MIDDELRURGSCHE COURANT
Woensdag
21 Augustus.
FEUILLETON.
N*. 196.
144e Jaargang,
1901.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo p.p., f 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
20 Aug.8 u. vm. 66 gr., 12 u. 72 gr., av. 4 u. 69 gr. F. —Verwacht: matige N, O. wind,
bewolkte lucht, geringe afname in temperatuur.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*-
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advortentie-Biireag*
A. DE LA MAR ASM., N.S. Veoffbargweal
Middelburg 20 Augustus.
Men schrjjft ons uit Den Haag:
In aansluiting met het hoofdartikel, opge
nomen in de M iddelburgsche Courant van 19
jl. over de houding van den minister Kuyper
ten opzichte der door hem zoozeer geheiligde
Zondagsrust, en hetgeen te zjjner verdediging
daarover door De lijd en De Hollander en hem
zelf is aangevoerd, diene het volgende
Het is buiten kjjf, dat er Zondag, 4 Augus
tus, op de afdeeling comptabiliteit van het
departement van binnenlandsche zaken (Korte
Vijverberg) is gewerkt. Hierover bestaat geen
t wjj fel.
Waar het echter op aan komt is geschiedde
dit op last van dr Kuyper, of wist hjj dat
het gebeuren zou, néén, gebeuren moest
Teneinde deze vragen met beslistheid te
kunnen beantwoorden, is het noodzakelijk te
recapituleeren wat er op den Zaterdag, die
den bewusten Zondag voorafging, op het depar
tement plaats greep.
Het relaas, door De Hollander van het ge
beurde op dien dag gegeven, iB in hoofdzaak
juist. Ter aanvulling zou ik nog willen op
merken, dat dr Kuyper voornameljjk met de
ambtenaren van de afdeeling comptabiliteit
heeft gewerkt. Den geheelen namiddag heeft
hg met hen doorgebracht. Onderwerp van
behandeling: de vaststelling der totalen van
hoofdstuk V der begrootmg voor 1902. Als
bijzonderheid kan ik melden, dat er zeer aan
merkelijke bedragen op zjjn geschrapt. In
haar geheelde uitgaven, die de uitvoering
van woning- en gezondheidswetten medebrach
ten. Verder zjjn veranderingen gebracht in
de cjjfers, die betrekking hebben op de ver-
boogde subsidiën, aan particuliere scholen te
verleenen. Ook op dit punt waren de finan-
cieele vooruitzichten van het afgetreden mi
nisterie wel een weinig te rooskleurig ge
weest. Behalve deze aderlatingen, heeft de
leerplicht het nog moeten ontgelden. In het
algemeen was er, de begrootingen van alle
ministerien te zamen genomen en opgemaakt
door de afgetreden ministers, een zeer aan
zienlijk tekort voor 1902. Ook nu nog wordt
er op een tekort van eenige millioenen gere
kend dat natuurljjk als een uitstekend ar
gument zal dienen ter bepleiting van ver
hoogde invoerrechten en protectiemaatregelen.
Wel is waar zjjn de juiste cijfers nog niet
bekend, maar een surprise zal de eerste be
grooting van het christelijk kabinet zeker zjjn
en voor zooverre cgfers spreken, hebben de
heeren christen-democraten het roode man
teltje al weer aan den kapstok gehangen.
Maar ter zake. Nadat dr Kuyper nu, om
in de terminologie van De Hollander te spre
ken, «de begrooting naar de eischen van den
nieuwen koers" had veranderd, is hg Zaterdag
avond uit Den Haag vertrokken, heeft den
1 EERSTE GEDEELTE.
I.
Tot m{jne vroegste en levendigste herinne
ringen behoort een ramp uit het werkeljjke
leven, die ik tenauwernood begrepen heb toen
zjj onder mjjne kinderoogen plaats had, doch
waarvan de bijzonderheden toch in mjjn ge
heugen gegrift bleven. Van jaar tot jaar
of somtjjds met veel langer tusschenpoozen
heb ik er de gevolgen van kunnen nagaan,
althans bjj een der personen, wier lot er door
beslist werd, en heden komt zjj mg weer zoo
duideljjk voor den geest, dat ik mg bjjna nog
kan verbeelden kind te zjjn en dezelfde
aandoeningen te voelen waarschjjnljjk omdat
ik door de overpeinzingen van den laatsten
tjjd alles veel beter ben gaan begrjjpen.
