MIDDELRIRGSCHE COURANT
144® Jaargang.
Woensdag
16 October.
N". 244.
1901.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als vooralle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlij ke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER ES TERWACHTISS.
15 Oct.8 n. vm. 47. gr., 12 u. 56 gr., av. 4 u. 56 gr. F. Verwacht: zwakke Z. O. wind,
licht bewolkte lucht, 's morgens nevelig, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiên20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Keclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen,
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreflende
Handel, Njjverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algsaseets AdteMtfeJsAIe-Biipesn
SDsl 1LA 9L%3 Abbu, 4r®©sfoas*gw»ï 866, Aaaetet-dssBB,
Middelburg 15 October.
DB POT ES DE KETEL.
Er is onlangs, ook door onzen Haagschen
torenwachter, gewezen op de partij-benoeming,
door het ministerie-Kuyper, van een burge
meester van Loosduinen waartoe werd aange
wezen een aanhanger van de kleinste afdeeling
der verbonden partpeneen man over wiens
geschiktheid voor het ambt bij zeer velen
ernstige twjjfel bestaat.
De Standaard, heeft natuurlijk weer beproefd
die daad schoon te wasschenen daarover
o. a. een polemiek gevoerd met Het Volks
dagblad.
Twee beweringen stelde het blad vooral
op den voorgrondlo. dat de gemeente Loos-
dninen overweldigend anti-liberaal is en 2o.
dat de liberalen ook den vriendjes steeds
mooie plaatsen gaven.
Genoemd Volksdagblad nu schrjjft
Heel aardig gezegd dat»de gemeente
Loosduinen is overweldigend anti-liberaal"
doch dit beteekent niet dat Loosduinen be
slist is Kuyperiaan, als we, ter juiste ken
schetsing van de partjjen, het zoo eens mogen
noemen.
Het lag ook volstrekt niet in de bedoeling
een liberaal op den Loosduinschen burge-
meesterszetel te brengen, doch van de Roorn-
schen en Hervormden te Loosduinen dacht de
groote meerderheid er evenmin aan, dat als
burgervader zou worden aangewezen iemand
uit de kleinste afdeeling der verbonden
partjjen.
Toch heeft dr Kuyper den post gegund aan
den zoon van een vriend en geestverwant
aan den zoon van een partijgenoot in den
engeren zin van het woord. Zoo iets noemt
men tegenwoordig in goed Hollandscheen
part jj-b enoeming.
We noemden het geval ook een Kuy-
periaansch verloochenen van de eerste be
ginselen der demokratie.
De Standaard laat dit blauw-blauw.
Men moet maar durven
We zullen bewjjzen dat de demokratische
Calvinist, met het oog op de Loosduinsche
benoeming, 't op een accoordje gooide
met het demokratisch bewustzjjn.
De commissaris der koningin van de pro
vincie Zuid-Holland maakte, ter vervulling
van de burgemeestersplaats, een voordracht op;
Deze hoogwaardigheidsbekleeder informeerde,
alvorens de lpst op te maken, naar de wen-
schen der burgerjj.
Nommer éen op de voordracht had men te
Loosduinen dolgaarne als burgemeester
ingehaald.
De tegenwoordige minister van binnenland-
sche zaken hield geen rekening met de wen
schen der burgerp.
Minister Kuyper deed gevoelen dat. in 't
onderhavige geval, zijn wil besliste mr
H. W. Hovy werd tot burgemeester van Loos
duinen benoemd, alhoewel zpnn
niet stond op de v o o r d r a c h t. Zoo
iets noemt men in de ongekunstelde volks-
staal: Het stoppen derfcriend en
in de baantjes.
»Het liberalisme heeft zich zóo ónderschei
den in het plaatsen van vriendjes en partpge-
nooten op de mooie plaatsen, dat geen enkele
richting daarmee zou kunnen wedpveren!"
Zeker, daarmee zjjn we het eens, en in
Het Volksdagblad moet men allerminst zien
een verdediger der liberalen. Doch wil die
Standaard-zinsnede zeggen :»Zp hebben
het zoolang gedaan, gun ons nu
ook een brokske"?
