Nederlandsch-K o e wacht:
Een zeven weken geleden overleed plotse
ling de echtgenoote, L. d. H., van Ch. Z.,
naby Koewacht (Heikant) gemeente Stekene.
In de woning van dien man is dan ook Woens
dag door het parket van Dendermonde een
onderzoek ingesteld (de gemeente Stekene
ressorteert onder het arrondissement Dender
monde) waaromtrent de resultaten niet
kend zjjn. De moeder van L. d. H., te Stekene,
is aldaar Dinsdag in verhoor genomen.
De Belgische justitie vermoedt, op aanwij
zingen wellicht, dat zjj hier met een vergif
tigingszaak te doen heeft. Vrydag althans
heeft te Stekene (dorp), in tegenwoordigheid
van het parket en een paar deskundigen, de
opgraving plaats gehad van het lyk dier vrouw,
die onder het lyden van hevige pynen moet
bezweken zjjn.
Men beweert hier, dat de vrouw van A. d.
B. te Koewacht Moerbeke (dorp) nogal om
gang had met de familie Z.vandaar het
onderzoek dat Woensdag heeft plaats gehad
door het parket van Gent in B's woning en
stalling (ressorteerde onder het arrondissement
Gent).
Een aanhouding heeft nog niet plaats gehad.
Een drietal personen ta Koewacht nam
voor eenige weken het initiatief tot het op
richten van een fanfarenkorps. Er werd een
vergadering van een 30-tal gemeentenaren
bijeengeroepen, waaruit een voorloopig bestuur
werd samengesteld. Door verschillende per
sonen werd by alle inwoners gecollecteerd,
hetwelk c.a. een 480 opbracht. Met die
gelden zal gedeeltelijk de aankoop bestreden
worden der instrumenten.
Ondertusschen ontvangen een 30-tal jongelui
theoretische opleiding in de muziek. De opge
richte vereeniging zal den naam dragen van
De Eendracht
Uit Gr o ede schryft men ons:
Vrijdagavond trad in de vergaderzaal van
het Nut alhier als spreker op de heer A. A.
Beekman van Schiedam, met het onderwerp
Iets over grondverliesen in Nederlandin 't bij
zonder in Zeeland.
Op bijzonder duideljjke en aangename wijze
schetste spreker ons de wordingsgeschiedenis
van den NederlandBchen bodem en de samen
stelling daarvan, om daarna te komen tot het
eigenlyk doel van zjjn redehet ontstaan en
de wjjze van bestrijding van oeverafschuivingen
en dykvallen.
Spreker lichtte zjjn woorden toe met kaarten
i teekeningen. Speciaal behandelde hy ook
den toestand van de kust van westelyk-
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Het betrekkeljjk streng wetenschappelijk
onderwep werd door hem op onderhoudende
wjjze behandeld, zoodat zyne vrjj talryke hoor
ders en hoorderessen zich den gang naar de
zaal niet hebben beklaagd en velen zich het
gesproken kunnen ten nutte maken. Jammer
het, dat niettegenstaande de groote publi
citeit, die door het departementbestuur aan
voorgenomen lezing was gegeven, zoogoed
als alle leden van dijkbesturen en waterbouw
kundige ambtenaren uit onze omgeving schit
terden door hunne afwezigheider viel voor
hen toch altyd wat teleeren.
Te Sluis had heden op zeer eenvoudige
wjjze de begrafenis plaats van den heerK. F.
Koksma, die den leeftyd van 63 jaar bereikte,
ruim 30 jaar als notaris daar gevestigd en
velen jaren lid van den raad en wethouder
was.
De Ijjkbaar was gedekt door twee kransen.
Naar men ons uit IJzendyke meldt, is
Vrydag door commissarissen der IJzendyksche
stoomtramwegmaatachappy de heerJohanJ.de
Leeuw, met ingang van 1 Januari, benoemd
tot onderdirecteur der maatschappij.
Deze week is de mast van het visschers-
vaartuig P. I. 11, thuis behoorende te Phi
lippine, op de Ooster-Sohelde door het
stormweer gebroken, terwyl de zeilen scheur
den.
De toegebrachte schade bedraagt ongeveer
250.
ONDERWIJS.
Mej. S. M. M. van Ham, onderwijzeres te
R i 11 h e m, komt als no. 2 voor op de voordracht
voor onderwijzeres aan de school voor meer
uitgebreid lager onderwjjs te Oosterbeek.
- De heer F. H. Klenke, le onderwyzer
aan school 2 te I e r s e k e, is met groote
meerderheid van stemmen benoemd tot lid
van 't hoofdbestuur van 't Nederlandsch Onder
wijzers-genootschap
LETTEREN EN KUNST.
Op Zaterdag 28 December heeft in de
Comédie fran9aise te Parys de door den im-
pressario Schiirmann georganiseerde afscheida-
voorstelling plaats voor den heer Boucher,
sociétaire. By die gelegenheid zullen de heer
Louis Bouwmeester en eenige andere artiesten
van de Konl. Ver. Het Nederlandsch Tooneel
in het 1 hé&tre Francais twee bedrjjven van
De Koopman van Venelie van Shakespeare op
voeren.
Er is een bericht uit Petersburg, dat
Tolstoï overleden is. Dit is echter onwaar
schijnlijk door een brief van 13 November uit