Gedurende geruimen tjjd kwamen de twee
personen, wier geschiedenis ik hier wil
trachten samen te stellen, mjj voor als mid
delmatige exemplaren van het menschdom
aan de eene was ik gehecht door de brooze
band eener dankbare en eerbiedige genegen
heid een band die nooit geheel verbroken
werd, hoe zelden wjj elkaar ook zagen de
Zondag te Amsterdam doorgebracht, en is
Maandag naar Gastein afgereisd.
Intusschen moesten van de veranderde stuk
ken enkele in het net worden overgeschreven,
opdat ze Maandag bjj «financiën" zouden inge
diend kunnen worden. Nu doet zich hierbjj
de vraag voor: wist dr Kuyper, dat dit voor
nemen bestond? Zoo ja, dan had hjj op
zjjn vingers kunnen narekenen, dat de hoe
grootheid van den nog te verrichten arbeid van
dien aard was, dat zjj Zaterdagavond niet
afgemaakt kon worden. Dr Kuyper is een
veel te goed werker om niet te weten, of een
zekere hoeveelheid in een zeker aantal uren
kan afgedaan worden. In dat geval had hjj
dus wel kunnen vermoeden, dat het op Sab
batschennis uit moest loopen.
In het tegenovergestelde gevaldr Kuyper
onwetend dat de begrooting op den daarop
volgenden Maandag bjj «financiën" ingediend
zou worden, verliest dit argument alle waarde.
Zeker is het, dat de minister geen formeelen
last heeft gegeven om op Zondag te werken.
Wel is het aan te nemen, dat een der hoofd
ambtenaren van de afdeeling comptabiliteit
een wenk dienaangaande heeft gegeven.
Eigenaardig is het echter, dat van enkele
andere departementen de begrooting later dan
Maandag bjj «financiën" is ingekomen. Waar
om nu juist die haast bjj «binnenlandsche
zaken," het departement van dr Kuyper
Daarvan een afdoende verklaring te geven,
zou meer licht verspreiden dan door, gelgk
De lijd beproeft, te gewagen van «mededee-
lingen die niet in de pers voegen." Wat belet
een ambtenaar, die onder een christen-minister
werkt, en wiens eerste ervaring op het stuk
van Zondagsheiliging is, dat hjj uitgenoodigd
wordt of een gentle hint krjjgt wat hetzelfde
is om op Zondag op het bureau te ver
schijnen wat belet hem, of een zjjner vrien
den, dit aan een nieuwsbureau mede te deelen?
En indien hjj daar bot mocht vangen, waar
om zou hjj dit dan niet aan een redacteur van
een dagblad mogen melden Afgescheiden
van de kwestie of dr Kuyper al of niet wist
van het op Zondag werken zijner ambtenaren,
zullen de heeren van lijd, Standaard en Hol
lander toch wel moeten toegeven, dat het een
interessant bericht was. Met voegzaamheid
heeft het niets uit te staan. Zooals reeds in
het Maandagnummer dezer courant werd ge
zegd, is deze wjjze van voorstelling alleen
geschikt om de aandacht van de zaak zelve
af te leiden.
Met volle eerbiediging van dr Kuyper's
telegram, over deze zaak aan een geestver
want te Sliedrecht gezonden, bljjft het echter
raadselachtig waarom er juist aan «binnen
landsche" met zulk een zeldzamen spoed moest
gearbeid worden, waarom de minister niet
zou hebben geweten, dac de vele nieuwe op
tellingen en over te schrjjven stukken niet
meer op dien Zaterdag opgemaakt konden
worden. In verband gebracht met dr Kuyper's
ander verbaasde, verontrustte, mishaagde mjj
en kwam mjj voor als het tegendeel van een
«romanhei d."
