MIDDELBURGSCHE COURANT. 144" Jaargang, Maandag 19 Augustus. NT°. 194. 1901. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a;ie plaatsen in Kederland franco p.p., f 2.- Afzonderlgke nummers kosten 5 cent. THEBNOSIETER EN VERWACHTING. 17 Aug.8 u. vm. 64 gr., 12 u. 74 gr., av. 4 u. 72 gr. F. —Verwacht: zwakke tot matige Z. wind, toenemende bewolking, geringe afname in temperatuur. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Keclames 40 cent pet regel. Groote letters naar de plaats, die Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreftendc Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Ailvertentl^Barean A. DB 3LA HAR Aan.» Bi.B. Voorburgwal 309, Amsterdam. Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. Middelburg 17 Augustus. Die arme dr Kuyper! Natuurlek zjjn de Kuyperiaansche bladen druk bezig wit zwart te noemen, te draaien, te keeren, zoo dat de onderste steen boven komt te liggen, anderen de schuld te geven, en wat niet al meer, om toch de goê gemeente maar wjjs te maken, dat er onder bet minis terie van bet christelijk bewustzijn of niet op Zondag gewerkt is, öf dat dr Kuyper daar aan geen schuld beeft. Dat moet ook wel. Als de leider der partjj, de leider in bet pas opgetreden kabinet, een hoofdbeginsel met voeten treedt, dan is dat een onverantwoor delijke daadeen daad van verregaande on verschilligheid tegenover die beginselen, of van minachting tegenover de party. Dat het niet gebeurd zou zjjn, durft men niet beslist bewerenmen draait er om heen. Trouwens de berichten daaromtrent houden te stellig aan om nog te mogen twijfelen. Nu gooit men het over een anderen boeg. Nu durft men het voorstellen alsof dr Kuyper van het gebeurde niet af wist. Het is buiten hem om, zonder zjjn weten geschied Wjj kunnen dit beslist tegenspreken. Dr Kuyper heeft het wel geweten. En wjj hopen dat bjj de behandeling der Staatsbegrooting de zaak eens ter sprake ge bracht zal worden om het christel jjk volk de oogen te openen, en te toonen dat niet de liberalen de vpanden zjjn van zjjn beginselen maar de partijmannen zeiven. Van hen geldt: Let niet op onze daden maar alleen op onze woorden. En zulke voor beelden zullen wij nog wel meer te zien krjjgen. Men lette maar eens goed op. Een dergenen, die in deze helpt den minister te verdedigen, is de redacteur van De Hol lander. Hjj geeft de volgende lezing van het gebeurde «Minister Kuyper moest Maandag 5 Augustus op reis. Voor dien tjjd behoorde hjj in zjjn bezit te hebben de stukken, betrekking heb bende op de begrooting, teneinde daarin naar de eischen van den nieuwen koers verande ringen aan te brengen. De ambtenaren, blijk baar niet gewoon om na de bekende zware dagtaakook een enkel avondje te werken aan het departement, in plaats van als naar gewoonte klokkeslag 4 uur het bureau-jasje uit te trekken, waren vóór den Zondag niet gereed met de stukkenen toen zullen er een paar op Zondag gewerkt hebben, iets waar van de minister, die in Amsterdam zat, wel niets zal geweten hebben en waarvan men hem dus geen verwjjt mag maken. En daar is nu zoo'n drukte van gemaakt." Wat zal die redacteur in zjjn vuistje ge lachen hebben toen hij dit, in zijn oog, zoo aardig verzonnen had. Zoo'n draaierjjhet is kosteljjk. Het onnoozele volk zal dit gretig gelooven, denkt hjj. Maar zoo onnoozel is het gros niet meer! En de waarheid zal wel aan het licht komen, al loopt ze vaak wat langzaam, zooals jbr mr A. F. de Savomin Lohman eens op merkte. Wacht maar tot October of November Middelerwyi heeft Hel Volk dien redacteur al onder handen genomen en, met diens eigen woorden, dr Kuyper