MIDDELBURGSCHE COUtWT
1001.
Dinsdag
12 November.
188 en 1004.
N°. 267.
144° Jaargang.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met afzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor ade plaatsen in Nederland franco p.p., f 2,-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERHOMETER EN VERWACHTING.
11 Nov.8 u. vm. 52 gr., 12 u. 55 gr., av. 4 u. 52 gr. F. Vervacht: matige Z. W. wind,
zwaar bewolkte lncbt, regenachtig weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentien20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent por regel
Üiroote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentien en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algens»ac Advertentie-Bureau
A. DB LA BLAB Ara.» H.S. Veortrargwal 366» &Dut«rdsin>
Middelburg 11 November.
Er zgn du9 in Vlis9ingen 1004 personen, die
hnnne handtoekening hebben gezet op het
rekwest tegen de oprichting van een hoogere
burgerschooleen adres, waarvan wij inhoud
en strekking onlangs aan een bcoordeeling
onderwierpen.
Wg hebben toen de zwakheid der motieven,
waarop adressanten hun verzoek gronden,
aangetoonderop gewezen hoe zg de bedoe
ling van hen, die zg bestrgden, niet eens
begrepen.
Wg wezen op het voorloopig karakter, dat
het adres der 188 draagt, en verklaarden dat,
naar onze meening, de stappen om eene Rgks
Hoogere burgerschool te verkrggen niet wet
tigen de agitatie die thans is ontstaan.
Met een zekeren nadruk schreef onze be
richtgever dat het door ons aangevallen adres
voorzien was van »n i e t minder dan"
1004 handteekeningen. Hem scheen dat aan
tal bgzonder hoog toe.
Ons niet, en wg lieten daarom die woorden
weg.
Wg weten nu eenmaal dat wie tokkelt op
de gevoelige snaar van het eigen, het finan
cieel belang wie vooral laat weerklinken de
leuze»betalen of niet betalen," een drom
van volgelingen achter zich ziet.
En wanneer daarbg dan het onderwgs in
't spel is, dan kan men bg de reactionnairen
manschappen recruteeren bg de vleet.
Ons verwondert het dat in een stad met
negentien duizend inwoners op zulk een adres
het aantal handteekeningen niet tot twee,
drie, ja tot vgf duizend is gestegen.
Dat dit niet zoo is, pleit voor het gezond
verstand der bevolking van Vlissingen.
Wil men weten hoe men aan de 1004 hand
teekeningen is gekomen, hoe daarvoor is ge
worven, gebedeld en gecolporteerd, wg kunnen
de belangstelling daarin bevredigen.
De vorige week ontvingen wg uit onze
zusterstad een schrgven, waarin ons een curieus
kijkje gegund werd op de manier van werken,
daarbg in toepassing gebracht.
In dien brief kwam het volgende voor
»Het is treurig te bemerken hoe de agitatie
tegen eene Hoogere burgerschool kunstmatig
wordt gekweekt en geleid door voorstanders
der duisternis en totaal onontwikkelden onder
voorwendsel van »het betrachten der belangen
van belastingbetalende burgers", een leuze,
zóo pakkend, als de geslepenste diplomaat
slechts kan uitdenken om de »niet gaarne
betalende burgers" op zjjn hand te krygen.
Het grootste aantal onderteekenaars van het
In het najaar, als de natuur onder een mist
ligt te sterven, dan komen de chrysanthen
onB in de troosteloosheid wat verblgden met
hun glanzende kleuren en hun grillige vormen,
die uit ce drole de pays, oü les fleurs sonl
grandes et les hommes sipetits een glimpje Oos-
tèrsche schittering, een zweempje geisha-élé-
gance brengen in onze kille herfst-naargees-
tigheid.