Maar eensklaps maken die twee figuren
zich los van de menigte voorbijgaande ken
nissen, die men nooit begrepen heeftzjj
treden onverwachts op den voorgrond uit de
verwarde groep van menschen en voorwer
pen uit vroegeren tjjd. Zonder iets van hun
individueele trekken te verliezen vertegen
woordigen zjj twee gewichtige categorieën
van menschen, en vorderen mjjn aandacht,
die hen verwaarloosd heeft, zoolang zjj zich
binnen den kring mjjner waarnemingen be
vinden, zoolang het mjj mogeljjk zou geweest
zjjn mjjne eerste indrukken aan te vullen, om,
als ik het zeggen mag, de opvattingen die
ik van hen had te vergeljjken met hun objec
tieve werkelijkheid.
Thans is de dood er over heen gegaan,
en ik kan niet meer zooals ik gelukkig
vroeger deed juffrouw Nicollet vragen doen
omtrent haar zeiven en haar oom. Ik kan
niet meer den heer Pierre-Dewjjs overhalen
tot een gesprek, waarin zjjn eigenaardige
persoonlijkheid zoo goed uitkwam. Een deel
van die twee karakters ontgaat mjjik zie
hen voor mg, gelgk een schilder zjjn model
ontwaart, gehuld in een nevel. Hoe zal ik
hen zoodanig opwekken dat dit alles goed
in het licht komt. Door de brokstukken, die
ik va® hun geschiedenis ken, te vertellen, zou
gehaast afreizen naar GaBtein, is dit zeker
een merkwaardige samenloop van omstandig
heden.
Tot zoover het schrjjven uit Den Haag.
Daaruit big kt
dat de voorstelling der feiten door De
Standaard daarmee niet overeenkomt; en
dat dr Kuyper heeft kunnen weten dat er
den Zondag voor zjjn vertrek naar Gastein
aan zijn departement moest gewerkt worden,
wilde alles op tjjd gereed zjjn. Hjj had dus
kunnen, en volgens zjjn beginselen moeten
voorkomen wat «stellig tegen zjjn wil" was.
Toch schorten wjj ons verder oordeel op
tot tjjd en wjjle de kwestie in de Kamers of
in een der beide ter sprake komt.
Wjj zullen dan wel nader hooren hoe de
vork aan den steel zit.
De redacties die ons aanvielen en, met
dr Kuyper's telegram, uit De Standaard de
lezing van het gebeurde overnamen, zullen
zeker wel zoo onpartjjdig zjjn om het voren
staande ook onder de oogen van hunne lezers
te brengen.
Vooral onze collega's van De lijd, Hel Cen
trum, De Hollander en van De Standaard zeiven
zjj dit vriendelijk aanbevolen.
En hiermee stappen wjj voor ditmaal van
deze kwestie af.
De redactie der Arnk. Crt. komt op tegen
de, in ons vorig nommer gemelde, voorstelling
van De Standaard.
Hoe de Kieswet aan 't geval schuld zou
kunnen zjjn, is eenvoudig onbegrjjpeljjkzoo
schrgft zjj. Zjj bevat toch geen termgnen,
binnen welke een ministerieele crisis behoort
te zjjn opgelost, en van die oplossing alleen
is het tijdstip van de overdracht der porte
feuilles afhankeljjk. Ook is 't niet ingevolge
èenig wetteljjk voorschrift, dat «uiterljjk Maan
dagmiddag de totalen der begrooting bij Finan
ciën" moesten zjjn, maar was dit hoogstens
het gevolg van een besluit van den Minister
raad. Eindeljjk mag hierbjj herinnerd worden,
dat reeds den 27en Juli, volgens onweerspro
ken officieus bericht, de vorming van het
nieuwe Ministerie haar beslag gekregen heeft,
terwijl eerst den 2en Augustus de benoemin
gen in de Staatscourant verschenen zjjn. Ook
aan deze tot dusver onopgehelderde vertraging
heeft de Kieswet geen schuld en zonder die
vertraging zou de Zondagsarbeid aan het
departement niet noodig zjjn geweest.