afgestraft. «Ziedaar nu het geloof in de praktjjk", roept het blad van mr Troelstra terecht uit. «Het feit kan niet worden ontkend maar het wordt verkleind, verdraaid, goedgepraat en de aan dacht wordt ervan afgeleid. Dat is juist wat wjj huichelarjj noemen. Die arme dr KuyperHjj zal het wel niet hebben geweten, dat zjjn ambtenaren op Zon dag moesten werken Het gebeurde bjj onge luk, in zalige onbewustheid. En .deamb tenaren zjjn zoo lui. Dan hadden zjj maar Zaterdag avond moeten' werken. Het werk kwam eerst Zondagmorgen laat af, maar toch Wat is die dr Kuyper een sukkel, een doetje, een gedachteloos menschEn wat vergeet hjj, eenmaal minister, gemakkeljjk die gevoe ligheden, waarvan de geloovige oppositieman altjjd zoo dierbaar kon getuigen. Juist in dat vergeten van den dag des Heeren, juist in dat niet denken aan den rustdag niet alleen, maar aan de sabbatsheiliging zjjner ondergeschikten, herkent gjj den liberalist, den ongeloovige, zoo zou men vroeger van hem hebben vernomen. Thans is dat de moeite niet waard om er drukte van te maken. Immers, dr Kuyper moest op reis. Als dr Kuyper op reis moet, wat drommel, waarom moet het dan ook juist Zondag wezenDr Kuyper kon natuurljjk niet Dinsdag op reis gaan, naar zjjn badplaats. Dat was om allerlei wereldsche dingen onmogeljjk. De Hollander is daar volmaakt van overtuigd. De eere Gods is eene schoone zaak als zjj dienst kan doen als verkiezingsleus. Maar als zjj het op reis gaan van dr Kuyper een dag zou vertragen, dan moet men er geen kouwe drukte van maken. Wat is dat anders dan huichelarjj Van den Haagschen toren. Wjj schrjjven Augustus, en bevinden ons dus midden in den z. g. «stillen tjjd." Vooral dit jaar is het buitengewoon kalm. Van het terrein der bmnenlandsche politiek geen nieuws geen «atoompje nieuws, myn heer", hoorde ik een dezer dagen een reporter vertellen, die de minister-crisis had «gedaan," en wien naar nieuws was gevraagd. »U moet daarvoor naar Scheveningen gaan, luidde 's mans wjjsgeerig advies, daar loopen kolom men vol copy rond. Onze copy is in het buitenland aan het reizen en trekken." De toegesprokene, geen persman, begreep van dit persjargon niet veel. Toch was het alleszins duidelyk. Met «onze copy" immers bedoelde hy onze toonaangevende mannen, niet de «Scheveningaehe copy" had hjj het oog op de vele hooggeplaatste buitenlanders, die thans de baden aldaar gebruiken. Volgens hem was dit zoo duidelyk uitgedrukt, dat hij zich maar niet begrjjpen kon, dat daarbjj aan een leek een verklarit g diende te worden gegeven. Had hy gedurende de minister-crisis niet als 't ware met «onze copy" medegeleefdvan Am sterdam naar Den Haag op en neder gereisd, en mede uit rjjden geweest ala zjj reden altjjd in een bakje achteraanmet de leden hunner naaste omgeving grappige «interviews" gehadwas hy niet - althans verbeeldde hy zich niet in dien tjjd volmaakt op de hoogte geweest te zijn van al hun doen en laten En nu «onze copy" geen copy meer is, nu ze hier en daar in het buitenland zjjn, waar hjj ze ook gaarne zou willen volgen, maar niet pro fessioneel nu ze daar uitrusten van de vermoeienis van den verkiezingsstrijd en dus weg zyn nu loopt onze brave reporter troosteloos rond. Hy kijkt, loert en speurt, maar ziet sleohts «buitenlandsche copy." Het is in een woord niets gedaan. Geen atoompje nieuws, mynheer Ik zou va» dit opgevangen gesprek gee» melding gemaakt hebben, ware in de slotsom van 'sinans beschouwingen niet heel juist uitgedrukt, wat er op het oogenblik aan reportage, dus ook in zekeren zm ook voor uwen briefschrijver, hier te doen valt. Toch vervelen wjj