Ja, waarde Standaard-Redactie, dan luidt
on s antwoord
Men inoet toch durven,om in zulk een
korten regeeringstpd als dit Ministerie, als
deze meerderheid achter zich heeft, de partij-
belangen zoozeer boven de belangen des lands
op den voorgrond te plaatsen, als nu reeds
het geval is Bovendien, wat moet er terecht
komen van het voortbouwen op de
Chris teljjke grondslagen van
ons volksleven, als een revanche-
politiek de daden van Ministerie en meerder
heid beheerscht?
eens een kjjkje te nemen in de kringen onzer
hooge financiers. De zeden en gewoonten, die
daar heerschen. de wjjze waarop men er zpn
zaakjes doet en zpn zakken vult, zpn bpzonder
leerzaam voor ieder, die studiën maakt over
de verhouding tusschen de officieele moraal
en de officieuse praktijk in onze maatschappij.
Een zeer sprekende bpdrage tot zulk een
studie werd geleverd door een vergadering
van aandeelhouders der Ned. Ind. Mijnbouw-
Maatscliappy, welke in de afgeloopen week te
Amsterdam werd gehouden. Daar het verslag
dezer vergadering, verscholen in de financieele
rubrieken onzer groote bladen, maar weinig
kans heeft door niet-belanghebbenden te wor
den gelezen, zullen wp het feit, dat tot deze
vergadering aanleiding gaf, hier even kortelijk
WOEKER.
Onder dit opschrift bevat Hel Volksblad
directeur-hoofdredacteur R. Schwarz, - - niet
te verwarren met het hiervoren genoemde
Volksdagblad de volgende korte beschou
wing
Het kan nuttig zpn om van tjjd tot
De Ned. Ind. Mijnbomo-Maatschappij heeft
geld noodig, zoowel tot. aflossing van een
vroeger door haar gesloten leening, als voor
bedrijfskapitaal. Het bestuur wendde zich nu
tot eenige bankiers, die een z.g. syndicaat
vormden tot het verschaffen der benoodigde
gelden. De taak van zulk een syndicaat is
niets anders dan het tot stand komen d.er
leening te garandeeren. De deelnemers nemen
gezamenlijk alle aandeelen die zp dan weer
op hun beurt gewoonlijk tegen eenigszins
hoogeren koers aan de markt brengen zp
stellen nl. de inschrpving op de leening open
voor het groote publiek, docb zpn verplicht
alle aandeelen, die niet genomen worden, zelve
te behouden.
Voor deze garantie genieten zp dan de
vergoeding welke gelegen is in het verschil
tusschen den koers waarop zp zeiven de aan
deelen hebben genomen en den koers waarop
zp deze weer aan het publiek mogen ver-
koopen.
Dit geschiedde ook bp de Ned.-Ind. Mijn-
bouw-Mi). en tot zoover is alles dus in den
haak.
Zeer merkwaardig echter waren de voor
waarden, waarop het syndicaat zich bereid
wilde verklaren de leening over te nemen
ln de eerste plaats zou het syndicaat de aan
deelen krpgen voor 87V3 procent en ze weer
aan de markt brengen voor 100 procent.
Daar de leening 800.000 bedraagt, zou het
syndicaat dus voor zpn »moeite" 100.000
in de wacht slepen. Verder zou de rente der
leening bedragen 10 ^procent, d. i. onge
veer twee en een half maal meer dan de
tegenwoordige rentevoet voor soliede onder
nemingen.
Vervolgens zou de leening uiterlpk binnen
50 jaar afgelost moeten worden tegen
150 procent. Dat wil zeggen dat de maat
schappij die zooals we hebben gezien van
de 800.000 reeds 100.000 aan het syndicaat
moet afstaan - over 50 jaar 1.200.000,
éen millioen twee maal honderdduizend
gulden, moet terugbetalen
Na tien jaren zou de maatschappij echter
het recht hebben om het geld onmiddellijk
terug te betalen en alsdan zou, voor elke
tien jaar dat het vroeger dan die 50 jaar
afbetaald was, 5 percent minder behoeven
teruggegeven te worden, zoodat bijv. bp eei
aflossing na 20 jaar, »slechts" 135 procent be
hoefde te worden terugbetaald.