In elk gevalde opheldering van De Stan
daard snjjdt geen hout.
ACCOORD
Op gevaar af ultramontaan te worden ge
scholden, verklaren wjj ronduit in de vader-
landsche geschiedenis, al is die met het Pro
testantisme nog zoo nauw samengeweven, geen
aanleiding te zien, waar een zoo aanzienljjk
gedeelte onzer landgenooten niet Protestant,
maar Roomsch is, ons volk een bjj uitstek
Protestantsche natie te noemen. Met de on-
ik willen toonen wat iemand kan weten en
denken van het leven van twee zjjner mede-
menschen, die eenmaal iets meer voor hem
geweest zjjn dan onverschillige wezens. Maar
door zoo te handelen zou ik slechts zeer
onsamenhangende beelden van ben kunnen
geven. Dus zal ik genoodzaakt zjjn af en
toe mjjn toevlucht te nemen tot veronder
stellingen, om oogen blikken in hun leven
weer te geven, waarvan ik geen rechtstreek-
schen indruk gekregen heb. Daarin alleen zal
het werk mjjner verbeelding bestaan, en ik
hoop dat ik dat zeer zal kunnen beperken.
Ik moet zeven jaar oud geweest zjjn want
ik was pas op de lagere school van het college
te Bielle. Met een blauwe kiel en een
zwarte taach op den rug, liep ik tweemaal
daags onder de arcades van de oude Markt
door herinnering aan de overheersching
van Bern over Waadtland sloeg links een
steegje in en stond weldra voor het logge
nieuwe huis, met drie vleugels, waarin tege-
ljjkertjjd de lagere school, het classieke col
lege en twee der professoren gehuisvest
waren. Een van de twee bevoorrechten was
onze meester. Het was een beste man, maar
bjj stotterde. Dit kleine gebrek ontnam
hem niet alleen alle gezag, maar maakte
hem tot het mikpunt der plagerjjen van
alle scholieren, die gedurende dertig jaar
zjjne lessen bijwoonden. Het ergste was dat
vrjjheid der Roomschen eertjjds en het tellen
der neuzen tegenwoordig valt dat niet uit te
maken. Wjj zjjn voor het grootste gedeelte
ónroomsch, voor het kleinste Roomsch, en
samen zjjn wjj Nederlanders. Verdere karak
teristiek is woordenspel.
Aldus Hel Vaderland.
DE BOTERWET.
Indien men mocht meenen, dat sedert de
invoering der nieuwe Boterwet de knoeiergen
in den boterhandel voorgoed tot het verleden
behooren en een afdoende regeling is bewerk
stelligd, dan aldus een vakman in De
Standaard toont men niet op de hoogte te
zjjn van den feiteljjk toestand, welke nog
allesbehalve rooskleurig kan worden genoemd.
Ten eerste heeft de Boterwet velen teleurge
steld en ten tweede staat deze wet machte
loos tegenover het bedrog, dat thans meer en
meer geschiedt op wetenschappeljjke wjjze.
De groote verwarring, welke thans in den
boterhandel valt te constateeren, is al dadeljjk
teweeggebracht door het herhaald uitstel m
zake de overgangsbepaling, welke eerst zou
gelden tot 16 Mei, vervolgens tot 1 October
en nu weer tot 1 Januari aanstaande. Voorts
worden de winkeliers op verschillende wjjzen
ingelichtvan de gemeente-politie vernemen
zjj deze, van de visiteurs gene uitlegging van
de voorschriften, zoodat menig winkelier niet
meer weet, waaraan hg zich heeft te houden.
Voorts is verwarring verwekt doordien thans
de margarine onder allerlei benamingen wordt
verhandeld, zoodat we te dezen opzichte van
den regen in den drop zjjn gekomen. Het
woord «surrogaat" moest, als te veel verwar
ring stichtende, verdwgnenmaar in ruil
daarvoor worden nu heel wat benamingen ge
bruikt; tot heden ontdekte ik reeds Aïbada,
Solo, Fritura, Vitello, Mikado en Naturaen
wie zal zeggen, welke benamingen wjj nog
meer te aanschouwen krjjgen
Wel komt het merk «margarine" op de ver
pakking voor, maar de bedoelde merken (fa
brieksmerken en de daarbjj gebezigde reclame
spelen de eerste viool, zoodat het eigenljjke
verplichte merk op den achtergrond treedt.