ons hier niet. Integen deel, van het eene pretje vliegen wjj naar het andere, van de eene uitspanning naar de andere. Scheveningen, dat is nu de spil waar Den Haag om draait. En de spil van Scheve ningen is weer het Kurhaus en zyn directie. Nu behoor ik niet tot de vaste bezoekers van dat muziek- en dans- en eet-paleis. Ik ben ook geen bewonderaar van de maatregelen, die soms getroffen worden, om het publiek naar hier te trekken. De manieren zyn injj wel eens wat al te handigmen hoort soms staaltjes van onhebbelyke behandeling, die aan een imperinus in imperia doen denken. Maar dit daargelaten, ka» ik niet anders da» myn hoed afnemen voor de manier waarop «geëxploiteerd" wordt. Behalve de pleiziertjes waarvoor betaald moet worden, tweemaal in de week vuurwerk en bengaalsche verlichting van het strand; en nu krjjgen wjj a. s. Zondag een luchtschipper te zien, die op de Pier met zijn ballon zal opstygen. Slaagt deze ver tooning, dan zou het mjj -niet verwonderen, indien dit een «vast nummer" op het Zon- dagsche program wordt. Want het «succes" is in deze alles. Of de man met zjjn ballon ook veel kans heeft in de zee te verdrinken, hoeveel hy daarvoor betaald krjjgt, door zyn leven aan die waaghalzery te wagen, dat zyn omstandigheden, waarnaar het publiek niet vraagt. Het «succes", dat is de quintessence van de zaak, en bovenal geldelijk succes. Er wordt «geëxploiteerd". In nauw verband hiermede staat de speel- gelegenheid, die zich op de Pier bevindt, en waaraan velen, en dat niet alleen in ortho doxe kringen, grooten aanstoot vinden. Het is zoo onschuldig, zegt de directie van het Wan- delhoofd, die in nauwe relatie staat met de almachtige KhrAaws-heerenmen waagt er maar een guldentje aan, niemand zal daarvan arm wordenNu ben ik het daarmede in het geheel niet eens. Ik heb er wel bjj gestaan als de spelers bezig waren met dit «onschul dig" genoegen. Het is een bonte menigte arm en rjjk verdringt zich rondom de tafel, waarop de kegels staan, en met wier staan of vallen ook het guldentje gemoeid is dat men heeft opgezet. Vooral jong goed is er te vin- de». Meer meisjes dan jongens, die geheel opgaan in dit spel. Nu is bet op zichzelf al verkeerd, dat men jonge kinderen, die nauwe lijks den kinderschoenen ontwassen zyn, in de gelegenheid stelt met geld te spelen. Zjj leeren er de waarde van het geld door ver liezen, zien hoe men zonder de minste moeite, een in hunne oogen flinke som van 5a/10 kan verkrjjgen. Maar wat even erg is, men- schen, die geen gulden kunnen missen, doen er even hard aan mede. Dienstboden, leer jongens, aankomende arbeiders, kortom de «kleine luyden" laten er voor hun doen de meeste veercn by zitten. Zy betalen het gelagi en voor hen wordt een gang naar de pier dan al dikwjjls een ware financieele kata- strofe. Daarom is dat kegelspel volstrekt niet «onschuldig", is het argument van den kleinen inzet van nul en geener waarde. De belachelijke bewering dat de exploitant van die gelegenheid er geld op zou toeleggen, zooals ik een onnoozelen hans in allen ernst hoorde zeggen, laat ik liever heelemaal rusten. Dat is al te zot. Het ware dan ook beter, indien de directie van het Wandelhoofd die speelzaak zoo Bpoedig mogelyk ophiefen hare gave van «exploiteeren" eens in een andere richting ontwikkelde. Ook «onder dat er kans bestaat «geld te verdienen" met het dubbeltje entrée, zal het Wandelhoofd wel een schitte rend dividend maken. Ik betwyfel echter sterk of de directie wel zoo verstandig zal zyn dit propria molu te doen. Aan bet request, thans door de gecombineerde kerkbesturen van 's Gravenbage by den gemeenteraad