Geen wonder dat die lachende verschyning,
die leuk losse, welig warrige reuzenbloem,
waartusschen wel straaltjes van de eeuwige
zomerzon gevangen schgnen, met groote blgd-
schap zgn ingehaald en vertroeteld in de
gure, wintersche landen, waar wg juist treur
den over Itwegkwgnen van al onze eigen
Flora-kinderkes. De Clirysanth werd spoedig
de lieveling van 't publiekieder wilde wat
van die zonneweelde in zgn somber schemerige
kamer, en dies zgn de kweekers, de hande
laren zich met noesten g ver op 't verzorgen en
kweeken van de modeplant gaan toeleggen. Nu
staan er in alle landen reuzenkasten vol, en
bg na in elke straat is wel een bloemenwinkel
waar de Japansche reuzenbloemen, in dikke
bossen saamgebonden met wat rood-dor eifeen-
tegenadres zgn«zei-belasting betalenden of
oude luidjes, die zich angstig deden maken
om voor die school voor de »heeren" nog te
moeten betalen.
Dezer dagen was ik toevallig getuige hoe
een daarvoor aangestelde bode bezig was de
eenvoudige zieltjes te bewerken oiu hun hand-
teekening te bemachtigen vier hoofden van
gezinnen in éen huis. Welk een vruchtbaar
veld was dit. Die luidjes geven natuurlgk
met genoegen hun handteekening, omdat ze
»niet gaarne betalen", doch het grappige van
het geval was, dat deze menschen geen belas
ting betalen in den vorm van hoofdelyfeen
omslag, omdat zg een inkomen hebben bene
den het minimum waarvan die belasting
wordt geïnd.
Het is dus geen wonder dat op deze wgze
een duizendtal handteekeningen zgn verzameld,
te meer wgl men hiermede reeds bezig is
geweest van af den dag der openbaarmaking
van het adres Beyerman.
Doch welke waarde hebben ze
De menschen, die wèl belasting betalen,
weten voor het grootste gedeelte wel beter
zg begrgpen dat de belangen der inwoners
niet geschaad worden door de stichting van
eene H. B. S., doch integendeel in alle op
zichten zouden worden gebaat."
Dit schrgven is treurig welsprekend.
Hoe gunstig steekt tegenover de daarin ge
schetste wgze van propageeren af de manier
van doen der voorstanders van zulk een school.
Zg deden geen beroep op de groote massa;
zg spiegelden den goedgeloovigen geen schrik
beelden voorzg wenden zich eenvoudig en
uitsluitend tot hen die zelfstandig kunnen
oordeelen, die bg het stichten van eene H. Bur
gerschool vanwege de gemeente zelve hier
van is echter nog geen kwestie kunnen
nagaan dat zg daaraan zeiven zullen moeten
bgdragen.
Wanneer wg dan ook de cyfers 188 en
1004 tegenover elkaar stellenwegen hen,
die aan de eene of aan de andere zyde van
hunne instemming deden blyken afnemen van
de 1004 hen, die zonder Kennis, zonder juist be
grip van de belangrgke zaak, welke het hier
geldt, hun naam op de lyst zettendan houden
wg ons verzekerd dat dit laatste getal, hoe
groot het ook schgnen moge, naar even
redigheid niet zooveel meer gewicht in
i schaal leggen kan en mag als dat der
Wg zgn dan ook overtuigd dat de leden
van den raad, van welke richting ook het
was, dunkt ons, ook eene verstandige daad
van de heeren Van Niftrik c.s. dat zg hunne
beweging vry hielden van politieke agitatie
zich niet op een dwaalspoor zullen laten leiden
niet door het aantal alleen zich zullen laten
beheerschen maar met hunne gewone be
zadigdheid en kalmte de kwestie zullen be
zien en overwegen met al den ernst dien zg
verdient.
Wg wgzen er nog eens nadrukkelyk op
dat door de 188 adressanten en door ons niet
gevraagd wordt eeDe beslissing in principe
tot oprichting van een Hoogere burgerschool
en allerminst eene vanwege de gemeente
maar dat eenvoudig verzocht wordt aan eene
commissie uit of buiten den raad op te dragen
een onderzoek in te stellen naar de mogelyk-
heid dat Vlissingen eene Rijks hoogere burger
school kryge, of, zoo dit niet kan, op welke
subsidie de gemeente voor eene dergelyke
inrichting zou kunnen rekenen.