Is deze toestand te vereenigen met hetgeen
aanvankelgk door den wetgever was bedoeld,
nl.: «dat margarine zou worden verhandeld
onder haar eigen naam
Betreffende de naleving van de wet zjj ver
meld, dat er zich reeds meerdere moeieljjkhe-
den hebben voorgedaan en de wet reeds op
weg is, zich «gehaat" te maken.
Als bewjjs hiervoor diene, dat menig winke
lier niet dan zeer bezwaarljjk de vaten en potten
zoo kan plaatsen, dat het merk «margarine",
op de verpakking voorkomende, voor den be
zoeker zichtbaar is. Ook kan het op zeer
warme dagen gebeuren, dat onverpakte mar
garine niet kan worden gestempeld, zoodat
deze wjjze van levering (vermits ook hierin
niet is voorzien) dan feiteljjk wordt belet.
Voorts ziet men margarine rondbrengen in
wagens, waarop met grooten ophef staat ver
meld «Gegarandeerde roomboter", «zuivere
Leidsche roomboter", «eigen zuivelfabriek" en
meer van dien aard.
Opvallend verschillend en vrjj wat doelma
tiger ten opzichte der rondbrengers is het 7e
artikel der Belgische Boterwet, hetwelk o. m.
bepaalt: dat de voertuigen, dienende tot het
rondventen van margarine, op een voor het
hg vreeseljjke driftbuien had, die door zjjn
gestotter bepaald belachelgk werden. Ik zie
nog zjjn vuurrood gezicht, met zjjne kleine
vlaskleurige bakkebaardjes, zjjn woedende
oogen, zjjn wanhopige gebaren in dien toe
stand kon hg slechts onduidelgke klanken
voortbrengen, die veel geleken op het geblaf
van een verkouden honden hjj eindigde met
overschreeuwd te worden door ons gejoel,
totdat het lawaai een der meer ontzag in
boezemende collega's te hulp deed snellen.
Daar hjj alleen op de wereld was troostte
hg zich voor de teleurstellingen in zjjn loop
baan, met den «witten wjjn" van het land, die
nooit iemand kwaad gedaan heeft. Eindeijjk
moest men hem met een matig pensioen zijn
ontslag geven, waardoor hjj in staat was zjjne
laatste levensjaren in vrede te slgten.
Zoodra ik op school kwam, vatte ik een
groote vriendschap op voor Pierre Nicollet
een jongen die veel grooter en sterker was
dan ik, maar niet zeer jjverig, met lichte
oogen en krulhaareen echte krullebol, fijn
en dicht en wollig, van een onbeschrjjfeljjke
kleur, die ons ontzettend vermaakte door het
uitlokken der grappen van den heer Gidard,
wanneer wjj hem den tjjd lieten om geestig
te zjjn. Ik kende Pierre al heel lang twee
of drie jaar want wjj hadden samen leeren
lezen op de school van zjjn zuster, juffrouw
Annette. Maar daar had ik niet veel van hem
gemerkt, het was een gemengde school en ik
publiek duideljjk zichtbare wjjze moeten dra
gen het opschrift: «verkoop van margarine",
met goed te onderscheiden letters van ten
minste 20 centimeters hoogte, zonder dat er
eenige andere vermelding bjj staat.
Aangaande de uitoefening van het toezicht
zjj gewezen op de vreemde bepaling, dat alle
bewaar- en bereidplaatsen van boter en mar
garine, indien slechts het opschrift «marga
rine" boven de buitendeur voorkomt, voor de
visiteurs gesloten zjjn. Dat van deze bepaling
door de knoeiers gebruik wordt gemaakt, is
aan geen twjjtel onderhevig.
BMOEHDTGM MZ.