ingediend, teneinde aan dit schandelyk spel een einde te maken, zal zjj zich heel weinig storen. Zjj heeft dit kunnen zien aankomen en zich er niets aan gelegen laten liggen, zoodat zjj, nu het voornemen daad is geworden, zich al even weinig daarvan zal aantrekken. Voor Scheveningen en de zaak op zich zelf beschouwd, acht ik het echter niet kwaad, dat de directie deze houding aanneemt. Want dan wordt het tijd, dat de «Christelijke regeering", die wjj thans hebben, eens toont, dat zy in ernst hare beginselen in daden omzeten ben ik zeer benieuwd, of zy, indien daartoe termen mochten gevonden worden, zal durven optreden. Behalve de speelgelegen- heid op de Pier, bestaat er ook een speelbank im groszen Styl vlak naast het Kurhaus gelegen, waar duizenden zjjn verloren, door zwakke menschen, die het niet konden missen, en die daar eiken avond en nacht een «kansje" konden wagen. Misschien zou daar dan ook wel wat aan te doen zyn. Twee vliegen zouden in een klap geslagen kunnen worden en al verliest Scheveningen als moderne badplaats daar finantieel indirect mede, moreel en dan direct weegt de «winste" daar wel tegen op. Dit is althans de bescheiden mee ning van Uw getrouwen Torenwachter. Den Haag, 16 Augustus. Kuyper-reclame. De Zutphensche Crt. komt op tegen de Kuyper-reclame, die meer en meer zich open baart en vcoral door de bladen van zyn rich ting wordt in de hand gewerkt. De premier zelf doet hieraan mee. De manier waarop hjj den volke bond laat doen van de verschillende betrekkingen, die hjj achtereenvolgens neerlegt, nu hjj tot Raadsman der Kroon is benoemd, heeft iets Barnum-achtigs. Allereerst dat wonderljjke briefje aan den Journalistenkring, half in stjjf-officieelen, half in gezwollen kanaelstjjl gesteld, met exclama ties als«ik kan en mag niet langer in uw midden bljjven", «ik heb onze Neder- Iandsche pers lief en ben jaloersch op haar eere" «Het is mjj een behoefte het voor u uit te spreken wat dit scheiden mjj bost" «het verkeer in uw midden was my steeds een verkwikking voor het hart Indien een ander man, zelfs iemand met het dubbele van dr Kuyper's talenten, aldus als lid en voorzitter afscheid nam van een vereeniging, men zou het bespottelyke aan- stellery vinden, zelfs al ware de missive niet met een vertoon van gewichtigheid die tot meesmuilend schouderophalen aanleiding geeft, aan de couranten verzonden alsof het een staatsstuk van gewicht was, en zelfs al ware zjj niet (ge rechte straf voor die gewich- tig-doenery op den voet gevolgd door een soort «nota van drukfouten en wyzigingen" die de Welt-erschütternde gebeurtenis nog één maal op het tapyt bracht. Daarbjj komt dat het briefje ten opzichte van de eenige feiteljjke beweegreden voor de ontslagname die het vermeldt feiteljjk de plank mis is, Dr Kuyper behoefde geen ont slag te nemen. Het «eigen statuut" van den Kring verzet zich niet tegen zjjn aanblyven, zjj het niet als «gewoon lid", dan toch als «buitengewoon lid" of «donateur" van den Kring. En er is geen reden te bedenken waarom ook een «dienaar der kroon" niet in een van die betrekkingen bjj den Kring kon aangesloten bljjventenzjj het voor een mi nister niet oorbaar wordt geacht lid van eenige vereeniging, welke ook te zjj neen theorie die dan toch waarschynlyk het eerst door dr Kuyper in toepassing wordt gebracht, althans door zjjne voorgangers niet werd gehuldigd. Een tweede staaltje van dat Barnumachtige reclame-jnaken voor de eenvoudigste hande ling die de premier verricht, is het nagenoeg woordeljjk publiceeren van zyn ontslagname als predikant, door de Standaard-, woordeljjk, dat is in dat