Door een besluit in dien geest verbindt de
raad zich tot nietsloopt hij niet vooruit op
eene latere beslissing en ontgaat hg de klip
de gevoeligheid op te wekken van de tegen-
adressanten, die in deze ter goeder trouw zgn
en volkomen op de hoogte van het belangrgke
vraagstuk, dat, tegen de bedoeling van hen,
die het aan de orde stelden, een noodeloozen
omvang verkreeg en eene ongewenschte be
weging in het leven riep.
EEN AARDIG STEKJE,
zeer ad remlevert De Nieuwe Courant naar
aanleiding van de vergadering, de vorige week
door den Christelijk-historischen Kiezershond ge
houden, en de daarop gevallen beslissingen, die
natuurlgk nog steeds stof leveren voor be
schouwingen.
Onder het opschrift Regel en Uitzondering
schrg ft de redactie van genoemd Haagsch blad,
in onzen geest, het volgende
Er is ontegenzeggelgk iets komieks in den
afloop van de die week gehouden vergadering
van den Christelijk-Historischen Kiezershond.
Ziehier een party, die in 1897 zich voor
het eerst in den verfeiezingsstryd wierp. Zg
vertoonde toen een paar sterk sprekende
trekken. Zg was anti-roomsch. Zg werd aan
gezien voor »de party van ds Bronsveld" en
zg was dus anti-Kuyperiaansch. Zij was
voorts anti-socialistisch- Zg droeg een »chris-
telgke" tint. Zg was niet anti-liberaal.
Men heeft daarna gezien, dat dr De Visser,
de eenige vertegenwoordiger van de party in
de Kamer, al meer en meer naar de anti-re
volutionairen heentrok, waardoor van zelf de
scherpe anti-roomsche kantjes wat afsleten.
De jongste lente oefende voorts een verzach
tenden invloed op den »papenhaat" van het
Ned. Dagblad onder mr Verkouteren.
Dr Bronsveld bleef de Bronsveld van '97.
Toen de verkiezingen naderden, bleek in-
tusschen de party, voorzoover zg met de heeren
De Visser en Verkouteren meeging, zich tot
de »rechterzgde" te rekenen. Zg was anti
liberaal geworden.
Na de verkiezingen verdween het dagblad
en werd mr Verkouteren in di redactie van
de anti-revolutionaire Nederlander samenge
smolten". Deze maakte een beginselverklaring
openbaar, waarin men het vrg-anti-revolutio
nair program met eenige christelyk-historische
bymenging herkende.
Men zou zeggen, dat een gedeelte van den
Bond zich duB had losgemaakt en bg de vrg
anti-revolutionairen gevoegd. Maar neenOp
de vergadering van Donderdag j.l. blykt dat
de ssaamgesmoltenen" eigelyk de party zgn.
En zoo verlaat dr Bronsveld, wien men eerst
zgn orgaan en vervolgens zgn party aihandig
eft, in arren moede de zaal.
Het is een genot voor fijnproevers de po
gingen gade te slaan, waarmee mr Verkouteren
nu in de (N. B. vry-anti-rev.) Nederlander
tracht vol te houden, dat de christelgk-histo
rische stembus-actie van 1897 eigenlgk een
'dering was op den regel van 1901. Kan
men zich onheilspellender teeken denken by
de geboorte eener party, dan de noodzakelyk-
hcid om haar eerste levensdaad te doen bestaan
in een uitzondering op haar beginselen?
De mannen van 1901 zgn dus thans de ware
partg van 1897 geworden. De man, die dr
Kuyper in April aan de Deputaten als een
conc/uête aanbood, dr De Visser, is haar hoold.