De maatschappij ontvangt dus, zooals ge-
gd, 700.000. Daarvoor betaalt zp elk
jaar 10 procent van 800.000 d. i. 80.000.
Na 50 jaar heeft zp dus 4 millioen aan rente
betaald. Dan moet zp 800.000 aflossen a
150 procent, d. i. 1.200.000.
Het voorrecht om 700.000 te ontvan-
m moet de maatschappij dus betalen met
4.000.000 1.200.000 of 5.200.000
Een woekeraar noemt men iemand, die
geld leent tegen buitensporig hooge rente
in het klein Doet hp het echter groot
scheeps zooals dit hier geschiedt, dan mag hjj
tot de financieele arris tocratie van ons land
behooren, en zal niemand er aan denken, hem
er scheef om aan te kpken Zaken zpn zaken
De aandeelhouders der bovengenoemde maat
schappij hebben toen zp vernamen op welke
schitterende wpze het bestuur hunne belan
gen behartigd had, Donderdag een vergadering
belegd om tegen het gebeurde te protesteeren.
Zij zullen nu trachten te zorgen, dat de
leening niet tot stand komt. Het is echter
zeer twijfelachtig of het hun zal gelukken,
daar de aandeelhoudersvergadering waarop
over het leeningsbesluit moet worden beslist,
reeds spoedig te Batavia plaats heeft en men
in dien korten tjjd de Indische aandeelhouders
niet zal kunnen bereiken.
Dit laatste kan ons onverschillig laten.
Niet. om de belangen der aandeelhouders is
het ons hier te ff oen. Wp wenschten slechts
een kleine bpdrage te leveren ter illustratie
van de moraliteit in de kringen, waar
op woekeraars met gepaste minachting pleegt
neer te zien.
COLLEGIALE LOF.
In een Van Dag tot Dag schrjjft de heer
Oh. Boissevain in het I-Ibld o. a.
Mjj schpnt dr Kuyper's optreden een ramp
voor de beginselen waarin ik met diepe over
tuiging geloof en een zegepraal voor de phrase.
Maar dat belette mp niet en zal mp niet be
letten waardeering te toonen voor de gaven
van den leider van het tweeslachtig ministerie,
den man die de amphibie vertoont.
En wat mijn trots als journalist op hem
,ngaatmp schpnt het dat in de eerste
plaats dominé Kuyper en niet journalist Kuy
per de zegepraal behaald heeft. Wp journalisten
hadden dan ook veel meer aanleiding vreugde
te scheppen in het optreden als minister van
confrère Goeman Borgesius, die zonder phtasen,
maar alleen door machtige gaven van hoofd
en karakter als journalist en staatsman niet
alleen minister werd, maar van wien men bij
zpn aftreden kon zeggen»hp was een der
beste ministers van bmnenlandsche zaken,
welke wij ooit hadden."
KORTE MEDEDEELIMGRN
VERGADERINGEN.
Zondag is te Utrecht de vpfde algemeene
vergadering gehouden van den Nationalen bond
voor vreemdelingenverkeer in Nederland, waarop
14 afdeeling en vertegenwoordigd waren.
Thans zpn 24 afdeelineen bp den bond
aangesloten, die het volgende jaar te Baarn
zal vergaderen.
Het ledental nam toe.
De uitgaven bedroegen 2353.86 en de re
kening levert een batig saldo op van 480.59.
Als bestuursleden werden gekozen de heeren
De Graaf te Groningen, A. van Epsden Jr. te
Utrecht en Tjeenk Willink te Haarlem, res
pectievelijk als voorzitter, secretaris en pen
ningmeester.
Van het plan om een informatiebureau op
te richten werd met betoog op de belangrpke
bezwaren, ook financieel-..-, afgezien.
Een voorstel om de algemeene vergaderingen
niet meer op Zondagen te doen plaats hebben
werd met algemeene stemmen op een na ver
worpen.
BENOEMUIttM ENZ.
Bij kon. besluit
zpn verleend de volgende pensioenen aan
C. Lely, minister van waterstaar enz., ad
1283P. Visser, bureelambtenaar van den
rijkswaterstaat, ad 1067 en J. C. Ermerins,
ingenieur van den waterstaat, ad 1588.