wonderljjke taaltje, waarmee dr Kuyper op sommige licht-ontvlambare gemoe deren den indruk maakt, de grootste stylist en zeker de grootste journalist van ons land te zjjn. Let wel, de nieuwe minister geeft kennis, dat bjj door H. M. de Koningin is benoemd tot minister van binnenlandsche zaken, en dat hjj, «mitsdien overgaande tot een anderen staat des levenszyn ontslag neemt. Tot nog toe sprak men in ons land van menschen die een zekeren «staat" voeren, soms ook van de» gehuwden of den vrijge zellen «staat", men sprak van den «staat" van een ets, en ook, maar dan meer speciaal bjj ljjken, van een «staat" van ontbinding. Dat een predikant, die sedert jaren Kamerlid en publicist was, bjj het aanvaarden van het ministerschap «overgaat tot een anderen staat des levens," ziedaar iets dat tot het nie dage- wesene in onze mooie taal behoort, zooals Bar- num tot het nie dagewesene op het gebied der kermiswonderen Dit wil niet zeggen, dat de taal een ver steening moet zyn zonder evolutie of ver nieuwing, en het wil evenmin zeggen, dat dr Kuyper niet by tjjd en wyle heel aardig uit den hoek kan komen en als journalist een woordje op zyn pas weet te zeggen, het wil alleen maar het licht doen vallen op deze twee feiten lo dat dr Kuyper met onze goede taal soms danig een loopje neemt en bjj wylen er een styltje op na houdt, dat aan een beginneling niet vergeven zou worden, en 2e dat het werkeljjk bespottelijk begint te wor den, zooals over zyn onbeduidendste hande lingen de reclame-trompet wordt gestoken op een w jjze die Barnum geen oneer zou aandoen. Het kwam ons nuttig voor, dit hier op te merken, nu in ons land een soort van Kuyper-cultus aan 't opkomen is, die ve len doet zwemmen in bewondering voor den grooten staatsman-journalist-litterator, wien naar onze overtuiging als staatsman nog hee lemaal geen lof toegezwaaid mag worden, aangezien hy op dat gebied nog toonen moet wat hy kan en niet kan, die een middel matig litterator is, omdat de theoloog by hem altjjd den litterator overstemt en wien als journalist geen hoogeren lof toekomt, dan dat hy een frisschen styl heeft, en in een polemiek met zyn tegenstander altjjd genoeg opgewektheid bezit, om als hij zelf een ge duchte afranseling heeft ondergaan, zegevie rend uit te roepen Broeders, hoort gy wel, deze man erkent ongel jjk Yan Vondel heeft een onzer litteratoren gezegd, dat hjj veel tooneelstukken heeft ge schreven, maar zyn aanleg niettemin liriscb was. Van dr Kuyper zal men eenmaal getuigen dat - hy staatsman-journalist- en litterator was, maar dat zyn aanleg en kracht toch was partjj-propagandist. Waarljjk, laten wjj, vryzinnigen, voorzichtig zyn met onze Kuyper-vereeringwe hebben iets beters te doen; roept de Zutph. Crt. ten slotte uit. Wy maakten hiervan slechts in 't kort meldingomdat wy het schrjjven als eenigs- zins van intiemen aard achten. Heeft dr Kuyper echter wel schuld aan de openbaarmaking Red. GOED OP ATJEH. Het onderzoek naar de aanwezighe.d van goud in het gebergte ter Westkust van Atjeh heeft voorloopig tot gunstige resultaten geleid. Voor dit onderzoek werd aangewezen de mynen-ingenieur 3e kl. P. J. Jansen. Het plan was eerst, in de Wojla-streek naar goud en in Meulaboh naar steenkolen te exploreeren. Maar de omstandigheden lieten dat nog niet toe, en daarom bepaalde het onderzoek zich tot het verder Noordwaarts op de Westkust gelegen, tot Groot-Atjeh be- hoorende landschap Lhong. Met het onderzoek werd op den Glé Me Auipeuet een aanvang gemaakt, alwaar putten te vinden zyn, overblijfselen van oude inland- sche goudgraveryen. Weldra kon de aanwezig heid van