Bjj kon. besluit:
is benoemd tot commissaris van politie
der gemeente Hellevoetsluis en tevens tot
commissaris van rjjkspolitie, P. Stapel, thans
inspecteur van politie te 's Hertogenbosch
is benoemd tot rechter in de arr.-rechtb. te
Haarlem jhr mr R. de Marees van Swinderen,
thans rechter in de arr.-rechtb. te Alkmaar
is benoemd tot rechter in de arr.-rechtb. te
Alkmaar, mr D. van Houweninge, thans sub.-
griffier bjj de arr.-rechtb. te Rotterdam
is benoemd tot directeur van het postkan
toor te Rotterdam J. W. Yorster, thans in
specteur der posterjjen en telegraphie te
's Hertogenbosch.
In het laatst van September 1901 zal een
vergeljjkend onderzoek worden gehouden voor
de betrekking van adspirant-opzichter der
telegraphie, waarvoor vjjf plaatsen worden
opengesteld.
De adspirant-opzichters genieten eene be
zoldiging van 50 per maand.
Men zie no. 193 der St. Ct.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Zooals we in ons vorig nommer aankon
digden, was heden middag het 2e bataljon 3e
regiment infanterie op het Molenwater alhier
opgesteld, ter gelegenheid van de uitreiking,
door den majoor A. E. Roest van Limburg,
van het eereteeken voor belangrijke krjjgs-
bedrgven, aan den eerste-luitenant adjudant
H. P. van der Mieden van Opmeer, den eerste-
luitenant J. W. A. Cassa, en den gepaspor-
teerden sergeant M. C. Robjjn.
De majoor hield eene toespraak, en wenschte
de gedecoreerden geluk met de onderscheiding,
waarna op plechtige wjjze de uitreiking plaats
had. Op verzoek van genoemden majoor werd
een driewerf hoezee ter eere van de Koningin
aangeheven.
Na afloop der uitreiking defileerde de troep
voor de gedecoreerden.
Een vrjj talrjjk publiek was getuige van
dit militaire schouwspel.
Vrjj dagavond te half acht uur zal het
muziekkorps der dd. achutterjj, onder leiding
van den heer Jan Morks, op het Molenwater
alhier de volgende nommers uitvoeren
Unier dem Siegesbanner, Marsch, v. Blon
Ouverture Militaire, MontagueVenus Gavotte,
Lincke Suite des Valses uit de operette Frau
Luna, Lincke Intocht der Gilden uit de opera
Die Meistersinger von Nürnberg, Wagner; Stac
cato, Strausslm Automaten-salon, Humoris-
tische8 Potpourri, Vollstedten V. O. V.-
Marsch, Morks.
hield mjj meer op met de meisjes. Daaren
boven was ik daar te gelukkig om vrienden
noodig te hebben.
De school van juffrouw Annette was een
echte bewaarschool, zooals ze bestonden vóór
dat de pedagogie plaats genomen had onder de
wetenschappen, in een tjjd toen het vraagstuk
van overwerken nog niet gesteld werd en het
alfabet nog Blechts een aardig prentenboekje
was toen men nog niet ieder jaar nieuwe
leerwjjzen uitvond om u slreepjes te leeren
zetten. Bovendien waren de lessen bjjzaak
en de speeluren hoofdzaak. Odie heerljjke,
lange speeluren, in de zoele lente, onder de
kastanjeboomen of platanen van de Esplanade,
tegenover het liefeljjke vergezicht dat zich in
ons geheugen grifdeAan onze voeten de
benedenstad van Bielle, met hare oude, dicht
opeengebouwde huizen, haar romanesken toren
in den loop der eeuwen zwart geworden, den
inham van de haven, den pier, waarvan de
grjjze ljjn het blauwe water doorsneed en
dan het meer, waar tal van zeilen op zweef
den, van de groote schepen die de steenen
van Meillerie vervoerden, vele kleine roei
bootjes en dan de stoombooten, wier namen
wjj in de verte trachtten te raden.
«Daar komt de Arend!"
«Neen, neen het is de Helvetia!"
En wg kibbelden tot juffrouw Annette op
haar kalmen toon zjj«Het is noch de Arend,
noch de Helvetia, het is de Leman!"