5 jaar gevangenisstraf veroordeelde C. J. van
der P., die 14 Sept. jl. met twee andere per
sonen (Dnitschers) uit het krankzinnigenge
sticht te Medemblik is ontvlucht. Over 16
maanden is 'smans straftijd om.
Na afloop der loting voor de nationale
militie, die Maandag te Vlissingen werd ge
houden, begaven de lotelingen uit onderschei
den gemeenten zich weder huiswaarts.
Dat deden ook die uit Westkapelle,
die echter eerst nog een bezoek aan Middel
burg brachten en daar meer dan éen hart
versterking gebruikten.
Te half drie verlieten zp, 18 man sterk, de
stad en begaven zich naar Koudekerke.
Op den weg daarheen haalden zp verschil-
nde baldadigheden uit: fietsers werden ge
molesteerd, wandelaars lastig gevallen, leur
ders aangerand en tot zelfs op de hofsteden,
waar zp de vlucht namen, achtervolgd.
Op Koudekerke werd door een loteling een
kind van nog geen vjjf jaar mishandeld, zoo
dat het een paar builen op het hoofd kreeg.
Op den weg van Koudekerke naar Bigge-
kerke werden onderscheiden planken op het
voetpad geheel of-ten deele geruïneerd.
Te Biggekerke trad de rpks- en gemeente
politie handelend op, maakte procesverbaal
tegen de ruwe gasten op en begeleidde de bende
naar Zoutelande, waar de marechaussee ge
reed stond om haar naar Westkapelle te es
corteeren.
Bp den dienst der koloniale vaartuigen in
Suriname is een stuurman benoodigd die hét
diploma bezit van tweede-stuurman voor de
groote stoomvaart.
Men zie no 241 der St. Crt.
UIT STAD EN PROVINCIE,
Tot bode bp het burgerljjk armbestuur
alhier is benoemd W. J. Akkerman, tot
dusver bediende bp de gasfabriek en water
leiding.
De heer A. C. de Jonge alhier, oud
leerling van de Ambachtsschool te dezer stede,
is met ingang van 1 Nov. a. s. benoemd tot
tjjdeljjk opzichter en teekenaar aan de gas
fabriek te Enschedé en zulks in verband met
den aanstaanden bouw van eene nieuwe fabriek.
- Zondagmiddag is deMiddelburg-
sche voetbal-vereeniging Olympia /te Breda
verslagen door N. O. A. D. 1, uit laatstgenoemde
stad, met 7—0 punten.
Vóór de rust was de stand 40.
Olympia miste bjj dezen wedstrpd enkele
zijner beste spelers en trad bovendien bijna
eoefend in den kampaan deze feiten
schrpft men den slechten afloop ten deele toe.
s. Zondag zullen op het terrein achter de
meelfabriek alhier Olympia I, uit Middelburg,
en Prinses Wilhelmina I, uit 's-Hertogenbosch,
elkander ontmoeten.
Maandagmiddag is de heer P. J. Visser,
in leven wethouder en aannemer te Hansweert,
begraven. Bp den tocht naar het kerkhof te
Kruiningen werd te Hansweert hulde bewezen
door de fanfare Scheldegalm, waarvan de over
ledene president was, in den vorm van het
spelen eener doodenmarsch en het neerleggen
van een krans op de kist.
Op het kerkhof waren alle dorpsautoriteiten
aanwezig, benevens vele belangstellenden uit
de gemeente, die de heer Visser vele jaren
met zpn beste krachten gediend heeft.
Achtereenvolgens werd het woord gevoerd
door den predikant, den secretaris en het
hoofd der school te Hansweert, die allen den
aoode hulde brachten voor zpn werk, zpn
minzaamheid en verdraagzaamheid tegenover
andersdenkenden. Drie kransen sierden de kist.
Uit Vlissingen
schrpft men ons
Welke grappenmaker heeft er een bericht
gever laten inloopen met zpn mededeeling dat
op den jaardag van president Kruger een
Engelsche dame aan boord van een der booten
van de Zeelandeen flesch champagne heeft
laten opentrekken om op de gezondheid van
den jarige te drinken
Bjj hen, die het weten kunnen, is daarvan
niets bekend.