De fractie Bronsveld zwerft bladloos en dak
loos rond, met het kostbaar kleinood der
uitzonderings"-beginselen van 1897 onder haar
mantel
O, de dominees in de politiek
En De Hollander vraagt
Wat zal nu dr Bronsveld gaan doen
Het is niet de eerste keer, dat hg onder
protest een vergadering verlaat.
Hg deed dat ten opzichte van de a.-r.
partgbg deed dat met de Uniehg deed
het ook met de Ver. tol Clir. verz. van Lrank-
zinnigenhg deed het voorts met Christelijk-
Nationaal Schoolonderwijsen hg deed het thans
met den Christelijk-historischen Kiezershond, on
geveer een maaksel van zgn handen.
Wat nu
Weer een nieuwe partg
Niet onmogelyk.
tr
De Nederlander het orgaan van dr De
Visser en jhr mr A. F. de Savornin Lohuian
meent dat er in het op die vergadering ge
beurde voor de Roomsch Katholieke pers geen
aanleiding is om zich op te blazen, zooals zg
doet.
De exclusief-antiroomsche beweging is ge
broken niet op de kracht, maar op de zwak
heid van Rome, en wanneer men het in het
R. K. kamp anders voorstelt is dit niets dan
loof staan uitgestald.
Toch schgnfc de allereerste rage, die jacht
naar variëteiten, wel iets tot kalmte te zgn
gekomen. Als men nagaat dat een liefhebber,
de heer O. de Meulenaere, in 1890 een lgst
van niet minder dan een kleine drieduizend
verschillende soorten publiceerde, en dat er in
de jaren 1894 tot '96 alleen nog ruim 2700
andere variëteiten bg werden vermeld. Waar
de kweekers het vroeger zochten in de veelheid
van soorten, zgn zg later meer gaan schiften
planten die zwak groeien, slechte bloemen
maken, onderhevig zgn aan ziekten, of bloemen
die voor bindwerk minder geschikt bleken,
zgn uitgeschoten, en nu wordt er meer gewicht
gelegd op goede eigenschappen voor speciale
doeleinden voor het sngden, voor het bewaren
in kamers enzoovoort. En deze bgzondere zor
gen vermeerderen steeds de uitgebreide chry
santhemum-literatuur, en al zgn de catalogi
ook niet meer zóo uitgebreid als vroeger, toch
verschgnen zg tegen 't najaar nog in massa's,
vooral uit Engeland, Amerika, Frankryk en
Australië, boekdeelen met nuttige wenken,
met ljjsten van nieuwigheden en portretten
van specialiteiten, reuzenvellen in allerlei
kleuren, met afbeeldingen van prima soorten
slevensgroot" versierd.
Door de Chineesche of Japansche zon zgn
deze bloemen niet meer beschenen. Andere
landen, andere werelddeelen hebben zich er
van meester gemaakt. Toch is het waarschyn-
lgk, dat daar in 't Oosten nog wel variëteiten
bestaan, die men bier niet kent, wat bijvoor
beeld bleek, toen Japan de technische kweekers
kwam verrassen met de eerste behaarde bloem,
de beroemde Mrs Alfaus Hardy.
In tal van landen hebben de groote kweekers
sedert mooie winningen" in den handel ge
bracht, Oalvat in Frankrgk bgvoorbeeld en
als soms kleine bloemisten of particulieren
iets nieuws bereikten, legden de grooten daar
óok beslag op, om ze in hun eigen lgsten
wereldkundig te maken, 't Komt voor dat op
een plant één tak plotseling een bloem van
afwykende kleur ontwikkelt. Dan wordt
daarvan gestekt, en er is weer een nieuwe
soort voor de markt gereed.
De chrysanthemum wordt voortgeplant door
stekken en zaaien. Als stekken worden ge
bruikt de toppen van de jonge scheuten. Voor
het winnen van zaad worden meest een aan
tal bloemetjes, vooral aan den rand van de
samengestelde bloem, die alleen stampers en
geen stuifmeel vormen, kunstmatig bevrucht,
en dan worden de bloempjes die stuifmeel
geven verwijderd. De lange bloemen worden
na de bevruchting tot op den stempel afge
kort. 't Groote gevaar bg het rgpen van
zaad is de schimmelkomt die voor, dan is
't soms nog te redden door de heele plant af
te sngden als de bloemen verwelkt zgn, en ze
neer te hangen in een koel, droog vertrek.