goud, uit enkele waschproeven, worden geconstateerd en bleek uit het onder zoek, dat men hier met holen in de kalk steen te doen heeft, waarin zich het goud- houdende, van het omliggende gebergte afge spoelde, losse materieel heeft afgezet. Gebrek aan water is oorzaak dat voor het oogenblik nog niets anders omtrent de ontginbaarheid dier vindplaatsen kan worden gemeld, en moet, om met wasschen een aanvang te kunnen maken, de regentyd worden afgewacht. Wasch proeven in het klein gaven echter tot nu toe weinig bevredigende resultaten. Ook in de Aloer Panton Reba, in de nabjj- heid van kampong Geunteut, werd vroeger naar goud gezocht, en bleek dit metaal in fijne, hoekige korrels aanwezig te zyn. Boven dien kwamen in dit beekje groote klompen yzererts voor, met magnetise!, e eigenschappen en dikwyls met een kern, uit pyriet bestaande, alsmede een granaat voerend gesteente met koperhoudende pyriet. De aanwezigheid van dit laatste gesteente wjjst op de mogeljjkheid dat er een contactgang aanwezig is, en zal worden getracht deze op te sporen. Of het goudvoorkomen tevens daaraan gebonden is, zal uit de analysen van eenige reeds opge zonden ertsmonsters moeten bljjken. Van het gebergte was nog zoo goed als niets in kaart gebracht. Een sergeant-opnemer is daarmede thans belast. UIT STAD EN PROVINCIE. Vrjj dagavond tussehen 9 u. 15 m. en 9 u. 30 m. werd hier ter stede een zeld zaam luchtverschijnsel waargenomen. Er ver toonde zich eerst een helder licht aan den hemel alsof plotseling de maan scheen. Daarop werd een kleine vuurbal zichtbaar, die zich langs het luchtruim bewoog in de richting van het Noord-Westen naar het Zuid-Oosten en veel overeenkomst had met een gewone vuurpyl, en daarop ongeveer iets vóór het stationsgebouw uiteenspatte in tal van veel kleurige, meest blauwe ballen. Een gewone vuurpyl kan het niet geweest zyn; geluid toch werd er in 't minst niet bjj gehoord. Het verschijnsel werd ook ter hoogte van de Abeele gezien. Het duurde maar weinige seconden, doch was buitengewoon schoon. Ook te Sas van Gent is Vry dagavond te 9.20 u. hetzelfde verschynsel waargenomen. Heden middag maakte een troep mili tairen uit Vlissingen een marsch naar Mid delburg. In den tuin op het Noord-Bolwerk a 1 h i e r werd eenigen tyd vertoefd en het muziekkorps, dat de troep vergezelde, voerde er een paar nommers uit. Door de Kader vereeniging Voor Konin gin en Vaderland der dd. schutter jj te Vlis singen is een provinciale Schietwed strijd uitgeschreven tegen 7, 8 en 9 Septem ber op het fort Midden-reduit te Vlissingen. De wedstrjjd is verdeeld in korpswedstryd, personeele baan, vrjje baan, eere-wedstryd, wedstrjjd met cylindergeweer en buks, eere wedstrijd met cylindergeweer en huishoude- ljjken wedstrjjd. Uitgeloofd worden een eerekruis, een zil veren medaille, geldprijzen en kunstvoor werpen. Vrijdagavond werd in het badpaviljoen te Domburg door den heer Antoine Mes uit Middelburg, de pianola bespeeld. Een talrjjk publiek toonde zjjne belangstel ling in deze echt Amerikaansche vinding, die het iedereen mogeljjk maakt, ook zonder ken nis van muziek, alle stukken op de piano te spelen. De kunst eigen te worden kost weinig oefening en de bespeler kan willekeurig nuan ceering in tempo en dynamiek aanbrengen. Onder verwyzing naar de in dit nom- mer voorkomende annonce, deelen wjj mee dat het programma voor de wielerwedstrijden op 25 dezer, luidt als volgt: a. wedstrjjd over 5 KM., open voor leden van den N. W. B, met geldig amateur-rybewys b. wedstrjjd over 25 KM., zonder gang-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1901 | | pagina 1