Trouwens, het zou nog al aanstellerig wezen
van een »vrouwmensch" om in een gemengd
gezelsohap, waaronder veel Engelschen, een
dergeljjke uittartende en tot niets leidende
daad te begaan. Van een dame, en nog al
van eene die champagne bestelt, is toch niet
aan te nemen, dat zp in een halve roes ver
keerde.
En dat alleen zou het feit verklaarbaar maken-
Maandag avond is aldaar door de politie
aangehouden en in bewaring gesteld de tot
Vrjjdag jl. werd in de haven van Zierik-
zee opgeleverd de door den scheepsbouwmees
ter Van Duyvendpk te Willemstad voor den
dienst der visscherjj-politie nieuw gebouwde
hoogaars De Havik, welk schip vervolgens
een proefreis maakte naar Tholen en Ierseke,
en werd goedgekeurd.
Het nieuwe vaartuig komt te Ierseke ih
station, terwjjl de daar geplaatste botter ver
plaatst is naar Bruinisse, alwaar dan nu twee
politie vaartuigen zpn gestationeerd.
Aan de haven van Scharendjjke
is over een lengte van 20 M. van het
plateau grond verzakt, de beschoeiing uitge
weken en zpn palen gebroken. Het lossen van
suikerpeën is daardoor vrjj wel gestaakt en
't vervoer heeft nu druk plaats naar Den OBse.
Aan het plateau wordt reeds druk gewerkt,
ook om te trachten dergeljjke ongevallen in de
toekomst te voorkomen. (Zier. Nbdé).
De werkzaamheid aan den dam, die de
geul, welke naar de haven van Gadzand
leidt, scheidt van die welke buiten de zeesluis
van de Wielingen tot aan de Noordzee loopt,
en die bp gelegenheid van den onlangs gé-
woed hebbenden hevigen storm overliep, zpn
thans zoover gevorderd dat Zaterdag namid
dag de hoogaarts R 1 M 1,_ bp hoog water
met de vlag in top, de haven is binnenge
zeild.
Bjj het overloopen van den dam liep er
zooveel water in de haven, dat deze boordevol
werd. Den dag na de overlooping togen de
polderjongens dadelpk aan het werk, om het
water te laten wegloopen. Dit geschiedde
met gunstig gevolg, door een gat door dien
dam te graven. Er is niet veel schade aan
de havenwerken aangebracht.
Uit IJzendjjke schrpft men ons
In de Maandag alhier gehouden raadsver
gadering werd op de notulen der vorige aan
merking gemaakt, omdat zp niet inhielden de
gedachtenwisseling bjj het benoemen van den
ambtenaar van den burgerlpken stand. De
vraag werd toen gedaan: wie is de dienst
doende ambtenaar De oudste in functie, de
oudste in jaren, of hp die het eerst zich van
den zetel meester maakt
De heer Hendrikse wenschte alsnog aantee-
kening daarvan, omdat de kwestie onopgelost
is gebleven.
De verordening op den hoofdeljjken omslag
werd opnieuw in behandeling genomen naar
aanleiding van een schrjj ven van Gedeputeerde
Staten, die zich niet konden vereenigen met
het vastgestelde bedrag van 300 af te trek
ken voor levensonderhoud en een meer milde
toepassing verlangden, waarvoor zjj
gegevens aan de hand deden.
Burg. en weth. stelden voor het bedrag te
handhaven en niet op het schrjj ven van Ged.
Staten in te gaan.
De heer Hendrikse daarentegen sloot zich
bjj de overwegingen van het Gedeputeerd
college aan, omdat die strekten tot uitbreiding
van het kiesrecht. De heer Carpreau daar
entegen was van oordeel dat uitbreiding van
het kiesrecht door een gemeenteraad te be
vorderen, onnoodig was en de heer Leenhouts
verklaarde het betoog vau bet raadslid Hen
drikse, op andere gronden, te steunen, niet-
tegonstaa-de de voorzitter er op wees dat
f 300 voor Schoondpke door Ged. Staten goed
gekeurd was.