De lange, buisvormige bloemen worden voor
Tot rapporteurs werden benoemd H. Spiek
man en D. de Klerk, die zich, zoo noodig,
andere leden uit het comité, o. a. bootwerkers,
kunnen toevoegen. (N. R. Crt.)
n
De lemps verneemt uit Bordeaux dat de
verschillende dokwerkersvereenigingen in een
gezamenlyke vergadering besloten hebben,
ingevolge een bezoek van Hollandsche afge
vaardigden, om zich bg den boycot aan te
si uiten.
BEDTOËHIAGM MZ.
Bg kon. besluit:
is de heer J. M. M. Geerligs, wien, op zgn
verzoek, eervol ontslag verleend is uit zyne
betrekking van consul der Nederlanden te
Bremen, benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassauen
is de kol. A. J. Gevers Leuven, benoemd
comm. van het 2e reg. inf., op zgne aanvrage
op pensioen gesteld ad 1741 's jaars.
DRANKWET.
TEGEN ENGELAND.
In een door het Rotterdamsch comité voor
den boycot gehouden, vergadering is be
sloten, binnenkort een openbare vergadering
te beleggen, om door sprekers van verschil
lende richting en door bootwerkers het plan
van den boycot te laten bespreken.
De voorzitter gaf verslag van een onder
houd, dat hg heeft gehad met het hoofdcomité
te Amsterdam, over verschillende punten, het
boycotplan betreften de.
Er werd besloten, een grondig onderzoek
in te stellen naarlo. voor welk deel de
scheepvaart op Rotterdam tengevolge van den
boycot zou worden gestremd, en in hoeverre
daarin door schepen van andere natiën zou
bunnen worden voorzien2o. hoe groot het
aantal arbeiders zal zgn, dat door den boycot
werkloos zal worden3o. welke industrieën
tengevolge daarvan tot stilstand zullen worden
gebracht4o. welke som er elke week voor
Rotterdam noodig zou zgn om in de behoeften
der betrokkenen te voorzien, en nog enkele
andere punten.
Eenige bg den groothandel betrokkenen stad-
genooten hebben zich bereid verklaard, alle
mogelgke inlichtingen voor het comité te
verschaffen.
Door het hoofdbestuur van den Volksbond
Vereeniging tegen drankmisbruik is aan den
minister van binnenl. zaken een adreB verzon
den, waarin o, m. gezegd wedt dat het, met
waardeering kennis genomen hebbende van de
woorden uit de jongste Troonrede, volgens
welke op openbaar terrein de drankzucht
krachtiger zal moeten worden beteugeld, in
verband daarmede de aandacht vestigt op een
tweetal punten, waarvan de urgentie in het
oog springt:
a. de noodzakelijkheid om het grondbeginsel
der Drankwet van 1881 uit te voeren, nl. het
aantal drankinrichtingen met vergunning terug
te brengen tot 't wettelgke maximum;
h. de noodzakelgkheid om, door het nemen
van gestrenge maatregelen, den clandestienen
handel in sterke dranken te keer te gaan en
zoodoende een kwaad te bestrgden, hetwelk
meer dan eenig ander de goede werking der
Drankwet verzwakt.
ÜIT STAD EN PROVINCIE.
Het Middelburgsch Dames-
Comité voor Boerenkrggsgevan-
genen enz. bericht de ontvangst van eene
som van f 98.48, zynde de opbrengst eener
collecte voor de Boeren vrouwen en kinderen
in de kampen, door eenige dames te W e s t-
k a p e 11 e gehouden.