In stemming gebracht, werd het voorstel
van burg. en weth. aangenomen. Tegen stem
den de raadsleden Ddens, Leenhouts en Hen
drikse.
Het tarief voor het keuren van vleesch en
visch werd vastgesteld en tot gemeente-
keurmeester, op een jaarwedde van 350,
benoemd de heer L. Louter, veearts aldaar.
De regeling der jaarwedden van de onder
wijzers werd" tot eene volgende vergadering
aangehouden, nadat burg. en weth. was opge
dragen belanghebbenden te hooren, daarvan
een rapport op te maken en deswege een
voorstel te doen.
Vernieuwing van geëindigde erfpachten
werd toegestaan en door den heer Hendrikse
daarbjj op eene fraude gewezen, met verzoek
die in 't vervolg tegen te gaan.
Bjj verleeben van nieuwe erfpachten wenschte
de heer Carpreau te zien bepaald dat, wanneer
op grond huizen werden gebouwd, de voorge
vels daarvan eene hoogte moeten hebben van
minstens 3.20 M., terwpl de heer Hendrikse
meer regelmaat in bouwen verlangde en aan
de vele nieuwe straten gaarne een naam zag
gegeven met bordjes op de hoeken. Met een
en ander zal rekening worden gehouden.
De graanbeurs werd tot het houden van een
landbouwcursus beschikbaar gesteld tegen
vergoeding van vuur en licht.
Burg. en weth. werden gemachtigd met het
gemeentebestuur van Waterlandkerkje overeen
te komen omtrent wederkeerige vergoeding aan
de spuitgasten in geval van brand, en om in
de raadzaal een hanglamp aan te schaffen.
De behandeling der gemeentebegrooting
werd wegens de langdurige werkzaamheden
tot eene volgende vergadering uitgesteld.
In een woning te midden van de be
bouwde kom op Driewegen gemeente
Biervliet heeft men in den naeht van
Zaterdag op Zondag, terwpl de bewoners
afwezig waren, gepoogd in te breken. Aan
de achterzjjde had men getracht de ramen op
te schuiven en aan den voorkant van het
woonhuis waren vpf groote ruiten ingedrukt
en geheel verbrjjzeld.
KERKNIEUWS.
De heer N. M. de Ligt, predikant te
Middelburg en secretaris-penningmeester
van de Provinciaal Friesche Vereeniging van
Vrienden der Waarheid, ontving heden van H.
M. de koningin-moeder een bedrag van hon
derd gulden, als bpdrage ten behoeve van en
als bljjk van belangstelling in genoemde ver
eeniging.
De heer dr E. W. J. Posthumus Mejjjes,
predikant bjj de Ned.Herv.gemeente alhier,
komt voor op een drietal voor predikant te
Amsterdam.
Tot predikant bjj de Engelsche gemeente
te Middelburg en te Vlissingen ia
beroepen de heer J. Campbell te Ellon
(Schotland).
LETTEREN EN KUNST.
Weldra zal, bjj J. F. van Druten te
Sneek, versehjjnen het vierde vervolg of de
Wet tot regeling van het Lager Onderwps,
met aanteekeningen, door H. J. G. Hartman,
hoofdcommies ter prov. griffie van Zeeland,
onder toezicht van mr E. L. van Einden,
advocaat te 's Gravenhage.
Door het hoofdbestuur van de vereeniging
Volksweerbaarheid zal een wekeljjksch orgaan
in het leven worden geroepen, onder den titel
Allen weerbaar, onder redactie van het lid van
Volksweerbaarheid, den heer H. Tersteeg.
Belang en Recht van 15 October bevat
Oprichting van Crèches te Groningen. Onzui
vere mededinging in het vroedvrouwenberoep.
Vakonderricht voor meisjes in het buitenland, door
mr E. F. Voor onze dienstboden, door H. v.
d. M. Ier bestrijding van de gereglementeerde
prostitutie, door W. W. F.—D. Verscheiden
heden, Mededeelingen, Leestafel en Corres
pondentie.
De thans 78-jarige schrjj ver H. J. Schim
mel is ernstig ongesteld.