Tevens deelt de penningmeesteres mede,
dat het Noord-Brabantsch sub-coinmité suc-
cessievelyk aan haar heeft overgemaakt 4100
als aanvankelyke opbrengst der in December
te Tilburg te houden verloting.
De »great CirnocV', zooals zg zich
noemen, vader en zoon, voor wie de sterkste
boeien geen beletsel zgn om zich ervan te
bevrgden, en over wie de Hollandsche cou
ranten reeds veel hebben gemeld, zullen Zon-
24 November te Middelburg en
Maandag d. a. v. te V 1 i s s i n g e n optreden.
de bevruchting gespleten. Ook door kruisbe-
vruchting ontstaan vaak nieuwe soorten, waar
aan dan soms insecten of de wind, die het
stuifmeel overbrachten, schuldig staan.
Het zaad, de stekken en de jonge planten
worden nu op de uitvoerige prijscouranten te
koop gebodende prgzen varieeren van
cent tot soms vrg belangrgke bedragen. Zoo
werden jonge planten van VAmitüde VAgricul
ture nouvelle, Coeur Rose, Walter Klapp, mad. W.
J. Budde, A. R. Bouwman enz. indertyd voor
15 per stuk aangeboden mad. Edouard Pidal,
Panaché de Delaux, mad. Colonel Germer-Dumand,
mad. Marie Vaissier enz. voor 10.
De jonge plantjes worden verzonden ii
potjes, omwikkeld met papier, en in manden
verpakt, of in de kluiten met papier omwon
den tusschen houtwol, of nat mos, de stekken
in doosjes tusschen vochtig papier, ofingutta-
percha-papier, en zoo kunnen ze best de reis
van Amerika hierheen doorstaan.
Het opkweeken vereischt echter bgzondere
zorgen. Bg aankomst, in Februari of Maart,
worden ze gepot, en daarna eenige malen v er-
plant voor ze in den grooten pot komen, waarin
ze bloeien moeten. Ze eiscben, vooral later,
zwaren grond, leem of klei, sterk bemest.
Geregeld wordt de plant zooveel mogelgk
ingeknepen, om een groot aantal takken te
krggen. De uiterste termyn heet Juni, maar
de bloemisten, die laat bloemen willen hebben,
houden zich hieraan niet altyd. Dan moeten
Uit Vlissingen
schrg ft men ons
De anti-revolutionnaire party alhier wil
meer propaganda maken en heeft daartoe een
club opgericht.
Deze zal een blad uitgeven voor het dis
trict Vlissingen (Provinciale Staten) en Mid-
de jonge scheuten worden aangebonden, d. w. z.
van stokjes voorzien, en wanneer zich verder
in 't seizoen grondscheuten ontwikkelen, wor
den die verwyderdsoms worden aan een tak
de jonge scheutjes, die zich in de oksels der
bladen ontwikkelen, alle weggenomen, om alle
»kracht" voor bloem en blad te bewaren. Er
worden twee soorten bloemknoppen onder
scheiden kroonknoppen, die staan te midden
van drie knoppen die scheuten voortbrenger,
en eindknoppen, die door andere bloemknop
pen omgeven worden. De kweeker weet bg
welke soort de kroonknop en bg welke de
eindknop de mooiste bloem voortbrengt, en
die weet hg tot de grootste ontwikkeling te
brengen. Hierby komt dan de voortdurende
zorg om de plant door berooken, besproeien
met tabakswater of andere preparaten te
reinigen van insectenwindluizen, thrips,
schuimbeestjes en enkele rupsen, en gedurende
den bloei vooral van oorwurmen, die heele
bloemen kunnen ruïneeren. En een andere
vyand van de plant is de roest.
De gele bloemen behouden ongeveer vol
komen hun kleur, de rose verbleekenover
't algemeen verfletsen de kleuren als de kas
wat warm is. In een koele lichte kas blyft
de bloem gemiddeld een maand op de plant.
Voor tentoonstellingen echter worden planten
en bloemen in warme kassen soms »aange-
jaagd."
Vroeger waren de Chineesche chrysanthe-
